Katalog

EÖİTİM H AFTAN I N G Ü N D E M İ Azalan bütçe ile düşen kalite Prof. Dr. Ziya Bursalıoğlu Ankara Ü. Eflltlm Fakdlte*! öğratlm üyaal | asınımızda çıkan özetlerden anlaşıkJh kğına göre DOnya Bankası uzmanları"nın Türk eğltim sistemi konusunda yazdıklan rapor, genel bakıa, eğltlm sistemlnin mallyetl vefinansmanı.genel ve yuksekAğretlm, meslekı ve teknık eğitim, yaygın eğitim baslıklı beş clltten oluşmaktadır. Gene bu özetlerden, eğitim sistemlmlzin azalan mali kaynaklan ve dusmekte olan veriml bakımından, çlft boyutlu btr krlz İle karsı karşıya bulunduğu belırtilmektedir ÇOnkO eğltlmlmlzde sayıyı artırmak hedefi, nltellği sürdurme amacını gölgelemış bulunmaktadır Bu krizi karşılayabilmek ıçın ivedillkle bOtçedekl eğttimin oranını artırmak, mevcut kaynaklardan yararlanma düzeylnl yukseltmek ve özel sektörden ek kaynaklar sağlamak gerekmektedir Raporun basınımızda çıkan özetlerinln llk anımsattığı örnek, 1970'ten hemen sonra Inglltere'den Ithal edllen uzmanların sonuçsuz kalan çalışma ve raporu olmustur. KJmsenin B rekli olarak dusmuş ve son beş yıl içlnde % 5'l bulmamıştır Bütçe Kanunu'nun % 10, DPT'nin % 8 ve KDV'nin % 12 kesintlleri ile daha enflasyonu karsılamadan, kaynaklarda geriye dogru kayma görülmektedlr. DOnya Bankası uzmanlarının krlz olarak nltelediği, eğltlm politlkamızdaki bu surekli Ihmalln, eğitim yönetlcllertmlzln iyi niyet ve çabalarıyla karsılanabilmesi olanaklı defllldir. Egltimde gerçekleşen bazı plan hedeflerine rağmen, temel vatandaşlık eğitimi veren zorunlu egltim suremlzln hala çok geri kalmış birkaç ülke düzeylnde olması başka nasıl açıklanablllr? Egltim sistemlmizdekl verim düşükluğünün, nltelık yerine nlceliğin seçilmesi sonucu olduğu yorumu da kuşkusuz yeterli degildir Bunun kadar önemli olan dlğer bir neden, bir alt sistemın görevlerı ve yuklerinden bir kısmının, bir üst sisteme aktarılmasıdır. örnegln, bir düzeyde öğretilmesi ve bltlrilmesl gereken bazı derslerin bir Ost dü TABLO 1 GENEL BÜTÇEDEN MİLLİ EĞİTİM BÜTÇESİNE AYRILAN MİKTARIN YÜZDE ORANLARI YIL 1950 1955 1960 1981 1982 1963 1984 1985 H 11.86 12.66 12 95 14 96 14 31 15.56 14 74 15 13 YIL 1966 1987 1968 1969 1970 1971 1972 1973 % 14.15 14.05 13.83 10.42 9.59 13.57 14.04 14 51 YIL 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 H 15.45 12.40 13 35 10 76 9.12 10 79 1094 9.03 YIL 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 10.20 11 24 10.63 8 61 8 70 8.50 860 eniş çoğunluğumuz, bilimle uğraşanları, bilim etkinliklerinı yaşamlarının dışmda tutmakta, onlart anlaşılmaz veya zor anlaşüır, biraz de erişilmez görmektedir. Bilimle uğraşanlann da kendi etkinliklerini yaymak, anlaşüır oltnak için fazla bir çabaları olduğunu söyleyemeyiz. öyle herkesın "erışemeyeceği bir yerlerde oturmak", ınsanlara ve dünyaya oralardan bakmak çoğunun işine gelmektedir diyebilirız. Bazuarı da yaptıkları işlerin kendi çevreleri dışında gerçekten anlaşılamayacağına inanmış, örneğin üniversite öğretim üyesi ise, 40 yıl boyunca öğrencilerinin dışına çıkmamış, bir gazete ve dergide uzmanlık alanmda bir yazı yayımlamamıştır. Bu grup öğretim üyesinden kimileri, Bilim Teknik'te kendi konularında yazılar gördüklennde şaşırıyorlar. Şöyle tepkiler gösteriyorlar: "Ama bu çok özel ve anlaşılması da zor konuya, Cumhuriyet Bilim Teknik gibi çok satan bir gazetenin popüler ekinde yer vermeniz doğru mu? Bunu üç beş kişi ancak anlar. Çok soyut kaçmıyor musunuz?" Evet, bazı yazılarımızda kaçıyoruz. Daha doğrusu, anlaşılması, kavranması için öncesi ve bugünü uzerinde geniş bilgi donammına sahıp olmayı gerektıren yazılara sayfalanmızda yer veriyoruz. Magazin dergısı değılız. Bütün bilim konularının "hap gibi alınıp öğrenilmesini sağlayacak teknik aşama" da ne zaman gerçekleşir, bilmiyoruz! Amacımız, uzmanlaşmtş okurlarımızı son gelişme ve tartışmalardan haberdar kılmanın dışında, daha geniş okur kitlesine de bu konuların varlığını duyurmak, onlarda kulak dolgunluğu sağlamak, merak uyandırmak ve giderek araştırmaöğrenme duygusunu geliştirmektir. Bilgiye ulaşmak, çaba sarfetmeyi gerektirmektedir. • •• Son günlerde, TVradyo ve basında adına sık sık rastladığmız ünlü Ingiliz Fizikçı Stephen Hav/king, kışıliğıyle, görüşlerıyle orta sayfamızm konusu oldu. Hawking'in, "Zamanın Yönü" baslıklı ilginç bir denemesmi 40. sayımızda yayımlamışttk. Kozmetik ürünlerini bilimsel açıdan iaceleyen, eğrısını doğrusunu vurgulayan yazımızm da ilginizi çekeceği umudundayız. • •• Haftaya buluşmak üzere, hoşçakalın G kendi yerinde peygamber olamayacağı genellemesinden kaynaklanan bu tutum, günümuze kadar süregelen Tanzlmat zihnlyetinin, eğitimlmize de ara sıra yansıyan bir uzantısıdır Topluca bakıldığında değerll bir çalışma olarak nttelendirilebllecek raporun, planlı doneme glrdlğimiz 1962 yılından beri yapılan mllll eğltim şuraları, kalkınma planları ve programları, eğltim alanındakl doktora, doçentlik ve profesörlük araatııma tezlen, bilımsel sempozyumlar ve semlnerler, basınımızda çıkan eğitlme Iliskin makalelerde yer alan değerlendlrmeler ve önerilere karşın, raporun kapsamının yenlliğl, yazarlannın yabancı oluşuyla sınırlı kak maktadır Eğltim sistemimlzin içlnde bulunduğu mali krlzin öneminı daha iyi kavrayabilmek Içln eğltim butçeslnln genel bütçeden aldığı paylara, Tablo 1'de olduğu gibi, daha genlş bir zaman kesitl İçlnde bakmak gereklr. 19501970 araaında % 11'den aşağı duşmeyen ve 1963'te % 15 56'ya kadar yükselen, gene 19711980 arasında % 10dan aşağı inmeyip 1974'te % 15 45'e çıkan bu pay, gençllk ve spor glderlerlnln de yüklenmesine rağmen, son beş yıl ıçınde % 9'u bulmamıstır Halbukl, son on yıl içinde mllll savunmaya genel butçeden ayrılan en yüksek pay % 22 iken, mllll eğitim butçeslne en çok % 14 pay verildlği gorülmektedlr. Diğer yandan Tablo 2'de görüldOğO gibi 19631973 arasında % 812 araaında gezlnen eğltim yatırımları, son on yıl içinde 8ü zeye aktanlması, Iklncldüzeydekl mesleki dlsiplinlerin program kapsamları aleyhlne olmaktadır Aktarılanlara yer açabilmek Içln ders sayıları ve saatlerinin azaltılması Ise herhalde niteliue olumlu etki yapacak bir önlem değlldlr Oğretlm prpgramları düzenlemenln egltimde en kolay tecavuz edlllr bir dal olarak görulmesi, bu aktarmanın yeğlenmesl kadar, ögrenct niteHglnin düsmeslne de yol açmaktadır Bugünkü eğitim slstemımlz İle ne ekonominın ne de sanayının gereksindlği insan gücünü yetistlrmenin olanaksız bulunduğunu görmak Içln yabancı uzman fetvasına gerek duyulmayabilirdl Onuncu Milli Eğltim Şurası'ndafingörulen,sekiz yıllık temel eğitim ve çok amaçlı değişik programlı ortaöğretim slstemi, Ost duzeydeki yetkllllere anlatılamamıştır Anlatıldıysa bile temel eğitimi ve ortaögretiml yenllestirmek, yükseköğretimi yenlleştirmekten daha zor görülmuştür Eğitim sistemimizl tümden yenllestirmek, böyle girislmlerin ikl koşulu olan, yansız danışma ve güçlu yürutme birleşimini bir sOre daha bekleyecek gibidir Ancak bu gecikme, vatandaslık eğltimlnl vermesi beklenen zorunlu eğltlmln gOduk kalmasına, ortaoğretimde Ise amaç birliği ve yapı bütunlugunün sağlanamamaaına yol açmaktadır Asıl krlz bu gecikmeden kaynaklanablllr, çünkü eğltim, devletin bütunluğünü ve varlığını sürdüren süreçlerden bırıdir Hepimlzln, giderek daha çok, bu gerçeğin billncine varmamız gerekmektedir. • O K U R D A N Su hakkında bilgi Tum can/ı/ar/n yaşamı ıçın şu üç unsura, "1 Su, 2 Hovo, 3. Güneş" ıhttyaçlan vardır Ancak toplumumuzun büyuk bir fcesımı bu uç unsurun ne olduğunu ve nasıl yararlanılacağını bı/e bılmıyor. örneğin, bir ınsanın sağlıklı olabıımesı ıçın, bekımler tarafından verılen denaelı bes/enme deyımı ile bıriakım bılgıler verılıyor da, su konusunda yeferınce bı/gı verılmıyor Oysa insan bünyesının 4/3'u su olduğuna gore, en çok gereksınmesi de su olmalı Gerek ılkokulda, gerekse orta derecelı okullarda, hatta yuksek okullarda da soz konusu bılgılerı ıçeren dersler konmadığından toplumuzun su ile yerer/ı b/fgısı o/marmşffr Bu nedenle çoâumuz BİZE Ne zaman doldurulmustur? Su ozellığını ne zamana kadar korur? Söz konusu suların ozellıklenm yıtırmemesı ıçın bır kımyasal madde konuyor mu konmuyor mu? Konuya ılıskın bır araştırma netıcesının yayımlanmasının buyuk bır hızmet olacağı kanaatı ile Osmon UĞUR Sağlık Köşesi Bılım ve Teknık dergısı çıkalı berı, yakındon takıp edıyorum Sızlerden ıkı rıcam var Bırıncısı, Sağlık Kosesı'nde her hafta yaygın olan onemlı olan bır hastalığı ayrıntılarıyla anlatmanız (bronsıt, guatr, vb) ıkıncısı, Bılım ve Teknık ekinı alt kapağının Cumhuriyet Kıtap Kulubu Dıyarbakır Şubesı ABC Kıtap Kulubune birkaç adet gonderılmesı Gondermenız durumunda bırçok Bılım ve Teknık okurunu memnun efmts olursunuz. Hikmet ALA Dıyarbakır Cumhuriyet Bilim Teknik • Sahıbı Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şirketi adına Nadlr Nadi • Genel Yayın Muduru Hasan Cemal • Müessese Muduru Emlne Uşakltgfl • Yazı Işleri Muduru Okay Oönentln • Yayjn Yönetmenı Orhan Bur«alı. Grafık Yonetmen Tüles Hasdemlr f EÖİTİM YATIRIMLARI YIL 1963 1964 1965 1966 1967 1966 1969 10.6 12.1 11.0 11.3 11 8 12.0 10.7 YIL 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 H 10.1 9.4 7.4 8.8 9.0 8.4 8.0 YIL 1977 1978 1979 1980 1981 1982 % 7.5 56 5.7 3.7 4.8 43 YIL 1983 1984 1985 1986 1987 1988 H 46 43 41 43 49 61 TA BL0 2 rektığını, Hangı nıtelıkte su ıçmememız gerektığını, 3. içılecek suyun sertlık derecesının ne olabıleceğı, 4. Hangı sertlık derecesındekı suyun ıçılebıleceğı veya ıçılemıyeceğının, 5 Baraılardan veya herhangı bır kaynaktan gelen suların ıçıpe atılan klorun, insan sağlığına yararları veya zararlan, bılmemekte ve hosbelkader su ıçılmektedır Halen pıyasada satılan "şıse ve pet şışelerdekı" memba sularının nıtelıklerı nedır2 "] Hangı nıtelıkte su ıçmemiz