Katalog

HABERLEŞME Dünya, cam telefon telleriyle donatılıyor Bakır tellere göre çok büyük üstünlükleri olan cam teller (fiber optlcs) görüntüyü de iletebiliyor. elefonda konuştuğunuz kimseyi görmek isierseniz bağlantı içın bakır tel yerine, cam tel kullanmak zorundasınız: Bakır tel görüntüyü iletmez, cam tel iletir. Telefonunuzun dinlenmesini istemiyorsanız yine cam tel kullanacaksınız: Bakır tel konuşmayı elektrik akımı ile götürdüğü için, bu tele gizlice bağlanan bir başka bakır tel ile konuşulanları rahatça dinleyebilir, hatta kaydedebilirsiniz. Cam telde bunu yapamazsınız. Bakır teldeki elektrik akımı, çevredeki akımların etkisinde kalır, kaçak yapar... Rutubete duyarlıdır. Bu yüzden net ses almak her zaman mümkün olmaz. Cızırtı, parazit yanında, başkalarının konuşmaları da araya girer. Cam telde bu da yoktur. Işte bütün bu üstünlüklerinden dolayı, şimdi, ileri Batı ülkeleri, cam tel örgütleri ile donatılıyor. Amerika ile Avrupa arasında, Amerika ile Japonya ve Asya arasında denizaltından cam tel kabloları döşeniyor. Her yeni buluş, bir eski buluşun eksiklerini tamamladığı, sakıncalarını ortadan kaldırdığı için ona rakip olur. Cam telli telefonlar, şimdilik bakır telli telefonun rakibı. Ama, çok yakında iletişim uydulannın da rakibi olacak. Cam telle haber daha hızlı, yarı yarıya daha hızlı gönderilebiliyor. Şundan: İletişim uyduları uzayda 36.000 kılometre yukarda dünyanın dönüşüne eş hızda döndüklerinden hep aynı yerde duruyormuş gibı görev yapıyorlar. Yerden görderilen mesaj uyduya gidip yansıyor, oradan da istenen yöne gönderilebiliyor. Haberin yerden uyduya, oradan da tekrar yere dönmesi, ıki kez zaman kaybına yol açıyor: Gidış bir sanıye, dönüş bir saniye olsa, kayıp iki saniye. Cam telli telefonda "dönüş" içın zamana gerek olmadığından, haber bir anda gidiyor, zaman kaybı yarıya iniyor. T Cam tel ideal derecede saflaştırılmış camdan yapılıyor. En büyük özelllğl ışığı çok iyl iletmesi. Bu nedenle de cam tele "Fiber Optics" denlyor. Sesl ve görüntüyü ışıkla ileten cam telin hammaddesi silikon olduğu için, hem ucuza hem de bol miktarda üretilebiliyor. Bakır, her ülkede çıkmıyor. Çıksa da toprak altından büyük güçlüklerle çıkarılıyor. Camın hammaddesi ise saf silikon olduğu için hemen her yerde bulunabiliyor. Silikon bir tür kum. Ucuz da. Bakır, stratejik bir madde olduğundan zaman zaman bulunmuyor, fiyat spekülasyonlarına yol açıyor. Tabii ithalat spekülasyonlarına da... Düşman, bakırınıza el koyabiliyor. Demın de söylediğimiz gibi, cam tel, ıdeal denecek derecede saflaştırılmış camdan yapılıyor. Dünya denizleri bu Nedir cam tel? camın sıvısı ile dolu olsa 45 bin metre derinliği çıplak gözle görebilirsiniz. Böyle bir tel ışığı çok iyi iletiyor. Bu nedenle, bu tür tele "optical fiber" ve "fiber optics" gibi adlar veriliyor (optikıl fayber, faybır optiks). Buna, daha iyisi bulununcaya kadar, "cam tel, cam telefon teli" denebilır. Bakır telle cam tel arasında başka bir ayrılık daha var: Tel düz de kıvrık da sarılı da olsa, akımı geçirebilıyor. Cam tel sesi ve görüntüyü ışıkla götürdüğünden ve ışık da dümdüz gıttığınden, makaraya sarılmış bir telden ışığın gitmemesi gerekir. Ama gidiyor. Çünkü cam telin iç yanları ışığı karşılıklı olarak yansıtıyor. Yansımanın en iyi olması için telin üzerıne koruyucu kablo geçirilmiş. Bu yüzden ışık kaçağı olmuyor. Başka bir ayrılık: Cam telde, ışığın binlerce kilometre uzağa gidebilmesi için çok güçlü olması gerekiyor. Gün ışığı, lamba ışığı fazla ileriye gidemiyor. Güçlü ışık ise lazer ışığı. Lazer, 510 santim kalınlıktaki çelik levhayı bir anda delecek güçte. Fakat bu güç ihtiyaca göre ayarlanabiliyor. Öyle olmasa idi tellerin de yok olması gerekirdi. Burada şu soru akla gelebilir: Cam telli telefonun görüntüyü götürmesi normal. Görüntü demek ışık demek. Peki sesi nasıl götürüyor? Görüntülü telefon "analog" sistemle değil, "sayısal" (dijital) sistemle çalışıyor. Analog'da ses, ağzımızdan çıktığı gibi ulaşıyor karşı tarafa. Sayısal'da önce "o" ve "bir"lere dönüştürülüyor, sonra gönderiliyor. Bu işi yapan araca "tranducer" (transdüyusır) deniyor. Tıpkı telgraftaki gibi. Telgrafta sözler "nokta" ve "çizgi" halinde gidiyor; camlıda bilgisayar dili olan sıfırlar, birler halinde... Sonra karşı tarafta, başka bir transducer, bunları tekrar görüntü ve sese çeviriyor. Akım taşıyan teller tel maddesinin (örneğin bakır, demir) mukavemeti ile karşılaşıyor. Bu mukavemet akım kaybına yol açıyor. Bunu sıfıra veya en aza indırmek için çareler düşünülüyor. Aynı kayıp cam telde de oluyor. Tel ne kadar saf camdan yapılmış da olsa ışığı geçirmede zorluk yaratıyor. Bu yüzden lazerın zaman zaman güçlendirilmesi gerekiyor. İlerde cam yerine başka bir maddenin kullanılması veya yeni bir lazer türünün bulunması konuya yeni boyutlar getırebilir. D