Katalog

SIFIR ATIK 13 28 ŞUBAT 2021 PAZAR ÇEVRECI KOMŞU KART GELECEĞI ŞEKILLENDIRIYOR Muratpaşa’da geri dönüştürülebilir atıklarını ekiplere teslim eden yurttaşlar, harcayabilecekleri ya da burs olarak verebilecekleri puanlar kazanıyor Antalya Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal, ilçede cam, kâğıt gibi nitelikli atıkları ödül sistemi içinde topladıkları “Çevreci Komşu Kart” projesinin Türkiye’ye yayılması halinde, ülke ekonomisi için en az 5 milyar dolarlık bir kaynak yaratılacağını söyledi. Muratpaşa, 510 bini aşkın nüfusu, sahip olduğu iş ve alışveriş merkezleri, kafe ve restoranları, kamu kurum ve kuruluşları, hastaneleri, 5 yıldızlı otelleri, kent parkları, tarihi ve turistik noktalarıyla Antalya’nın kalbi, kent yaşamının merkezi. Bir yılda yaklaşık 180 bin ton atığın çıktığı bu mega ilçe, belediye başkanı Ümit Uysal’ın başlattığı projelerle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yürütülen “Sıfır Atık” programı kapsamında Antalya’nın ilk “Sıfır Atık” belgeli ilçesi oldu. Muratpaşa’yı adım adım sıfır atık ilçesi olmaya doğru götüren süreç, Nisan 2016’da başladı. Başkan Uysal’ın tüm ayrıntılarıyla üzerinde çalıştığı “Çevreci Komşu Kart” projesi, pilot olarak seçilen iki mahallede başladı. “AtmaBiriktirKazanalım” sloganıyla hayata geçirilen Türkiye’nin ilk ödüllü geri dönüşüm projesinde cam, kâğıt, plastik, metal gibi nitelikli evsel atıkları atmayıp biriktiren ve belirlenen gün ve saatte sokağından geçen “Çevreci Komşu Kart” ekiplerine teslim eden Muratpaşa sakinleri, anlaşmalı marketlerde, fırınlarda, sinema salonlarında harcayabilecekleri, isterlerse eğitim bursu olarak bağışlayabilecekleri puanlar kazandı. Proje, başarısının ardından kısa sürede tüm ilçede uygulamaya alındı. Yurttaşa 5 milyon lira Projeyle Nisan 2016’dan Aralık 2020’ye kadar geçen sürede 15 milyon 543 bin 241 kilogram nitelikli atık evlerden toplandı. Toplanan bu atıklar karşılığında 4 milyon 959 bin 425 milyon lira karşılığı puan kartlara yüklendi. “Çevreci Komşu Kart”la, Muratpaşa Belediyesi ev ekonomileri için bugüne kadar hiç var olmayan bir kaynak yaratırken kesilmekten kurtardığı ağaçlarla doğayı korudu, nitelikli atıkların kayıpsız geri dönüşümünü sağlayarak ekonomik değer yarattı. “Çevreci Komşu Kart”, 125 bin 396 ağacı kesilmekten kurtardı, 87 milyon 725 bin 336 kilovat elektrik, 39 kilogram demir ve 145 bin 361 litre benzin tasarrufu sağladı. Tüm Türkiye’de Muratpaşa Belediyesi, yeni yılda para kart özelliği kazanan yeni “Çevreci Komşu Kart”ı devreye aldı. Artık üye işyeri sınırı olmadan Türkiye’nin her noktasında kredi kartı POS cihazı olan tüm işyerlerinde kullanılabiliyor. Yeni kartlar online alışverişte ve diğer tüm ödemelerde geçerli. Ayrıca kazanılan puanlar tüm bankamatiklerden nakit para olarak da çekilebiliyor. Belediye başkanı Ümit Uysal, “Çevreci Komşu Kart” projesinin bir ödül sistemi içinde nitelikli atıkları toplamasıyla dünyada bir ilk olduğunu söyledi. Projenin belediyenin atık toplama maliyetlerinde de önemli bir tasarrufu sağladığını dile getiren başkan Uysal, “ ‘Çevreci Komşu Kart’ diğer tüm belediyelerde uygulansa en az 5 milyar dolar kazanç sağlar” dedi. BU BİR İLANDIR Doğaya zarar vermeden tüketmek mümkün Çöpünü tanı HAZAL OCAK Dünya iklim krizinin etkilerini yakından hissediyor. Evimizde kendi atık yönetim sistemimizi kurarak doğaya verdiğimiz zararı azaltabiliriz. Buğday Derneği eğitmeni Nil Ormanlı Balpınar ile sıfır atık kavramını ve atık yönetimini konuştuk. Balpınar, “Çöp kutumuzu tanımalıyız. Ne kadar çok tüketirsek o kadar çok atığımız çıkar. Gereksiz tüketmeyi bırakmalıyız” diyor. n Atık nedir? Atık ile çöp, günlük dilde birbirine karıştırılıyor aslında. Aradaki farkı şöyle açıklayabiliriz: Atık, bir hammaddedir. Geri dönüştürülebilen, enerji olarak geri kazanılabilen, kompost yapılabilen, özellikle de ekonomik değeri olan şeylere atık denir. Geri kalanı ise çöptür. n Türkiye’de atık sorunu nasıl çözülüyor? “Sıfır Atık” yönetmeliğinin geçmesiyle birlikte her ilçe belediyesi kendi atık yönetim sistemini oluşturmak zorunda. Bunun dışında ilçe belediyeleri evsel atıkların toplanması ve aktarma istasyonlarına taşınmasından da sorumlu. Büyükşehir belediyeleri ise atıkların bertarafı ve yine hammadde olarak geri kazanımıyla yükümlü. Örneğin, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bir iştiraki olarak kurulan İSTAÇ’ta, İstanbul’un çöp ve atıkları toplanıyor, bertaraf ediliyor, organik atıklardan kompost yapılıyor, diğer bazı atıklardan yakıt ve çöp gazından elektrik üretiliyor. Geri kazanım ve kompostlaştırmaya girmeyen atıklar, çöp suyunun doğaya karışarak yeraltı sularına zarar vermemesi adına öncelikle sıkıştırılıp üstü toprakla örtülüyor, ardından çürümeyle elde edilen metan içerikli gaz, borular aracılığıyla emiliyor ve enerjiye dönüştürülüyor. Geri kazanım ve kompost metotları ise daha farklı işliyor. Ön ayrıştırmadan geçen atıkNil Ormanlı Balpınar ‘Bir yerden başlamalıyız’ n “Sıfır Atık” sistemi tam olarak uygulandığında dünyaya ve Türkiye’ye nasıl bir etkisi olabilir? İklim krizi artık kapımızda. “Sıfır Atık” sistemi dışında, karbon emisyonlarını azaltmak için elimizden gelenin fazlasını bir an önce yapmalıyız. Gerçekten bangır bangır bağırmamız, elimizi taşın altına koymamız gerekirken bu suskunluk insanlık için iyi olmayacak. Çok geç olmadan, hepimizin bir yerden başlaması gerekiyor. lar 80 milimetrelik eleklerden geçiriliyor. Elek üstünde kalan malzemeler geri dönüşüm sistemine giriyor. Ambalaj atıkları, pet ve plastikler, metaller türevlerine göre ayrı ayrı toplanıyor; pet ve plastikler granül tesisinde kırılma işlemine uğratılıp hammadde haline getiriliyor. Naylonlar ve poşetler ise presleme alanında preslenip lisanslı kuruluşlara veriliyor. n Sıfır atık nedir? Tanımsal olarak şu şekilde geçiyor: “İsrafın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir”. Tanımdaki sıfır kelimesi gereği, ulaşılmaz bir hedef gibi görünse de aslında beklenti tabii ki sıfır değil, önemli olan elimizden gelenin en iyisini yapmak. n Bireyler ne yapabilir? Öncelikle, evde kendi atık yönetim sistemimizi kurmalı, çöp kutumuzu tanımalıyız. Örneğin, iki hafta boyunca evdeki çöp kutunuzu karıştırın ve tek tek not alın. Ardından bunları geri dönüştürülebilir, geri dönüştürülemez ve organik atık olarak üç başlık toplayın. Geri dönüştürülebilenler için ilçe belediyenizi arayarak sisteme dahil olmalarını sağlayın, geri dönüştürülemeyen atıkların alternatiflerini araştırın, organik atıklarınız için ise kompost yapın. Ayrıca atık yağları, bitmiş pilleri, bozulan elektronik aletleri, tarihi geçmiş ilaçları da çöpe atmamalı, belediyemize danışarak ayrı biriktirmeliyiz. n Devlet ne yapabilir? Öncelikle atık ayrıştırma konusunu çözmemiz gerekiyor. Yurtdışından atık satın alıyor, onu geri dönüştürüp hammadde haline getiriyor ve yurtdışına satıyoruz. Plastik ihracatında Avrupa’da ikinci, dünyada 6. sıradayız. 2 bin 700 2 bin 800 tane geri dönüşüm tesisimiz var, fakat kendi atıklarımızın geri dönüşümü için kullanılmıyor. Kendi atıklarımızın geri dönüşüm oranı yüzde 13. İyi şeyler de oluyor. “Sıfır Atık” yönetmeliğinin çıkmasıyla biraz da olsa yol kat ettiğimizi söyleyebiliriz. Şu anda 49 bin kurum ve kuruluş binasında sıfır atık sistemi kurulmuş durumda, 2022 sonunda tüm belediyelerin sıfır atık sistemine geçmesi bekleniyor. Ayrıca 2020’nin sonunda, Çevre Ajansı ve diğer değişikliklerle ilgili kanun teklifi Meclis’ten geçti. Yani, artık bir Çevre Ajansımız olacak. Ajans, denetime Ocak 2022’de başlayacak, depozitoiade sistemi ile yıllık bir milyon tondan fazla ilave atık önlenecek. Atakum’da sıfır atık seferberliği Atakum Belediyesi, pilot bölge seçilen Denizevleri Mahallesi’nde “Sıfır Atık Yönetim Sistemi”ni hayata geçirdi. Sisteme göre ambalaj atıkları kaynağında ayrıştırılıp ekonomiye geri kazandırılacak, çöplerin belirli saatlerde atılmasıyla kaynaklar doğru kullanılacak. Örnek proje yakın zamanda Atakum genelinde de uygulanacak. Uygulamanın ilk gününde apartman ziyaretleri yapan ekipler, apartman yöneticileri ve mahalle sakinleriyle görüştü. Projenin detaylarını içeren broşürleri dağıttı ve apartman yöneticilerine tutanak karşılığında geri dönüşüm kutularını teslim etti. Yurttaşbelediye işbirliğinin ön plana çıktığı projenin çok faydalı olduğunu ifade eden mahalleliler, rutin bir şekilde ambalaj atıklarının toplanmasının herkesi geri dönüşüme katkı vermede teşvik edeceğini söyleyerek ekiplere teşekkür etti. Sivas’tan Avrupa’ya... Atıklardan okullarına kütüphane yaptılar Aksaray’ın Eskil ilçesine bağlı Bozcamahmut köyünde bulunan Şehit Recep Bozdağ İlkokulu’nda eğitim öğretim gören öğrenciler, köyde bulunan evleri, bahçeleri ve sokakları gezerek tüm atıkları bir bir topladı. Atık malzemeleri okula taşıyan minik öğrenciler, Türkiye’de ilk kez geri dönüştürdükleri malzemelerden kütüphane yaptı. Atık paletlerden masa, tahtalardan sandalye, kasalardan raf, lastiklerden sehpa, kablo makaralarından saat ve daha birbirinden farklı onlarca atıkla eserlerini tamamlayan minik öğrenciler, şimdi kütüphanelerinde hem okuyor hem de sosyal aktivitelerini gerçekleştiriyor. Öğrencilerin yeni hedefi, sokak hayvanlarına barınak yapmak. Sivas’ın Ulaş ilçesine bağlı Baharözü köyünde eğitim veren Ersin Yıldız İlkokulu öğrencileri, Avrupa’daki arkadaşlarıyla doğa ve geri dönüşüme dikkat çekmek için etkinlikler düzenleyecek. Ersin Yıldız İlkokulu’nun 3/A sınıfı öğrencileri, Avrupa ortaklı “MaviYeşil Kürenin Vatandaşları” adlı eTwinning projesine kabul edildi. Sınıf öğretmeni Ahmet Koçtürk, Türkiye’den 10, Romanya’dan 3 ve Yunanistan’dan 2 okulun projeye dahil edildiğini belirtti. İlk aşamada Avrupa’daki paydaşlarıyla tanışma toplantıları düzenleyen öğrencilerin çok heyecanlı olduğunu söyleyen Koçtürk, “Diğer okullarla geri dönüşüme yönelik, tohum topları, şarkı besteleme, şiir yazma, çevre temizliği, fidan dikimi ve atık pil kutuları gibi etkinlikler yapacağız” diye konuştu.