Katalog

14 24 ŞUBAT 2019 PAZAR TASARIM: İLKNUR FİLİZ PAZAR YAZILARI Dünya çocukları birleşiyor Greta Thunberg, adını duydunuz mu?.. Çocukluktan gençliğe ge çiş dönemini iklim değişikliği konu sunda işten çok laf üreten politika cılara savaş açmaya adamış 16 ya şındaki İsveçli genç kız. Greta geçen yıl 20 Ağustos’ta elindeki “İklim için okul grevi’’ yazılı pankartla gelip İsveç Parlamentosu’nun önüne oturduğunda 15 yaşındaydı. Genç kız eylemine her cuma günü devam etti. Dünyadaki can lı varlığının devamı için iklim değişik liğini frenlemek gerektiğini söy leyen Greta’nın eylemi kı sa sürede dünyada büyük yankı yarattı. İsveç’in bir çok kentinde lise öğrencileri belediyelerin önün OSMAN de politikacıları uyarmak amacıyla gösteriler düzenledi. Eylemler kısa sürede Avrupa kentlerine, ABD’ye, Avustralya’ya kadar yayıldı. gösterilere büyük yer vermesi karşısında politikacılar da ka yıtsız kalamadı. Greta, Stockholm’de par lamento önündeki ilk eylemi nin üçüncü ayında BM’in Po lonya’daki iklim zirvesine davet edildi. 3 Aralık’ta Katowice’de ki zirvede kürsüye çıkan genç kızın konuşması politikacılara atılmış şamar gibiydi. “Politikacılar bize ihanet ediyor. 25 yıldır, parlamento İKİZ larda, zirve toplantılarında, konferanslarda zehirli gazla rın atmosfere salındığını ko nuşuyorlar ama önlem almıyorlar. Ço cuk gibi davranıyorlar. Dünyanın bize ait olan geleceğini çalıyorlar. Artık bir şey Greta zirve toplantılarında ler yapmamız gerekiyor. Buraya, isteseniz, istemeseniz de değişimin yolda olduğunu söylemeye geldim.” “Hepimiz Gretayız’’, “Greta’nın yolun Zirve toplantısında BM Genel Sekre dayız”, “Sürdürülebilir olmayan politi teri ile de görüşen Greta, geçen ay ik kalardan vazgeçin”, “Ekonomik siste lim değişikliğinin ele alındığı Davos zir mi değiştirin”, “Geleceğini yakma” ya vesine de davet edildi. Zirvede IMF zılı plakatlarla gösteri yapan öğrenciler Başkanı Lagarde ile görüşen Greta, halkın da sempatisini kazandı. Gösteri geçen günlerde AB SosyoEkonomik lerin yayılması, halkın çocuklara sem Komitesi’nin toplantısındaydı. AB Ko patiyle yaklaşması, dünya basınının da misyonu Başkanı Juncker’in de katıl Greta dığı toplantıda, Greta gene politikacıları yaylım ateşine tuttu. “Büyükler bize umut vermeyi seviyorlar. Bizi umutla avutmalarını istemiyoruz. Büyüklerin, evleri yanıyormuş gibi paniğe kapılmalarını istiyoruz. Ama onlar ev yanarken çene çalmaya devam ediyor.” Günümüzün Jean d’Arc’ı Greta büyük toplantılardaki konuşmalarıyla ve gazetelere verdiği demeçlerle, Time dergisine göre bugün dünyanın en etkili genci haline geldi. Siyasal bilimcilere göre, birçok ülkede gençlerin uyanışını, eyleme geçmelerini sağlayan Greta günümüzün Jean d’Arc’ı olabilir. Karl Marx’ın “Dünyanın bütün işçileri birleşin” çağrısı gerçek leşmedi ama insan soyu iklim değişikliği yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğundan, dünyanın bütün gençleri devletleri önlem almaya zorlamak için birleşebilir. Siyasal bilimciler haklılar, ekonomik büyümeden başka bir şey düşünmeyen ve hepsi popülist politikaların esiri olmuş partiler çevre sorununu vergi toplayıp çözeceklerini zannediyorlar. Bunlara çevre odaklı partiler de dahil. Greta da zaten özellikle İsveç Çevre Partisi ile ilgisinin olmadığını vurguluyor her fırsatta. “Onlar hükümet uçağına bindiler, iklim trenini kaçırdılar” diyor. Greta haklı, çevre partileri de sistemin parçaları haline geldi. Oysa gençler, “Varlığımız tehdit altında bu çılgın yola devam edilemez” diyorlar. Çılgın yolun yarattığı temel çelişki, insanları var olma ya da yok olmadan yana tercihe zorluyor. Aslında bütün insanların var olmadan yana olmaları gerekir ama tüketim ekonomisinin her yerde beyinleri dumura uğratıyor. O yüzden umudumuz gençler. 15 Mart’ı heyecanla bekliyoruz. Bütün dünya gençlerine yönelik bir günlük okul grevine katılım bakalım nasıl olacak. osman.ikiz@gmail.com Rembrandt sever misiniz? Amsterdam’ın çekici alan larından müze ler bölgesinde ye şilin, tarih ve suy ORHAN SELİM la kesiştiği bir or BAYRAKTAR tamda bu kente olan sevginizi kır mızı bir kalple ölümsüzleştirebilirsiniz. Elbet te Amsterdam 725 bin nüfusuyla gökdelen ler, beton örtüyle kaplı bir kent değil. Yüz ka dar müzesi, iyi korunmuş tarihsel dokusuy la, Amstel Nehri’nin kıyısında kurulmuş bir şehir. Bu yıl kente ve Hollanda’ya rengini ve recek olan da 350. ölüm yıldönümü nede niyle Rembrandt van Rijn. 650 tablo, 300  gravür ve 2 bin çizime ulaşan bir zenginlik. Rembrandt’ın en önemli sergilerinden biri 15 Şubat’ta, 1885’te Mimar Cuypers’in tasar ladığı “Het Rijksmuseum”da açıldı. Sergide 22 tablosu, birçok çizimi, 300 kadar gravü rü gösterime sunuldu. Ayrıca Rembrandt’ın evi ilgi duyanlara ilginç çizimler sunmak ta. Leiden, Lahey ve Leeuwaarden gibi kent ler de Rembrandt’ın çeşitli eserlerini sergile yecekler. Hollanda’nın en zengin koleksiyo na sahip müzelerinden Rotterdam Boijmans van Beuningen Müzesi, 2017’de görkemli bir Rembrandt sergisi sunmuştu. Dev bulmaca gibi  Rembrandt’ın bilinen en ünlü tablosu olan Nachtwacht (Gece Devriyesi) ya da gerçek ismiyle Yüzbaşı Frans Banning Cocq ve Bölüğü; 1885’den bu yana bu resim için inşa edilen ve ismini taşıyan özel bir salonda sergi leniyor. Tablo, çözülmesi gereken dev bir bulmaca gibi. Oturup bir iki gece seyretseniz keşfedeceğiniz yığınla küçük detaylar olacaktır. Bez tuval üzerine 16391642 yılları arasında  yapılmış, 3.63 x 4.38 ölçülerinde ve 1200 kg ağırlığında bir tablo. On yıllık bir restorasyonun ardından 2013 yılında yerine törenle asılan bir başyapıt.   Müzenin uygulamasını akıllı telefonunuza yüklediğinizde, bu tablonun resim sanatında bir dönüm noktası olduğu konusunda bir anlayış birliği bulunduğunu anlıyorsunuz. Resim, üç boyutlu yapılmış kadar canlı duruyor. Anlaşılıyor ki o dönemde sanatçının kullandığı teknik, 19. yy.’a kadar ressamların tanımadıkları bir keşfi içinde barındırıyor. Ressamın fırçasıyla ışığı kullanarak tablolarında yarattığı derinlik, bugün restorasyon çalışmasını zorlaştırıyor. Rijksmuseum Müdürü Taco Dibbit’in ifadesiyle “Gece Devriyesi dünyanın en ünlü tablosudur ve müzemiz onu korumak ve gelecek kuşaklara taşımak görevini üstlenmiştir. Bu tablo insanlığındır, o nedenle bu tabloyla ilgili araştırmayı ve yeni restorasyonunu, bulunduğu salonda yapacağız ve dünyanın her yerinden canlı olarak izleyebileceksiniz.” Restorasyon, Temmuz 2019’da canlı olarak izlenebilecek.  Amsterdam’da gece müzelerin açık olduğu bir zamanda bulunursanız, Gece Devriyesi’ni ışık değişimine göre izleyiniz. orseba@gmail.com İstismara göz yumma! Katolik Kilisesi’nde özellikle çocuklara yönelik cinsel istismar skandallarıyla mücadele amacıyla Vatikan’da düzenlenen olağanüstü zirve sürerken Roma’da protesto gösterileri vardı. İtalya’nın başkentinde toplanan yüzlerce kişi “Sıfır tolerans için yürüyüş” sloganı ile eylem düzenledi. Katoliklerin ruhani li deri Papa Françesko’nun talebiyle gerçekleştirilen zirveye dünyanın her yerinden yönetim kademesindeki Katolik Kilisesi temsilcileri katılıyor. Öte yandan, UNICEF tarafından hazırlanan “Şiddet içermeyen bir dünyaya doğru” ve “Bilinen yüz: Çocukların ve ergenlerin hayatındaki şiddet” belgeleri zirvede piskoposlar ve temsilcilerle paylaşıldı. Zirvede, Birleşmiş Milletler’in çocuklara yönelik şiddetle ilgili temsilcisi Maria Santos Pais de yer aldı. ‘Bir milletin doğuşu’... Son yıllarda, Ukrayna’yla ilgili haberler, basında daha sık görülüyor. ler Birliği dağılınca, Ukrayna da, bağımsız oldu (Kurtuluş Savaşı’nda iş Peki ama, kim bu Ukraynalılar? gal altındaki İstanbul’dan binbir güç Bu konuda bir pazar yazısı yazma lükle Anadolu’ya gelip Mustafa Ke mı, bir gazeteci dostum tavsiye etmiş mal Paşa’nın yanında mücadeleye ti. Evet, yazalım yazması katılan ve zaferden son na da, hemen baştan söy ra Cumhuriyet gazetesi leyelim, bu sorunun kolay ni kuran Yunus Nadi’nin, bir yanıtı yok; zira biraz anılarını yazdığı kitabı dan aktaracağımız üzere, nın başlığı, aslında, Kur Ukraynalıların kendileri de DENİZ BERKTAY tuluş Savaşı’nda yaşa hâlâ, “biz kimiz” sorusuna nanları bütün çarpıcılı cevap arıyor. ğıyla üç kelimede özet Ukraynalılar; Ruslar ve Beyaz ler: “Türkiye’yi sokakta bulmadık”. Ruslar’la (Belaruslar) birlikte, Doğu Ukrayna’ya baktığımızdaysa, bağım Slavlarına mensup. Dilleri, Rusça’yla sızlığın hazır bulunduğunu görüyoruz). aynı kökten gelse de, ondan farklı. (Bir Rus, eğer Ukraynaca öğrenme RusyaBatı çekişmesi mişse, bu dili azıcık anlayabilir, fakat İkincisi, Ukrayna’nın yüzlerce yıl ya doğru düzgün anlayabilmesi için, bir bancı ülkelerin yönetiminde kalması, kaç aylık bir eğitim görmesi gerekir). burada bir devlet geleneğinin oluşma Ukraynaca, ülkenin resmi dili. Fakat sına engel oldu. Üçüncüsü, Ukraynalı Odessa ve Harkov gibi güney ve do ların Ruslar’la etnik ve kültürel yakınlı ğu illerinde, ayrıca başkent Kiev’de, ğı, Ukraynalıların çoğunluğunun, ken Rusça egemen. Bundan bin yıl kadar disini Ruslardan ayrı görmesine en önce (800’lü yıllardan 1200’lere ka gel oluyordu (farklı millet oldukları dar) var olan Kiev Prensliği, bugün nın bilincinde olmazlarsa, bağımsızlı kü Rus, Ukraynalı ve Beyaz Ruslar’ın ğın da tehlikeye gireceği düşünülüyor atası olarak kabul ediliyor (Rus milli du). Böyle olunca, Sovyetler’in dağıl yetçileri bu devletin Rus devleti; Uk masından sonra Ukrayna devleti, mil rayna milliyetçileri ise Ukrayna devle letin inşasına girişti. Bunu söylerken, ti olduğunu savunuyor ve iki taraf da, “Ukraynalı diye bir etnik grup yok kendisini asli, karşısındakini ise “yan tu”, demiyorum tabii ki; ancak, Ukray unsur” gibi görüyor). nalı olmanın ne anlama geldiği, ülke Ulusal kimlik konusu, yani, “biz ki nin farklı bölgelerinde, farklı şekilde miz” sorusuna cevap verebilmek, yorumlanıyordu. Mesela, ülkenin do Ukrayna’nın bu zamana kadar için ğu ve güney bölgelerinde yaşayan Uk den kolay kolay çıkamadığı sorun raynalılara göre Ukraynalı olmak de lardan biri. Bunun, birkaç nede mek, Ruslar’la birlikte Slavlar ailesi ni var. Birincisi, Ukrayna, bağım ne mensup olmak demekti. Kendile sızlığını bir kurtuluş savaşı sonun rini böyle tanımlayanlar için de, “öte da elde etmedi; 1991 yılında Sovyet ki taraf”, Batılı ülkeler oluyordu. Ba tı Ukraynalılara göreyse Ukraynalı olmak, Rusluğun zıddı idi. Ruslar’ı “öteki taraf” olarak gören bu zihniyet ise Rusya’ya karşı Batı’ya entegre olmayı savunmaktaydı. Ukrayna’da Batı yanlısı siyasetçiler, Ukraynalıların geçmişte sırf Ukraynalı oldukları için Ruslar’ın gazabına uğradıklarını savunuyor ve tarihin eski dönemlerinde yaşanmış çatışmaları gündeme getiriyorlardı. Ancak, geçmişle yaşama alışkanlığı olmayan Ukraynalılar için, tarihin raflarındaki bu olaylar, fazla anlam ifade etmiyordu. Fakat Rusya’nın 2014’te Ukrayna’da meydana gelen Batı yanlısı ihtilalin hemen ardından Kırım Yarımadası’nı ele geçirmesi ve ardından Doğu Ukrayna’daki silahlı ayrılıkçı gruplara destek vermesi, Ruslar’la Ukraynalılar arasında kan dökülmesi, “işte biz, Ukraynalı olduğumuz için Ruslar bize bunu yapıyor” şeklindeki söyleme, inandırıcılık kazandırdı. Ukrayna’nın şimdiki yöneticileri, Ukrayna milli kimliğini, Rus karşıtlığı üzerine oturtmaya çalışıyor. Rusya’yla fiilen savaş haline girilmesinin, “Ukrayna ulusunun doğuşuna” yol açtığını söylüyorlar. Ukrayna’da devletten destek alan filmlerde, Ruslar, işi gücü votka içen kişiler olarak tasvir ediliyor (Ruslar’a biraz Batılılar’ın gözlüğünden bakıyorlar). Peki ama, bir milli kimliği Rus karşıtlığı üzerine kurmak, ne kadar sağlıklı? Toplumun geneli, bu anlayışı destekler mi? Her şey bir yana, Ruslar düşman da, Batılılar Ukraynalıların babasının oğlu mu? Bunlar da artık, başka yazılarda yanıtlanabilecek sorular. denizberktay@yahoo.com Hıristiyan Vali Ahok’un kaderi! Endonezya’da son gün lerde başkan lık seçimlerinin yanı sıra en çok konuşulup Gülseren Tozkoparan Jordan yazılan konu şüphesiz Cakarta’nın eski valisi Basuki Tjahaja Purnama, namı diğer “Ahok”dur. Hıristiyan Vali Ahok hayatındaki iniş ve çıkışlarla gündemden düşeceğe de hiç benzemez! Ahok, iki yıl önce Kuran’a ve Allah’a hakaret ettiği iddiası ile yar gılanıp iki yıl hapis cezası almıştı.. Ma yıs 2017’de girdiği hapishaneden Ahok, geçen ay sonunda çıktı. Evine giderken arabada oğluyla sohbetini çektiği video sunu yeni moda vloguna derhal yükleye rek sevenlerinin merakını giderdi. Endonezya’daki Çin azınlıktan ge len Ahok’un hapse girmesi zamansız ge len büyük bir aksilikti, taraftarları karalar bağladı. Bu cezayı hak etmediğine inanı yorlardı. Üstelik seçim zamanıydı ve bu olay ortaya çıkmasa kazanması kesin gi biydi, kaybetti! Hıristiyan vali alışılmışın dışındaydı, çalışkan, dobra, kötü yöneti me tahammülü yoktu! Önceki Vali Joko Widodo’nun yardım cısıyken başkan seçilmesi üzerine ya rı yolda devraldı görevi ama boynuz kula ğı geçti. Görev yaptığı sürede memurları disipline soktu, tartışmalı vergileri kaldır dı, vatandaşların şikâyetlerine yanıt ver di. Toplu taşımayı olması gerektiği gibi metropol bir şehre uyumlu hale getirecek projeleri hayata geçirdi. Cakarta’nın kir li nehirlerini temizledi, bölgeyi yeşillendir di. Kısaca seleflerinin yapamadığı birçok şeyi kısa bir zamanda başardı. Ancak ne yazık ki tüm bu başarılar onun yargılanıp ceza almasına engel olamadı. Köktendincilerin hedefinde Bütün “suçu” Eylül 2016 da seçim ça lışması için gittiği bir adada Kuran’a da atıf yaparak “başka dinden birisinin Müs lümanları yönetmesi günah diye sizi kan dırmalarına izin vermeyin, bunu bana oy vermenizi engellemek için, kendi çıkarla rı için söylüyorlar” demesiydi. Bunu du yan rakipler boş durur mu durmadı, dolu nun yanına boşlar ek lendi ve Ahok “kâfir” ilan edildi. Kuran’a, İs lam dinine, Allah’a ha karetle suçladılar. Yet medi ülkedeki üç bü yük Müslüman dini ör gütü üç kez Cakarta’da elli binden fazla insanı sokağa dökerek göste riler düzenledi, aday Purnama lıktan çekilmesini, en ağır şekilde cezalan dırılmasını istedi. Protestolar yapılırken Ahok geç saatlere kadar ofisinde çalışı yordu. Dobralığı ile tanınan bunun için çoğu zaman da eleştirilen Ahok bir seçim sohbetinde, hiçbir art niyet taşımadan sarf ettiği bu cümlelerinden dolayı defa larca halktan, Müslümanlardan özür di lese de fayda etmedi. Mahkemenin yolu görünmüştü. Zorlu geçen dava sürecin den sonra “her şeyde bir hayır vardır” di yerek hapse girdi. Orada bir nevi inzivaya çekildiği, bol kitap okuduğu, yazmaya başladığı, çok ça ziyaretçi ağırladığı mesajları gelir ken başta sevenleri olmak üzere tüm ül ke ortaya çıkan bir dedikodu ile sarsıl dı. Çok geçmeden haberin gerçek oldu ğu anlaşıldı. Üç çocuğunun annesi, ken disini gözyaşları içinde hapse uğurlayan 21 yıllık eşi Veronica Tan’ın genç bir adamla aldattığı kesinleşmişti. Sevenle ri ah vah çekerken Ahok’un avukat kız kardeşi boşanma işini bir çırpıda hallet ti, çocukların velayeti babada kaldı, Ve ro sahneden çekildi. Ahok dışarıya yep yeni bir insan olarak çıktı! İlk olarak “İyi ki tekrar vali seçilmemişim, içerde çok düşündüm, hatalarımı anladım, değiş tim, duruldum” dedi. Sonra “Artık Ahok değil, BTP diye çağırın beni” diye ekle di. Millet şoku atlatamadan bir kız arka daşı olduğu, hatta evleneceği söylentile ri ayyuka çıktı! BTP çok geçmeden müstakbel eşin kim olacağını açıkladı. Kadere bakın şanslı gelin eski karısı Vero’nun asista nı 21 yaşındaki Puput değil miymiş! Ara da 31 yaş farkı olan Puput, Ahok pardon BTP için polislikten istifa etmiş, üstüne 6 resmi dini olan Endonezya’da nikâh için aynı dinden olmak şart olduğundan Müs lümanlıktan Hıristiyanlığa geçecekmiş. Ahok “acelen ne” diyenlere “Annem yaş landım sana yemek yapamam bari he men evlen de karına öğreteyim, önceki beceriksizdi yapmıyordu” şeklinde yine dobra yanıtı patlatınca feministlerden fır çayı yedi, karizmayı çizdirdi! Kendisi içerdeyken vizyona giren “Ahok Adında Bir Adam” filminde bir sah ne izleyenlerin beynine kazınır. Basu ki Tjahaja Purnama’nın nasıl vatansever bir ailede, ülke sevgisiyle yetiştirildiğini göstermesi açısından anlamlıdır. Çocuk Ahok babasına sorar “Biz Çinli miyiz, En donezyalı mıyız”. Baba “Hiç süphesiz En donezyalıyız evladım!” der. Babasının ıs rarına karşı doktorluk yerine politikacı ol mayı seçen BTP, Endonezya’da gündem de kalacağının sinyallerini vermektedir. gjtozkoparan@hotmail.com C MY B