Katalog

GÖKYÜZÜ Satürn, tüm gece boyunca izlenebilir Portakalımsı renglyle çıplak gözte blle Satürn'ü kaçırmak olanaksız. Satürn, Akrep takımyıldızının kırmızı süper devl Antares lle llglnç bir Ikill oluşturacak. ODTÜ Amatör Astronomi Tbpluluğu Temmuz ayında gökyüzü T emmuz ayıyla birlikte yıiın yarısını gerıde bıraktık ve bu ay, Dünya'nın yorungesındekı en öte noktasından 6 temmuzda geçmesıyle Guneş en buyuk yermerkezıl (herhangı bır cısımden yer merkezıne olan uzaklık) uzaklığa sa hıp olacak Bu uzaklık ortalama olarak 1 astronomi bırımı olarak anılır ve değerı 149 mılyon km , ya da 499 ışık saniyesidır 6 temmuzdaki uzaklık ıse 1 1/60 astronomi bırımı (152 mılyon km ) olacaktır Ay başında 1 2 parlaklığında olan Merkür 21 14'te batacak ve temmuz ayının ortalarına kadar, doğu ufkunun hemen uzerınde görulebılecek Parlaklığrıse 0 1'e kadar yukselecek Ancak eklıptığın guneyınde yer alacak olan Merkur ayın ıkıncı yarısında görulemeyecek Geçen ayın 13'unde Guneş ile Dunya arasında yer alan ve gıderek sabah gökıcuzey yüzüne kayan Venüs, Güneş'ten uzaklaş tıkça daha kolay görunmeye başlayacak Ay başında 4 4 parlaklığında olan Venus, 19 temmuzda 4 5'le en yuksek parlaklığına ulaşacak Ay sonuna kadar 4 5 parlaklığını koruyacak olan Venus, Boğa takımyıldızından doğuya doğru hareket edecek ve kış aylarının unlu takımyıldızı uze rınde Güneş'ten yaklaşık 3 saat önce doğacak Ay boyunca Kova takımyıldızından Ba lıklar'a ve Balına'ya hareket edecek olan Mars'ı temmuzun ılk gunlerınde saat 1 24'te, zamanla gece yarısında doğarken göreceğız Mars gundoğumunda güneyde lyıce yukselmış olacak Parlaklığı ayın başında 0 8'den gıderek ayın ortasında 1 O'e ve ay sonunda 1 3'e yukselecek Boğa takımyıldızında yer alan Juplter, 5 temmuzda 419'da, ayın 15'inde 3 47 ve ayın 25'ınde 3 14'te doğacak ve Güneş'ten uzaklaştıkça gıderek sabah gökyüzünde daha lyı görulebılecek Bu ay Ulker takımyıldızından geçecek olan Jupıter ay boyunca ortalama 2 1 kadır parlaklığında olacak Yay takımyıldızındakı Satürn temmuz ayında gun batımından ıtıbaren tüm gece boyunca görülebılır Ay başında 2 25'te, ay ortasında 20 43'te ve ay sonunda 20 OO'de doğacak olan Satürn'ü portakalımsı renglyle çıplak gözle blle kaçırmak olanaksız Bu yıl halkaları Dünya ya doğru 26° lık bır eğım yapan Satürn yaz gökyuzunun, durbun ya da kuçuk teleskoplarla görulebılecek en heyecan verıcı cısmı olmayı surdurecek Parlaklığı ay boyunca ortalama 0 1 kadır olacak olan Satürn, Akrep takımyıldızının kırmızı super devl Antares ile ilgınç bir ıkili oluşturacak Bu yıl, geçen yıla göre Antares'ten bıraz daha uzakta olacak olan Saturn'u Anteres'le karıştırmamak ıçın Saturn'un duzgun bır ışık yolladıgını, Antares'ın ıse göz kırptığını hemen belırtehm Ay boyunca 5 6 kadır parlaklığındakı Uranua temız, karanlık gecelerde saat 21 30'dan sonra çıplak gözle görülebılır Guneş sistemi düzlemıne neredeyse paralel bır eksende dönen Uranus durbun ya da teleskoplaria kuçuk yeşıl bır dısk halınde görulebılecek Uranus bu yıl genlş açılı dürbünler ve teleskoplaria gözlemek Için en uygun durumda. Lagoon (M8) ve Trıfıd (M20) bulutsuları arasında hareket edecek olan Uranus yörüngesi üzerındekı hareketınden dolayı Saturn'le yıl boyunca köşe kapmaca oynayacak Uydumuz Ay, 28° ile 11 temmuzda en buyuk kuzey dık açıklığına ve 28° ile 26 temmuzda en buyük guney dık açıklığına sahıp olacak Gökyüzü Y Büyükayı takımyıldızının açısal hareketten yola çıka Hatta saat ayarı blle yapab ODTÜ Amatör Astronomi Tı aşanan surelerın parçalara ayrıl ması gereksınımı zaman kavramı nın oluşmasına neden olmuş v£ ınsanoğlu doğada sureklı yınelenen olay ları temel alarak yaşamını çeşıtlı dılımleı aralığıyla duzenlemıştır Zamanın belırlen mesınde çıkış noktası Guneş'ın, Ay'ın ve yıldızların gokyuzundekı hareketlerıdır Gece gözlemlerınden çıkarılan ılk so nuçlardan bırı ıse yıldızların Kutup Yıldız çevresınde doğudan batıya doğru gunde bır kez donuyor gıbı gorunmesıdır Böyle ce gökyuzu 24 bolumluk bır saate benze tılebılır Seçılen herhangı bıryıldızın 15° lık yer değıştırmesı bıze bır saatlık bır sure nın geçtığını bıldırecektır Kuzey yarımku rede her zaman gorulen ve cezveye berı zeyen Buyukayı takımyıldızı zaman he saplamaları ıçın oldukça uygundur Takım yıldızın Dubhe ve Merak adiı yıldızları ışa ret yıldızları olarak bılınır ve aralarındakı uzaklık bır bırım kabul edılırse bu ıkı yıl dızın ışaret ettığı doğrultuda beş bırım uzakhkta yer alan yıldız Kutup Yıldızı dır Yıldız zamanı Şekil 1 'de görulduğu gıbı Buyukayı her ay farklı bır konum almakta ancak tum ko numlar saat 21 OO'ı göstermektedır işaret yıldızlarının yatayla yaptıkları açı bıze yıldız saatlmizin 2100dekı konumdan ne kadar ılerledığını gösterecektır iletkı ya da pergel benzerı bır açıölçer hatta parmaklar kullanılarak bu açı ölçulebılır Yıldız zamanı ıse bu açıdan hareketle bulunabıhr Bu arada bir yıldız gununun 23 saat 56 daklka olduğunu belırtelım örneğın 26 Hazıran'da yatayla olan açı 20° olsun Açı (AS+GS)20M150°+25°) = 155° ya da saat cınsınden 1 0 2 0 S a a t 2 1 00 1000=1040 155 15 21 00 Gün 1 2 4 5 6 9 11 12 13 14 17 CUHBY Temmuz '88 Takımyıldız haritası Bu harita 1 temmuz 23 30, 11 temmuz 22 40, 21 temmuz 22 10 saetleri Içln geçerlldlr Merkür en büyük helyografal enlemınde (güney) Ay en berı noktada (363 667 km) Venüs durağan Mars Ay'ın 5° güneyınde Dunya en öte noktada (152 099 000 km) Son Dördün Merkür 21° batı ile en büyük uzanımında Jupıter Ay'ın 6° güneyınde Venüs Ay'ın 10° güneyinde Merkür Ay'ın 7° güneyinde Yeni ay Venus en öte noktada Regulus Ay'ın 10° güneyinde, çakışma 2 Mars en büyük helyografal enlemınde (güney) 18 00 Ay en öte noktada (405 514 km) 19 18 Venüs en yüksek parlaklığında (4.5) 22 0214 ilk Dördün 25 05 Antares Ay'ın 06° kuzeyınde, çakışma 2 18 Pluto durağan Merkür en berı noktada 26 11 Satürn Ay'ın 6° kuzeyınde 12 Uranus Ay'ın 5° kuzeyinde 27 05 Neptun Ay'ın 6° kuzeyınde 28 09 Delta Aquarıd meteor yağmuru 29 03 25 Dolunay 30 08 Ay en berı noktada (359 331 km ) 1) Regulus Aslan (Leo) takımyıldızının alfa yıldızıdır Çakışma Kuzey Amehka'don gözlenebılecektlr 2) Antams Akrep (Scorplon) takımyıldızının alfa yıldızıdır Çakışma Doğu Avustralya, Yanı Zelanda, Antarktika ve Güney Amerllkîmn guney bölgelerlnden Izlenebilecektlr Saat (UT) 06 08 07 00 11 36 16 19 01 04 21 53 01 Gok olaylan Sonuç, gunduz bölgesıne duştuğu ıçın saat 1000 + 12 00 = 22 40 olarak bulunur Burada AS aylık sabıttır ve Şekıl 1 de tum yıl boyunca verılmıştır GS ıse gunlük sabıttır ve her gun ıçın yaklaşık 1° alınarak gozlem gunu ile ayın bırınci gunu arasındakı fark kadardır (Ayın 10 gunu 9° gıbı) Uzun süreli gözlemler Bu yöntem gökyuzunden uzun surelı gözlemler yapmadan saatı bulmak ıçın oldukça oldukça kullanışlıdır ve eğer deneyımınız yoksa, onerımız ıse bu yöntemle başlamanızdır Yukardakı örnekte eğer bır gun öncekı 21 00 konumunu bılıyor olsaydınız, bunu gözlemınızle karşılaştırarak yaklaşık 2^° fark olduğunu görecek ve saatı 21 + ?§ 22 40 olarak bulacaktınız 15 *** j)*lü.ıol*M «U VILAMl V KAK6A Gezegenler güneşten uzaklıklarına gore numaralan.nıştır Konuyu bıraz daha açmak ıçın 1 temmuz gunu ıçın hesaplamayı yıneleyelım Şekil 2'de 1 temmuzdaki 2100 konumu ve bununla 30°'lık bır açı yapan gözlem konumu gösterilmiştir