Katalog

B İ LG İ S A Y A R 'Büyük Ustaiar arasına bir bilgisayar da katıldı "Derin Düşünce" adı verilen "satranç oyuncusu", 15 hamle sonrasını bile araştırabiliyor. Satranç 1 ^% g ^f yılında yapa, zekânın W & m onculerınden Herbert Simon, on yıl sonra Dunya Satranç Şampiyonlugu'nu bır bılgısayarın kazanacağını öne surmuştu Ekonomı dalında 1978 Nobel Ödulu'nu kazanan Sımon, hıç kuşkusuz zekı bır ınsan, ancak öngorusu onu haklı çıkarmadı Insanoğlunun elınden bu unvanı alabılecek bır bilgisayar henuz çıkmadı Ancak bılgısayarların satranç dunyasında asla ustun bır guç olamayacağını savunanlar, Sımon'dan çok daha fazla yanılmış durumdalar "Derln Düşunce" adlı bır bilgisayar, şımdıden "buyuk usta" duzeyıne çıkmışdurumda, bu da 200 kışı dışında dunyadakı herkesten daha lyı anlamına gelıyor Ancak bu buyuk başarısına rağmen Derın Duşunce'nın oyuna yaklaşımı pek de ustaca değıl Tum dığer elektronık rakıplen gıbı Derın Duşunce her pozısyonda ağır ağır ve sabırla butun olası hamlelerı gözden geçırıyor Insan ırkının lyı oyuncuları ıse genellıkle bırkaç hamle sonrasını dıkkate alıyor ve daha öncekı ovunlarında edındıklerı bılgılerden ve doğru stratejıyı saptamaktakı deneyımlerınden yararlanıyor Bu şekılde karar verebılmeyı bılgısayarlara aşılamak ıse çok zor Her ne kadar Derın Duşunoe'nın atası ve en buyuk rakıbı sayılan "hıtech" (yuksek teknolojı) belırlı bazı "modellerı" tanıyabılecek şekılde programlandıysa da ayrıntılı ve tıtız bır sınama yapmaaan oynayacak şekılde programlanan bır bılgısayarın krıtık bır durumda yanlış hamleyı seçmesıne kımsenın engel olamayacağı da bır gerçek Tıpık bır pozısyonda bır satranç oyuncusunun yaklaşık 38 olası hamlesı vardır Bu hamlelere verılebılecek olası karşılıkları kontrol etmek ıse 38'ın karesı, yanı 1444 değışık pozısyonu dşunmeyı gerektırıyor Eğer bır sonrakı hamlenızı ve rakıbımızın olası karsılıklarını göz önunde bulundurmaya kalkarsanız, karşınıza 2 mllyondan fazla pozisyon çıkar Işte bllgısayarların başarılarının sırrı burada yatıyor. Bu makıneler korkunç buyukluktekı ışlemlerı bır ınsanın yapabıleceğınden çok daha çabuk hesaplıyorlar Bır hesap makınesı buyukluğundekı oyuncak satranç bılgısayarları bıle bırçok ınsanı yenebılecek kadar hızlı Dunyanın en hızlı donanımına sahıp olan Derın Duşunce gıbı genış belleklı satranç bılgısayarları ıse 38 hamle Yazışmalı satrançta eskl dunya şampıyonlarından Hans Berlıner, kendı gelıştırdığı bır programı, "Derın Duşunce" ıle karştlaştınlıyor Yandakı oyunda, beyazlarla oynayan "Derın Duşunce"ye siyahları yenebılmesi ıçın 3,5 sanıye yetiyor Sız de aynı şeyı becerebilır misiniz? (Çözüm, yazının sonunda) çok daha hızlılar Tek bır konuda uzmarılaşmış bu ultra hızlı bılgısayarlar, Fredkın Vakfı'nın odulune göz koyan programcılar ıçın bırer bıçılmış kaftan Derın Duşunce'nın özellıklerıne gelınce, onun basarısının nedenlerınden bırı kendısını her zaman bırkaç hamle sonrasıyla sınırlamaması Alışılmadık lyı bır hamle söz konusu olduğunda, 15 hamle sonrasına kadar araştırmasını genışletebılıyor Yaratıcıları buna "tekll genlşleme" adını verıyor Tabıı kı bu durum oyun esnasında çok sık yaşanmıyor, ancak arada sırada zafere gıden yolu açabılıyor Buna ek olarak bilgisayar, buyuk ustalar arasında oynanan oyunları ıncelemek ve oğrenmek durumunda Derın Duşunce'nın değerlendırmelerı, buyuk ustaya yakışan hamleyi buluncaya kadar bır bilgisayar programı tarafından ayarlanıyor Butun bu ışlem, tamamen sayısal olarak gerçekleşıyor llk olarak araştırmacılar, bılgısayara değerlendırılecek 80 hamlenın görelı önemlerını yansıtan yaklaşık değerlerı gırıyorlar Daha sonra da buyuk ustalar arasında oynanmış 800 oyunluk bır bılgı bazında her hamleyi bllglsayara tekrarlatıyorlar. Boylece yanlış hamleyi yapa yapa, doğrusunu bulan bilgisa "Büyük usta" nasıl oluyor? yar, 800 oyunluk bır sureç sonunda buyuk usta aşamasına çok yaklaşıyor Bılgısayarın ınceledığı her oyunda, bırı yenılen olmak uzere, ıkı ınsanın oynadığını göz onunde bulundurursak, bılgı bazındakı her hamlenın doğru olmadığı kesın Mo dellerınden daha lyı oynaması ıçın, eğıtım sırasında Derın Duşunce'ye çeyrek sanıye zaman tanıyor Gerçek bır oyunda ıse bu sure, hamle başına uç dakıka Bu kısa süre ıçınde bilgisayar rakıbının karşıt hamlesını de değerlendırıyor, ancak taş alışverışının soz konusu olmadığı durumlarda daha öteye gıtmıyor Derın Duşunce'nın turnuvalardakı ekstra suresını modellerden daha tyı oynayabılmek ıçın kullanması ıse yaratıcıların en buyuk umudu Bunu denemenın en lyı yolu ıse turnuvalarda oynamak, ama programcıları şu anda doktora tezlerını hazırlamakla uğraştıklannı ve böyle bır deneme ıçın henuz vaktın erken olduğunu soy luyorlar (g.a., Dlscover 5/89) IBUJ 8A 8 4 ep8|UJBL| I^BJUOS 9A frl| MB$ BAOA) 8) gB§ IBLU f M Ö|BX (C 9M MB$ +91 MJ fö S B (