Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: DOĞAN ERGÜN TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Irak, ABD’ye ‘çık’ dediSüleymani ve Mühendis’in öldürülmesinin ardından Bağdat’ın tepkisi sert oldu Meclis, Amerikan askerlerinin ülkeden çıkmasını öngören yasa tasarısını onayladı. lı ve çok sert” yanıt vereceklerini söyledi. “İran Amerikalılara veya Amerikan unsurlarına saldırırsa biz 52 İran sahasını hedef almış bulunmaktayız. şil Bölge’de bulunan ABD Büyükelçiliği yakınlarına dün akşam da 2 füze atıldı. Yeşil Bölge’nin dışına ise bir füze düştü. Saldırıda yaralananlar olduğu bildirildi. ABD’nin İran Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Sü Bazıları üst düzey ve İran kültürü açısından çok önemli” ifadelerini kullandı. 52 hedef belirlenmesini ise 1979’daki İslam Devrimi sonrasında Tahran’da İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in askeri danışmanlarından Hüseyin Değhan’ın ise CNN’e yaptığı açıklamada, ABD’ye verilecek yanıtın “askeri ni leymani ve Haşdi Şadi’nin iki numara ki ABD Büyükelçiliği’nde rehin alınan telikte olacağını ve askeri bölgeleri he lı ismi Ebu Mehdi el Mühendis’i Bağ ABD’lilerin sayısıyla açıkladı. def alacağını” söylediği bildirildi. dat Havalimanı yakınlarında öldürmesinin ardından Irak meclisi tarihi bir ka Olağanüstü toplanan İran meclisinde rara imza attı. ABD güçlerinin ülkeden “ABD’ye ölüm” sloganları atıldı. ‘Takım elbiseli terörist’ Trump’ın hedefler arasında kültü Gerilim, Batı ülkeleri tarafından da kaygıyla izleniyor. İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, İngiliz donanma çıkarılmasını öngören tasarı, dün Irak rel miraslar ve tarihi eserlerin de bulu sına ait iki geminin Hürmüz Boğazı’na meclisinde kabul edildi. Kararın ardın mek üzere İran tarafından yazılmış bir nabileceğine yönelik mesajı, Tahran’ın gönderileceğini açıkladı. Wallace, dan ABD’nin Bağdat Büyükelçisi Matt mektubu taşıdığını iddia etti. tepkisinin merkezindeydi. İran Dışiş ABD’nin Süleymani’yi öldürmesinde he Tueller’in Irak Dışişleri Bakanlığı’na çağırıldığı bildirildi. ABD ordusu, iki yıl Nükleer rest leri Bakanı Cevad Zarif, Twitter’dan “Trump, uluslararası hukuku bir kez haklı olduğunu savundu. AB’nin Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yük önce Irak’ta 5 binin üzerinde askerinin İran hükümeti ise nükleer anlaşma daha ihlâl etmekle tehdit ediyor. Kültü sek Temsilcisi Josep Borrell, İran Dışiş bulunduğunu açıklamıştı. ABD Başkanı daki tüm taahhütleri askıya aldığını du rel alanları hedef almak savaş suçudur” leri Bakanı Zarif’i, Brüksel’e davet etti. Donald Trump’ın Suriye’deki birlikle yurdu. Yapılan yazılı açıklamara İran’ın yanıtını verdi. İran Enformasyon Baka Tahran, Süleymani suikastı için “in rini kısmen çekme kararının ardından bundan sonra uranyum zenginleştirme, nı Muhammed Cevad Azeri ise “Takım tikam alınacağını” duyurmuştu. İran’ın bu ülkedeki askerlerin bir kısmı geçen depolama, araştırma ve geliştirmeyle il elbiseli terörist” olarak ni ilan ettiği üç günlük yas sü yıl Irak’a sevk edilmişti. ABD’nin bu ül gili hiçbir taahhüde uymayacağı ifade telendirdiği Trump için, resi, bugün doluyor. Irak or kede 9 üssü kullandığı biliniyor. Irak’ta edildi. Açıklamada, İran’ın santrifüj sa “IŞİD gibi, Hitler gibi... dusuna bağlı Şii milis gücü NATO güçleri de, eğitim misyonu çerçe yısında sınırlamaya gitmeyeceği, nükle Hepsi kültürlerden nefret vesinde konuşlu bulunuyor. er programı da teknik ihtiyaçlarına gö ediyor” sözlerini kullandı. Önergenin tartışıldığı meclis oturu re uygulayacağı kaydedildi. Trump’ın son çıkışı, Savaş karşıtları Beyaz Saray Haşdi Şabi’nin parçası Hizbullah Tugayları, Irak güç önündeydi. lerine, bugün akşamdan iti munda konuşan Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi, Süleymani’nin, kendisinin Tehditler tam gaz Irak’ın başkenti Bağdat’ta önceki gece ABD’nin öncülüğünde baren ABD üslerinden en az bin metre uzakta durmaları davetiyle Bağdat’ta olduğunu ve öldü Öte yandan, TahranWashington hat ki IŞİD karşıtı koalisyon uyarısında bulunmuştu. rüldüğü cuma sabahı bir toplantı yapmayı planladıklarını söyledi. Abdul tında sert açıklamalar gelmeye devam güçlerinin konuşlu olduğu ediyor. Trump, İran’ın Amerikan vatan üslere yönelik eş zaman KONGRE’DE SAVAŞI mehdi, Süleymani’nin öldürüldüğü sı daşlarına veya üslerine yönelik bir sal lı roket saldırısının ardınrada üzerinde, Suudi Arabistan’a iletil dırı düzenlemesi durumunda “çok hız dan geldi. Bağdat’ta Ye DURDURMA ÇABASI WashingtonTahran hattında yükselen gerilim Miçotakis, Beyaz Saray yolunda sonrası ABD Senatosu’nun Demokrat vekili Tim Kaine, Başkan Donald Trump’ın Kongre’nin onayı olmadan İran’a karşı askeri eylemlerde bulunmasının yasal olarak Doğu Akdeniz’de doğalgaz kaynakları üzerindeki egemenlik mücade yasaklanmasını önerdiği bir yasa tasarısı sundu. Sunulan tasarıda, Kongre’nin izni alınmadıkça lesi kızışırken, Yunanistan Başbaka Trump’ın 30 gün süreyle İran’a nı Kyriakos Miçotakis, ABD’den des karşı herhangi bir “düşmanca tek arayışında. İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) liderleriyle geçen hafta Doğu Akdeniz doğalgazı eylemde” bulunmasını yasaklanması öneriliyor. nı Avrupa’ya taşıması öngörülen East Med projesinin önünü açan anlaşma yı imzalayan Miçotakis’in yarın Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşeceği bildirildi. Yunanistan’ın Türkiye’nin Libya’da BM tarafından ta nınan Trablus hükümetiyle deniz yetki sahası anlaşması imzalamasından ve Doğu Akdeniz’deki sondaj faaliyetle ABD’nin hava bombardımanında öldürülen İran rinden rahatsızlığı biliniyor. Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Tatar’dan tepki Süleymani’nin cenazesi Irak’tan ülkesi İran’a götürüldü. Ahvaz kentinde dün yüz binlerce kişinin ka Öte yandan, Kuzey Kıbrıs Türk Cum tıldığı bir tören düzenlendi. huriyeti (KKTC) Başbakanı Ersin Tatar, EastMed projesine tepki gösterdi. Tatar, Ankara ile Trablus arasında imzalanan anlaşma nedeniyle, “EastMed’in Türkiye’nin onayı olmadan hayata geçmesinin mümkün olmadığını” Libya’da askeri okula saldırı söyledi. Tatar, Yunanistan, GKRY ve İsrail’in “Türk tarafıyla anlaşmak yerine, gerçekleşmesi neredeyse mümkün görülmeyen bir projeye yönelmesinin sadece düşmanca bir tutum olarak nitelenebileceğini” vurguladı. TBMM’nin geçen hafta Ulusal Uzlaşı Hükümeti’ne (UUH) destek amacıyla asker gönderilmesini onayladığı Libya’da, General Halife Hafter liderliğindeki güçlerin Trablus ve çevresini Saldırının ardından kan merkezi önünde kuyruklar oluştu. sı elzemdir” denildi. Olağan durumlarda yabancı ülkelerdeki gelişmelerle ilgili resmi açıklamalar yalnızca Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılırken son saldırıya ilişkin MSB’den de kınama gel hedef alan saldırıları sürüyor. UUH’nin di. Dışişleri Bakanlığı, hava saldırısın Eş Şebab, bu kez basın merkezinden yapılan açıklamada, Hafter’e bağlı yabancı savaş uçakla da ölen askeri öğrencileri “hayatlarını kaybeden Libyalı kardeşlerimiz” olarak Kenya’yı vurdu rının önceki gece Trablus’un güneyindeki ElHadbe bölgesinde bulunan Ka anarken MSB’nin “şehit” ifadesini kullanması dikkat çekti. El Kaide bağlantılı cihatçı Eş Şebab örgütü, Kenya’nın Lamu bölgesindeki Manda Körfezi’nde bulunan ve ülke askerleriyle birlikte ABD askerlerini barındıran bir askeri üsse saldırdıklarını du ra Harp Okulu’na düzenlediği saldırıda en az 30 kişinin öldüğü, 33 kişinin de yaralandığı bildirildi. AA’nın haberine göre, saldırı askeri okul öğrencilerinin kaldığı bir yurdu hedef aldı. ker gönderme tezkerisini onaylamıştı. ‘Şehit’ vurgusu MSB’nin sosyal medya hesabı üzerinden yapılan açıklamada, “Acımasız saldırıda Libya’nın geleceği olan masum 31 askeri öğrenci şehit edilirken 30’dan fazla öğrenci de yaralandı” ifadelerine yurdu. Örgütten yapılan açıklamada, Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Öte yandan, Libya Ulusal Ordusu’nun yer verildi. militanların gizlice üsse sızıp saldırdığı, Kenya ve Amerikan birliklerinin ciddi Arap Emirlikleri tarafından destekle saldırısı, Dışişleri Bakanlığı’nın yanen, Rus paralı askerlerinin de safla nı sıra Milli Savunma Bakanlığı Riyad’dan tepki kayıplar verdiği öne sürüldü. Kenya ordusundan yapılan açıklama da ise sabaha karşı düzenlenen operasyonla saldırıya karşılık verildiği ve dört saldırganın öldürüldüğü duyuruldu. Kenya ordusu, üssün güvende olduğunu belirterek, saldırı sırasında yakıt tanklarında yangın çıktığını bildirdi. Bir görgü tanığı, üssün üzerinden dumanlar yükseldiğini ifade etti. ABD Afrika Komutanlığı rında çatıştığı bildirilen Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu, geçen nisandan bu yana, UUH’nin kontrolündeki Trablus’u hedef alan operasyonunu sürdürüyor. Ankara, geçen kasım ayında Birleşmiş Milletler tarafından tanınan UUH ile askeri ve deniz yetki sahasına ilişkin anlaşmalar imzalamış, TBMM de geçen hafta as (MSB) tarafından da kınandı. Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında, Libya Ulusal Ordusu’nun saldırısının “şiddetle kınandığı” bildirildi. “Hafter’in sözde Libya Ulusal Ordusu’nun saldırılarının durdurulması ve Libya’da ateşkes sağlanması, Hafter’e sağlanan dış desteğin sonlandırılması için uluslararası camianın bir an evvel gerekli adımları atma Bu arada, Hafter’e destek veren Riyad yönetimi, Türkiye’nin Libya’ya asker gönderme kararına tepki gösterdi. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “Bu karar bir Arap ülkesinin iç işlerine karışmak anlamına geliyor ve uluslararası prensipleri ve anlaşmalara karşı geliyor” ifadeleri kullanıldı. l Dış Haberler / Ankara da saldırıyı doğruladı. Eş Şebab, geçen hafta Somali’de düzenlediği bombalı saldırıda Türk konvoyunu hedef almıştı. Madrid’e ‘darbe’ suçlaması Burkina Faso’da mayın patlaması Afrika’nın kuzey batısında yer alan Burkina Faso’da bir öğrenci servis aracının geçtiği sırada yola döşenen mayının patlaması sonucu 7’si çocuk olmak üzere 14 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi. Hükümet tarafından yapılan açıklamada, Sourou vilayetinde meydana gelen patlamada yaralanan 19 kişiden 3’ünün durumunun da ciddiyetini koruduğu belirtildi. Saldırının hedefi olan servis aracının yılbaşı tatilinden okullarına dönen öğrencileri taşıdığı kaydedildi. Burkino Faso’da, IŞİD ve El Kaide bağlantılı cihatçı terör örgütlerinin etkin olduğu biliniyor. Dışişleri Bakanlığı, saldırıyla ilgili kınama açıklaması yayımladı. Barselona’daki Katalonya parlamentosu, dün ayrılıkçı grupların Quim Torra’ya destek gösterilerine sahne oldu. Öte yandan Madrid’de meclis binası çevresinde ayrılıkçıların desteğiyle sol koalisyon hükümeti kurması beklenen Sosyalist İşçi Partisi lideri Pedro Sanchez protesto edildi. İspanya’da Katalonya Özerk Yönetimi’nin 2017 yılında düzenlediği tek taraflı referandumun ardından patlak veren siyasi krizde sular durulmuyor. Merkez Seçim Kurulu’nun, özerk yönetimin lideri Quim Torra’ya verilen 1.5 yıl “kamu görevinden men cezasını” hemen yürürlüğe koyması üzerine Katalonya parlamentosu önceki gün olağanüstü toplandı. Parlamentoda yapılan oylamada, İspanya yargısını “darbe yapmak ve demokrasiye saldırmakla” suçlayan karar metni, oy çokluğuyla kabul edildi. Katalonya Başkanı Torra, hakkındaki cezayla ilgili Yüksek Mahkeme’ye yapacağı itirazın sonuçlanması gerektiğini söyledi. Torra’nın görevden alınması kararı, Katalonya liderinin İspanya Yüksek Mahkemesi’ne yaptığı temyiz başvurusu beklenmeden alındı. Torra, 19 Aralık’ta bir alt mahkemenin verdiği karara itiraz etmişti. Güvenoyu yarına kaldı İspanyol yargısının bu hamlesi, Sosyalist Parti (PSOE) lideri Başbakan Pedro Sanchez’in Katalan ayrılıkçı cepheyle sürdürdüğü müzakerelerin sonuç vermeye başladığı bir dönemde geldi. Sanchez, kasım ayındaki seçimlerden sonra parlamento çoğunluğunu yakalayamadıkları için sol parti Podemos ile koalisyonu kurmak amacıyla bağımsızlık yanlısı Katalan partisi ERC ile uzlaşmıştı. Dün parlamento’da yapılan güvenoylamasını kazanamayan Sanchez’in, yarın vekillerin salt çoğunluğunun oyunu alarak göreve başlaması öngörülüyor. dishab@cumhuriyet.com.tr 6 OCAK 2020 PAZARTESİ 7 Rusya, suikasttan memnun değil İran Devrim Muhafızları’na bağlı Kudüs Güçleri’nin Komutanı General Kasım Süleymani’nin Irak’ın başkenti Bağdat’ta bir ABD saldırısı sonucu öldürülmesi nin sonuçlarından Rusya’nın da etkilene ceği çok belli. Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın ABD sal dırısını “maceracı bir eylem” olarak nite lendirmesi, ABD’nin söz konusu suikast tan çok daha etkisiz diğer gi rişimlerine ilişkin yaptığı kla sik bir değerlendirme, kuşku suz doğru da. Kimi analizler de, aslında Rusya’nın da, böl MUSTAFA K. ERDEMOL gede İran etkisinin özellikle Süleymani eliyle yayılmasından rahatsız olduğu, dola yısıyla generalin ölümünden memnuniyet duyacağı türünden mantık sınırlarını zor layan tespitlere (!) rastlanıyor. Rusya’nın, sırf Süleymani ölürse İran etkisi azalır di ye bundan memnuniyet duymasını iddia etmek provakatif bir manipülasyon çaba sı elbette. Oysa, her ne kadar diplomatik dil, ger çeğin tamamını yansıtmasa da Rusya Dı şişleri Bakanlığı açıklamasındaki “ABD’nin eylemi bölgesel barış ve istikrar için ciddi sonuçlara yol açacak” ifadesi son derece açık: Eylem, şiddetin artmasına yol aça cak Rusya’ya göre. Rusya, Süleymani cinayetini, her şey den önce yasadışı buluyor. Haklı, çünkü aralarındaki gerginliğin düzeyi ne olursa olsun ABD, resmi olarak savaş halinde ol madığı Birleşmiş Milletler üyesi bir ülke nin önemli bir askerini, üçüncü bir ülke de katlediyor. Trump’ın, biraz da iç so runları ötelemek için giriştiği belli olan bu yasadışı eylemine Rusya’nın, “İran’ın etkisinden rahatsız olduğu” gerekçesiyle içten içe “destek” verebileceğini düşün mek, bölgede aktif olan Rusya için pek gerçekçi değil. Kilometre taşı ziyaret Süleymani, Rusya için de önemli bir figürdü. Her şeyden önce Rusya’nın Suriye’deki savaşa fiili olarak katılmasının Temmuz 2015’te Süleymani’nin Moskova’ya yaptığı gizli bir ziyaret sonrası gerçekleştiği unutulmamalı. Bu, Suriye savaşında Rusya açısından kilometre taşı olmuş bir ziyaretti. Süleymani, Moskova’yı 2017’de bir kez daha ziyaret etti. Bir askerin, ülkesi (İran) adına, bir başka ülkede (Suriye’de) Rus güçlerinin olması gerektiğini anlatmak için diplomatik misyon üstlenmesi sık rastlanır bir durum değildir. Süleymani’nin ziyaretleri, Suriye’de Şam güçlerinin ihtiyaç duyduğu hava desteğinin alınmasında etkili olmuştur. Rusya’nın Süleymani’yi muhatap alması, generale verdiği önemin de bir göstergesiydi kuşkusuz. İran yanlısı güçlerin Suriye’deki varlığı neredeyse Suriye ordusuna eşit düzeyde. Söz konusu güçlerin de komutası, İran’ın Ortadoğu’daki tüm gizli operasyonlarının sorumlusu olan Süleymani’deydi. Generalin Rusya açısından önemi, Rus ordusunun Suriye sahasında karşılaşacağı pratik sorunları çözebilen bir figür olmasından kaynaklanıyor. İran yanlısı milis güçlerini bir arada tutabilen, denetleyen, koordine edebilen biri olarak da çok çok önemliydi Süleymani. Bu yanıyla da Rus askeri varlığı için kolaylaştırıcı bir tarafı vardı. Milislerin denetimi ne olacak? Mevcut durumda şimdi Rusya da daha proaktif bir tutum almak zorunda kalacak. Çünkü Süleymani’nin olmadığı koşullarda koordinasyon eksiğini gidermek zorunda. İran yanlısı milislerin koordinasyonu ciddi bir soruna dönüşebilir Suriye’de. Bu da Rusya’nın asla isteyeceği bir durum değil. Venezüella’da, Kuzey Kore’de, Afganistan’da son derece küçük duruma düştüğü diplomatik başarısızlıklarından sonra Süleymani’yi ortadan kaldırmakla, aslında büyük risk alan ABD, İran’ın, tüm dünyaya kabul ettirdiği barış amaçlı nükleer programından tamamen vazgeçmesine, nükleer silahlarını çoğaltmasına yol açacak çılgın bir eylem gerçekleştirmiş oldu. Bölgede ittifakları açısından son derece rahat bir konumda olan Rusya’nın da işine gelecek bir gelişme değil bu. Rusya’nın Süleymani’nin öldürülmesine, diplomatik açıklamaların dışında, nasıl yanıt vereceği ciddi bir sorun. Bu cinayet, Rusya ile İran arasındaki ilişkileri elbette daha da güçlendirecek. ABD’nin gerisini getireceğinin işaretlerini gördüğümüz saldırılarının İran rejimini zayıflatmaya yönelik olması da Rusya için önemli bir konu. Süleymani’den sonra Suriye’deki operasyonları tek başına üstlenmek istediğini söylemek de zor. Rusya, tüm sorunlara rağmen, ABD’nin bölgedeki en iyi dostları olan İsrail, Suudi Arabistan ve BAE ile “ılımlı ilişkisini” sürdüren, bunu da korumak isteyen bir ülke. Bu ilişkileri, Süleymani’nin ölümüne vereceği tepkiyle bozmak niyetinde olduğu da söylenemez. Sonuçta Kasım Süleymani’nin öldürülmesi Rusya’yı da ciddi anlamda bir tutum alma zorluğu içine sokmuş durumda. Bundan memnun olduğunu kim iddia edebilir?