Katalog

İ Ş V E V E R İ M BİLİMPOLİTİKA maz Orneğın karanlıkta yıyeceklere hayaletlerın bulaştığı duşuncesıyle ates yakılmaksızın yemeğe oturulmaz Yıne Kuçuk Nambaslarda, bır koye veya koyde bır kulubeye hayalet dadandığı yargısına varıldığında bu hayaletı kaçırmak ıçın bazı yollar denenır Bunlardan bırı şoyledır Kışı savaşa gıdıyormuşçasına yuzunu savaş toresıne uygun olarak boyar, ayakbıleklerıne her adım atışta sesler çıkaran, cevızı andırır bır mey veden yapılmış 'cıngırak' bağlar Okunu, yayını kuşanır ve hayaletın geldığını varsaydığı yere gıderek oklarını bırer ıkışer boşluğa savurur Bır dığer yontem ıse, evının ıçınde bırtakım bıtkılerden hazırlanan ağır kokulu tutsuler yakmaktır Bu kokudan hoşlanmayan hayaletler çevreden uzaklaşıp gıder Eskıden Buyuk Nambaslarda kadınlar çocuklar ve sıradan erkekler yaşadıkları kulubenın ıçıne gomulduğu toplumsal yapının ust rutbelerınde yer alan reıslerın cesetlerı ıse orman ıçıne goturulup bırakıldığı, daha sonra da kafataslarının ozel 'kafatası kulubesı'nde saklandığı belırtılmekte (2) Mehmet Çalışan insanların verimi nasıl arttırılır? B Özcan Yonetim Geliştirme Merkezi Turkıye'de uzun yılların şartlanmaları nedenı ıle çalışanları yaratıcı duşunmeye sevketmek pek kolay olmuyor Bu konuda yaptığımız on eğıtımlerı takıben 612 aylık bır su re onları devamlı teşvık etmek, yonlendırmek engellerı aşmalarına yardım etmek ve mukafatlandırmak gerekıyor Bu kısmı ışın en zor ve umıt kırıcı kısmı Mucadeleyı bu safhada bırakan yonlendırıcıler çok Ancak bu "ılk harekete geçış" safhasını (çalışmayan bır arabayı ıterek çalıştırmak gıbı) geçıp, kışı veya grupların otomobıl hale gelmesını sağladıktan sonra gıttıkçe artarak (arabanın hızlanışı gıbı) yararlı sonuçlar ortaya çıkıyor Bu safha lyı kontrol edılıp yonlendırıldığı takdırde, "Çalıştırdığımız ınsanlar, beynının gıttıkçe artan bır kısmını kullanıyor' ve gelışımınızı artan bır ıvme ıle hızlandırarak surdurebılıyorsunuz Bilim adamı çalıştığı kurumu eleştirebilir mi? Yargıtay bu konuda karar verdi: Evet ^ ^ ıra eğer gerçekten TUBITAK'a ^ ^ geldı ıse hepımızın halı duman ^tf olacak demektır Çunku bugune kadar hangı kuruluşa sıra geldıyse orada neler olduğunu ıbretle ızledık TUBITAK 1984 yılına kadar sıyaset yapmadı oysa şu anda TUBITAK sıyaset yapmak ıstıyor Belırlı bır goruş doğrultusunda olan insanların adeta bır talan polıtıkası ıle ya da bır yağma polıtıkası ıle TUBITAK a nufuz etmelerı soz konusu TUBITAK belırlı bır ıdeolojının sozculuğunu yapmaya zorlanıyor TUBITAK ıçınde bılımsel araştırmaları ıle tanınan bazı insanların tasfıyesı yapılıyor TUBITAK'ta bılım polıtıkası alanında çalışmalar yapan Dr Hıkmet Özdemır, bır panelde bu sozlerı soyledıkten sonra ışıne son verılmıştı (Yıl 1987) TUBITAK ın gerekçesı şuydu Hıkmet Ozdemır TUBITAK ı kuçuk duşurucu davranmış ve ışverene sataşmıştı Dr Hıkmet Ozdemır'ın ış akdının yasala ra aykırı olarak feshedıldığı gerekçesıyle açtığı tazmınat davasına bakan Ankara Dorduncu iş Mahkemesi TUBITAK'ı haksız bulmuş ve gerekçelı kararında şu noktalara değınmıştır Bılım adamlarının gorevlerının bır bolumu de kurumları ıçınde, gerektığınde yapılması muhtemel yanlışhkları dıle getırmek, kurum ıle kurumda çalışanların gerçek hak ve hukukunu gozetmektedır Davacının bılım adamı olarak anayasanın guvence altına almış olduğu duşunce ozgurluğu ve duşunceyı açıklama ozgurluğu sınırları ıçınde kalarak, çalışmış olduğu kurumun daha lyı bır hale getırılmesı amacıyla duşuncelerını açıklamış olması ışverene sataşma olarak kabul edılememışve yıne davacı ışçının bu hak ve ozgurluklerını kullanması, ışyerının ahengını ve duzenını bozacak nıtelıkte de kabul edılmemıştır " Yargıtay 9 Hukuk Daıresı de Ankara Dorduncu Iş Mahkemesı'nın bu gerekçelı kararını oybırlığı ıle onamıştır ı £ J ir fabrıkada ıkı Turk ışçısı, kasım 1988de hurda elektrık malzemelerınden yaptıkları bır kontrol cihazı ile yurtdışından 300 mılyon TL.'ye getırtılen cıhazdan çok daha guvenilir sonuçlar elde ettiler. " Bu yukarıdakı gerçek ornek Turk ışçısı nın yaratıcılığını ve lyı kanalıze edıldığı takdırde ne kadar olumlu katkıları olabılecegı nın ne ılk ne de son orneğı 1981 yılından bu yana eğıtım verdığımız danışman olarak gorev aldığımız ışletmelerde buna benzer yuzlerce omekle gururlan dık Inanıyoruz kı bu ornekler yonetıcılerın olumlu yaklaşımlarıyla bmler sevıyesıne çı kabılır Yeter kı aşağıda belırttığımız yanlış tutumları/yaklaşımları bır an evvel ortadan kaldıralım Verimi engelleyen nedenler Gorulen hatalı yaklaşımlar, çalışanların yaratıcı gucunu, hatta zıhınsel kapasıtesının aktıf olarak kullanılmasını engellemektedır Bu hatalı yaklaşımlardan bazıları 1) Ataerkıl aıle yapılan ve despot tıp babalar, 2) Klasık ezbere dayanan eğıtım metotlan, 3) Iş hayatında ışverenışçı kutuplaşmaları, 4) Emır kumanda şeklı, 5) Onyargılardır Butun bu etkenler çalışanlarımızı gunden gune daha pasıf, daha statık ve duşunmeden saaece verılen emırlerı uygulayan bır hale getırıyor Tabıı kışısel yapılarımızdakı, "başkalarının fıkırlerıne değer verme derecemız", "başkalarının yaptıklarını beğenme, takdır etme derecemız" de etken Eğer astlarımızın hata yapmasına hıç tolerans gostermıyorsak, onlar da hata yapmamak ıçın ınısıyatıf kullanamıyor, verılen emırlerın dışına hıç çıkamıyorlar Yapılan bır araştırma, organızasyonlarda çalışanların toplam kapasıte ve yeteneklerının ortalama yuzde 510'unun kullanıldığını, yuzde 15'ını kullananların çok başarılı, yuzde 20'sını kullananların ıse dah> olarak adlandırıldıklarını ortaya kcyuyor Türkiye'den ornekler: ' 1981 yılında bır demır çelık ışçısı, dunyanın en tanınmış fırması tarafından kurulan hatta, değışıklık yaparak uretıcı fırmaya kabul ettırdı ve patentını sattı * Bır maden ocağında ışçılerın yaptığı çalışma sonucunda suya karışarak gıden maddenın yuzde 8'ı gerı kazanıldı ' Turk laboratuvar muhendıslerı, dunyaca tanınmış bır fırmanın urettığı temızlık maddesının formulunde kalıteyı yukseltıcı ve malıyetı duşurucu bır değışıklık yaptı ve fırmanın butun dunyadakı fabrıkalarında bu formul uygulandı ' Bır ılaç fırmasında taşıma ışçısı, ambalaj ebadını değıştırerek yılda mılyonlarca TL 'lık bır tasarruf sağladı * Ve son olarak ıkı ışçı, hurda ve mevcut elektrık malzemelerını kullanarak Avrupa'dan 300 mılyon TL 'ye ıthal edılebılen bır kontrol cıhazından daha guvenilir bır kontrol cihazı yaptı Gerçek şudur kı hangı sevıyede olursa olsun Turk ınsanı da yaratıcıdır Yeter kı lyı yonlendırılerek zıhınsel kapasıtesınden yararlanılsın ı ölen kişinin kafatası korunarak yapılan hey kelı (rambaram) bazı özel gunlerdekı törenlerde, örneğın o kışının akrabalanndan birının cenaze törenınde saklandığı "kutsa! köy odasından çıkarılır Okyanusun derinlıkıarındekı "öluler evınde" yasayan ruh, bir guvercn aracılığıyla gelerek kısa bır sure ıçın de olsa "bedem" ıle butunleşerek törenlen ızler kCvu, kabılesını kutsar Fotoğrafta böyle oit "rambaramp" görulmekte (Fotoğraf K Muller, Kaynak 4) Kuçuk Nambaslarda ıse 70'lere değın uygulanan ancak şımdı terk edılen töre gereğınce olen erkeğın cesedı kokuşmayı gecıktırıcı bırtakım bıtkılerle örtulu bıçımde 1520 gun kulubede bırakılır 20'ıncı gunun sonunda ruhun bedem terk ettığıne ınanıldığından, cesel kulubeden çıkartılıp köyun yakınında bambudan yapılmış bır platforma konulur Ceset çurudukten sonra da kafatası dışında tum ıskelet gömulur (45) Kafatası uzerınde ölen kışıyı betımleyen bır bust hazırlanarak ve kılden yapılan heykel gövdesı uzerıne oturtulur "Rambaram" denılen bu heykel daha sonra kutsal köy odasına kaldırılır Bugun söz konusu bu 'rambaram'dan bırkaçı başkent Vıla muzesınde sergılenmektedır D BİTTİ Olumlu etkileme Herzberg, motıvasyon uygulamalarında "Insanlar devamlı gelışım halındedır Onlara yenı ve daha zor gorevler verın kı gelışımlerınden yararlanın ve daha fazla gelışmelerıne ımkân hazırlayın" dıyor Gerçekten de ınsan bunyesı fızıksel olarak orta yaşlara, zıhınsel olarak ıse ılerı yaşlara kadar (yeter kı kullanılsın) gelışıyor Hatalı yaklaşımlan ortadan kaldırıp, 1) Kışılerı yaptıkları ışlerı analıtık olarak duşunmeye, 2) Yaratıcı olmaya, yenı fıkırlerı uretmeye, 3) Işlennı gelıştırıp verım ve kalıtelerını arttırmaya teşvık eder ve bu konulardakı çabalarını mukafatlandırırsak, Japonya'da ve ılerı Batı ulkelerınde olduğu gıbı gelışımımıze çok daha buyuk katkılarda bulunmalarını sağlarız Hem de hayatlarını daha dolu yaşamaları, mutlu, huzurlu, kendılerınden gururduyan ınsanlar olmalarına buyuk katkımız olur