Katalog

DA ULASIM Asfalt yerine bant yollar mı? Korhan Gümüş er gun Boğaz Koprusu nden geçen bınlerce şoforu bır duşunun Sabah akşam aynı yoldan geçmekte olma larına rağmen her defasında aynı dıkkatı aynı çabayı sarf etmek zorundalar Ya aynı hatta çalışan dolmuş şoforlerıne ne demelı 9 Elbette hangı şerıdın daha hızlı aktığı nasıl sollanıp nasıl sağlanacağı vb gıbı konularda ınsanlar daha bır ustalaşıyor lar ama yapılan ış galıba her defasında ye nıden başlamak oluyor Uslelık otomobıl ısterse 1989 model bır Porsche ısterse 1949 model Plymouth olsun yapılan ışte buyuk bır farklılık olmuyor Uçaktan bakan bır ınsan gı derek sehır ıçı ulasımın belkemığını oluştu ran çok şerıtlı yollarda bınlerce otomobılın tıp kı bır nehır gıbı aktıgını (ya da bır gol gıbı aka madığını) goruyor Evet otomobıl gıderek teknık açıdan gelışen bır araç Anı frenlerde kazıklamayı engelleyen çeşıtlı otomatık kontrol sıstemlerı yakıt tasarrufu sağlayan uygun gaz verme gostergelen zemınle ılışkıyı ayarlayan yenı suspansıyon sıstemlerı vb uzerınde bırçok uygulama yaygınlasıyor Fakat bu uygulama ların dışında otomobılı herhalde en fazla etkıleyecek olan otomobılın kullanımını 'kolaylaştıran yenı projeler Çunku otomobıl kendı ıçınde teknık gelışmeler yaşadığı kadar kullanım ve yol sıstemı ıle ıhşkısı açısından farklı bır boyutta gelıştırılmeye aday bır araç Bugun dızısel olarak uretılen otomobıller de yenı bır sıstemın uygulanışı yalnızca bırkaç uretıcıye bağlı olmaktan çok farklı olçeklerdekı yaklaşım bıçımlerını gerektırecek kapsamlılıkta Bu açıdan yaklaşıldığında otomobılı yalnızca kullanılan teknık bır araç değıl, teknolojılere yon veren kullanım bıçımlerı açısından da ırdelemek gereklı Bunların başında da herhalde otomobıllerın yolda suruş esnasında otomatık kumanda"ya bırakılabılmesı projesı gelıyor Bu projenın ne olçude uygulanabıleceğı tam bılınememekle bırhkte, ben, bugun ıçın bır teknık Bugün ve gelecek üzerine: H ınuna çözüm arayışı Henuz bılgılerın surucuye nasıl ıletıleceğı kesınlık kazanmış değıl Bazı araşlırmacılar bılgılerın ekrana aktarılmasını duşunuyorlar General Motors ın uzmanları ıse sık sık ekrana bakmanın bazı tehlıkeler yaratabılece ğını ılerı suruyorlar ve bılgılerın sesle aktarılması ustunde duruyorlar Bır başka seçe nek ıse, anı sıkışıklıkların sesle bıldırılmesı, otekı bılgılerın ıse ekrana yansıtılması Sıstemın surucu ıçın malıyetı yaklaşık 2,5 mılyon TL Fakat yaygın uretıme geçıldığı zaman fıyatını bunun uçte ya da dortte bırıne duşmesı beklenıyor Araştırmacılar, geleceğın otoyollarının tam anlamıyla otomatık olacağını belırtıyorlar Arabaların yonetımı, kontrol merkezlerıne devredılecek boylece otoyolun taşıma ka pasıtesı artacak Suruculerın tepkı surelerı sanıye aldığından arabaların arasında onemlı boşluklar bırakılması gerekıyor Fa kat, elektronık gereçlerın lepkı surelerı sa nıyenın bınde bırı kadar olduğundan araba lar bırkaç santımetre arayla çok hızlı gıdebılerpkier IJ Karanlık yolu böyle goreceğiz 2001 yılı nın otosunda sıslı geceler suruculer ıçın so run olmaktan cıkıyor Kırmızıotesı goruntusu gorunlu veren ekranla net bır yol goruntusu sağlanıyor (ustte) Alta ıse aynı yolun çıplak gozle görunumu buluştan çok, bır uygulama sorunu qıbı gozuken "robot otomobıl" duşu uzprınde bıraz durmak ıstıyorum Ismınden de anlaşılabıleceğı gıbı robot otomobıl ' yolda önundekı araç ve yol hattı ıle olan ılışkısını duzenleyen bılgısayarlı su ruş sıstemlerıne sahıp Ayrıca araçla ılgılı her konuda ve çevresel koşullar hakkında her hangı bır uzmanlık gerektırmeyecek bıçım de surucu' sunu bılgılendırebılıyor Bu, dedığım gıbı bır teknık bulus olmaktan çok yenı bır uygulama bıçımı olarak gorulebılır Orneğın bızım tercıhlı yol ' ıçıne alınmış otobuslerın tıpkı raylı sıstemlerdekı gıbı tekerleklerının basıt bır yonlendırıcı rayla konl rolu ve radar ıle mesafe ayarlarının yapılması sonra duraklarda gerektığı kadar durmasını sağlamak ıçın yenı bır buluş gerekmıyor Ama bu ışı yapana kadar şehır ıçınde yenı kumanda sıstemlerı ıle donatılmı^ elektrıklı toplu ulaşım uygulamaları da var Toplu ulaşımda bu proıe bır duş olarak değıl gunumuzun sıradan bır uygulaması gıbı gozukuyor Otomobıl ıse daha farklı Çunku otomobı lın robotlaştırılması , klasık anlamda otomobılın bıraz ortadan kalkması gıbı bır şey oluyor Bır ulaşım hattı duşunun Uzerınde dızı dızı otomobıller bırbırlerıne eşıt mesafelerde gıt sınler Tıpkı bır dolum hattında ılerleyen ku tular gıbı otomobıller varacakları noktaya ka dar surucu sunun hıçbır mudahalesıne ıh tıyaç bırakmayacaktır Bu durumda belkı enerjı kaynaklarında bır değışıklık olabılecektır Belkı yolların tumunu asfaltlamak yerine tekerleklerın temas edeceğı bellı bantlar oluşturmak yeterlı olabılecektır Ustelık belkı de 'kullanıcı' olamayacağına gore ne şofor ehlıyetnamesı' ne ne de kullanım bılgısıne gerek duyulacaktır Hatta belkı de bıldı ğımız anlamda ne trafık polıslerı ve ne de trafık kuralları kalacaktır Bu gelışmelerın toplu taşımacılık' ıle otomobıl kullanımı arasındakı ayrımı kaldırması bıle mumkun olabılır Bır yardımcı hat ıle genel ulaşım hattına katılan sonra da ıstenıldığı zaman çıkan ulaşım araçları hem banlıyo trenlerının, otobuslerın duraklarda sık sık durması ıle kaybedılen enerjıyı ve zamanı kazandırabılır hem de genel ulaşım hattının dışında her araç ozel yolculuk guzergâhı ızleyebılır I j 1901: Seri olarak üretilen ilk otomobil tomobıl tarıhınde ılk serı O cıOldsmobll'dır başındauretım yırmınyuzyılın hemen yapımına geçılen Otomobıl yapımcısı Ransom E Olds'un tek sılındırlı ıkı kışılık 1901 modelının fıyatı 650 dolardı Bır yıl ıçınde uretım hattından 425 otomobıl çıktı 1905'te ıse yıllık uretım 6 500 otomobıle ulaşmıştı Modern Oldsmobıl Fabrıkası gunumuzde bu rakamı bır haftada uretecek kapasıteye sahıp Los Angeles 'ta trafık akışı ve yoğunluğunu ızleyen bılgısayar merkezı (yukanda) ve bu merkezle bağlantılı bır otomobılın ekranı (yanda)