Katalog

KISA HABER BİLİM KÜLTÜR Sovyet lazerleri silah olarak işe yaramıyor Serinleme savaşı İnsan, ısınmak için çok yollar bulmuş, ama serinlemek için 20. yüzyıl beklendi. Vehbi Belgıl sınma ve serinleme ınsanın başta gelen gereksınmelerı, hatta, yalnız ınsanın değıl, bıtkı, hayvan, butun canlılar dunyasının Hıçbır canlı belırlı sıcaklığın ve soğukluğun ustunde ve altında yaşayamıyor Ancak, ısınma zorunlu olduğu halde, serinleme, daha zıyade luks bır gereksınme bıçımınde karşımıza çıkıyor Bu yuzdendır kı ınsanoğlu ısınma ıçın, tarıhın en eskı zamanlarından başlayarak, çeşıtlı yollar bulmuş olduğu halde, serinleme ıçın fazla bır gayret gosterememış Oca ğın, sobanın, merkezden ısıtmanın yuzler ce şeklını bulmuş Ama, serinleme ıçın kendısını doğanın guçlerıne bırakmış Yazın yaylaya çıkmak, şımdı su kenarlarına gıtmek, hafıf ve açık renk gıysıler kullan mak, serın su ıçmek, dondurma yemek serinleme gereksınmesının karşılanmasında bırkaç örnek Elektrığın gundelık yaşama gırmesı ısınma, serınlemeye de çözum getırmış, ne var kı geleneksel çozumlerın dışına çıkan S ovyetler Birliğı'nin uyduları yok etmek ıçın lazer sılahlara sahıp olduğu yolundakı 197O'lı yıllarda yayılan söylentılerın hayal urünu olduğu ortaya çıktı Amerıkan bilim adamları kısa bır sure önce, mucızevı sılahların bulunduğu ıddia edılen Kazakistan / Sarı Şagan'dakı fuze merkezını ziyaret ettıler Amerıkan bılıtn adamları orada ıkı lazer sıstemıne rastladılar Bıri 20 kılowat gucunde bır karbondıoksıt lazerı, ötekısı de 100 watt gucunde 19 kuçük rubın lazerı Bu sıstemlerle Moskova uydulann uçuşunu ızlemeyı bıle başaramadı Yok etmek ıçin ıse fazlasıyla guçsuz Amerika Bırleşık Devletlerı ise buna karşılık Yenı Meksıko / VVhıte Sands'de 2 megavvatt guce sahıp bır döteryumfluorıd lazerını ışletıyor Amerıka'da satışa sunulan 25 kılovvatt gucune sahıp karbondıoksıt lazerı ıse Sari Şagan'dakı "buyuk" lazerden daha etkılı. (sn) I bu yol fazla bır ılgı görmemış Önce pahalılık tabıı Sonra guçluk Evet, ınsan, ısınmak ıçın, çok yollar bulmuş Ama serinlemek, hele toplu serinlemek ıçın 20 yuzyılı beklemış Ve bu yılın son yıllar, "Serinlatici sobalar" yenı yenı pıyasaya çıkıyor Kapalı yerleri serinletme Kapalı yerlerde topluca serinleme gereksınmesı gokdelenlerle başlıyor 50 100 katlı bır gokdelenın çok kez bulutlarla, sert ruzgârlarla komşuluk eden pencerelerını açıp serinlemek guç ve tehlıkeh Bu nedenle, toplu serinleme yolları aranmış Ama bunu o zaman ıçın ' serinleme" gozu ıle değıl, 'havayı değıştırme" gözu ıle belırtmışler Nıtekım Istanbul Elektrik ve Tramvay Şlrketleri'nce yayımlanan Amelî Elektrik (Işgoren Elektrik) adlı aylık dergının nısan 1928 sayısında (sayı 26), "Sağhğın Ana Kuralı: Bulunduğumuz Yerleri Havalandırmak" genel başlığı altında bır vantılator resmının ıkı yanında şu reklamları goruyoruz 1) Yazın apartmanların havasını değıştırmek, ıçındekılerın rahatlığı ıçın gereklıdır 2) Tıyatro sınema, kahve, gazıno, otel ve genellıkle topluca yaşanan yerlerın havalandırılması baş şartt.r, 3 Sınaı yerlerın, yanı fabrıkaların havasının değıştırılmesı çalışmayı kolaylaştınr, verımı arttırır, 4) Mağazaların havalandırılması memurlar ve muşterıler ıçın çok gereklıdır Görulduğu gıbı burada serınlemeden değıl havarıın değıştırılmesı"nden soz edılıyor Nedenı, donemın onulmaz hastalığı verem O zamanlar, "Temiz hava ve guneş girmeyen yere hekim ve ölum gırer" sozu dılden duşmezdı Toplu havalandırma (serinleme) o kadar hızla yayılıyor kı böyle tesıslerı olmayan gokdelenlere, başka bır deyışle, ış hanlarına muşterı pek çıkmıyor JAMA GELIŞIM Ekim (10/89) sayısından S e ç m e I e r • Gelismekte Olan Ülkelerde Maternal Mortalite • "Beyin ölumu" ve Donorden Organ Alınması • Sigara İçmek ve Sigara Dumanına Maruz Kalmak Serviks Kanseri Tehlikesini Artırıyor to bınası, Venezuela Ulusal Meclısı ve Senatosu, Fılıpınler Senatosu, Porto Rıco Yuksek Mahkemesı Ottowa Avam Kamarası, Nijerya Yuksek Mahkemesı, Norveç Parlamentosu, Japon Sarayı'nın bazı bo lumlerı hep serinletme tesıslerı ıle donatılıyor Daha çok kafa ıle çalışılan yerlerde uygarlığın bu buyuk buluşundan neden yararlanılmasın' Kongre ve konferans salonları da bu sure sonra devreye gırıyor Taksim Atatürk Kultür Merkezl'nde başka salonlarda da serınletıcı tesısler kurul muştu Fakat bunları ışletmek pek kabıl olamadı Bu yaz yapılan uluslararası bır kaç semınerde de başarılı bır sınav veremedik Ve buzdolapları Yukarıda sozunu etığım dergının arka sayfasında bır başlık ve bır resım var Başlıkta, zıgzag harflerle, "Elektrıkle Soğukluk" yazılmış Altında, bır kutup go runtusu, bır beyaz ayı, bır buzdolabı ve bır kaç kalıp buz Ancak, buzdolabı (şımdıkı adı ıle soğutucular) ulkemıze, 5O'lı yılların başında gırdı Başka bır deyışle, bu yıllar da, genış muşterı alanı buldu Çunku bun lar artık her keseye kapılarını açmışlardı Bugun bankalar ve obur ozel sektor kuruluşları, burolarını klıma tesıslerıyle donatıyorlar Soğuk sobaları devreye gırmeye başladı Bunlar, salonun bır köşesınden, çevreye serınlık puskuruyor Eskıden, "Mangal başı, kış gununun lalezarıdır" demıştı şaır Şımdı ne deıdı 7 Belkı, "Serin soba yaz gununun gulbahçesldlr". Zamanla, ameliyat odaları, hasta odaları merkezden serınletılecek Bırçokları şımdıden oyle, Ancak butun bunlar, denlze dayalı bır tepedekı çınarın altında, pufur pufur ruzgârda serınlemenın yerını tam tutabılecek mi? D 13 EKLER:.' Şubat: Padiatrl G Nisan: D*rmatolo|i U Hazlran: GastroEnt*rolo|i i Ağustos: Pedlatrl D Ekim: C«rrahl C\ Aralık: Kardiyolo|i Kiliseler, fabrikalar, salonlar Pek çok ulus ınsanınm oluşturduğu ABD'de, dınler ve mezhepler de çok çeşıtlı Bunlar yandaş toplamak ıçın yenılıklerı benımsıyor ve kılıselerın çoğu serınletılmeye başlanıyor Derken, ış toplusozleşmelere gırıyor Sendıkalar, ozellıkle, telefon ışçılerı sendıkası çalışma yerlerının serınletıleceğı koşulunu getırıyor toplu goruşmelere Hatta, obur sendıkalar, rahat çalışma ortamı yaratılmasına, ucret arttırmadan daha çok önem verıyorlar Tabıı, bunları, fabrikalar ızlıyor Ve, sennletmenın otobuslere, otomobillere de gırdığıne tanık oluyoruz Ancak, serınletılmış ılk "kentler arası" otobuslerın Amerıka'da değıl, 1930 larda, Şam ıle Bağddt arasında çalıştırılmaya başlandığını goruyoruz Bır ara sıra ulusal meclıslere, konferans salonlarına gelıyor, Hindistan Parlamen HerayCeiişlmJAMA'yıainiakistiyonım. 140.000TL karşılığı 1 yıllık (12 sayı + 6 uzmanlık eki) abonemi başlatın. JAMA Adı Soyıdı If Adreıı Muıyenehane Adreıı GEÜŞİM (mıkbuzu ılı;ıkttdır) L Bınkı li Bınkası Nınntası Şubcıı 33360 No'lu heı»bı Potcı (ckı SUtclı 128139 No lu hesabı Gflısım JAMA'yı " Ev li MuayeiKhu» •dreune jondcrın Baflımı tayısı (Varu) (Jnvını Bıııl sâyııı (Vıru) Ihtıtaiı Tırıh OMIflm Yayınları A Ş 80720 Liv.nl lıtıntml T«l 169 66 60 (20 hal) T.l.ı KI 510 g«by Ir * Adreılcıımze posd kodunu eklcmenızı rıca edıyoruı Tıp Oğnncltenne ve Ttp uzmanlık ugrencıtenne % 50 ındırtm uygulanmaktadır ögrencıttnn abone bafvurula rtltda "ftbtkt" fotokoptltrinl rklrmclrn rıca olunur