Katalog

DIŞ HABERLER dıs@cumhuriyet.com.tr ABD, Kaşıkçı raporunun ardından Suudi bireylere yönelik yaptırımlar açıkladı Riyad’a raporlu mesaj 7 28 ŞUBAT 2021 PAZAR ‘ESKI AYARLARA’ DÖNME ÇABASI ABD, Biden dönemiyle birlikte “Ortadoğu denklemindeki yerini bildik rayına” sokma arayışında. Bunu askeri gücünü göstermenin yanı sıra Körfez’deki İran karşıtı Sünni monarşilerin kendi kontrolünü aşacak güç odakları haline gelmesine izin vermeyecek bir tutumla yapma peşinde. ABD Başkanı Biden yönetiminin çoktandır bilinen Kaşıkçı suikastı raporunu saMINE hiplenmesi de buESEN nun göstergesi. Raporda vahşeti ortaya döken, Prens Selman’ı işaret eden ifadeler zaten çoktandır Türkiye dahil uluslararası çapta yüksek sesle dile getiriliyor. ABD’nin, kendi istihbaratının Veliaht Prens Selman’ı suçladığı raporu, Riyad’a adeta ayar vermek için kullandığı ortada. Gerçi 76 kişilik yasaklı listesinde Veliaht’ın adı yok ama Washington’ın Sünni krallığın fiili lideri olarak görülen Prens’in isminin üstünü “şimdilik” çizdiği açık. Bunda Riyad liderliğindeki koalisyonun İran destekli Husilere karşı yürüttüğü Yemen savaşının dipsiz kuyuya dönmesi de İran’la nükleer pazarlık hesaplarında Suudi cephenin taş koyma çabası da etkili olsa gerek. Biden yönetimi ne yardan ne serden misali... Riyad’la ilişkileri öyle fırlatıp atacak bir tutumda değil. Bir nevi, Trump döneminde gerilen Transatlantik ilişkilerinde hasarı indirgemek arayışıyla geçen hafta Münih Konferansı’nda Biden’ın “Amerika döndü” mesajının altını doldurma hamlesinde. Bu mesajla “insan hakları, demokrasi konusunda Trump sonrası değer ayarlarıma döndüm” de var... Tahran’a “bak Sünni Körfez’in ipi ben de” demek de... İsrail’e dolaylı Körfez’de kendi güç odağındaki dengeleri hatırlatmak da... Irak, Suriye sınır hattı üzerinde önceki gün düzenlediği İran yanlısı milislere yönelik hava saldırısıyla bölgede askeri kapasitesinin olduğu gözdağı da.. Washington ile Vahabi Krallık arasında 1945’lerde başlayan petrol aşkıyla bezenen ilişkilerde artık enerji konusu eskisi gibi hayati önemde değil. ABD’nin farklı kaynaklara yönelmesiyle birlikte Suudilere bağımlılık azalmış durumda. Bu nedenle de son yıllarda Riyad, “Arap Baharı” dalgasından da kaçınmak adına kimi reformlara yönelirken, kendi savunma ve bölgesel işbirliği yelpazesini genişletme çabasında. ABD’nin de milyarlarca dolarlık dev silah satışlarının önemli müşterisi. Trump’ın son günde onay verdiği silah anlaşmasının akıbeti ise Biden yönetiminde. Yemen’de koalisyona destek vermeyeceğini duyuran ABD, bu anlaşmayı gözden geçireceğini belirtmişti. Bölgesel ittifaklar... Biden’ın ülkenin fiili lideri olarak görülen Veliaht Prens Selman’a sınırı çekmesi ise Suudi sarayındaki iktidar savaşının fitilini yakmış olsa gerek. 85 yaşındaki Kral Selman’dan sonra taht oyunları bir kez daha kızışacak. Ülke içinde zengin prens akrabaları da dahil yolsuzluk operasyonlarıyla birlikte muhaliflere karşı şiddetli baskılarına işaretle, Prens Selman karşıtı cephede kazan fokurduyor olmalı... Ama kimi yorumda da bazı reform açılımları, BAE, Mısır’ın, İsrail’le normalleşmesinde oynadığı rolün de etkisiyle Riyad’da Prens Selman’dan daha güçlü bir ismin olmadığına değiniliyor. BAE’nin de son dönemde bölgede elde ettiği nüfuzu kaptırmamak adına Riyad’la arka planda inişli çıkışlı da olsa yürüyen işbirliğini, vitrinde çatlaksız imajda yürütmek istemesi olası. ABD’nin bu kadar kriz gündemi arasında Riyad’da siyasi dengeleri altüst edecek çok sert bir değişime sıcak bakacağı tartışmalı. Net olan “Yaşasın Kral”cılık, çıkarlar önceliğinde dolu dizgin ilerliyor.... ABD’de Joe Biden yönetimi, önceki gün yayımladığı Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetine ilişkin istihbarat raporunun ardından yaYaptırım listesinde, suikasttan sorumlu tutulan Veliaht Prens Bin Selman’ın doğrudan hedef alınmaması tepki çekti. Riyad ise istihbarat raporunu kın müttefiki Riyad’a yaptırım kartını çıkardı. Kaşıkçı’nın kaçırılması ya da ölreddettiğini duyurdu. dürülmesiyle ilgili bir operasyonun Veliaht Prens Selman’ın talimatı olmadan verilemeyeceği vurgulanan rapordan yönetiminden destek açıklamaları geldi. Prens Selman vurgusu sonra 76 Suudi isim için yaptırım karaBiden yönetiminin yaptırım uyguları alındığı duyuruldu. Yaptırımların Kadığı kişiler arasında Veliaht Prens’in olşıkçı cinayetini kapsadığı ancak bununla sınırlı olmadığı da belirtildi. Prens Prens Selman maması kararı ise eleştiri oklarının hedefine oturdu. Temsilciler Meclisi İstihSelman’ın raporda baş sorumlu olarak Biden, Riyad’dan, “İnsan hakları ihalle barat Komitesi Başkanı Demokrat Adam gösterilmesine karşın yaptırım listesin rinden dolayı hesap soracaklarını ve ye Schiff, “Suudi Veliaht Prensi’nin ellede yer almaması tepkilere neden oldu. ni Amerikan hükümetinin Suudi Ararinde kan var. Hesabını sormalıyız” deRiyad’dan ise rapora, “Kabul edilemez” çıkışı yükseldi. ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken, Ulusal İstihbarat Direktörlüğü tarafından hazırlanan raporun açıklanmasının ardından “yabancı hükümetler adına aktivist, siyasi muhalif ve gazetecilere yönelik tehdit ve saldırıda bulunan bistan ile ilişkilerindeki temel değişikliklere dair yarın bir açıklama yapılacağını” söyledi. Riyad tepkili Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı’ndan raporun kesin bir dildi. Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez de Biden yönetiminin istihbarat raporunu açıklamasını memnuniyetle karşıladıklarını ancak “Muhammed bin Selman’ı yaptıklarından sorumlu tutmak için somut adımların atılmasının planladığını umduğunu” aktardı. bireylere müsamaha gösterilmeyeceği le reddedildiği vurgusu yapıldı. BakanABD basınında Biden’ın sözünde durni” belirterek 76 Suudiye vize kısıtlama lık, “Kongre’ye sunulan rapor, krallımadığı, yeni yönetiminin tutumunun sı getirildiğini duyurdu. Kısıtlamalarının bu kişilerin bazı aile üyeleri için de geçerli olabileceği belirtiliyor. Biden: Yarın açıklayacağız ABD Hazine Bakanlığı da Kaşıkçı cinayetinde rol oynadığı düşünülen Suudi Kraliyet muhafızlarına bağlı “Acil Müdahale Gücü” (RIF) ve Suudi Arabistan istihbaratının eski başkanvekili Ahmed Asıri’ye yönelik yaptırımlar açıkladı. Yaptırım kapsamında bu kişilerin ABD’deki tüm malvarlıklarının dondurulduğu belirtildi. ğın önde gelenleri hakkında kötü niyetli ve yanlış sonuçlar içeriyor, kabul edilemez” değerlendirmesinde bulundu. Açıklamada, “Böyle bir raporun, krallığın bu iğrenç suçu kınadığı ve liderliğinin, bunun gelecekte tekrarlanmamasını sağlamak için gerekli adımları attığı bir zamanda yayımlanmış olması gerçekten üzücüdür” denildi. Washington ile Riyad arasındaki “sağlam temellere dayanan ortaklığa” işaret edildi. Riyad’a Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen’de Riyad destekli Mansur Hadi eski Başkan Donald Trump’tan farklı olmadığı yorumları yapılırken Kaşıkçı’nın yazar olarak görev aldığı Washington Post gazetesinin yayın kurulu, Biden’ın söz konusu kararının ardından kaleme aldığı yazıda, “Muhammed bin Selman, cinayetin faili, Biden ona geçit vermemeli” çağrısı yaptı. Dışişleri Bakanı Blinken, eleştirilere yönelik basına yaptığı açıklamada “Suudi Veliaht Prensi’nin yaptırımlara neden dahil edilmediğine” yönelik bir soruya “Ülkeler arası ilişkilerin tek bir kişiden çok daha büyük olduğu, böyle bir raporun açıklanmasıyla başlı baBaşkan Biden ise dün ABD televizyon şına önemli bir adım atıldığı” yakanalı Univision’a verdiği demeçte, ülkesinin yakın müttefiki Suudi Arabistan ile olan ilişkilerini yeniden düzenleyeceğini ifade etti. ‘ANLAŞMALAR İPTAL EDİLEBİLİR’ AheyYaatermzakBmblSiaedeirasyenırtii’anahddynleyea’’döakğllaienesnserirliilavtnkeihiaemnlyödsiinlnaliiüşraitdnkmkış,iilğnalSaeiruknaröadulandydeşeaginmyısldaaaünorlra”dülranılırdynedııüdıy“.ğeianRınrsehıimayaunlbtemeeirripsliynt’ıaaenrl Bgdneöoırtleaınr,Alııkrvasenbiraidsnlite.aarzBnidennl’inıaanmylkeköelnaeannrnmreişıd,mnıee“,saSntiiçualadıişukşdüıkdldıaiiılah anlaşmasını askıya alan Washington, Riyad ile ileride yapılacak ticareti de savun ğını” savundu. ma silahlarıyla sınırlandırmayı planlıyor. EYLEMLERE KAN BULAŞTI Irak’ın güneyinde Nasıriye, önceki gün ve dün yeni tip koronavirüsle mücadelede yetersizliklere, kısıtlamalara, zayıf alt yapı hizmetlerine karşı protestolara sahne oldu. Yerel bazı kaynaklar, yönetim karşıtı gösterilere güvenlik güçlerinin ateş açtığını, 4 kişinin yaşamını yitirdiğini duyurdu. 47 kişinin yaralandığı belirtildi. Bölgede bu hafta başından bu yana süren eylemlerde Vali Nazım Veyili’nin istifasının istendiği kaydedildi. Ölüm haberlerinin ardından ise Veyili’nin istifa ettiği haberi geldi. Bağdat, Tahran’da nabız yokladı ABD’nin önceki gün Suriye’de Irak sınırına yakın bölgede İran destekli gruplara yönelik hava saldırısının ardından Tahran’dan tepkiler dün de sürdü. Bağdat’tan ise dün İran’a üst düzey ziyaret gündeme yansıdı. Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin ile İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, İran’ın başkenti Tahran’da bir araya geldi. İran resmi ajansı IRNA’nın haberine göre, sürpriz ziyarette ikili ve bölgesel gelişmeler ele alındı. Iraklı bakan, 3 Şubat’ta da Tahran’ı ziyaret etmişti. ‘Terörü güçlendiriyor’ Şemhani dün yaptığı açıklamada, “ABD’nin saldırısının bölgedeki terörizmi cesaretlendirdiğini” söyledi. “ABD’nin son dönemdeki eylemlerinin IŞİD’in bölgede etkinlik kazanmasına yol açtığı” görüşünü dile getirdi. “Saldırı organize terörizmin yeni döneminin başlangıcıdır. İran ve terörizme karşı olan diğer devletler, tekfirci terörün bölgede ortaya çıkmasına izin vermeyecek” dedi. Şemhani, Irak Meclisi’nin, ABD güçlerinin ülkeden çıkmasıyla ilgili onayladığı kanunun uygulamada gecikmesinin de gerginliğin artmasına ve bölgedeki krizin büyümesine neden olduğunu söyledi. Hüseyin de Bağdat’ın Tahran’a olan doğalgaz ve elektrik borcunun ödenmesiyle ilgili birçok engelin kalktığını ve iki tarafın üzerinde uzlaştığı ödeme mekanizmasının kısa sürede hayata geçeceğini belirtti. ABD’nin Biden döneminde Ortadoğu’ya yönelik ilk askeri saldırısına Suriye’nin yanı sıra Rusya, İran ve Çin’den tepki gelmişti. Washington ile nükleer uzlaşı satrancındaki Tahran, ABD’nin saldırısını “uluslararası yasaların ihlali” olarak nitelendirmişti. Muhaliflere yakın, Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, ABD hava saldırısında Şii Haşdi Şabi milislerine mensup en az 22 kişinin öldüğünü duyurmuştu. ABD harekâtın, Başkan Joe Biden’ın emriyle Irak’taki ABD ve müttefiklerine yönelik roket saldırılarına misilleme olarak yapıldığını vurgulamıştı. Biden önceki gece yaptığı açıklamada, bunun “İran’a bir uyarı mesajı olduğu, eylemlerin cezasız kalmayacağı” çıkışı yaptı. Haiti’de güvenlik güçleri cezaevi çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. CEZAEVINDEN ÖLÜMCÜL FİRAR Haiti’de bir cezaevinde çıkan isyanda ilk belirlemelere göre 6’sı mahkum 25 kişinin yaşamını yitirdiği bildirildi. Ölenler arasında hapishane müdürünün de olduğu kaydedildi. Bölge basınında çıkan habere göre, başkent PortauPrince yakınlarındaki CroixdesBouquets Cezaevi’nde ayaklanma çıkaran ve ardından hapishaneden firar eden mahkumlar polisle çatıştı. 200’den fazla mahkuumun firar ettiği, operasyonlar sonucunda bazılarının yakalandığı duyuruldu. Yetkililer, “mahkumların cezaevinden kaçarken vatandaşlara saldırıda bulunduğunu ve bunun sonucunda can kayıplarının yaşandığı” açıklaması yaptı. Firar edenler arasında Haiti’de silahlı çetelerin liderlerinden birinin de olduğu, bu kişinin daha sonra çıkan çatışmada polis tarafından vurularak öldüğü kaydedildi. Kimi kaynak CroixdesBouquets hapishanesinin, 7 Şubat’ta Devlet Başkanı Jovenel Moise’ye darbe yapmakla suçlanan muhaliflerin tutulduğu sembol yer olduğuna da dikkat çekti. Hapishanede kapasitesinin üzerinde tutuklu, mahkum tutulduğu haberleri de gündeme yansıdı. Myanmar’da cunta karşıtı eylemlerde çok sayıda kişi gözaltına alındı. Meydanı bırakmıyorlar Myanmar’da bu ay başında yapılan askeri darbeye karşı geniş katılımlı protestolar devam ediyor. Cunta yönetimi ise eylemlere karşı baskıyı her geçen gün artırma çabasında. Dün Yangon başta olmak üzere pek çok bölgede askeri birliklerin operasyon düzenlediği, çok sayıda kişinin gözaltına alındığı gündeme yansıdı. Yerel basın, Monwya bölgesindeki gösterilere güvenlik güçlerinin sert müdahalede bulunduğunu, bir kadının açılan ateşte yaşamını yitirdiğini aktardı. Öte yandan Myanmar’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Kyaw Moe Tun’un ülkesindeki darbeye ve yönetimi ele geçiren orduya karşı çıkarak askeri rejime yetkiyi tekrar halka devretmesi ve uluslararası topluma Myanmar halkına destek vermesi çağrısı yapan konuşması, BM Genel Kurulu’nda alkış topladı. BM 75. Genel Kurul Başkanı Volkan Bozkır da Myanmar’daki darbenin demokratik geçiş sürecine ve sivil yönetime verdiği zarardan duyduğu endişeyi dile getirdi. “Myanmar ordusunun bu olumsuz gelişmeleri tersine çevirmesi ve halkın iradesine saygı göstermesi için hâlâ çok geç değil. Ordu, itidalli davranmak ve seçim sonuçlarına saygı göstererek, sivil yönetime dönüş için gerekli adımları atmak zorunda’’ dedi. Myanmar ordusu, kendine yakın siyasi grupların 8 Kasım 2020 seçimlerinde hile yapıldığı iddialarını ortaya atması ve ülkede yükselen gerilimin ardından 1 Şubat’ta darbe yapmıştı. Ordu, 1 yıllığına olağanüstü hal ilan ederken Dışişleri Bakanı ve ülkenin fiili lideri Aung San Suu Çii başta olmak üzere pek çok yetkili ve iktidar partisi yöneticisini gözaltına almıştı. Myanmar’a uluslararası çevrelerden tepki yükselirken barışcıl eylemlere izin verilmesi, şiddetten kaçımılması, demokrasiye dönülmesi çağrıları yineleniyor. Paşinyan’ın kararına veto Ermenistan Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan, Başbakan Nikol Paşinyan’a muhtıra veren Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan’ı görevden almayı reddetti. Sarkisyan’ın ofisinden yapılan açıklamada, “Cumhurbaşkanı, anayasal yetkileri dahilinde, karar tasarısını iade etti. Hukukçu ve uzmanların görüşlerini özetleyerek, karar tasarısının temelde anayasaya aykırı olduğu sonucuna varabiliriz” denildi. ‘Karmaşık çözümler’ Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın, ülkede hiçbir siyasi güce destek vermediği ve kararlarını yalnızca ulusal çıkarlara dayanarak verdiği kaydedilen açıklamada, “Ordunun siyasi konularda tarafsız kalması gerektiği tartışılmayacağı” belirtilirken “Sarkisyan’ın, mevcut durumun emsalsiz olduğuna, sistematik ve karmaşık çözümler gerektirdiğine ve ülkedeki durum dikkate alınmadan sık personel değişikliğiyle çözüme kavuşturulamayacağına inandığı” aktarıldı. Ermenistan’da, geçen perşembe Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan ve üst düzey komutanlar, Başbakan Paşinyan’ı istifaya çağıran bir bildiri yayımlamıştı. Paşinyan da ordunun bildirisini “darbe girişimi” olarak nitelendirerek, Gasparyan’ı görevden aldığını duyurmuştu. Sarkisyan’ın, Parlamento Başkanı Ararat Mirzoyan ve bazı muhalif liderlerle bir araya geldiği haberleri gündeme yansımıştı. Öte yandan Başbakan Paşinyan’ın istifasını isteyen muhalefet yanlıları dün de başkent Erivan’da parlamentonun bulunduğu bölgede eylem düzenledi. Nijerya’da 42 kişi serbest Nijerya’nın kuzeybatısındaki Zamfara eyaletinde silahlı kişilerin geçen cuma bir yatılı okula düzenlediği saldırıda kaçırılan 317 kız öğrenciyi kurtarmak için operasyon sürerken, geçen hafta başka bir okuldan kaçırılan 42 kişinin serbest bırakıldığı açıklandı. Nijer eyaletinde geçen hafta kaçırılan 42 kişinin 27’sinin öğrenci olduğu belirtilmişti. Önceki gün Zamfara’da okula yapılan saldırıyı üstlenen olmadı. Saldırı sırasında okulda 421 öğrenci olduğu belirtilirken görgü tanıkları yerel saatle 01.00’de okula pikap ve motosikletleriyle gelen silahlı kişilerin ortaokul öğrencilerini araçlara bindirdikten sonra kaçtığını, saldırganlardan bazılarının üniformalı olduğunu aktarmıştı. Öte yandan yerel basına yansıyan haberlere göre yine Zamfara eyaletinde silahlı kişilerin altın madeninde düzenlediği saldırıda 22 kişi hayatını kaybetti.