Katalog

10 3 HAZİRAN 2020 ÇARŞAMBA ekonomi@cumhuriyet.com.tr DOLAR AVRO STERLIN FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA ALTIN CUMHURİYET EKONOMİ ALTIN 24 AYAR 6.7160 10.8 kuruş 7.5150 8.5 kuruş 8.4540 8.14 7 kuruş Sabit 108.097 831 puan 2538.03 27.35 lira 376.55 3.87 lira Normalleşmenin ilk gününde AVM’lere olan talep düşüklüğü yüzde 70’i buldu 60 markadan ‘eylem’ 1 Haziran itibarıyla AVM’lerin tamamı açıldı. Bazı AVM’lerle kirada anlaşamayan 60’ın üzerinde marka ise mağazasını açmadı. Perakendeciye göre belirsizlik ve güvensizlik büyüyor. Normalleşme adımlarının atıldığı, çoğu kısıtlamanın kaldırıldığı ve kapa lı olan işyerlerinin açıldığı 1 Haziran’da, bazı AVM’lerle pe rakendeciler arasında yeni bir gerginlik su üstü ne çıktı. Buna gö re, bazı AVM yö netimleriyle kira GAMZE BAL da indirim konusunda net bir sonuca varamayan 60’ın üzerinde marka, tepki lerini ortaya koymak amacıy la 1 Haziran’da mağazasını aç madı. Bu sorun, ülke genelinde yabancı yatırımcıların sahip ol duğu 56 AVM’de yoğunlaştı. Güvensizlikleri arttı Söz konusu problemin yaşandığı AVM’lerden dördü, İstanbul’daki Forum İstanbul, Gaziantep’teki Primemall, Bodrum Midtown ve Forum Denizli olarak öne çıktı. Türkiye’deki Forum AVM’lerin sahibi Multi Turkey ile perakendecilerin yaşadığı sorun için devreye girdiklerini anlatan Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin Altaş, “Kira pazarlığıyla ilgili bir sıkıntıydı. ‘Sorun yok, bitiyoruz’ dediler. Bugün yarın izleyip bakacağız” dedi. Bunun dışında, 1 Haziran itibarıyla ülke genelindeki toplam 436 AVM’nin tamamının, markaların da yaklaşık yüzde 95’inin açıldığını kaydeden Altaş, “Hazırlığını bitiremeyen mağazalar var. Bu hafta hepsi açılacak gibi” diye konuştu. Ancak Altaş’ın çizdiği iyimser tabloya karşın perakendeciler ise tedirginliklerinin sürdüğünü anlatıyor. Gelirleri dur Kirada indirim konusunda bazı AVM’lerle anlaşamayan markalar mağazalarını açmadı. muşken, sabit giderlerin kendilerini zorlamaya devam ettiğini aktaran perakendeciler, bir de kirada anlaşamamaktan dertli. Kirada indirim konusunda markalara bilgi vereceğini bildirip, resmi olarak bildirmeyen AVM’lerle sorun yaşadıklarını, bu yüzden de ortak bir tavırla 1 Haziran’da mağazalarını açmadıklarını anlatıyorlar. Markalara göre bu durum, bazı gruplara kar şı yalnızca bir tepki değil, güvensizliğin de işareti... Talep yüzde 70 düştü Bu durumu sorduğumuz Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, yaşanan süreci şu sözlerle özetledi: “AVM’lerin çok büyük bir kısmı ciro kirasında indirim yaparak veya hiç kira almayarak önemli bir dayanışma sergiledi. Ancak bazı AVM’lerde bu yaklaşım olmadı.” Öncel, bu durumun bir an önce çözülmesini “umut ettiklerini” belirtti. Öncel’in aktardığına göre AVM’ler, normalleşmenin ilk gününe geçen yılın aynı gününe kıyasla yüzde 6070 talep düşüklüğüyle başladı. Öncel, talebin canlanmasında önceki gün çıkarılan dört yeni kredi destek paketinin etkili olacağına inandıklarını ifade etti. Havayolu Covid mağdurları Engin Aksoy Yeni Peak’ler yaratabiliriz Vodafone yeni portföyünü online bir toplantı düzenleyerek tanıttı. Toplantıda konuşan Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Engin Aksoy, yerli oyun şirketi Peak’in 1.8 milyar dolara satılması ve “1 Milyon Yazılımcı’’ projesiyle ilgili şunları söyledi: “Peak’in başarısı yıllardır sürüyor. Türkiye’de bu şekilde çok fazla şirket olabileceğine inanıyorum. Türkiye yeni Peakler yaratabilir. Türkiye Vodafone Vakfı aracılığıyla ise 43 bin gence kodlama eğitimi verdik, hedefimiz 100 bin kişiyi eğitmek. Onlar geleceğin yazılımcıları olacak.” OYAK Lloyd’s lisansını aldı OYAK Grup Sigorta ve Reasürans Brokerliği’nin, dünyanın en köklü ve lider sigorta ve reasürans piyasası Lloyd’s’da yetkili broker olarak iş yapma lisansını Nisan 2020 itibarıyla aldığı açıklandı. 2017 yılında sigorta sektörüne sağlam adımlarla giriş yaptıklarını hatırlatan Genel Müdür Sertan İpek, “Bu üyelikle birlikte küresel oyuncular arasındaki varlığımızı artık daha da güçlendirmiş olduk. Lloyd’s kabul sürecimizde grubumuzun marka değeri, sağlam ve köklü geçmişimiz, Türkiye ve dünya çapındaki yatırımlarımız etkili oldu” dedi. l Ekonomi Servisi dava açmaya hazırlanıyor THY’den Avrupa’da 14 noktaya direkt uçuş Türk Hava Yolları (THY) 18 Haziran itibarıyla Avrupa’da altı ülkedeki 16 kentten Anadolu’daki 14 noktaya direkt uçuşlara başlayacağını duyurdu. THY’den yurtdışından Anadolu şehirlerine gerçekleştirilecek uçuşlarla ilgili açıklamada, şu bilgiler verildi: “Söz konusu tarihte Almanya, İsviçre, Avusturya, Hollanda ve Danimarka’dan Anadolu kentlere direkt uçuş başlayacak. Bu kapsamda Almanya’da Münih, Berlin, Frankfurt, Stuttgart, Hannover, Köln, Düsseldorf ve Hamburg; İsviçre’de Zürih, Cenevre ve Basel; Avusturya’da Viyana ve Salz burg, Hollanda’da Amsterdam; Danimarka’da Kopenhag ve İsveç’te Stockholm’den Anadolu’ya direkt uçuş yapılacak.” Açıklamada, ilgili yurtiçi uçuş noktaları ise Antalya, Ankara, Gaziantep, Adana, Diyarbakır, OrduGiresun, Elâzığ, Samsun, Hatay, Kayseri, Trabzon, İzmir, Konya, BodrumDalaman olarak sıralandı. THY’nin daha önce icra etmediği BaselGaziantep, HannoverDiyarbakır, Salzburg–Ordu/Giresun, FrankfurtElazığ, Amsterdam–Kayseri hatları da ilk kez uçuş planlamasına dahil edildi. l Ekonomi Servisi Salgın nedeniyle bulundukları ülkelerden Türkiye’ye dönmek zorunda kalan yurttaşlar, sadece iptal edilen uçuş ücretini alabilecek. Yaptıkları masraflar için ise dava açmaya hazırlanıyorlar. MUSTAFA ÇAKIR Salgının başladığı ilk günlerde Türkiye’ye dönmek zorunda kalan ve havayolu şirketlerinden aldıkları biletleri iptal olan yurttaşlar o dönemde yaptıkları transfer, konaklama, yeni bilet gibi ceplerinden yaptıkları ek harcamalar için dava açmaya hazırlanıyor. Sadece iptal edilen uçak bileti bedelini alabilecek olan yurttaşlar, mağduriyetlerinin giderilmesini istiyor. Türkiye’de ilk vakanın açıklanmasından sonra Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yurtdışında bulunan vatandaşların dönüşü için bir takvim hazırlamıştı. Kurul kararı yok Yapılan açıklamada uçuş kısıtlaması tedbiri konan Avrupa ülkeleri Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, Hollanda, İspanya, İsveç, Norveç, Danimarka olarak belirlenmiş, Azerbaycan ve Gürcistan da eklenmişti. Havayolu şirketleri 13 Mart’ta alınan karara uyarak uçuşları iptal etti. An cak 21 Mart’a kadar alınan uçuş iptallerinde Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu’nun kararının olmaması soru işareti yarattı. O günlerde panik halinde kendi olanakları ile Türkiye’ye dönmek için harekete geçen ve çok daha fazla harcama yaparak Türkiye’ye dönebilen yurttaşlar şimdi sadece uçak biletlerini alabilecekler. Aktarmalı uçuş için yaptıkları harcamalar, transfer bedelleri, konaklama masraflarının karşılanıp karşılanmayacağı ise belirsiz. Gazetemize ulaşan yurttaşlar büyük mağduriyet yaşadıklarını, 13 Mart’ta kendilerine iletilen uçuş iptallerinin hangi karara dayandığını öğrenmek istediklerini dile getirdi. Havayolu şirketleri tarafından ortada bırakıldıklarını dile getiren yurttaşlar, yüksek rakamlar ödeyerek gerçekleştirdikleri dönüş harcamalarının karşılanması için şirketlere yazılı başvuruda bulundu. Yurttaşlar, olumsuz yanıt halinde ise dava açacaklarını dile getirdi. l ANKARA Elif Çapçı Erkeklere özel Beymen Club Beymen Club, büyüyen erkek koleksiyonunu daha geniş bir seçkiyle sunmak amacıyla sadece erkek tasarımlarının yer aldığı ilk mağazasını, önceki gün 1 Haziran Pazartesi günü İstinyePark AVM’de açtı. Beymen Grup Üst Yöneticisi Elif Çapçı “Bu açılış yeni konseptteki ilk mağaza oluşunun yanı sıra pandemi gibi zor bir dönemde bile büyümeyi sürdürme adına çok özel bir anlam taşıyor“ dedi. Çapçı’nın verdiği bilgiye göre grup cirosunun yüzde 13’ü Beymen Club’lerden geliyor. İşdünyası için film yeni başlıyor Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD) Genel Başkanı Anıl Alirıza Şohoğlu, Türkiye’nin pandemi sürecini büyük bir başarıyla yönettiğini belirterek, “Ancak iş dünyası için film yeni başlıyor” dedi. Şohoğlu, pandeminin neden olduğu krizde Türkiye’nin çok önemli bir fırsata sahip olduğunun altını da çizerek, şöyle konuştu: “Pandemi döneminde, üçüncü çeyrek sonrasının Türkiye açısından çok olumlu olacağını düşünüyorum. Ama bunu yaparken de iş dünyasının bir fırsat açgözlülüğü yapmaması lazım. Ayrıca Türkiye’deki kredilerin veriliş şekilleri, veriliş yöntemlerinin gözden geçirilmesi lazım.” l Ekonomi Servisi Kozmetik ithalatına gizli engel Kozmetik ve temizlik ürünlerinin serbest dolaşım işlemlerinde yetkili gümrükler belirlendi. Ticaret Bakanlığı’nın Gümrük Genel Tebliği, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren değişikliğe göre Avrupa Birliği menşeli olmayan kozmetik ve temizlik malzemesi eş yanın serbest dolaşıma giriş işlemleri Adana, Ankara, Dilovası, Erenköy, İzmir ve Muratbey gümrük müdürlüklerinde yapılacak. Tebliğin yürürlüğe girmesinden önce Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya için yeni hükümler uygulanmayacak. l Ekonomi Servisi Ayhan Barut ‘Meralar ücretsiz olsun’ CHP Milletvekili, TBMM Tarım Orman ve Köy İşleri Komisyonu Üyesi Ayhan Barut, mera, yaylak ve kışlakların işgaline, amaç dışı kullanımına, yandaş şirketlere peşkeş çekilmesine ve yetiştiricilere fahiş fiyatla kiralanmasına sert tepki gösterdi. Barut, “Meralarımız yandaş şirketlere peşkeş çekilip uzun yıllar boyunca kiralanmasın, yetiştiricilerimizin kullanımına ücret siz açılsın” dedi. Bu tür yerlerle ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli tarafından yanıtlanması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesiyle ilgili açıklamalar yapan Barut, Türkiye’nin 1940’lı yıllarda 44.2 milyon hektar olan mera varlığının 11.2 milyon hektara gerilediğini, 33 milyon hektar mera arazisinin kaybedildiğini hatırlattı. l Ekonomi Servisi Ülkenin temel sorunu Türkiye, konumu, yüzölçümü, nüfusu, doğal kaynakları ve güzellikleri, geçen uygarlıklardan kalan tarihi kalıtları, zenginlikleriyle, coğrafi ve ekonomik olarak büyük ülke niteliklerine, özelliklerine sahip olmasına karşın, hemen her alanda bulunması gereken yerlerde olmadığı gibi, dünya sıralamasında da görece gerilemekte, emperyal güçlerin etkisiyle savrulan, saygınlığını yitiren bir ülke görünümü vermektedir. Övünmeler, övgüler eyletilmiş rakamlar bu gerçeği örtememektedir. Basmakalıp deyişle, çözüm için öncelikle soruna ve kaynaklarına doğru tanı koymak gerekir. Tanı hatalı olduğunda, önlemler zamanında alınamadığında, sorunlar ağırlaşmakta, çözüm de zorlaşmaktadır. Yaşadığımız siyasal, ekonomik sorunların ana kaynağı, ABD’nin Büyük Ortadoğu (BOP), daha sonra Kuzey Afrika ülkelerini de kapsayacak şekilde genişletildiğinden GOP olarak da anılan projesinin uygulanmasıdır. Proje, Atlantik Kuzey Afrika kıyısından Hazar’a kadar uzanan bölgeyi, gerektiğinde siyasal sınırlar da değiştirilerek ABD’nin arka bahçesine dönüştürmeyi amaçlar. Proje, bölge ülkeleri arasında önce ekonomik işbirliği kurulmasını, bölgenin uluslararası piyasalara eklenmesini, oluşturulacak devletlerüstü kurumlarla ABD arasında işbirliği anlaşması yapılmasını öngörür. Bölgede hegemonyasının kurulmasıyla ABD, geniş bir pazar yanı sıra petrol ve doğalgaz kaynaklarını da kontrol edeceğinden rakiplerine üstünlük sağlamış olacaktır. Uygulanmasına 70’li yılların sonlarında başlanan proje, ilk aşamada ülkeler arasında işbirliği kurulmasını gerektirir. Coğrafi yakınlık, dil, kültür birliği, ülkeler arasında birlik kurulması için gerekli olmakla beraber yeterli değildir. Ülkelerin siyasal düzenlerinin, ekonomik yapılarının yakınlaşması, uzlaşı gereklidir. Proje, siyasal düzen olarak ılımlı İslam, ekonomik model olarak da serbest piyasa ekonomisini, bölge için uygun görmüştür. Gerçekleştirmek için önce bir prototip oluşturulması, sonra da modelin bölgeye yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. Modelin uygulanmasına en yatkın ülke olarak seçilen Türkiye’nin ekonomik ve siyasal düzeninin bölgeye örnek olacak şekilde yeniden yapılandırılması gerekiyor. Projenin uygulanmasına en yatkın ülke olarak seçilen Türkiye’nin ekonomik ve siyasal düzeninin bölgeye örnek olacak şekilde yeniden yapılandırılması gerekiyordu. Bu amaçla Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası uygulanmasına başlanan ambargolar sıkılaştırıldı; yerli uzantıların stoklama ve spekülasyonları da eklenince, ekonomi kaosa sürüklendi. Çözüm için, mimarı Turgut Özal olarak açıklanan 24 Ocak Kararları, modelin öngördüğü ekonomik yapıyı yansıtıyordu. Uygulama için siyasal düzenin de değiştirilmesi gerektiğinden askeri darbeye uygun ortam, sağsol çatışması, Cumhurbaşkanlığı seçim krizi ile yaratıldı. ABD’nin teşviki ve onayı ile 12 Eylül 1980 askeri darbesi ile ılımlı İslamın siyasal düzen olarak uygulanmasının yolu da açılmış oldu. Ardından modele uygun 1981 Anayasası ve kısıtlı vetolu bir seçimle mutemet, güvenilir kişi olarak T. Özal’ın iktidara getirilmesi ile ılımlı İslama gidiş sürecinde bir aşama daha kaydedildi. Projenin yaşama geçirilmesi için gerekli kadroların oluşturularak etkin görevlere getirilmeleri, bir kılavuzun da yol açması gerekiyordu. Kadroları oluşturmak görevi bir CIA figürü olan F. Gülen’e verilirken, kılavuzluk görevi de Türkİslam sentezi alalamasıyla MHP’ye verildi. F. Gülen hareketi, bürokratik, akademik, siyasal kadroları oluşturarak, ürkütme, çıkar sağlama, kumpas, desise, kara çalma gibi kirli araçları kullanarak oluşturulan kadronun etkin görevlere getirilmesini sağladı. Ekonomi alanında da harekete bağlı şirketler, fınans kurumları oluşturularak, mevcut özel kuruluşlara eleman yerleştirilerek kontrol sağlandı. AKP iktidarı ile bütünleşmiş, tüm kurumlara sızılarak misyon yerine getirilmiş iken 15 Temmuz nakıs darbe girişiminin nedenini irdelemek gerekir. Böyle bir girişimin, ABD’nin bilgi ve onayı dışında yapılması imkânsızdır. ABD, 1 gerçekten darbe yapılmasını uygun görmüştür, 2 Erdoğan’a gözdağı verilmek istenmiştir; 32015 seçimleri sonucuna göre oy kaybına uğrayan Erdoğan’ın güçlenmesi hedeflenmiştir. Uygulanan yönteme ve sonuçlarına bakıldığında son olasılığın daha güçlü olduğu anlaşılmaktadır. Teşebbüs, birlik sağlanamadığından nakıs kalmış, ardından örtülü olan AKPMHP ortaklığı Cumhur İttifakı olarak aleniyet kazanmış, MHP kılavuzluğu ve desteğiyle modele uygun Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi oluşturulmuştur. Sorun, emperyal güçlerin kendi emellerine hizmet edecek kişi ve kurumları bulmaları; yurtsever, özgeci, erdemli kişilerin de bir şekilde dışlanması, tasfiye edilmesidir. Ermenistan’ın havayolu şirketleri AB’nin ‘kara listesi’nde Avrupa Birliği (AB) Komisyonu tarafından yılda iki kez güncellenen Sivil Havacılık Güvenliği listesine bu kez Ermenistan’ın havayolu şirketleri dahil edildi. Kararla ‘kara listeye’ alınan havayolu şirketlerinin, uluslararası güvenlik standartlarına uygun olmadıkları gerekçesiyle AB kapsamındaki uçuşları askıya alınmış oluyor. Ermenistan, ‘kara listede’ Afganistan, Angola, Kongo, Nepal ve Sudan gibi ülkelerle birlikte yer aldı.