Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 7 16 NİSAN 2020 PERŞEMBE ABD, Dünya Sağlık Örgütü’ne sağladığı yüz milyonlarca dolarlık fonu durdurdu Trump’tan DSÖ darbesi ABD Başkanı Donald Trump, son dönemde yeni tip koronavirüs (Covid19) salgını nedeniy Salgınla mücadelede DSÖ’yü yetersiz ve Çin yanlısı olmakla suçlayan Trump, bu konuda soruşturma başlattıklarını söyledi. le eleştiri yağmuruna tuttuğu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ile yaşanan kriz de vites artırdı. Trump, önümüzdeki 6090 gün içinde “DSÖ’nün koronavi rüsün yayılmasının gizlenmesi ve kö tü idare edilmesinde nasıl bir rol oy nadığını” inceleyeceklerini söyledi. Bu yapılana kadar da örgüte maddi yardımları durdurduklarını açıkladı. Ghebreyesus Trump Trump, Çin merkezli olmakla suçladığı Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki örgütün salgının dünya geneline yayılmasında ciddi sorumluluğunu olduğunu ve bu konuda en başta herkesi yanılttığını savundu. “Salgın çok az ölümle atlatılabilecekken DSÖ’nün geç adım atmasının tüm dünyaya çok zaman kaybettirdi” dedi. DSÖ’nün DSÖ Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus, Washington’ın kararına tepki gösterdi. Örgüt olarak yaşamları kurtarmaya, salgını durdurmaya odaklandıklarını söylerken “harcanacak zaman yok” dedi. Trump, DSÖ’yü daha önce de Çin yanlısı tutum izlemekle suçlamıştı. Etiyopyalı Ghebreyesus, 2017’den beri DSÖ’nün başında. Salgınla mücadele sürecine ilişkin Trump dışında farklı çevrelerden de DSÖ’ye eleştiriler var. “Ancak şu anda suçlamalar yerine küresel çapta işbirliğine odaklanalım” yorumları dikkat çekiyor. “Çin’den yapılan seyahatlerin durdu teri Antonio Guterres, “Şu an mücade Sergey Ryabkov, Trump yönetimini rulması çağrılarına kulak tıkadığı, bu lede DSÖ’nün ya da herhangi bir insa “bencillikle” suçladı. Almanya Dışiş nun büyük bir hata olduğu” görüşünü ni yardım kuruluşunun kaynaklarını leri Bakanı Heiko Maas, “Başkalarını yineledi. ABD’nin DSÖ’ye yıllık 400 azaltma değil, dayanışma zamanı” de suçlamak mücadeleye yardımcı olmaz. ila 500 milyon dolar arasında bir fon di. Trump’ın eleştirilerinin merkezin Virüsün sınırları yok” açıklaması yap aktardığını da ifade eden Trump, “Bu deki Çin’in Dışişleri Bakanlığı Sözcü tı. Mücadelede en iyi yatırımın DSÖ’yü na karşı Çin sadece 40 milyon dolar sü, “Bu kritik noktada ABD’nin kararı güçlendirmek olduğunu söyledi. sağlıyor” çıkışı yaptı. nın DSÖ’nün kapasitesini zayıflataca İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, ‘Dayanışma zamanı’ ğına, salgına karşı uluslararası işbirli Washington’ın kendilerine uyguladı ğini baltalayacağına” işaret etti. ğı yaptırımlara da işaret ederek “Dün Trump’ın adımına uluslararası are Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı ya ABD’nin insanları öldürdüğünü gö nadan tepki geldi. Bir salgının orta rüyor” dedi. Avrupa Birliği Dış İlişki sında olunduğunu hatırlatan BM Genel Sekre 1948’de kurulan, merkezi Cenevre’de olan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Bir ler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilci 31 Aralık’ta leşmiş Milletler’in (BM) sağlık alanındaki başlıca organizasyonu. 194 üyesi bulunan DSÖ’ye üye ülkelerin yanı sıra ana örgüt BM, uluslararası kurumlar ve özel bağış si Josep Bor lar destek sağlıyor. Örgütün iki yıllık bütçesi 6 milyar dolar civarında. DSÖ verilerine göre ABD, bilgilendirme organizasyona en büyük maddi katkıyı sağlayan ülke. Geçen yıl 553 milyon dolar katkı sağlayan yapılmıştı ABD’yi İngiltere, Almanya ve Japonya izliyor. Çin, 31 Aralık’ta Wuhan kentinde akciğer hastalığına ne den olan yeni bir hastalığın ortaya çıktığını duyurmuştu. DSÖ, aynı gün içinde bilgilendirildiğini açıklamıştı. DSÖ, 30 Ocak’ta salgını kamu sağlığı için “acil durum” ilan etme kararı almış, 11 Mart’ta ise pandemi (küresel salgın) ilan etmişti. rell de, “Salgını kontrol altına almakta çabalarının en gerekli olduğu zamanda böyle bir kararın gerekçesi olamaz” dedi. Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Moussa Faki Mahamat, kararı “üzücü” olarak nitelendirdi. ‘Suçu başkasına atma çabası’ Trump, ülkesinde salgını hafife aldığı ve krize hazırlıksız yakalandığı eleştirileri ile karşı karşıya. ABD basınında Trump’ın, DSÖ adımıyla suçu başkasının üzerine atmayı hedeflediği, dikkatleri başka bir yöne çevirme taktiği izlediği yorumları öne çıktı. ABD’nin yardımı kesmesinin örgütün faaliyetleri bakımından da ciddi bir sıkıntı yaratabileceği vurgulandı. DSÖ, 11 Mart’ta da koronavirüsü “pandemi” (küresel salgın) olarak sınıflandırmıştı. O dönemde ABD ve İngiltere dahil bazı ülkeler DSÖ’nün tavsiyelerini yerine getirmemişti. DSÖ’yü “Pekin’e inanmakla” suçlamasına karşın Trump, 24 Ocak’ta attığı bir tweet’te “Çin koronavirüsü kontrol altına almak için çok çalışıyor. ABD bu çabalarını ve şeffaflığı takdir ediyor” mesajını paylaşmıştı. ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü’nün Direktörü Doktor Anthony Fauci’nin ise Trump’a atıfla “Virüs konusunda erken adım atılsaydı daha az kişi ölebilirdi” sözleri dikkat çekmişti. Daha önce NATO, Uluslararası Ceza Mahkemesi gibi kurumlara sert eleştirilerde bulunan Trump, BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), BM Yakındoğu Filistin Mültecilerine Yardım Ajansı’na fonları kesmişti. Şeffaflık eleştirisine Bağdat’tan yasak Ekonomik kriz, altyapı eksikliği, yolsuzluk karşıtı protesto dalgasının ardından oluşan hükümet krizini aylar geçmesine rağmen aşamayan Irak’ta resmi olarak açıklanan yeni tip koronavirüs (Covid19) vakalarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı tartışılıyor. Irak yönetimi, Reuters Ajansı’nın, “Covid19 vaka sayısının açıklanan resmi verilerden daha fazla olduğu” yönünde bir haber geçmesinin ardından bu ülkedeki faaliyetini 3 aylığına durdurdu. Irak Medya ve İletişim Kurumu, “Toplumsal güvenliği riske atma niteliği taşıdığını” öne sürdüğü haberden dolayı Reuters yönetiminin özür dilemesi gerektiğini savundu. Ajansı 25 milyon dinar (145 bin TL) para cezasına çarptırdı. Reuters, Irak’ta binlerce kişinin Covid19’a yakalandığını ve bunun ülke makamları tarafından kamuoyundan gizlendiğini iddia etmişti. Irak Sağlık Bakanlığı iddiayı yalanlamıştı. ‘Sihirli değneğim yok’ Öte yandan hükümeti kurmakla görevlendirilen Mustafa el Kazimi, dün başkent Bağdat’ta basına yaptığı açıklamada, bakan adaylarının isimlerinin belirlendiğini duyurdu. “En kısa zamanda meclisten geçmesi için siyasi gruplarla müzakerelere başlayacağım” dedi. Açıklamada, ülkenin yaşadığı sorunların 2003’ten sonraki siyasi sürecin yanlış kurulmasına uzandığını kaydetti. Kazimi’nin “Ben görev başına seçimle gelmedim. Kriz başbakanı olduğumu söyleyebilirim ve sorunları çözmek için sihirli değneğim yok” ifadeleri dikkat çekti. YENİ BAŞLANGICA DOĞRU... Yunanistan’da, refakatsiz mülteci çocukların Avrupa Birliği (AB) ülkelerine dağıtılması anlaşması çerçevesinde 12 çocuk Lüksemburg’a gönderildi. AB Komisyonu’ndan yapılan açıklamada, bunun Başkan Ursula von der Leyen’in geçen ay Yunanistan’a yaptığı ziyarette üzerinde anlaşma sağladığı ve Birleşmiş Milletler ile yürütülecek girişim çerçevesinde gerçekleştiği belirtildi. Hafta sonunda da 50 refakatsiz mülteci çocuğun Almanya’ya gönderileceği duyuruldu. Yunan basınında 12 çocuğun Midilli, Sakız ve Sisam adalarındaki kamplardan alınarak Atina üzerinden Lüksemburg’a gönderildiği aktarıldı. AB Komisyonu, geçen ay Yunanistan’dan çoğu refakatsizlerden oluşacak şekilde 1600 mülteci çocuğun üye ülkelere dağıtılması için girişim başlatmıştı. OY SAYIMINDA MESAFE UNUTULDU! Yeni tip koronavirüs (Covid19) salgınıyla mücadelede örnek ülkeler arasında gösterilen Güney Kore’de halk, dün pandemide ikinci dalga endişelerinin gölgesinde genel seçime gitti. Oy verme işlemleri sırasında yoğunluk yaşanmaması ve fiziksel mesafenin korunması için olağanüstü önlemler alınırken sayım merkezlerinde ise tam aksi bir durum yaşandı. Görevlilerin tümü koruyucu ekipmanlı olsa da fiziksel mesafe kuralına uyulmadı. Asya’nın dördüncü büyük eko nomisine sahip Güney Kore’de, seçimin favori adayları iktidardaki Demokratik Parti ile muhalefetteki Birleşik Gelecek Partisi. Son anketler, halkın büyük bir bölümünün pandemiyle mücadelede başarılı bulduğu Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jaein’in bir dönem daha koltukta kalacağına işaret ediyor. İdlib’de Dikkatler yeni tip koronavirüsle küresel çapta mücadeleye çevriliyken Suriye’de sahada gelişmeler dördüncü yaşanıyor. Suriye’nin büyük oranda cihatçılar tarafından kontrol edidevriye len son vilayeti olan İdlib’de ateşkes ilan edilen Rusya ve Türkiye’nin dün bölgedeki stratejik M4 kara yolunda bir kez daha ortak deviye yaptığı bildirildi. Milli Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “TürkiyeRusya mutabakatı çerçevesinde, İdlib’deki M4 karayolunda, kara ve hava unsurlarının katılımıyla 4’üncü TürkRus birleşik kara devriyesi icra edilmiştir” denildi. V E FAT Merhume Nüzhet ve Merhum Osman Ayradilli’nin kızı, Merhume Şöhret ve Merhum Numan Şişkolu’nun gelini, Merhum Halil İbrahim Şişkolu’nun sevgili eşi, Fatih ve Tuna Şişkolu’nun biricik anneleri, Seba İrem Şişkolu’nun değerli kayınvalidesi, Hatice Ayradilli’nin ablası, Yavuz ve Murat Şişkolu’nun çok sevdikleri babaanneleri FATMA ZUHAL ŞİŞKOLU Yaşlılara yapılan barbarlık Bir İtalyan büyükelçi arkadaşım, birkaç yıl önce, bir AB toplantısında Çek meslektaşının “Sigarayı bırakma kampanyalarını desteklemekle hata ettik!” dediğini anlatmıştı... Çek diplomat lafı orada da bırakmamış, toplantıya katılan herkesin buz kesmesine yol açan tespitlerle söze şöyle devam etmiş: “İnsanların yaşam süreleri böylelikle çok uzadı. Emeklilik, sağlık masrafları derken devletlerin sırtına taşınması zor bir yük bindi!” Covid krizi patlak verdiğinden bu yana büyükelçi ahbabımın aktardığı bu şokşokşok beyanları düşünüyorum. Bundan sadece bir iki yıl önce “şokşokşok” etkisi yaratan bu değerlendirmeler, korona salgını hayatımıza gireli beri ne var ki şaşırtıcı olmaktan çıktı. Salgının yol açtığı ölümlerin büyük çoğunluğunun yaşlılar olması nedeniyle açıkça “yaşlıları kurtarmanın ekonomik getirisigötürüsü hesapları” yapılıyor. Economist dergisi nisan başındaki sayısını, daha kapsamlı bir başlıkla (A grim calculus: The stark choices between life, death and the economy/Hayat, ölüm, ekonomi arasındaki zorlu tercihler: Zalim bir hesap) bu konuya ayırmıştı. Hafta başında İsveç’te ise daha kaba ve yalın bir tartışma ortaya çıktı. “İnsan hakları” konusunda mangalda kül bırakmayan, çevre ve doğayı korumak bahsinde her dem hassas İskandinav ülkesinde, doktorlara açıkça “80”in üstündeki yaşlıları yoğun bakıma almayın” talimatı verildiği anlaşıldı. Yoğun bakımda sıkışıklık yaşanması durumunda, doktorların 80 yaş üstü yaşlıları bu ünitelere sokmayacağı, 6070 yaş grubundaki talihsizlerin de birden fazla hastalığı olması durumda keza yoğun bakımdan içeri alınmayacağı İsveç sağlık kurumlarının bir iç yazışması ile ifşa oldu. Skandal yazışma, İsveç’in tanınmış yayın organlarından Aftonbladet’te yer aldı. 60 yaş üstü vatandaşların da herkes gibi vergi verdiği “medeniyet timsali” İsveç’in bu tercihi, korona fırtınası geçtikten sonra da muhtemelen yıllarca hatırlanacak ve leke gibi üstüne yapışacak. Kurban seçmekten farksız İsveç bombası patlamadan az önce, “ötanazi” kültürü ile öne çıkan Hollanda da aynı minval bir tartışma birinci sayfalara yansıdı. Hollanda Başbakanı Mark Rutte’ye yakınlığı ile tanınan ünlü televizyon gazetecisi Jort Kelder’in “Sigara içen obez 80’likleri kurtarmak için ekonomiyi batırmaya değer mi? Nasıl olsa iki yıl içinde ölecekler!” sözleri gündeme bomba gibi düştü. Gazeteci ardından çıkıp özür dilemek zorunda kaldı ama çok da marjinal olmadığı anlaşılan bir düşünceye tercüman olmuş oldu. Yaşlılar, pek çok tabuyu düşüren Covid sonrası dönemde her türlü “ayrı bir sınıf/ kategori” olarak ele alınıyor. Kuzey Avrupa ülkelerinde açık biçimde su yüzüne çıkan (Boris Johnson’un “sürü bağışıklığı” söylemini hatırlayınız!) bu ayrımcılığa karşı, Latin Avrupa ülkelerinde giderek bir tepki yükseliyor. Mart sonunda örneğin “Le Monde” gazetesinde entelektüeller ve bilim adamları tarafından bu “sinsi barbarlığa” karşı bir bildiri yayımlandı. “Her insanın yaşam hakkının etik bir ilke olduğuna” dikkat çeken bildiri, yaşılıların yaşamının toplumun diğer kesimlerinden daha az değerli olduğuna dair saptamaları “sinsi barbarlık” olarak etiketliyor, bunun yaşlıları kurban seçmekten farksız olduğunu belirtiyor ve kabul edilmez buluyor. Anayasal haklara aykırı İtalya’da La Stampa yazarlarından Vladimiro Zagrebelsky de yaşlıları Covid’den korumak amacıyla ev hapsine mahkum etmenin anayasal olmadığını söylüyor. Uzun yıllar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde yargıçlık yapan hukukçu Zagrebelsky, özellikle “Yaşıları korumak için onları yıl sonuna kadar evde tutmalıyız!” diyen AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen’in sözlerini hedef alıyor. “Evet, kamu sağlığı için insanların dolaşımı sınırlandırılabilir. Ancak sadece yaşlıların dolaşımının sınırlandırılması kamu sağlığı ile ilgili bir konu değil. Yaşlılar toplumun diğer kesimlerinden daha bulaştırıcı değiller. Burada yapılmak istenen yaşlıları korumak. Bunun için yaşlıları dolaşımdan men etmek ve onları yasaklamak değil, aşı kampanyalarında olduğu gibi onları aydınlatmak gerekir. Erişkin yurttaşların dolaşımının sınırlandırılması kabul edilebilir değildir” diyor özetle İnsan Hakları Mahkemesi hukukçusu Zagrebelsky. Söylenen yaşlı kesimin sosyal manada vesayet altına alınmasından farklı bir şey değil. Zagrebelsky’nin itirazı Çizme’de bilim adamları ve hukukçular arasında önümüzdeki günlerde daha da hareketlenmesi beklenen bir tartışma başlattı. Fırsat bulursam devam edeceğim. Biden’a Warren da destek verdi 14 Nisan 2020 Salı günü Hakkın rahmetine kavuşmuş ve aynı gün toprağa verilmiştir. Allah rahmet eylesin, mekanı cennet olsun. AİLESİ ABD’de Demokrat Parti’nin başkan adayı, Joe Biden’na bir parti içi rakibinden daha destek geldi. Senatör Elizabeth Warren bir sonraki Başkan’ın Amerikalıların iyi ve etkili bir hükümete olan inançlarını yeniden canlandırmasının çok önemli olduğunu belirterek “ulusu yeniden inşa ettiğini gördüğüm Biden’ın adaylığını onaylıyorum” dedi. Biden’a en önemli parti içi rakibi Bernie Sanders, ardından da eski Başkan Barack Obama da destek duyurmuştu.