Katalog

PALEONTOLOJI Yepyeni türde bir dinozor bulundu Etobur canavarın yüksekliği 5 metre, ağırlığı 2 ton. Ancak 70 milyon yıl önceye kadar Avrupa'nın her bölgeslnde yaşayan'dinozor iarın, soylarını niçin aürdüremedlklerl hâlâ bilinmlyor. Çevireru Eren Soley santimlik blr tırnak, dev bir kafatası, korkunç dişler ve iskelet: Bunlar dev bir dinozorun kuyruk dışındakı tüm parçalarını oluşturuyor. "Bu yüzyılımızın Avrupa kıtasında gerçekleşen en büyük buluşu" diyor British Museum of Natural History bölümünden Alan Charig. Charig ve ekibi, bugünlerde bir milyon yüzyıl önce yaşamış baryonyx vvalkerini yeniden ayağa dikmeye uğraşıyortar. Bu buluşun önemi, kemiklerin tam oluşundan kaynaklanıyor. "Blrkaç ayak izinden ya dabirkaç parça kemikten yola çıkmış değiliz" diyor Charig. "Baryonyx vvalkeri, etobur bir dinozor. O döneme ait bu büyüklükte bir iskelet hiç bulunmamıştı." 30 ğa yuvarlanmıştı. Yeryüzünün bunca milyon yıldır geçirdiği evrim, onun pozisyonunu değiştirmemişti. Ağzındaki dişlerin arasında dinozorun son yemeğinin kalıntıları bile saklanmıştı. Bu artıklar değişik türdeki balıkların kılçıkları ve iguana kemikleriydi. British Museum'dan Angela Milner, kemiklerı nasıl çıkarttıkları konusunda şunları söylüyor: "Kalıntılar 55 ayrı kayanın altındaydı. Çıkartmak için değişik yöntemler kullandık. Kimi yerde hava kompresi sıkmak, metal uclarla kazmak gibi teknik yöntemler, kimi yerde de asit tioglikolik gibi kimyasal maddeler kullandık." Kimyasal çalışma, mekaniğe oranla çok daha ucuz oiuyor. Çünkü büyük aygıtlar hem kendileri çok pahalı hem de büyük yer kaplarlar. Kemiklerin çıkarımı sırasında, Ingiliz paleontologların yeğlediği yöntemin adı lipofili, yani yağlarından arındırma. Bu işlem sırasında vazelin, balmumu, kerosen, krikloretilen (kuru temizlemede kullanılan madde) ve hatta bulaşık deterjanı kullanılıyor. cek. Ancak ondan sonra, iskelet British Museum'da ayağa dikilebilecek. Canavarın dar ve uzun çene yapısı, dışarı çıkık burun delikleri, profesör Mılner'e göre, timsahın uzak bir akrabası olabileceğini göşteriyor. Ama gerçekte baryonyxin hiçbir sürüngenle, tabii timsahla da akrabalığı yok. Beyin yapısında ve iskeletinde bunu gösterecek hiçbir işaret yok. 70 milyon yaşında Bu yüzden yeni buluntular, bilim adamlarını yeni sorularla karşı karşıya bırakıyor. Yeni ayrıntılara ve özelllklere sahip olan bu dinozor, o dönemde çok değişik tipte dinozorlar olduğunu düşündürüyor. Kesin olan bir şey ise bu dev hayvanların dünyanın her yanında var oldukları. Artık yörelerden tropik ormanlara kadar her yerde bu dinozoriarın kemikleri bulundu. Sadece Antarktika'da dinozor bulunmadığı sanıiırdı, ama geçen günlerde Antarktik Yarımadası'nın kuzey doğusundaki James Soss adasında da 70 milyon yaşında dinozor kemiklerine rastlandı. Bu yeni buluntular, insanoğlunun çoktan beri aklında olan bir soruyu yinelemeye yaradı: Dünyanın her bir yerinde fosilleri bulunan bu kara, hava deniz hayvanlannın hiçbir örneği neden 65 milyon yıl içinde türünü sürdüremedi? D (Europeo) Çıkarılması 3 yıl sürecek Baryonyx vvalkerin bulunduğu yerden çıkartılması işlemleri daha üç yıl süre Yenl blr soy kütüğü Bilim adamlarını heyecanlandıran bir başka nokta da, bu canavarın şimdiye dek rastlanan türlerden hiçbiriyle uyuşmaması. İlk çalışmaları sırasında Charig'in görüştüğü bazı Amerikalı bilim adamları ise, şimdiye dek yapılmış olan "dinozorlar soy kütüğünün" artık işe yaramadığını, yanlış olduğunu ve yeni bir soy kütüğünün hazırlanması gerektiğini söylüyorlar. Baryonyx vvalkeri, bir dızinin bir halkası degil, evrimsel dizinde yeri olan yenl bir aşamanın işareti. Bu dinozor, 5 m. yüksekliğinde, iki ton ağırlığında bir etobur, Boyutiar ve görüntü olarak Avrupa megalosoruna benziyor. Ama pek çok ayrımı da yar. Bu yüzden Charig, ona yenl bir aile adı verilmesi gerektiğini savunuyor. Baryonyx Yunanca bir sözcük ve "güçlü ayak" anlamına geliyor. VValker de bu dinozoru bulan, gerçekte bir su tesisatçısı olup amatörce paleontoloji ile ilgilenen kışınin adından, VVİIIiam VValker'den geliyor. Brittah Museum'dan Angela Milner, nesll mllyonlarca yıl önce tukenen dinozorlann kemlklerlnl naaıl çıkardıklan konusunda şunlan söylüyor: "Çıkarmak için kimi zamen hava kompresi sıkmak, metal uçlaria kazmak gibi teknik yöntemler, kimi zaman da asit tioglikolik gibi kimyasal maddeler kullandık" diyor. Nasıl çıkarıldı? VValker, ilk buluntulara 3 yıl önce Surrey çeyresindeki bir mağarada rastladı. 115 milyon yıl önce, yani baryonyx hayattayken, Surrey bölgesi, bataklık ve ormanlıklarla kaplı bir bölgeydi. Bulunan kemıkler kırık veya bozulmuş değillerdi, 5 metrelik bir alana yayılmış durumdaydılar. Kuyruk dışında bulunan diğer parçaları, dinazorun yatış biçiminde kalmışve bir daha yer değiştirmemişlerdi. Dinozor, ölüm anında bataklı Dünyanın her blr yanında fosilleri bulunan bu kara, hava ve denlz hayvanının hiçbir örneği neden 65 milyon yıl içinde türünü sürdüremedi? Paleontoloji uzmanlan şlmdl bu glzl oözmeye uğraşıyor.