Katalog

C İ LT SA N A T I BİLİM GÜNDEMİ lerı gökkure uzerıne çızersek duşey çember lerle bırlıkte (kı bunlar artık saat daırelerı adını alacaklardır) gokkureyı kuzey guney ek senınden enıne ve boyuna parçalara bölmuş oluruz Hemen anlaşılacağı gıbı buradakı başlangıç noktaları eşlek ve kutup yıldızıdır Eşlek (gdk ekvaloru) gokkureyı ıkı eş parçaya bolmektedır Eşlek sıstemı yıldızların kataloglanması ıçın yeter şartı gerçekler, çunku tum gozlomcıler ıçın aynı olan gok kutuplarına göre tanımlanmıştır Herhangı bır anda gozlemcının baş ucundan geçen saat daıresı gozlemcının gokkureye ız duşumu alınmış boylamı ıle çakışmaktadır Eşlek'ın boylamımızla çakıştığı nokta ıse E noktası olarak bılınır Bu nokta gozlemcıye göre değışen bır noktadır Bu noktanın onemı buradan eşlek uzerınde batıya doğru olçulen açı nın cısımlerın saat açılarını vermesıdır Bu açı, ya açı cınsınden derece bırımıyle ya da bır saate karşılık gelen 15° lık bırımlerle ölçulur Eşlekten Kutup Yıldızı'na doğru olçulen açı ıse o cısmın dlk açıkhğını verır Eşlek uzerınde bulunan noktaların dık açıklıkları 0° dır ve kutup yıldızının dık açıklığı 90° olarak tanımlanmıştır Eşlek'ın ust tarafında kalan noktaların dık açıklıkları artıdır ve 0° ıle 90° arasında değerler alırlar, alt tarafında kalan dık açıklıklar ıse eksıdır ve . 0° ıle 90° arasında değerlerı vardır Tutulum (Guneşın erden gorulen yorungesı) ıle gok eşleğının kesıştığı noktalardan bırıne > noktası ya da ılkbahar noktası denır ve bu noktadan başlayarak eşlek uzerınde doğuya doğru olçulen eşlek yayı ıse bu sıs temın ıkıncı boyutudur Saat, dakıka ve sanıye cınsınden olçulen bu boyutun adı sağ açıklıktır Bır cısmın sağ açıklığı bılınırse herhangı bır anda saat açısı bulunabılır Bunun nedenı cısmın o andakı saat açısının y noktasının aynı andakı saat açısı ıle farkı cısmın sağ açıklığı olmasıdır Gokkuresının her bırdo nuşunde akrebı tam bır dolanımda bulunan bır saatı 7 noktası gozlemcının boylamı uzerınde bulunduğu zaman sıfırı gosterecek şekılde ayarlarsak ılkbahar noktasının saat açısı saatte okunan rakamla verılecekiır Bu sa atle olçulen zaman bızım alışık olduğumuz guneş zamanından farklıdır Yıldızların doğuşu ve batışı ıle olçulen bu zamana yıldız zamanı denır Buna qoıo yıldız zamanı Saat açıklığı • Sağ açıklık olarak tanımlanır Boylece bır cısmın sağ açıklığı dık açıklığı ve gozlem anındakı yıldız zamanının bılınmesı ıle cısımlerın konumları belırlenmış olur Burada bılınmesı gereken cısmın sağ ve dık açıkhklarıdır kı bu tum gozlemcıler ıçın aynıdır ve gokyuzu harıtaları ya da kataloglardan elde edılebılır Bu değerler yıldızlar ıçın oldukça uzun sureler ıçın aynı ancak gezegen kuyruklu yıldız ve benzerı cısımler ıçın farklıdır Pratık gezegen gozlemlerınde ayın ılk gunlerınde, ortasında ve sonundakı değerlerın bılınmesı yeterlı bır yaklaşımdır Bu ıkı değer bılındıkten sonra yıldız zamanının bulunması kolaydır Bır yıldız boylamınız uzerınde ıse o andakı yıldız zamanı o yıldızın sağ açıklığına eşıttır, çunku yıldız, boylamınız uzerınde ıken saat açısı sıfırdır Cilt sanatı teşvik edilmeli Yaman Akbayar, Serbest araştırmacı yuzyıldan bu yana, 700 yıllık koca bır tarıh Osmanlı meslek ahlakı, sanat ahlakı anlayışı gereğı, yaptıkları cıltlere o yuzyıllarda soyadı olmadığına gore lakaplarıyla ya da unvanlarıyla bırlıkte adlarını yazmayan ya da ıstedıklerı halde yazdıramayan, el sanatlarımızın en önde gelenlerınden cılt sanatımızın onculerı buyuk ustalarının adları na, ancak 18 yuzyıldan ıtıbaren rastlıyoruz "Topkdpı Sarayı Muzesı Arşıvı nde bulunan Ehli Hıref defterlerınde salt adları bulunuyor Oysa 16 yuzyıl, cıltçı esnafı (mucellıtler) ıçın buyuk onem taşıyor Çunku, ekol olmaya sarayda bır topluluk kurmaya baslıyorlar Hoca • oğrencı ayrımı doğuyor, hocala ra mevkıler ya da rutbeler verılmeye başlanıyor Yetenek ve kıdemlerıne gore Sermucellıt, Serboluk, Seroda, Serkethuda, Kethuda. YıneEhlı Hıref defterlerının 15421796 yılları arasını kapsayan sayılarında, cıltçı esnafının saray sanat erbabı arasında bazen 0 yuzyılın sozcuğuyle 50 neferl bulduğu belırtılıyor Evllya Çelebi de Seyahatnamesı' nın 1 cıldının 609 sayfasında, saray dışında serbest olarak çalışan 300 neferden olıı şan 100 dukkân cıltçı ustasından (mucellıtınden) soz odıyor Ve anlı sanlı, saygın cıltçı ustaları bayramlarda, o gorkemlı toren lerde padışahın onunden şanla şerefle geçıyorlar Işte, Sultan III Ahmet donemının tanınmış mınyatunstı Levnl'nın bır mınyaturu Topkapı Sarayı Muzesı'nde At uzerındekı cıltçı ustası bır cıldı yaparken geçıyor sultanının onunden Onlardan, saptayabıldığımız 7 kışıyı belırtmeden once, 16 yuzyılda Kanuni'nın hu kumdarlık yıllarında mucellıtbaşı olan Mehmet Çelebi aynı aıleden gelen Suleyman Çelebi, Mustafa Çelebı'nın cıltçılık tarıhımızın en guzel kıtap cıltlerının başta gelenlerı nı yaptıklarını onemle belırtmış olalım Gelelım 7 ada Onlar şunlar Saray başkuyum cusu Mehmed (Sultan III Murat ın sıır kıta bını 1588'decıltlemış Kıtap Topkapı Sara yı Muzesı Hazıne Seksıyonu'nda) Alı Al Uskudarı (1723 te yaptığı lake cılt, Topkapı Sarayı Muzesı Ahmet III Kutuphanesı No 3652), Ahmet Hazıne (1727'de yaptığı lake cılt, Topkapı Sarayı Muzesı Ahmet III Kutuphanesı No 3653) Çakerı(18 yuzyılda, sap tanamayan yılda yaptığı lake cılt), Topkapı Sarayı Muzesı Evrak Hazınesı Kutuphanesı No 1470), Abdullah Buharı (1795'te yaptığı lake cılt, Topkapı Sarayı Muzesı Evrak Ha zınesı Kutuphanesı No 1380), Mustafa Edır nı (1757'de yaptığı lake cılt, Topkapı Sarayı Muzesı Hazıne Kutuphanesı No 877) Bınlerce usta Yaptıkları sayısız, guzel mı guzel cıltler Pekıyı bu elsanatımızın tarıhı, belgelenmesı konusunda neler yapmışız? 1954 te. Rıfkı Melul Merıç, 'Turk Cılt Sanatı Tarıhı Araştırmaları I (Vesıkalar)" kıtabını yayımlamış Temel bır meslek, gereksınme olarak gorduğumuz Cıltçılık Mesleğı Terımlerı ve De 13. Genç cıltçı Mehmet All Kunduracıoğlu'ndan bır klasık Osmanlı kıtap cıldı kapağı 1987 yımlerı Sozluğu, hâlâ yayımlanamamış Bu konuda yakın ılıntılı uç sozluk var Istanbul'dakı Suleymanıye Kutuphanesı Md Yar Mlne Esiner Ozen'ın Yazma Kıtap Sanatları Sozluğu (Kendı yayını, Ist , 1985), A U Dıl ve TarıhCoğrafya Fakültesı Kutuphanecıhk Bolumu Öğretım Uyesı Doç (şımdı prof) Dr. Berin U. Yurdadoğ'un Kıtaplıkbılım Terımlerı Sozluğu (T D K Yayınları 394, A U Basımevı, Ankara, 1974) ve I U Edebıyat Fakultesı Kutuphanecılık Bolumu Öğretım Uyesı Doç. Dr. Meral Alpay'ın Kutuphanecılık Terımlerı (I U Edebıyat Fakültesı Yayınları, Ist , 1973) Ayrıca, Mımar Sınan Unıversıtesı Guzel Sanatlar Fakültesı Geleneksel Turk Elsanatları Bolumu Klasık Turk Cıltçılığı Şb öğretım gorevlısı Içmımar ve Klasık Osmanlı Cıltlorı Uzmanı Engcn Ozdenız hanımın cıltçılık terımlerı konusunda suregıden çalışması Bunların dışında, Ord Prof Dr A.Suheyl Unver'(18981986) ın Prof. Dr. Oktay Aslanapa'nın Prof. Emin Barın (19131987)'ın, Başbakanlık Devlet Arşıvlerı Genel Md Yar Ismet Bınark'ın, Içmımar ve Uzman Engln Özdeniz ın makalelerı, Ord. Prof Dr Unver'ın Prof Darın ın E.Özdeniz'ın, I U Rektorluğu Guzel Sanatlar Bolumu Öğretım Uyesı Nur Tavıloğlu'nun bıldırılerı var • Ayda hareket, Aydan dünyaya dönüş, Gemlnl ile 4 gün, Gemlnl uzay aracının mlrası Fılm gösterılerı ÖDTU Fızık Bolumu, ODTU Amatör Astronomı Topluluğu 7 ocak, 16 30 • immun Sistemln doku ve hucresel elemanları Dr Nukhet Tuzuner, !mmunolo|i Derneğı Turk Tıp Cemıyetı Semıner Salonu Nışan taşı Valıkonağı Cad Bızım Apt 10/3 4 ocak 18 00 • Zararlı alışkanlıklanmız 1 Alkol Bakır koy Ruh ve Sın Has Hastn • Yer Nışantaşı Ozel Işık Lısesı 6 ocak, 15 0017 00 • ince tabaka teknlğlnde seçme konular Doç Dr Atıllâ Aksele, Ist Unı Fen Fak. Genel Flzık Anabllım 5 ocak, 1315 00 • Çeklrdek Flzlğinden Seçme konular Doç Dr Emıne Rızaoğlu Prof Dr Çetın Bolcal, Doç Dr Alı Gırgın, Araş Gör Bakı Akkuş ve Rahmı Kuçer Ist Un Fen Fak Nukleer Fızık 5 ocak, 101200 • Ceblrden blr konu Araş Gor Recep Korkmaz Ist Unı Fen Fak Matem Bolumu 3 ocak, 1012 00 • Monoton mutlak değerll fonksiyonlar Prof Dr YusufAvcı Ist Unı Mat Böl 6 ocak 14 00 • Endustri Içln fosfat yataklarının kullanılması Ile maruz kalınan radyoaktıvite Doç Dr Yavuz Çotuk Ist Unı Genel Bıyolojı Semı ner Odası, 2 Ocak, 16 30 • Yüksek enerji fiziğlnden seçme konular Prof Dr Gedız Akdenız, Doç Dr Emıne Rızaoğlu, Ar Gor Ayşe Kızılersu, Ist Unı Yuksek Enerji Bolumu, 5 ocak, 1416 K IS A KI S A AIDS virüsü ve kanser AIDS virüsü ile kanserli hücreler arasında bir ilişkinin varolduğu ileri sürülüyor. JLM I % # AIDS vırusunun kansere ne• I I w den olduğu ılerı suruluyor Daha ılk AIDS kurbanlarında, hastaların çok seyrek rastlanan bır çeşıt cılt kanserıne, kaposısarkom'a sahıp oldukları dık kat çekmıştı Bunun ortaya çıkmasında vı rusun regulasyons genının sorumlu oldg ğu duşunuluyor Fareler uzerınde yapılan deneyler bu tahmını dogrular nıtelıkte Farelere bır çe^ıt tat gen enjekte edıldı Bu tatgen enjekte edılen hayvanların yalnızca derısınde aktıftı Yalnızca erkek farelerde pek çok açıdan ınsanlardakı kaposısarkom'a benzeyen çeşıtlı değışıklıkler gozlendı Dışı hayvanların derısınde ıse bazı hastalıklı değışıklıkler oldu Ancak şa şırtıcı bır gelışme, farelerın tumor hucrelerınde aktıf tatgenlerın tespıt edılemeyı şıydı Muhtemelen, HlV'nın regulasyonsgenı bır hucrenın kanser hucresıne donuşmesıne yalnızca on ayak oluyor, sonra ıse ortadan kayboluyordu Ancak bu genın bellı hucrelerde buyume faktorunun sentezını harekete geçırdığı, bunun ıse başka hucrelerın plansız parçalanmalarına neden olduğu da duşunulebılır Bu hıpo tez, AIDS hastalarının kaposısarkom hucrelennde HIV genlerıne rastlanmadığı gozlemıyle doğrulanabılır (Naturund Wıssenschaft) 13 Ya, öğrenci mezuniyet tezleri? Bu konudakı en onemlı sorunlardan bırı bu noktada A U Dıl ve TarıhCoğrafya Fakultesı Kutuphanocılık Bolumunde eğıtımoğretıme 19541955 ders yılında başlanmış Buqune dek maalesef ve maalesef yalnız ca 2 tez verılmış cıltçılığımız konusunda IIkı 1962 de Suzan Edıger'ın "Klasık Devır Turk Cıltçılığı ', ıkıncısı, 1964'te, ismet Bınark'ın 'Fatıh Devrı Kıtap Tezhıplerı ve Cıltlerı" Bınark, bu lısans tezıyle o yıl Emıly De an Odulunu de kazanmış I U Edebıyat Fakültesı Kutuphanecılık Bo lumunde eğıtımoğretıme 19641965 ders yılında geçılmış Tam 24 yıldır, kıtaplıkçılığın can damarı cıltçılığımız konusunda tez hazırlamak ısteyen bır tek oğrencı olmamışl Sorunu ulusal kulturumuze daha fazla kıymamak ıçın onemle ve onemle gundeme getırıyor ve uç bolum başkanımıza seslenıyoruz Istanbul Matbaacılar ve Cıltçıler Kuçuk Sanatkârlar Derneğımız, onerımızle 1983'ten berı her yıl ocakın son haftasında Istanbul Cılt Sanatı Haftası'nı duzen lemekte Haftamızın tum yurt yuzeyınde duzenlenmesı ıçın çabamızı surduruyoruz Gelınız 1989'dakı haftamızda her yıl ya da ıkı yılda bır kotarılmak uzere 1 Ulusal Cılt Sanatı Sempozyumu'nu duzenleyelım, Gökyüzü ve gezegen haritaları Gokyuzu yazılarımızla bırlıkte verılen gezegen harıtalarında cısımlerın sağ ve dık açıklıklarıyla bırlıkte, ıçınde bulundukları takımyıldızları bulabılırsınız Kımı zaman da bunlara ek olarak ağustos ayı gokyuzunde olduğu gıbı cısımlerın ufuktan yukseklıklen de verılmektedır Gezegen harıtasının kuze ye donerek eşlek'le çakıştırılması gozlem yapabılmenız ıçın yeterlıdır Yıldız harıtasının kullanımı da şekılde gorulduğu gıbı kuzey yonu baş aşağı gelecek bıçımde tutulması ıle gerçekleştırılebılır