Katalog

PALEONTOLOJİ H A F T A N I N G Ü N D E M İ 1 milyon yıl öncesi ziyafetin kalıntıları insanoğlu ateşin nimetlerinden yararlanmaya, sanıldığı gibi 700 bin yıl değil, 1.5 milyon yılönce başlamış. ır mılyonu askın yıl once bıle ınsanların ateşe egemen olduğunun kanıtları Guney Afrıka'da Johannesburg yakınlarındakı bır mağarada Svvartkınns'ta bulundu Kısa bır sure oncesıne kadar, Pekin yakınlarındakı Zhoukoudınn'da bulunan 400 bın yıllık kalıntılar ınsanın ateşe egemen olmasının on cskı kanıtı olarak değerlendırılıyordu Bundan bır yıl once ıse Pekın ınsanının yaklaştk 700 bın yıl once ateşı denetım altına aldıgı yolunda yenı sonuclara varılrnıslı Şımclı Prelond'dakı Transvaal Müzesi Müdürü Charles Robert Brain vc Captown Unıversıtesı'nde öğretım uyesı olan Amerikalı arkeolog Andrevv Sillen, "Nature" dergısınde yenı keşıflerını anlattılar Bılıın adamlarının Svvartkrans mağarasının "3 katında" buldukları çok sayıda hayvan kemiği ateş izi taşıyor. 8u kernıkler zamanla aldıkları renk ve yapıları ıtıbarıyla yenı kemıklerlc kıyaslandılar Bu kemiklerın taşıdıkları ızler, gunumuzde rnağara yakınında, oradakı odunlarla yakılacak bır ateşte yanan, kemıklorın ızlerıyle aynı Bulunan eskı kemıkler, antıloplardan yaban domuzlaıına maymunlardan zebralara kadar pekçok turde hayvana aıt olduğundan. bılım adamları, bunları ateste hazırlanmış bır ziyafetin kalıntıları olarak değerlendırıyorlar Âncak ateşin mutlaka bır "yemek pışırme" yerı olması gerekmıyor Bu ateş pekala ısınmaya ya da yırtıcı hayvanlardan korunmaya da hızmet etmış olabılır Svvartkrans'ın "3 katında" bundan yak lasık bır ya da bır buçuk milyon yıl once aynı zamanda ınsanların atalan sayılan Australopıthocut. robustus ıle modern Homo erectus yaşıyordu Sillen Homo orectus'laıın ateşı kullandıklarını tahmın ettığını soyluyor Ancak bunu kanıtlayan herhangı bır belge yok Mağaranın otekı ıkı katında ıse yanmış kemıklere ılışkın ızler bulunmadı. Insanın. Dundan yaklaşık 1,5 2 milyon yıl once atese egemen olmaya başladığı sanılıyor. Hangı amacla ateşin kullanılmaya başlandığı ıse o doncmc ya da daha oncekı donemlere aıt keşiflerle açıklanabılır Oyle bır durumda atesın ılk kullanıldığına ılışkın daha kesin bır tarıh rte saptamak mumkun olabılır Güney Afrika'da bir ziyafetten geride kaldığı sanılan yanmış kemikler, ateşin geçmişini aydınlatıyor. B nsanlardan önce ormanlar vardı; sonra çölter yayümaya başladı." "Ormanlann tarihine" ilişkin bu saptamayı yapanlar, gerçi Büyük Sahra Çolu'nü değil, ama bütün Avrupa'yı kastediyorlardı. Amasyalı coğrafyaa Strabon'a göre insanın ayakları yere basmadan örneğin Pireneler'den Akdeniz sahiline inrnesi mümkündü; tubii ağaç üzerlerinde yürüyerek. Kıbrıs'ı ormanlardan "arındıranların" Mısır firavunlan olduğu söylenir. Akdcniz'i "mare nostrum" yapmak uğruna durmadan savuş filolan üreten Romalılarm da Akdeniz sahillerini ormarısız bırakmuk için az yoruldukları hiç söylenemez doğrusu! Dirkaç yuzyıl önce her köşesi ormanlık olmasu bile Anadolu da dunyanın gidişatmdan paymı almış ve ormanlarının yansmdan fazlasını "uygarlaşma" uğruna "feda etmiştir!" Şimdi Afrika çölleri, pençelerini yer yer Avrupa'ya geçirmiş durutnda. Avrupa'da doğal asit yağmurlan da çöllere yardırncığo/uyor. fAvrupalı orınarı bılimciler, alarm zillerini çoktandır çalıyorlar. Avrupalıiara göre Türkiye, "loprakları yeşillendirme, orman yetiştirme" konusunda, diğer ülkelehn önünde gidiyor. Bu, dışardan bir bakış. Türkiye ormanlarının gerçek durumunu anlayabilmek için orman bilimci Yücel Çağlar'a haşvurduk. Söyledikleri hiç de iç açıcı, gelecek vaat edici değildi. Çöl Türkiye'de de yürüyordu!.. 19X8'nin son sayısı, yılın son güniine denk geldi ve sizlere ilginç bulacağınızı düşündüğümüz konularla dolu bir dergi hazırlamaya çalışlık. tnsanın yeryüzüne yayılışını, genetikbilim, arkeoloji ve dilbilim modellemesinder yola çıkarak açıklayan orta sayfa konusu, Doç. Dr. Zeki Tez'in maddenin temel yapısına ilişkin toparlayıa yazısı, Dr. Yankı Yazgan'ın beyin araştırmalarında son gelişmeleri derleyen yazısı, sanınz, birçok okurumuzun yöneltliği soruları da yanıtlayıcı nitelikte bulunacaktır... • •• Okuyarak, tartışarak ve yazarak dergimize katkıda bulunan bütün okurlarımızın yeni yılını kutlarız. İ Sıllen'ın oğretım uyelığı yaptığı Captovvn Ünıversıtesı Arkeolojı Bolumu, dunyada Afrıka arkeolojısının onde gelen kuruluşu olalaktanınıyor Bunun cesıtlı nedenlen var Bırıncısı, anatomık modern Homo sapıens'e aıt 50 bın yıllık bır ornek, Guney Afrika'da bulundu. Afrıka homınid'lerı bugune dek yal nızca Doğu ve Guney Afrıka ıçın kanıtlandı Üstelik dunyada arkeoloıık kazılardan elde edılen kemiklerın kımyasal tahlılı konusunda uzmanlasmış cok az sayıda laboratuvar var Ayrıca Captovvn. kazılara çok yakın olma gıbı bır avantaja sahıp Otekı laboratuvarlar ıse Bırleşık Devletler'de vo Avrupa da bulunuyor O K U R D A N BIZE Atlarla yarışmak Cumhuriyet Bilim Teknik'in 81. sayısındaki Sputnik 88 yazısını büyük bir ilgi ve beğeni ile okudum. Ancalc bu yazının çok ufak ama önemli bir nokfasına ilirazım var, Jesse Owens'ın 1937'lerde daha fazla pora kazanabilmek için yarış afları ile koşmaya başladığına. Asıl adı James Clevland olan J.Owens (19131980) dunyanın gelmtş geçm/ş en büyük atfetlerinden birisidır. 1935 yılında bir saatten az bir zamanda 6 dünya rekoru (100 yarda 9 4, 200 metre220 yarda düz 20 3, 20 mefre22' yarda engelli 22.6 uzun atlama 8.13 m.J kırmış, 1936 Berlin Olimpiyatlan'nda 100, 200, 4x100 m. bayrak, uzun atlama yanşlarında 4 aftın madalya alarak nitler'ın, olimpiyatlan ari ırkın üstünlük göstensı yapma hevesini kursağında bırakmıştır. Ama o yıllarda Amerıka'rtın r>e karaderılı ne kızılderıli milli kahramanlara tahammülü yardıı. 7972 Stockholm Olimpiyatlan'nda pentatlon ve dekatlon şampiyonu kızılderili büyük atlet Jım Thorpe'a yaptıklannı 24 yıl sonra karaderili ehane atlet Jesse Ovvens'o yaparlar. Amerika Amatör Evrim müzesi Buna karşılık Guney Afrıka kamuoyunun geçmışıne duyduğu ılgı son derece sınırlı Belkı de Guney Afrıkd'nın en onemlı araş tırmacısı olan 95 yaşındakı antropolog Raymond Dart'ın kısa bır sure once olumu vesılesıyle "The Star" gazetesi, Johannesburg'un, dunyanın en onemlı antropolojik muzesının merkezı olması gerektığını yazdı Ama Johannesburg'da boylesıne bır muze yok Arastırmacıların donanımı yelersız Bu belkı de Kalvınıstlerın, "anı bır yaratıma" olan ınanclarından kaynaklanıyor Evrım kı sa bır sure oncesıne kadar devlet okullarında oğretılmıyordu Johannesburg'un sahıp olması gereken bır muzenın "Mona Lısa"sı, Taung'un kafatası yanı Australopıthecus afrıcanus'un ılk kalıntıları olmalıdıı Guney Afrika'da Australopithecus'a aıt yaklaşık bın losıl bulundu Bunlar ne maymun, ne de ınsan Çocuk kafatasını ıse Dart 1925'te Taung'da bulmuştu New York ve Avrupa'da, panzer camlar ardına konmuş bu kafatasını bınlerce ınsan hayranlıkla ızlıyor Guney Afrika'da ıse hıçbır zaman s medı fSNNuw) En eski insan kalıntıları Halka açık olmayan Swartkrans mağarası 1948 yılında keşfedıldı Australopithecus'a aıt ılk keşıfler burada yapıldı Mdğaradakı kazılar ıse kısa bır sure once tamamlandı Va dının otfikı tarafında, Johannesburg cıvarındakı Kruersdorp yakınlarında ıse Sterkfon tRin magarası bulunuyor Bu mağarada, Transvaal Muzesı eskı muduru Robert Broom, Spezıes Australopıt hecus afrıcanus'a aıt bır kadının kalıntılarını buldu "Mrs. Ples" adı verılen bu hanımın bundan yaklaşık bır milyon yıl once yaşamış olduğu tahmın edılıyor Sterkfonteın, dunyan>n eskı ınsan kalıntılarının bulunduğu en zengın yer olarak değerlendırılıyor Atletizm Federasyonu sudan sebep/er/e J.Thorpe'u J9, J.Ovvens'i 2) yaşında pıstlerden zorla kopardı Ve Ovvens, o büyük şampiyon sadece geçimini sağlamak için sirklerde atlarla yarışmak zorunda kaldı. J.Thorpe'un da ölürken son sözleri madalyalanmı geri verin oldu. Dünya spor kamuoyunu yıllarca üzen ve mesgul eden bu olaylar 1979 senesinae A.A.A. Federasyonu'nun Thorpe'a ve Ovvens'o haksızlık yapıldığını kabul etmesı ile son buldu ve ABD yılların hatasını unutturmak için 1984 Los Angeles Olimpiyatlan'nda Ovvens'/n torununa olimpiyat meşalesini, Thorpe'un torununa da olimpiyat bayrağiıiı taşıttırdı. Ancak spor kamuoyu bu iki büyük şampiyona yapılanları unutmayacaktır. A.Safher Karabağlı BostanlıİZMİR Cumhurlyat Blllm Taknlk • Sahibi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık Türk Anonim Şirketi adına Nadlr Nadl • Genel Yayın Müdürü: Hasan Cemal • Müessese Müdürü: Emln* Usaklıgll • Yazı işleri Müdürü: Okay Gönansin • Yayın Yönetmeni: Orhan BurMlı • Grafik Yönetmen: Tülea Haademir •.