Katalog

S AĞ L I K B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N K I S A K I S A Bastarafı orta sayfada yenlerın sayısının çoğalması ve ıçenlerı etkılemesı Kanunı tarafı sonradan gelmelı D Bir tiryaki ile görüşme Hoşgörü ve var olma hakkı istiyoruz Murat Belge, "Ben çevreye duman yayıyorsam, bazıları da huysuzluk yayıyor" diyor. S igara ve zararları konusunda, canı gonulden bır tıryakı olan Murat Belge ıle göruştuk • Blr yere gidiyorsunuz. Duvarda "Sigara içmek yasaktır" ya da "Slgara içilmemesl rica olunur" glbl blr uyarı levhasıyla karşılaşıyorsunuz. Bu sizi nasıl etklllyor, yarlnde mi buluyoraunuz, yoksa özgürlüğünüzü kısıtlanmıs hlssedip çlğneme Isteğl ml duyuyorsunuz? BELGE Kendımı kısıtlanmış olarak göruyorum doğrusu ilke olarak, dumanla bırlıkte bulunmak ıstemeyenlerın var olma hakkı kadar, içenlerın de var olma hakkı var Bu durumda benım de var olabılmeme ımkân tanınıyorsa, örneğın sigara ıçılebılecek bır mekân ayrılmışsa sorun yok • Uçağın en arkasına sıkıştırılmış dört koltuk Içln bu izin var diyellm. Kotu şartlarda sigara içebilecekseniz, bu haksızlık sayılır mı? BELGE Dunyada çeşıtlı haksızlıklar zaten var Ben sigara konusunda bu kadar hakla yetıneceğımı sanıyorum Soruya donersek, boyle bır kuralı çığneme durtusu hıç duymam O ortama gırmekle ve o kuraldan haberdar olmakla, orneğın sıgarasız otobus servısı, bır taahhutte bulunuyorum • Sigarayla ilişkinızı tasvir eder mısiniz? Bu lllşkl sadakatle sürecek cinsten ml? BELGE Sıgaraya geç yaşta, 18 yaşında başladım Çok sıkıcı bır uzun yolculukla, jestlerımı tamamlıyor ve sıkıntımı dağıtıyor olduğunu duşunduğum ıçın başladım Butun gun mesaı olarak Samsun ıçıyorum Keyıf saatı başlayınca ıse Gauloıse'a geçıyorum Yanı gunduzkı ıçışım bır zevkten çok bır çaresızlık, bır alışkanlık Ama Caporal tutununun verdıği keyıfı bır çaresızlık olarak görmuyorum Böyle bır ılışkı sona eremez Bır kere bırakmaya kalktım, ılk çocuğumuz doğacağı zaman Tam bır buçuk ay ıçmemıştım, bırı beş yıl, bırı sekız yıl aradan sonra tekıar sıgaraya başlamış bır çıfte rastladım O kadar beklemektense, hemen gerı dönmeyı tercıh ettım • Sigarayı blr çevre klrlenmesi sorunu olarak goruyor musunuz? BELGE Görmuyorum Başkasının sağlığını bozan o kadar çok şey var kı Sigaraya resmen takılmış vazıyette Bence kotu bır sanat eserı de ölumcul Tıpkı sigara gıbı, o da bırıktıkçe oldurucu olabılıyor Egzoz dumanı, kalorıfer dumanı, kurşunlu borular Sigara da bunlardan bırı, sadece • Evet, birilerinin aleyhlne. Dumandan rahatsız olan ve zehlrlenenlerln hayatı da değişmiş oluyor. BELGE Onlara gaz maskesı öne rıyorum, benım yanımdayken Şaka bır yana, dumanın rahatsız ettığı bır kışıyle berabersem ve bu beraberhğın sona ermemesını ıstıyorsam, özvende bulunabılırım Içmeyebılırım veya açıkhavada sohbet edebılırım Yıne de bu Özverı duruma bağlı Hem ben nasıl çevreye duman yayıyorsam, bazıları da çevreye huysuzluk yayıyor • Huysuzluk mu? Sigara içilmesinden rahatsız olduklarını belirterek mi yanl? BELGE O rahatsızlık ıfadesı bır huysuzluk şeklınde tezahur edebılıyor Abartılı, kaba, suçlayıcı Oysa aynı kışıler sigara kadar toksık pek çok maddeyle ıç ıçeler, ama yalnızca sıgaraya takmış durumdalar "Sigara zararlıdır" ıdeolojısı var Bu ıdeolojı oldukça egemen ve doğal olarak çarpık Dığer zararlı etkenlerı göremeyıp, sıgaraya yönelıyor • Pekl, "sigaraya karşı" olmakla ya da onun zararlı olduğunu, dumanından içmeyenlerln sağlığının da bozulduğunu söyledlğlmde böyle egemen bir ideolojlnin taşıyıcısı durumuna mı düşuyorum? BELGE Yoo, hayır Yanlış anlaşılmasın Sigara zararlıdır Daha az ıçılmesı gerekır Ben çocuklarımın sigara ıçmelerını istemem, çunku zarar gormelerını istemem Ama bızler bır kere baş ladık Yeryuzunde çeşıtlı tıryakılıkler var Bız, yeterlı bılgılenmenın olmadığı bır ortamda başladık ve artık tıryakıyız Hoşgöru ve var olma hakkı tanınmasını talep edıyoruz • "Sigaraya hayır" vs. gibi pankartlar, anonslar sigara içmeyen, dumanından rahatsız olan bir kişi olduğum halde, bende antipati yaratıyor. Tlryakller nasıl etklleniyor acaba? BELGE Gunde 5 kere, 10 kere karşıma çıkan bu şey, gunde 5 kere, 10 kere karşıma çıkan dığer butun şeylerın uyandırdığı sıkıcılık ızlemmını uyandırıyor sadece "Sıgaraya karşı" çok daha ıkna edıcı ve dandan zorlayıcı olmayan yöntemler kullanılabılır D DR. TUROUY ÇEÜKEL 1976'da Hacattapa Tıp FaküttaaTnl bttlrdl. ABD'da Chtcago Cook County Haatanaai'nda Iç haataltklan va gogüa hattalıklan alanında uzmanlaatı. Houaton'da goftOa onkotojlal alanında çalıatıktan aonra, 1M7'<tan mbaran Marmara Unlvaraltaal Tıp FaMlttMİ Iç HaatalıMan Anabillm Dalında yardımcı doçant olarak karlyarlnl aurdOrüyor. OR. SAFA SARIBEYOĞLU 18S8d« latanbul Tıp FaMMaal'nl brUrdlMan aonra grrUOi ABD'd» palUyatri atanında uzmanlaatı. 1M7'yadafc, Cradmora PalMyatri Haatanaal'nda (Naw Y o r i ) va Columbla ÛnrvaraHaal'nda Marl va akadamlk goravlar alan Dr. 8anbayo0hı Idarl palUyatri va ooouk ruh aadlıftı II* özallUda Ikjllanlyor. 1M7'da Marmara Onlvaraltaal Tıp FaMHtaal PalMyatri Anabtllm Oalında doçant olarak gArava baaladı MURAT BELOE Yazar, 16 yaaınclan barl »tgara Içtyor Sart tütOnkHİ aavan Balga'nln algara konusunda yaalı Mr ürunü obnamakla blrllkta pak çok atelu "argüman"ı var. Kuru tarım çölleşme nedeni M m ^ ^ o l l e ş m e " n ı n tanımı, 1977'de ^ Naırobı'de (Kenya) toplanan ^ ^ ş ş Mılletler konferansında yapıldı "Susuzluk kuraklık veya ınsan etkınlıklerı sonucunda toprak ortusunun bıyolojık potansıyelının gıderek azalması veya yok olması, desertıfıkasyon " Kımı bılımadamlarına gore, çölleşmenın başlıca nedeni kurak toprakların ınsanlar tarafından ıhmal edılmesı Dunyanın kurak bölgelerı, 47 mılyon kılometre kare yuzölçumunde Bu sayıya artık çölleşmenın tamamlandığı Buyuk Sahra ve dığer doğal çöller de danıl Tarımsal olarak kullanılan kurak bölgeler ıse 41 mılyon kılometre kare Bunun yuzde 8O'ı cıddı çölleşme tehlıkesıyle karşı karşıya Çölleşme tehlıkesı olan bolgelerde 775 mılyon ınsan yaşıyor Bu nufusun yuzde 30'u kentlerde oturmakta, yuzde 6'sı hayvancılık, gerıye kalan çoğunluk ıse (yuzde 6070) tarımla uğraşmakta Söz konusu arazının yalnızca 1 26 mılyon kılometre karesı sulanabılmekte Arazının 2 24 mılyon kılometre karesınde susuz tarım yapılmakta Gerıye kalan yuzde 90'lık bolumde ıse çölleşmeye açık otlaklar bılunmakta Otlaklarda bellıbaşlı çölleşme mekanızması, bıtkı tabakasının aşırı otlatma ve az sayıda ağacı yakacak olarak kullanma ıle ışlıyor Sulanmayan tarım arazısınde ise su ve ruzgâr erozyonu, ılkel tarım yontemlerı çolleşmeyı davet edıyor Sulanan bolgelerın ıse aşırı tuzlanma ve bataklığa donuşme tehlıkesı var Nufus artışı sonucunda otlakların susuz tarım alanına donuşmesı çolleşmeyı hızlandırmakta Bu yolla çölleşme sadece gelışmekte olan ulkelerı değıl, ABO ve Sovyetler Bırlığı'nı de duşunduruyor Toprağın su ve ruzgârla suruklenmesının yanı sıra, suruklenen toprağın goletlerı ve sulama kanallarını doldurarak kullanılamaz duruma getırmesı, erozyonun dolaylı faturaları arasında IJ 30°C'nın altındadır bunların Hâlâ an metal olarak elde edılememış olan Fransıyum oda sıcaklığında erıyecektır Hepımızın bıldığı cıva oda sıcaklığında sıvı olan bır metaldır, 300°C'de kaynar 39°C'de donar, bu nedenle lyı bır termometre sıvısıdır Ama kaynama ve donma noktaları arasındakı fark en buyuk olan metal cıva değıl Galyum'dur 29,8°C'de erıyen Galyum ancak 2403°C'de kaynamaya başlar, bu ne.c^Şpdenle çok yuksek sıcaklıkları olçmek ıçın Galyum cıvadan daha lyı bır sıvıdır Bır kurşun telı kıbrıt alevınde bıle erıtebılırsınız Kalay tabakası ateşe atıldığıandaerır AmaTungsten, Tantalum, Renyum gıbı metallerı erıtmek ıçın sıcaklığı 3000°C'nın uzerıne çıkarmanız gerekır Işte bu nedenle elektrık ampullerının tellerı Tungsten ve Renyum'lu alaşımlardan yapılır Kaynama derecesi yüksekllğl rekoru hangı metalde dıye sorarsanız 4600°Ç ıle Hafnıyum1da Bu metalı erıtmek ıçın guneşe göturmek gerek nerede ıse, çunku ancak orada sıcaklık 56005800°C arasında Asıl ilgınç olan normal koşullarda gaz olan bır metalın varlığı Şaşırmayın, henuz böyle bır metal bulunmadı Bılım adamları Cıva'dan daha ağır bir metal olsa ıdı onun Penyodık çızelgenın 8 grubunda ve de 7 katta oturacağını ve oda sıcaklığında gaz olacağını ongöruyorlar Merak eflıp çızelgeye bakarsanız boş bır kutu goreceksınız orada doldurulmayı bekleyen ve de dolduğu gun pek çok kımya kıtabının yenıden yazılmasına yol açacak olan Elektronıkçıler gaz bır metalı uzun zamandır dort gözle bekliyor lar Her şeyı daha kuçuk, daha hafıf yapmayı amaçlamış olan bu meslek grubu ıçın bır gaz metal çok lyı bır malzeme olacak D Anne sütüyle beslenme ve kanser tehlikesi Sıvı metaller ve bir gaz metal m JB m etallerı nasıl tanırsıJ U I nız?" dedıklerınde he• W • men katı, parlak şeyler gelır aklınıza Çok yanlış değıl, ama kural dışı olanları da var Kımı metallsr sıvılara benzer Avucunuza bır parça Galyum ya da Sezyum koyun, hemen erıyeceKİerdır, çunku erıme noktaları g merıka'da 10000 kadın uzerınoe yapılan çalışmalarda, bebeklerını sutle besleyen annelerde yumurtalık (ovaryum) ve göğus (meme) kanserı tehlıkesının azaldığı goruldu Araştırmalar sonucunda, çocuklarını emzıren kadınlarda, emzırmeyen kadınlara kıyasla daha az kanser vakasına rastlandı Hatta çocuk sahıbı olmanın bıle kanser tehlıkesını azalttığı bu araştır A 10