Katalog

ÇEVRE VE ORMAN SAĞLIK Çöl, Türkiye'de yürüyor BaştarafM Sayfada lecektır Bugunku ormanların yuzde 40 ına varan bu yok olma ckolojık denge uzorınde olumbuz etkıl(r yapacak dunyada yaşayan bılkı ve hayvanların yuzde 15 20 sı 2000 yılı na kadar tumden olecektır Gelışmokle olan ulkelordekı bu orman azalması kışı başına yuzde 63 luk bır eksılme an'dmııid gelecok tır kı odun gereksınımımn karşılanması artık soz konusu olmayacaktır Gerçekte bu turden sonuclann crtaya çık ması ıçın 2000 lı yıllara ulaşılmabinı gerek tırmeyecek denlı hızlı bır sureç soz konusu dur Orneğın yalnızca Gunoy Amerıkada 1977 yılında sonuçlandırılan bır envantere gore Arjantınde 60 mılyon hektarlık ormanla rın 44 mılyon hoktarı kaybedılmış durumda dır Peru da kuzeyde sahıl ormanlarının ya rısı aşırı vo usulsuz (aydalanma ve aşırı ot latmalar netıcesınde kaybedılmıştır • Turkıyedekı toprak kullanım polıtıkasını değerlendlrebılir mısınız? ÇAGLARZaman zaman oriaya atılan kı mı savlara gore orman ekosıstemının bozul ması sonucu çıkan makılık alanların tarıma donuştuıulmcsı ulusal ekonomının yararına dır Ormancı bılım adamı Selman Uslu nun vurguladıgı gıbı tarım urunlerının ozellıkle de zpytın antepfıstığı gıbı meyve bahçelerı nın de ağaç topluluklarından oluştuğu do layibiyla da toprak koruma ve hıdrolo|ik yon lerden ormanın ışlevını yerıne getırebılece ğı yargısınadayandırılnıaktadır Oysa Uslu nun bulgularına gore zeytınlığe dönuşturul muş yuzde 30 dan tazla eğımlı alanlarda top nklîrın taslılıgı boşluk hacmı ve su tutma kapasıtesı toprak hava kapabitesı ve toprak yoğunlugu gıbı fızıksel ozellıkler sahıle yakın duzluklerdekı alanlara gore kotuleşmibtır Us lu bır baska araştırmasıyla da aynı yorede bulunan ve aynı genışlıkte olan ıkı parselden makı ortubu kdldırılmış olanında kaldırılma mış olandan 125 katı fazla mıktarda toprak taşınması olduğunu saptamıştır Ote yanddn Bolu da orrritindan fındıklığa donuşturulmuş alanlarda yapılan bır araştırmanın bulgula rına gore uc yılı aşkın bır sure ıçınde yuzde 45 eğımlı bır alana duşen yağışın yuzde 20 s>ı yuzeysel akışa geçmesıne ve bu akışın hek tarda 31 ton toprak taşınmasına yol açma sına karşın ormanla kaplı ve aynı ozellıkle re sahıp bır alanda herhangı bır toprak ta şınması olmamıştır • Turkıye de ormanlar nasıl azalıyor"> ÇAĞLARTurkıyede yaşanan ormansız laşma surecı dort boyutludur Bu dort boyut vf> yol açtığı ormansızlasma mıktarlan qenel olarak şoyle sıralanabılır 1) Yasal ve anayasal duzenlemeler Turkıye dede ormanlar yasal olarak ta nımlanmibtır Bu tanırtı lemel alınarak bolır lemeler yapılmakta orman ve orman sayılmayan yertor ayrılmakta ve binırlandı rılmaktadır Daha doğrusu sınırlandırılması gerekmektedır Çunku 1937 yılındd çıkarılan 3116 sayılı yasa bu bf lırleme ve sınırlandır ma ışının en geç beş yılda sonuçlandınlmd sını duyurmuşkon 1987 sonunda bıle Turkı ye ormanlarının ancak yarısı sınırlandırılabıl mıştır Ustelık sınırlaması yapılan yerlerın de onemlı bır kısmı sonradan yapılan yasa ve anayasa değışıklıklerı nedenıylo geçersızleş mıştır Oteyandan ormanlarla doğrudan ya da dolaylı olarak ılgılı anayasa yasa ve yo netmehk degışıklıklprıyle genış orman alan ları orman sayılmayarak tarımsal amaçlar la kullanıma açılmışlır Saptanabıldığı kada rıyla bu yolla yıtırılen orman alanının genış lığı 120 mılyon donum dolayındadır Yalnız ca 1984 1987 donemınde 1983 ve 1986 yı Hamileliği kesen yeni bir ilaç amılelık hormonu progebteronun utkı sını azaltan maddeler şımdı hamıle lıgın sona erdırılmesınde kullanılıyor Gdzetenın bır suredırmanşctolan RU 486 nın yanı sıra şımdı başka bır madde Epostan de nenıyor RU 486 progosteronun etkısını or ganızmadakı bağlama noktalarını bloke ederek azaltırken Epostan ibe enzımlerı en gelleyıcı bır ozellığe sahıp bpostan bır on cunun progesterona donuşmesını sağlayan enzımı engellıyor Hamılelıgın başlarında Epostan hap olarak alındığında çocuğun duşmesıne neden olabıhr Bu hap Hollandada 50 kadın uzerınde denendı Bunlar hamı lelıklerının 5 ve 8 hattaları arasında 7 gun boyunca Epostan aldılar Genelınde 3 ıle 5 gun arasında kanama başladı 14 gune ka dar kadınların çoğunda hamılelık bona ermış tı Yan etkılerı yanı ağrılar ve mıdebulantıları ıse hapı kullanan kadınlar tarıfından dayanılır şeklınde tarıf edıldı Kadınlardan bırınde kan naklı gereklı oldu Bu maddenın kadınların yuzde 15 ınde neden etkılı olma dığı ıse henuz bılınmıyor Epostan StırlıngVVınthrop ılaç (ırması tarafından gelıştırıldı Kımyasal olarak bakıldığında Epostan ışlenmış bır progebteron Boylece repro duksıyon araştırması daha değışık etkı ya pan RU 486 ın yanı sıra hamileliği sona ordırmek ıçın bır başka ılaca Epostan a da sahıp oldu Bılım adamları boylece normal bır doğumdan sorumlu olan tum sureçlerın nedenlerını bulabılmeyı umuyorlar (SNr NuW) H lında yururlufje konan 2896 ve 3302 sayılı ya saların uygulanmasıyla 811 Lın donum or man ın orrmn sınıfları dışına çıkarıldığı goz onunde bulundurulmalıdır 2) Ormanlar ıçınde ve bıtışığınde yerleşık yurttaşlarımızın teknık ve yasadışı ya rarlanmaları Turkıyede o manların ıçınde ve bıtışıgınde 10 mılyonu aşkın yuıttaşımız yaşamaktadır Bu yurttaş kutlesı ıçınde bı rakıldıkları gerı ekonomık ve toplumsal ko şulların zorlamasıyla da olsa ormanlardan rasgele yararlanma eylemlerını surdurmek tedırler Ozellıkle topraksızlaşma surecının hızlı toprak yetersızlığının buyuk olduğu yo relerde tarla açma ya da orman ıçıne yorlos me eylemlerı sonunda 1937 den bu yana ve saptanabıldığı kadarıyla 1)5 bın orman ıçıne yerleşme 465 bın de tarla acma suçu ışlen mış yalnızca 1970 1986 donemınde 805 bın donum orman tarlaya 115 bın donum orman da yeılesme yerıne dönuşturulmuştur Ço ğunluğu tarla açmak amacıyla olmak uze re ve kasıtlı olarak çıkarılan orman yangını sayısı 42 bın yanan orman genışlığı ıse 134 mılyon donuiıi dolayındadır 3) Ormancılık bılımının gereklerine gore yapılamayan çalışmalar Çok kışı neden se bılmıyor ya da oğrenmek ıstemıyor Or manlar yalnızca ormancılık bılımının gerek lerı yerıne getırılerek ışletıldığınde kendı ken dını yenıleyebılen bır doğal kaynaktır Ancak bu gereğın gerektığınde yerıne getınlememesı nedenıyle ormanlarımız ıçın ıçın tukenmek tedır Ormancı çalışanlar arasında teknık orman yıkımı olarak anılan bu gerçekçılık artık ılgılı genel mudurluğun resmı yayınla rında da dıle getırılmeye başlanmıştır Daha sı bırçok bılımsel araştırma sc lunda orrrnn cılık çalışmalarının bılımın gereklerine gore yurutulememesının yol açtıgı ormansızlas manın boyutları sayısal olarak ortaya konul muştur Ormancı teknık personelın eğıtımı ve ışlendırılmebi duzonındekı yetersızlık ve olumsuzlukların da onemlı bır etken oldugu bu tur ormanbizlaşma ayrımına geç ve guç vdrılmısı nedenıyle daha buyuk yıkıu boııuc lar vermektedır 4) Orman yetıştırme çalışmalarının yetersızlığl Son yıllarda hızlandıııldıgı gozle nen orman yttıştıımo çalışmaları henuz ge rekcn duzeylpre çıkarılamadı Bır bılım aria mının saptdmdsma gore Turkıye ormanları nın 132 mılyon donum bozuk ve verımsız ya pılı kısmının toprakların korunabılmesı yo ııunden de 52 mılyon donum çayır otlak ve halen tarımsdl amaçlarla kullanılan alanın kısacası 184 mılyon donum alanın kebinlık le ağaçlandırılmdbi qerekıyor Buna karşılık ılgılı genel mudurluk 54 mılyon donum ve rımsız orman alanında ağaçlandırmayı hedel olarak belırlemıstır Bu qenel mudurluğun 1990 2009 donemını kapsayan Ormdncılık Ana Planı nda ISP onqorulon sure sonunda 29 3 mılyon donum orman ıçınde 1 5 mılyon donum orman dışında 14 4 mılyon donum ero/yonu onleme 18 5 mıyon donum enerjı ormanı kurma ve 5 5 mılyon donum de enerjı ormanı yenılemo olmak uzere 69 2 mılyon do num alanda ormanın yetıştınlmış olması he deflendı Bu hedeflere ne denlı ulaşılabıle ceğını şımdıden kestırebılmek olası doğıl Çunku Turkıyodo orman yetıştırme çalışma larında hedeflerın gerçekleştırılebılme duzey lerı son derece duzensız bır eğılım gosterı yor • Bu durumda kaçınılmaz sonuçlar neler olabilir? ÇAĞLARÇoğunlukla ayırdına varılamı yor varabılenlerın uyarılarına da kımseler ku lak asmıyor Belkı ınandırıcı gelmeyebılecek tır Turkiye, son derece hızlı bir çolleşme surecine glrmıştır ve bu surecın kaçınılmaz sonucları kentlısı ve koylusuyle toplumun tum kesımlerını etkılemeye başlamıştır Sozgplımı saptamalara gore • Turkıye yuzölçumunun yuzde 91 ını oluş turan 698 mılyon donum alanın yuzde 73 unde hafıf yuzde 203 unde orta yuzde 37 sınde şıddetlı ve yuzde 22 6 sında da çok çok şıddetlı toprak erozyonu olmaktadır • Turkıyede toprak erozyonu sonucu denız lere taşınan verımlı tarım toprağı mıktarı Ku zey Amerıkadakının 73 Avrupadakının 195 Afrıkadakının ıse 4 1 katıdır • Turkıyede bır barajın ortalama kullanım su resı 100 yıl ıken Avrupa ulkelerınde bu sure 10000 yıldır Unlu Keban Barajı nın su tutma havzasında bıle daha şımdıden onemlı bırık meler olmuştur Yeterınce onlem alınmadığı ıçın GAP kapsamında kurulacak 20 dolayın da baraj ve goletın geleceğı hıç de aydınlık değıldır • DSI nın 1955 1975 yılları arasındakı sapta malarına gore 580 mılyon donumluk tarım dlanının 160 mılyon dönumunde su baskın ları olmuş yuzlerce yurttaşımız ve on bınler ce hayvan yıtırıimıstır Ormansızlaşmanın ka çınılmaz sonucları son yıllarda bu kez top rak kayması şeklınde ortayı cıkmaktadır • Tuıkıyp orman urunlerı oanayıının ham madde odun gereksınmesını dışalım yoluy la k a m l i r m y a başlamıştır Oıneğın 1970 1981 donemınde 49 7 mılyon dolarlık dı bdlıma kar^ıhk 198? 1987 donemındekı dışa lım ?88 9 mılyon dolar olarak gerçekleşmış yalnızca 1987 yılında 1 1 mılyon metrekup tomruk dısalımı yapılmıştır Bu mıktar Turkı ye ormanlarında hasat edılpbılen tum tom ruk mıktirının dortte bırını aşmaktadır • Ormanların ulke yuzeyıne dağılımı son de rıce dpngesızleşmıştır Orneğın Turkıye or manlarının yuzde 41 ının bulunduğu Karade nız Bolgosı nde bırey başına 75 donum or man alanı duşerken bu oran ve mıktar Iç Anadolu da yuzde 9 ve 1 3 donum Doğu Anidolu da ıse yuzde 36 ve 08. donumdur Saf ra kesesi taşı S Şifalı otlar ve sıtma ğn kesıcı hapların safra kesesınde tdb oluşumunu yavaşlattıgı ya da tumuy le engelleyebıldığı gozlendı Bazı has talar safra kesesi taşlarından bu yolla kurtul du Hastalar taşlar erıyıp yok olduktan sonra da ılaç (ursodesoksıkolosıt) kullanmaya devam ettıler ya da lıt ağırlıklı bır dıyet uyguladılar In celeme Ingılız ve Belçıkalılardan oluşan bır salra kesesi araştırma grubu tarafından yapıl dı Aspırın ya da modern romatızma ılaçları gıbı steroıd ıçermeyen ılaçların hayvanlarda safra kesesi taşlarının oluşumunu engelledı ğı anlaşılınca hastalara da bu ılaçları kulla nıp kullanmadıkları soruldu Yapılan araştır ma taş duşurdukten sonra duzenlı agrı kebi cı kullanan 12 habtadan hıçbırınde hastalığın nuksetmedığını gosterd Ilaç kullanmayan 63 hastadan ıse ancak 20 sınde safra kesesi ta şı yenıden oluşmamıştı (SNNuW) A ıtma parazıtlerı kullanılan ıldçlara kar şı dırenç gehştırdıgındpıı tıpti yonı sıt ma ılaçlarına gereksınme duyuluyor Çınde Han hanedanı (I O 168) donemındon kalma Ellı Ikı Reçete adlı yapıtta yer alan qınghao (artemısıa annua) adlı şifalı ot sıt ma tedavısınde kullanılıyor Çınlı araştırma cıların 1972 yılında bu bıtkıden saflaştıraıak elde ettıklerı artemısının adlı aktıf madde beynı tutan ve resochıne dırençlı sıtmada kı nınden daha lyı todavı sağlıyor Geleneksel Çm tıbbında kullanılan qınghaonun yan et kılerı ve klınık kullanımım ılışkın çalışmala ra devam edılıyor (I MrNVVR )