Katalog

BİYOTEKNOLOJİ Su geçirmez bir ipek, lütfen! Sadece Japonya'da 1000'den fazla araştırmacı, ipek böceklerine, daha sağlam ve su geçirmez ipek ürettirmek için çalışıyor. Derleyen: Cumhur Canbazoğlu B ılım adamları, değışık ozellıklerde ipek uretılmesım sağlamak için çalışmalara başladılar. ipek üzerinde Japonya'da, ABD'de ve Fransa'da genış araştırmalar surdürülüyor. Japonya'da 1000'den fazla araştırmacı ipekböceğının yapısını ıncelerken, Amerikan ordusunun laboratuvarlarında uzmanlar, biyoteknoloji yardımıyla ipeği etkıleyerek, daha sağlam ve su geçirmez hale getirmeye çahşıyorlar. Bir grup Fransız araştırmacı da başta Lıones ipeğı olmak üzere 50 kadar ipek türü üzerinde araştırma yapıyor. Ipekboceği türlerinin buyuk bölümü yılda bir kez yumurtluyor. Dişi ipekböceği haziran ayında 300 ıla 600 yumurta bırakıyor Kışı soğukta geçiren yumurtalardan sıcakların başlamasıyla bırlıkte beyaz tırtıllar çıkıyor. 3 mm. boyunca doğan tırtıl, kısa sürede 80 mm.'ye ulaşıyor ve düzenli büyümesını sürdürüyor. Latınce adı Bombyx Mori olan ipekböceği, yaşamının ilk dört devresinde az miktarda ipek üretıyor. Bu süre içınde dört kez derı değıştırıyor. Beşincı ve son devresinde, bir günde kendi ağırlığı kadar dut yaprağı ye meye başlayan tırtıllar, artık kozalarını yapacak duruma gelıyor. Kozasını örecek uygunlukta dal bulunca vücudundakı ıki bez yardımıyla yapışkan bir sıvı salgılıyor. ipekböceğinin ust dudağındakı delıkten dışarı çıkan bu sıvı, havayla temas eder etmez donuyor ve bıldığımiz ipek böyle oluşuyor. Tırtıl, vucudunun etrafını ipekle sararak, kendını kozanın içine hapsedıyor. 23 hafta sonra da kozayı delip, kelebek şeklinde dışarı çıkıyor. ipekböceği yetiştiricılerı ıse, kelebek oluşmasına olanak tanımadan, kozayı alıp sıcak su ya da buhar yardımıyla ıçındekı tırtılı olduruyorlar Kaynar suda dağılan ipekler özel makinelerle sarıhyor. Yapay ıpeğe oranla daha sağlam olan doğal ipek tarıhte ılk kez Çin'de kullanılmış. Eski Yunan'da da ıpeğın varlığı bılınmekte Arıstoteles bir yapıtında "Boynuzları olan ırı bir tırtıl değişik hallerden geçerek kadınların topladığı ve çözdüğü kozaları yapıyor. Bu ipliği ilk kez Coo Adası'nda Panfıla elde ettı." diyor Ancak Arıstoteles'in anlattığı bu ıplik selvı ağaçlarında yaşayan Sphynx Otus adlı böcek tarafından üretılen ipek. Dut yap İpekböceği, çok sevdlği dut yapraklarını yiyor rağıyla beslenen Bombyx Mori'nin ipeğıne benzemıyor Batıya ıpeği ilk kez iki din adamı iran'dan getirmış Bizans imparatorıçesı Teodora ipeğe çok önem vermış, bu dönemden başlayarak, ipek kadının sımgesi olmuş Oysa Çın ımparatorları ipeğin sırrının ülke dışına sızmaması ıçın katı önlemlere başvurmuşlar. Ancak M.S. 3 yüzyılda bir prensesin yardımıyla ıpekçilik Japonya'ya sıçramış, oradan da tum dünyaya dağılmış. Böylelikle Çin ıle Akdeniz'i bırbınne bağlayan "İpek Yolu"nun önemı azalmış. Öncelerı dut ağacı yokluğundan pek atılım yapamayan Akdenız ipekçilıği, zamanla, italya, Ispanya, Fransa ve Türkiye'de büyük ılerleme kaydetmiş. Günümüzde Avrupa ülkelerı koza üretimını azaltıp Çin, Hindistan, Japonya ve Sovyetler Bırliğı'nden ıthal ettıklerı ham ıpeklerı ışliyorlar Ipekböceğt kozasını örmeye başlıyor. Salgıladığı sıvı havada hemen donuyor. Böcek, koza içinde evrimini tamamladıktan sonra kelebek olarak dışarı çıkıyor. Bir görevi daha kalıyor: Yumurtlamak.