Katalog

ÇOCUK PS İ K O L O J İ S İ TIP T E K N O L O J İ S İ cuğun eşyasını kolayca tanımasını sağlamaktır. Gerçekte bir çocuk için bir muzun şeklinı hafızasında tutmakla ismini belırleyen çızgılerın belleğinde yer etmesı arasında hiçbir fark yoktur. Çocukların, yetişkınleri bellek oyunlarında yenmeleri sağ yarım kürenin etkinliğine başka bir işarettir. Çocuk oyunun biitününü gördüğü zaman yetişkin hâlâ sol yarım kürenin mantıksal yardımı ıle parçaları anımsamaya çalışmaktadır. Okul öncesi çocuklar oynarken konuşmalıdır Üç yaşındaki bir çocuk oynarken (belki bebeklerıne bir parti düzenliyordur) çoğunlukla kendi kendine konuşur... "Evet, Ayşe sen orada otur, sana bir bardak getireyım... Ah! Az daha unutuyordum sana biraz daha limonata getireyim mi?.. Şimdi getıriyorum" ...Gerçekte çocuğun düşünceleri konuşmaya dönüşmekte, çocuk kendi kendine talimatlarvermektedir. Bunun nedeni ise beynindeki iki yarım kürinin hâlâ tam bir birlik içinde olmamasından kaynaklanmaktadır, dolayısıyla çocuk, düşüncelerini güçlendirmek için konuşmak zorunluluğunu duyar. işte bu oyun içinde çocuk hem hareket edip, hem düşünüp hem de konuşması onun beyin sapının ve beynin iki yarım küresinin gelişmesini sağlar. Deneyler göstermiştir ki okul öncesi çocukların faaliyetleri sırasında sessiz durmamaları gerekir, yani çocuk resim yaparken veya bir bilmece çözerken konuşmasını doğal karşılamak gerekir. Buna paralel olarak çocuklara beyinlerinin her iki yarı küresını beraberce kullanmaya zorlayacak Baştarafı 1. Sayfada len tüm yeni hareketlerın beyinde otomatikleşmeden önce istem ve irade kazanması gerekir, bu çağlarda ise çocuğun dil öğrenimi, çocuğun motorik öğrenimi ile ı yarış halindedir. Çocuğun okul çağlarına kadar karşılaştığı bu güçlüğe en İyi örnek, çocuğun yürürken bir şey söylemek istediği zaman durmak zorunluluğunu duymasıdır. Çocuk her defa yent bir hareket ogreiW diği zaman tüm dikkatlni bu hareketin üstüne yoğunlaştırır. İki yaşındaki bir çocuk ayakkabısını giymeye çahşırken yetişkin birinin ona yanlış pabucu yanlış ayağına koyduğunu ikaz etmesıne rağmen çocuk tüm dikkatiyle ayakkabıyı giymeye gayret eder. Büyük bir çoğunlukla büyükler bunu bir inatçılık işareti olarak yorumlar, oysa kı gerçek, çocuğun pabucu gıymek için gösterdiğı dikkat ıle söylenen sözleri dinleme yeteneğinin eksikliğinden kaynaklanır. Çocuk bu iki ayrı hareketi davranışları otomatikleşinceye kadar beceremez, davranışların otomatikleşmesi ise beyinde bu hareketlerin derinlemesine depolanması sonucunda olur. Ancak o zaman çocuk, hem söylenenlerı dinleyip hem de hareketi aynı anda yapmayı becerir. Biz yetişkinlerin çoğu hareketleri beynimızde depolanmıştır, örnek olarak birinin hem otomobıl kullanıp hem konuşmasını (veya arka koltukta ağlayan bir çocuğu sakinleştirmeye çalışmasını) düşünün. içinde ileri geri düşünebilir. Beynin normal koşullar altında gelişmesi sonucunda çocuk 6/7 yaşlarına geldiği zaman sol yarım küre, beynin yarı fonksiyonlarını yüklenmış durumdadır. Çocuk çevresinde olup bitenlerden etkilenmeden kor>uşup düşünebilir. Buna rağmen çocukların çoğunluğu olayları sadece kendi deneyimlerine bağlı kalarak anlayabilirler. Ancak 11 yaşına gelince beyin gelişmesinin varacağı noktada çocuk mantıksal ve soyut kavramları, deneyimleri dışındaki olayları anlamaya başlar. Beyindeki sol yarım kürenin gıttikçe artan etkinliğine en iyı örnek 11 yaşındaki bir çocuğun yaptığı resimler olabilir. Çocukluğun genış hayal gücü, Chagall'in resimlerinı andıran o çılgın fantezi yerine resimler gittikçe sıkıcı ve sönük olmaya başlar. Çocuk artık gerçekçi olmaya başlamış ve gördüğünü çizmeye çabalamaktadır. Bir zamanlar büyük hayai gücü ve duygularla yapılan resimler yani beynin sağ yarım küresinin etkin olduğu devirlerde yapılan işler artık gelişmekte olan çocuk tarafından benimse .mez. Bir yetişkinlere tabii gelen çocuğun okulda, evde veya anaokulunda mantıksal yöresinin ve dil kavramının gelişmesidir ve dolayısıyla beynin sol yarım küresi ne yönelik giderek artan bir yüklem başlar. Öte yandan beynin sağ yarım küresi yani şarkı söyleme, yaratma ve hayal gücü, ilgi ve merakların odaklandığı yöreyi pek ciddlye almayız. Eğeralsaydık kuşkusuz çocukların çok daha zengın bir konuşma dili olacak, daha büyük hayal gücü ve yaratma kabilıyetı oluşacak ve sonuçta çok daha fazla bilgi edinme ve Kataraktlılara kolaylık Kataraktla ilgili gellştlrilen bilgisayar analiz programı hazırlandı. Çeviri: Filiz Gülkan eni geliştirilen bir bilgisayar analizi sistemi sayesinde, bütün dünyada yaklaşık 16 milyon insanın katarakt yüzünden çektiği sıkıntılar büyük öiçüde hafifleyecek. Bu sistem sayesinde, hastaneler ilk kez, gerekli göz re&mlerini ucuza ve hızlı bir şekiide temin edebilecekler. Göz uzmanlan, bu resimleri kullanarak, hastalarında rastladıkları katarakt hastalıklarının derecesini hemen Y saptayabilecekler ve tedavı sırasında da hastalığın seyrini izleyebılecekler. Böylece, gereklrse tedaviyi değiştirecekler ve çok daha iyi sonuçlar elde edecekler. Sistemin yazılımını yapan ve bunu kişisel bilgisayara uyarlayan araştırıcı "Oval Research". Şimdilik 12.500 sterlin olan bu sistem, LondraMoortıelds Göz Hastanesi'ndenve Oxford Nuffıeld Göz Laboratuvarı tarafından sipariş edildi bile. Katarakt hastalığı, göz merceğini koyulaştırır. Yakın zamana kadar bu hastalığı tedavi için sadece cerrahı yöntemler kullanılıyordu. Şimdılerde, ılaçla tedavı de yaygınlaşmakta. Kataraktı izleme tekniklerı oldukça ılkeldir. Hastanın göz slaydı ıle sağlam bir gözün slaydı içinden geçen ışıklar karşılaştırılarak, aralarındaki yoğunluk farkı saptanır ve bu fark standart bir tablo ile değerlendirilir Hastanelerin önünde iki seçenek vardır: Çekilen slaytları 200 sterlin karşılığında analiz edilmek üzere başka bir yere gönderırler, ya da 100.000 sterline aldıklan bir minibilgisayarın önüne hastayı oturtup, anında kataraktın derecesini anlarlar. hareketler, oyunlar, hem konuşup hem yapacağı işler verilmelidir. edinilen bilgileri sindirme olanaklarına kavuşacaklardı. Bir çocuğa sadece "elma" diyerek meyveyi göstermek yeterli değildir. Çocuk onu tutmalı, koklamalı, meyveyi elinde evire çevire bakmalı. Elmayı ortadan ikiye kesin. Çocuğa elmanın çekırdeklerını gösterin, sonra biraz meyvenin tadına baksın. Şimdi çocuk elma nedir gerçekten anlamıştır. Bir öğretim fakültesinde ders veren pedagoğun öğrencılerıne seslenişi gibi... "...Hiçbir bilgi, deneyim olmadan belleğimizde derinlemesine somut bir iz bırakmaz. Bu nedenden çalısmalanmızda duygularımızı ve bllgllerimlzl beraberce geliştirmeye çalışmalıyız, yani beynimizin hem sağ ve hem sol yarım kürelerini kullanmalıyız. Ve bunu yaptığtmız gün kişlnln benlfğlnde ve yeteneğinde büyük bir gelişme olacaktır." a Oval'ın getirdiği alternatif hem ıkinci yöntemin hızına sahip hem de bunun onda bir fiyatına. Bu sistemle ışlem bir dakıka sürüyor. Göz doktorları Oval'ın sistemini kendi muayenehanelerine de alabilirler. Sistem, sağlam bir göz fotoğrafının 250.000 parçasından yararlanıyor. Bir monokrom video kamera ile bu parçalann negatiflerinin bütün detayları saptanır. Her noktanın optik yoğunluğu (pixel) siyahtan beyazagiden griölçeğınde, 8bitlik sayısal koda çevrilir Boylelikle fotoğrafın sayısal (digital) haritası elde edilir. Daha sonra bu noktalar, optikal diskte kaydedilmiş olarak bilgisayarın belleğine yerleştirilir. Oval'ın yazıhmı, hastaların gözünün her bir noktasının optik yoğunluğunu (pixelini) standart göz fotoğrafındakı pixelle karşılaştırır. 30 isaniye içinde, bilgisayar gözün optik yoğuı. I uğunun grafiğini çizer. Doktorlar bu grafiklıeri saklayarak, hastalığın seyrini lizJeyebilirler. (New Scientist Mayıs 88) İsimleri tersine yazmalarının nedeni Beynin sağ yarım küresi o anda çevrede olup bitenlere tepki gösterir. Bu yarım kürenin etkin olduğu süreç içinde kişinin düşünceleri deo andaki yaşamın izlenımlerıyle doludur. İki yaşındaki bir çocuğa bir şeyı alıp getırmesini söylediğinız zaman, çocuğun söylenen nesneyi alıp getireceğinden tam emin olamayız. Belki yolda ilgisini çeken daha cazip bir şey görmüştür. Çocuklardaki sağ yarım kürenin etkinliğine başka bir örnek çocukların adlarını yazmaya çalıştıkları zaman çıkar... ve derken ısimlerinı ters yazarlar. Resimler beynin sağ yarım küresi ile yorumlanır. Çocuk için yazılı bir kelime bir resimdir ve o nedenden çocuk adını sağdan sola doğru çlzer. Çoğunlukla anaokullarında çocuklara ait oyuncaklar, dolap, diş fırçası gibi eşyalara isimleri yerine muz, araba, uçak, elma gibi resimler yapıştırılır; amaç, ço Çocuk 11 yaşındayken mantıklı ve soyut düşünür Çocuklarda beyin sağ yarım küresinin daha etkin olduğunu belirtmiştik. Sol yarım küre doğum sırasında işlevini yarı yarıya yapar durumdaydı, ancak doğumu takip eden dört/beş ay içerisinde büyük bir gelişme gösterir. Sol yarım küre işlevini sağ yarım küre ve beyin sapı ile ne kadar beraber geliştirirse çocuk hareketlerını çevresinde olup bitenden etkilenmeden o kadar iyi kontrol edebilir. Çocuk iki yaşına geldiği zaman dil kavramı ve konuşması süratlenir. Sol yarım kürenin gittikçe artan etkinliği ile beraber çocuk, daha fazla konuşmaya ve söylenenleri anlamaya başlar. Böylece çocuk daha fazla hatırlamaya başladığı gibi zaman dilimleri