Katalog

K A L iTl M B İ L İ M Havva Ana Zenciydi Çeviri: Kerem Cankoçak awa Ana zencıydı ve 140 280 bın yıl önce Af rika'da yaşamıştı Çocuklan çoğaldılar ve dunyaya hâkım oldular Farklı çevrelerin etkılerıyle, şımdıkı ınsan turunun değışik gruplarını meydana getırdıler "llk bakışta dın dersı kıtabından alınmış gıbı görunen bu teori, aslında, Kalıforniya Unıversıtesı'nde bıyokımya profesöru olan Allan C VVİIson1 ın Amerıka, Avrupa, Afrıka, Avustralya ve Asya'dan gelen 147 ınsan plasentasından alınan hucrelerdekı mıtokondrıler (enerjı santralları) uzerınde yaptığı genış kapsamlı bir genetık ınceleme sonucunda meydana geldı Bu hıpotez ne bıyolojı bılımınm ılkelerıyle ne de fosıllerden elde edılen verılerle çelışıyor Bıyolojı bılımıne gore, butun bir turun tek bir çıftten uremesı ılke olarak olanaklı Fosıllerden edınılen bılgılere göre ıse gunumuz ınsanının anatomık yapısına benzeyen ınsan turu bundan bırkaç yuz bin sene önce Afrıka'da yaşamış Ancak yukarıdakı hıpotezle çelışen başka teorıler var Bunlardan en yaygın olanı, homo sapıensın ortak bir atadan değıl, bir mılyar yıl once yaşamış Java ınsanı, 500 bın yıl önce yaşamış Pekın ınsanı ya da bırkaç yuz bın yıllık fosıllerı Avrupa'da bulunan ınsan turlerı gıbı, daha ılkel turlerın dahıl olduğu homo erectustan geldığını söyluyor Modern ınsanın tek bir atadan geldığı hipotezi, Fransa'da drozofil (drosophıles) sıneklerı uzerıne yapılan bir araştırmayla da desteklenıyor Drozofil sıneklerı, mutasyona uğrayan bir atanın çocuklan olup, dunyaya yayılmış olan bir sınek turudur Yanı tek bir atadan uremışlerdır Hücrelerimizin "enerji bataryalan" olan mltokondrilerin genetfk yapılarını inceleyen Kallforniyalı araştırmacı Allan C. Wllson, çok saşırtıcı ama oldukça mantıklı bir sonuca vardı: Hepimiz, 200000 yıl önce Af rika'da yaşamış bir kadının çocuklarıyız. Tüm genetlk teorilere uygun olan bu hlpotez, modern inaanın homo saplens kendlslnden önceki daha ilkel insan turlerinln, b«lkl de aoykınmla ortadan kalkmaaına n«den olduğu sonucuna varıyor. H Kromozom ve genler Prof VVılson çok ozel bir genetık dalında, mıtokondrıler konusunda uzmandır Koklerı tkı mılyar yıl oncesıne kadar uzanan mıtokondrıler, hucrelerımızde bulunan, kuçuk organltlerdir (organıte) Insrn hucrelerındekı mıtokondrılerın bıçımı, art araa dızılmış kurufasulyelere benzer Uzunlukları 26 mıkron (mılımetrenın bınde bın), çapları 051 mıkrondur Alyuverlar harıç, butun hucrelerde bulunan mıtokondrılerın sayıları, hucrenın enerjı ıhtıyactna gore değışır En buyuk ınsan hucresı olan ovul bınlerce mıtokondrı ıçerırken, spermatozoidde ancak 1020 tane mıtokondrı vardır Dığer hucre ıçı yapılarının tersıne, mıtokondrıler kendı genetık araçlarına sahıptırler Hucre çekırdeğının ADN'sınden bağımsızdırlar 1966'da bir tavuğun mıtokondrısının ADN'sı ızole edilerek ıncelendı 4 yıl once de ınsan mıtokondrısının ADN'sı ıncelendı ve kodu çözuldu 16569 baz çıftınden (genetık alfabenın harflen, daıre şeklınde sıralanan bazlardan oluşur) meydana gelen mıtokondrı ADN'sı, hucre çekırdeğının çıft sarmallı ADN'sını oluşturan yuz bınlerce bazla karşılaştırıldığında, çok kuçuk kalırlar Mıtokondrılerın ADN'lerı enerjılı reaksıyonlarda kullanılan bazı enzımlerın uretım kodlarını ıçerırler Bıyologlar, turler arasındakı farklılıkları ve benzerlıklerı belırleyebılmek ıçın kromozomlardakı genlerı karşılaştırırlar Işte bu karyotlp'lerın (kromozom topluluğu) ıncelenmesı sonucunda, ınsana en yakın hayvanın şempanze olduğu bulunmuştur Benzer ıncelemeler mıtokondrı ADN lerı ıle de yapılabilır Mıchel Solıgnac ve Fauzıa BabaAıssa adlı ıkı bıiım adamının CNRS'nın bıyolojı laboratuvarında yaptıkları araştırmalarda, mıtokondrı ADN'lerınde çok hucrelı organızmalardakı fılogenlerin (phylogenese) tarıhı hakkında yeterlı bılgıler bulunduğunu ve bunların dışı kalıtımıvla geçlığını saptadılar Araştırmacılar, drozofil sıneklerının genlerı uzerınde yaptıkları ıncelemlerde, 13 farklı coğrafı bölgedekı sınek turunun (drosofıla sımulans) aynı mıtokondrı yapısına sahıp olduğunu ve bunlarda, "aynı dışıden" gelen (ilogenler bulunduğunu belırledıler ABD lı araştırmacılar da farelerle yaptıkları deneylerde tek bir atadan ureyen ve aynı filogenlere sahıp bir fare turu yaratmayı başardılar Insan mıtokondnlerının ADN'lerı kışıden kışıye ve bir etnık gruptan dığerıne farklılık gosterır Ancak bu farklılıklar, Darvıncı seçım mekanızmasındakı gıbı "kesın" değışımler değıl de, organızmanın yapısını etkılemeyen, kuçuk ve sessız degışıklıklerdır Bu değışıklıkltr ve fosıllerden elde edılen verıler, turun evrımının tarıhını saptamada bılım adamla rına yardımcı oluyorlar Bırçok araştırmacı tarafından, gunumuz ınsanında kırk değışik temel mıtokondrı AJN'sı saptandı Bu değışıklık lerın hepsı de tek bir mutasyondan sonra meydana gelmış olabılır Uç yıl once Atlanta Emory Unıversıtesı Tıp Fakultesı profesöru Douglas C VVallance başkanlığında yapılan bir araştırmada, ınsan mıtokondnlerının ADN'sının evrımının 100 bın 600 bın yıl önce başladığı sonucuna varıldı Modern ınsanın ortaya çıktığı zaman dılımı olan, aradakı 500 bın yıla aıt fosıl bulunamadığından kesın tarıhler verılemıyor Prof VVılson, ınsan plasentalarıyla yaptığı araştırmada, mıtokondrılerın genlerını ınceledı ve bunları sınıflandırdı Mıtokondnlerde meydana gelen farklılaşmalardan, evrımın tarıhını saptamaya çalışan VVılson, bu yontemle kesın tarıhler belırlenemeyecegını, ancak gunumuz ınsanının mıtokondrılerıne son yapısını veren mutasyonun 140 bın 280 bın yıl önce olduğunu soyluyor VVılson'a gore bu mutasyon, Afrıka'da yaşayan tek bir homo erectus ınsanında meydana gelmıştır Mutasyona uğrayan Havva Ana'nın bir ya da bırçok Adem'den çocuklan olmuş, daha sonra bu çocukların çocuklarında kalıtım devam etmış ve homo sapıens ortaya çıkmıştır Akla hemen şu soru gelebıllr Adem ıle Havva farklı turlerdense, nasıl ureyebıldıler? Belkı de mutasyon aşama aşama bırçok nesılde gelıştı ve sonunda turu meydana getırdı Dığeı bir olasılık da, mutasyonun arka arkaya ıkı nesılde meydana gelmış olmasıdır Mutasyona uğrayan genler çocuklarda bırıne aktarılmış ve bu çocuğun mutasyona uğraınıs bir homo erectusla çıftleşmesı sonucu ortayd homo sapıens çıkmış olaDnır çıkmasından sonra yok olmaya başladılar VVılson'a gore bu turler otuz bın yıllık fosıllerı Avrupa'da bulunan Neanderthal ınsanı gıbı hıçbır genetık ız bırakma dan ortadan kayboldular Prof VVılson'ın, ınsanın atası olarak bir kadını gostermesının nedenı yıne genetıkle ılgılı Hepımız, annelerımızın mıtokondrı ADN'lerının kalıtımını taşıyoruz Mıtokondrılerın genlerı de hucre çekırdeğının genlerınden çok daha hızlı bir şekılde evrım geçırıyorlar Oxford Unıvers.tesı Tıp bölumu profesöru olan J S VVaınscoat başkanlığmda yapılan bir araştırmanın sonuçları VVılson'ın tezlerıne destek oluyor Çeşıtlı ulkelerın ınsanlarından alınan orneklerle yurutulen bu araştırmada, hucre çekırdeğının ADN'sı ıncelendı ve sonuçta Afrıkalıların genetık yapısının, dığer ın sanlannkınden farklılıklar gosterdığı ortaya çıktı Öte yandan bazı ırkların, orneğın Kıbrıslılar ıle Italyanların, Polınezyalılar ıle Malınezyalıların genetık yapılarının bırbırımn aynı olduğu bulundu Afrikalılar ve genetik yapı Afrıka'da yaşayan ınsanlann haplotlplerinın (haplotypesfarklı genlerın topluluğu) dığer ınsanlarda bulunmaması, Afrıka'da ortaya çıkan homo sapıensın buradan dunyanın dığer bölgelerıne kuçuk gruplar halınde yayıldıkları hipotezi ıle açıklanabılır Grup ne kadar kuçuk olursa, genlerın ortadan kaybolma olasılığı da o kadar buyuk olur ikı Ingılız araştırmacı, J S Jones ve S Rouhanı, bu sonuçların paleontoloıık verılerle uyum ıçınde olduğunu belirtıyor Afrıkada bulunan ılk modern ınsan fosıllerı yaklaşık 12 yuz bın yıl yaşlarında Verılere gore, 50 bın yıl ıçınde bu ınsanlar tum Afrıka kıtasına yayılmış lar Gunumuzden 50 bın yıl once de bir grup homo sapıens Afrıka'yı terk edıp dunyanın çeşıtlı bolgelerıne doğru yola çıkmış Avrupa ve Asya'ya ılk modern ınsanın 30 bın yıl kadar once ayak bastı ğı tahmın edılıyor Bu goç aynı zamanda, buradakı Neânderthal ınsanının da sonunu getırmış Araştırmacılar, ılk ın sanların buyuk bir hızla dunyaya yayıldıkları goruşundeler örneğın Amerıka kıtasına 12 bın yıl once ulaşan homo sapıens, bın sene ıçınde butun kıtaya ya yılmış Mıtokondrı genlerının analızı sonu cunda, Afrıkalılarda, dığer ınsanlardan daha çok genetık çeşıtlılık goruldu ve sayıca her ınsanın ADN'sinde Afrıkalı genleri bulunduğu ortaya çıktı Prof VVılson bu sonuçtan yola çıkarak, ılk ınsanın Afrıka'da ortaya çıktığı kanısına varıyor Ancak ılkel ınsan turlerının hıçbır gene^ık ız bırakmadan ortadan kayboldukları tezi, bazı antropologların tezlerı ıle çelışıyor Onlara göre, erectustan sapıense geçış bırbırlnden bağımsız olarak dunyanın bırçok bölgesınde yavaş yavaş meydana geldı Jones ve Rouhanı bu antropolojiK tezın, modern genetığın evrım teorılerıne uymadığını söyluyorlar Farklı ıkı bölgedekı canlılann, aynı uyum sağlama yolunu seçme ve dunyanın her yerınde eşzamanlı olarak aynı evrımın meydana gelme olasılıkları çok çok zayıftır Bu ıkı araştırmacıya gore, yenı ınsan, eskı ılkel ınsan turlerının yaşadığı yerlere gelınce, buralara hâkım oldu ve eskı sakınlerı yok ettı Daha modern ınsanlann tarıh boyunca yaptıklarına bakınca, homo sapıensın soykırım sayesınde dunyaya hâkım olmasını anlarnamak olanaksız [ J (N«» 8ctontM) D.ger Homo turlerı, homo erectus turunun ın=anları, Pekın ınsanı (500 bın yıllık) Javrı ınsan, (1 mılyon yıllık), Yunanıstandfi bulunan Petralona ınsanı (400 bın yıllık homo sapıensın ortaya