Katalog

J EO LOJ İ Hazar Gölü batık kenti Anadolu, dünyamn en ilginç jeolojik kuşağındadır. Günümüzde de süren Anadolu levhacılığının hareketi sonucu, örneğin İstanbul ile Sıvas yılda 1,5 cm birbirine yakınlaşıyor. Hüseyin öztürk I.Ü.Müh.Fak.JeoloJi Müh. Böiümü yapılar sunar Avrasya plakası (buyuk kıtasal blok) ile Afrıka plakası arasında mılyonlarca yıl evrım geçıren Anadolu, son 10 mılyon yıldan bu yana şekıllenmış ve hâlâ şekıllenmektedır Son 10 milyon yıldan bu yana kuzeyde Avrasya, guneyde Afrıka plakaları arasında KG yönlu sıkışmaya uğrayan Anadolu levhacığı, bu kompresyonu, önce yukselıp kalınlaşma ile karşılamıştır Ancak bellı bır noktadan sonra deformasyon, kalınlaşma ve kısalma ile telafı edılemeyınce, Anadolu plakası başlıca ıkı hat boyunca kınlmaya başlamış ve bu kırık hatlar boyunca 6nunde daha zayıf engelın olduğu batıya doğru kaçmaya başlamıştır (Şekll 1a). OrtaUst Mıyosen'den (10 mılyon yıl) başlayıp gunumuzde de devam eden hareket şıddetlı depremlerle kendını göstermektedır Bir efsane gerçek çıktı G eçen haftanın en önemlı haberlerınden bırı, hiç kuşkusuz Hazar Gölu dıbindekı batık şehırle ılgılı olanıydı Kısa sualtı göruntulerı ile ekrana gelen bu flaş haber hepımızı heyecanlandırırken başta arkeolojı, jeolojı ve tarıh araştırıcılarının da ılgısını buraya çektı Yönetmenlığını TRT Ankara Televızyonu'ndan Ertuğrul KARSLIOĞLU'nun yaptığı "Fırat Dicle" belgeselınde sualtı araştırmaları yapan i U Su Urunlerı Yuk Okulu sualtı araştırma grubunun ortaya koyduğu bu tarıhı kent bundan sonrakı araştırma, gelıştırme aşamalarında çeşıtlı meslekten ınsanların el ele yuruteceğı bır çalışmayı gundeme getırıyor Başlıca ıkı ana kırıktan en büyuğu ve en şıddetlısı olan Kuzey Anadolu Fayı (KAF), Erzıncan Karlıova'dan başlar, Tokat, Çorum, Kastamonu, Bolu'dan Marmara Denızı'ne ve Ege'ye geçer Doğrultu atımh sağ yönlu bu fayın yıllık hareketi yaklaşık 1,5 cm 'dır Dığer bır deyışle, istanbul ile Sıvas yılda 1,5 cm bırbırıne yanaşmaktadır ve yanal hareketler bazen anı olduğundan şıddetlı depremlerı oluşturmaktadır Dığer ıkıncı buyuk fay Doğu Anadolu Fayı "DAF" olup KAF'a benzer özellıkler gösterır Bu fay da Erzıncan Karlıova'da başlar Bıngöl, Elazığ, Maraş, Antakya boyunca ızlenır ve yılda 1 cm ile batıya hareket gösterır Yaşı KAF ile aynı olup aktıftır ve depremsellığı vardır Hazar Gölu de bu fayın denetımınde gelışmıştır Gölun oıuşumu, bu fayın başlangıç aşamalarına veya fayın olgunlaştığı döneme karşılık geldığı duşunulmektedır Böylece bu gölun, en azından 5 mılyon yıllık bır geçmışı vardır ıki ayrı fay olarak görulen bu doğrultu atımlı fayların arasında gelışmış bır PullApart (çekayır) havzasıdır Oblık (verev) atımlı faylarla derınleşen göl gıderek asımetrık yarı graben havzasına benzer bır şekıl kazanmıştır (Şekıl 1 b) Göl oblık atımlı genç fayların etkısı ile çökerken, sahıl kıyısında olan uygarlıklar da sular altında kalmıştır Bu çöküntü şıddetlı depremlerle bırlıkte olmuş, dolayısı ile bınalarda buyuk mıktarda hasarlar oluşmuş olmalıdır Bu nedenle yapılacak sualtı araştırmaları sırasında, belkı de harabeye dönuşmuş tarıhı şehırde dıkkatlı ve emnıyetlı çalışmak gerekecektır Bu depremler nedenı ile bınaların çoğu yıkılmış, değerlerını kaybetmış olabılır Öte yandan, yeraltı su sevıyesının yukselımı de göldekı su sevıyesının yukselmesını sonuçlayacak, böylelıkle tektonık kontrollu, başka bır deyışle çökuntu olmaksızın eskı yerleşım alanları sular altında kalacaktır Böyle bır olasılıkta göldekı kent yıkılıp bozulmadan sular altında kalacak ve gunumuze sağlam olarak gelecektır Tabıı kı tektonık bır olay olmaksızın yeraltı su sevıyesının kısa bır sürede bu kadar yukselmesı zordur Kısaca, her türlü durumda bu eserlerde bir yıkılma gerçekleşmış olmalıdır Bölgenın özel jeolojik yapısı buradakı batık kent olayında göl suyundakı sevıye değı^mesının değıl, şıddetlı ve genç faylarla gelışen çökuntulerın sorumlu olduğunu gösterır Sonuç olarak Hazar Golu sol yonlu yılda 1 cm gıbı yanal hareket eden Uoğu Anadolu Fayı uzerınde gelışmış yersel çökuntu alanında oluşmuştur Pull Apart havzası olarak adlandırılan bu havzaldr, gıderek çok daha buyuyebılmektedır Erganı bakır yatağı başta olmak u. < \>ı çok eskı bır madencilik faallyetlerı \ ı , tulmuş bu bolge, geçmışınde parlak nomık dönemler yaşamıştır Geçm a altınların çoğunlukta bakır madenlerındcn alındığı duşunulurse, bu batık şehır belkı de çok değerlı tarıhı eserlere sahıptır Dünyada bır eşı daha bulunmayan bu tarihı şehrın araştırılması profesyonel bır ekıp çalışması olmak zorundadır Sualtı harıta alımları, yaş tespit çalışrnaları (radyo karbon), temızleme çalışmaları ve rutın teknısyen çalışmaları son derece lyı organıze olmalıdır Böylelıkle gölun bıze sakladığı bu tarıhı emanetı bız de yenı ku şaklara mıras olarak bırakabılırız ' Nasıl battı? Göl, harıta kesıklı çızgilerle gösterılen doğrultu atımlı fayın uzerınde yer alır (Şekil 1). Hazar Gölu, bırbırıne bırleşmeyen Efsane ve gerçek Ulkemızde pek çok dağ, göl, nehır gıbı morfolojik yapılara aıt çeşıtlı efsaneler anlatılır Dunyanın değışık yörelerınde de örneğın Kızıldenız'de Sodom ve Gomore olarak adlandırılan lanetlenmış batık kentlerın olduğu yönde ınanışlar vardır Elazığ cıvarında da yaşayan ınsanlar, Hazar Gölu'nde bır sualtı kentı olduğu şeklınde bır efsane bılırler, bazıları da bu efsaneye ınanırlardı Geçen yıl Elazığ Maden'de Erganı bakır yatağı cıvarında yaptığım jeolojik araştırmalar sırasında, konuştuğum vatandaşların bir kısmı, hatta meslektaşlarım, böyle bır batık kentı sadece spekülasyon olarak değerlendlrlyorlardı. Ancak Hazar Gölu'nun ılgınç bır jeolojik yapısı vardı ve bu nedenle bır tesaduf olarak efsanelerle gerçekler çakışmış oldu Anadolu, jeolojık bakımdan dunyanın en ılgınç kuşağında olup bu kuşağa ozgu KURS • • • * DERSANE • • • • EGITIM KURS * * * * DERSANE* • •• GENÇLER IŞILDAR İNGİLİZCE * Yeiıskmlere haftada 12 S T I I gunduz kursları * Çalibanlara ogrencılere aksartı veya hafta sonu kursları * Ev h nımlarına ozel gruplaı s//;>\l, v D l l l İNOİIİ71I (W.KI IİK IST : 151 ANK.231 ı I TEK DILLE YASANIR Ml? ı Nj V\ll KIK \ d.ı U IM.II 11 Kl < U \a da IM \MII I RFM dı ()(,HIAIN ENGLISH LANGUAGE CFNTRE İNGİLİZCE DİL KURSU TC MILLI EĞITIM GENÇLIK VE SPOR BAKANLIĞI SJİÜSTOK motnılsKİK KVKlMtl ÎASARİ LISAN ÖĞRENMEKGEREK EN ÇABDK EN KOLAY Ayda 30.000 TL ye Nasıl oğrenfbılırıın dıyorsanı/ iirayın 147 O7 34 14O 73 87l Turıslık Tesıslerde İŞ GARANTİSİ TURİZMveOTELCİLİK Kurs kayıtları başladı INGILTERE'de İNGİLİZCE genel ve executıve Ingılızce Londra nın en merkezı yerınde ve Ingıltere nın pn populer tatıl kenilerınde Ama Btn.EN İYİ Kayıtlarımız Başlamıştır 336 81 33 336 62 97 ULUSURARASI TURİZM EĞITIM MERKEZİ Bdjartesen Cad Ho 123 Tophanfrbt 'UTEM AUPAIR'lik 18 27 yaşlarında lıse mezunu bayanlar Çocuga bak karfilığında Ingılizce oğren OKUULAHI IfMb Tel 152 54 0 4 0 5 0 6 11