Katalog

Cumartesi 1 Aralık 2018 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY Torbadan yandaş firmalara can simidi AKP seçimler öncesinde yatırımlar, işsizlik ödeneği ve kira artışının belirlenmesini de içeren 71 maddelik torba teklifi TBMM’ye sundu. Hükümet kesenin ağzını açtı AKP’nin yerel seçimler öncesinde Meclis’e sunduğu torba yasa taslağıy sız olarak çalışma koşulu kaldırılacak. Varlık fonu kıyağı la yandaş firmalara can AKP milletvekillerinin simidi uzattı. Yine kesenin ağzını açtı. Taslağa EMİNE KAPLAN TBMM’ye sunduğu kanun ve kanun hükmünde göre, kamudan büyük ya kararnamelerde değişik tırım projeleri için ihale alan fir lik içeren teklif, ilk olarak Plan malar, beklenmeyen fiyat artışı Bütçe Komisyonu’nda ardından gerekçesiyle ihale sözleşmesini da genel kurulda ele alınacak. feshedebilecek ya da devredebi 71 maddelik torba yasa teklifi lecek. Cumhurbaşkanı’nca yapı nin ayrıntıları şöyle: mının üstlenilmesine karar ve n Varlık finansmanı fonları rilen metro ve şehiriçi raylı ula nın sermaye piyasalarında yap şım sistemleri projenin tümü tıkları işlemler dolayısıyla elde tamamlanmadan önce işletme ettiği paralar banka ve sigorta ye açılabilecek. En düşük emek muameleleri vergisinden istisna li maaşı 1000 TL olacak. İşsizlik tutulacak. Böylece Cumhurbaş maaşı için son 120 gün devam kanı Erdoğan’ın başkanı, Berat Albayrak’ın da başkanvekili ol Cumhurbaşkanına duğu Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi’nin yaptı tedbir yetkisi ğı işlemler nedeniyle elde ettiği para Gelir Vergisi Yasası’ndan n Hazine Müsteşarlığı’a bağlı olarak görev yapan ve Hazine Müsteşarı, Merkez Bankası Başkanı, BDDK Başkanı, SPK Başkanı ve TMSF muaf tutulabilecek. n Türkiye tarafından gerçek leştirilen uluslararası organizasyon ve toplantılar için yapılacak mal ve hizmet alımlarının Başkanı’ndan oluşan Finansal esaslarını Cumhurbaşkanı belir İstikrar Komitesi, yeni sistem leyecek, yani bu organizasyon le müsteşarlıklar kaldırıldığın lar için mal ve hizmet alımı iha dan etkisiz hale gelmişti. lesi yapılmayacak. n Torba teklifle bu komite n Cumhurbaşkanınca yapı nin adı Finansal İstikrar ve Kal mının üstlenilmesine karar ve kınma Komiesi olarak değiş rilen teleferik, finiküler, mono tirildi. Üye yapısında mevcut ray, metro ve şehir içi raylı ula düzenlemeye dayalı herhangi bir değişiklik yapılmadı. Komite, finans sistemindeki risklerin yönetilmesi, reel sektörle koordinasyonun artırılması, kriz yönetim planlarının oluşturulmasını sağlayacak. Finans sisteminin bütününe yönelik olumsuz bir gelişme komite tarafından tespit edilirse Cumhurbaşkanı, Finansal İstikrar Komitesi’nde olduğu gibi alınacak tedbirleri belirleyecek. şım sistemleri, projenin tümü tamamlanmadan önce işletmeye açılabilecek durumda ise düzenlenecek protokoller ile mülkiyet devrine kadar işletmenin devri ile hizmete açılabilecek. n Kamu İhale Sözleşmeleri Yasası’nda yapılacak değişiklikle, beklenmeyen bir fiyat artışı yaşanması durumunda “çılgın projelerin” aksamaması için, ihaleyi üstlenen firma sözleşmeyi feshedebilecek ya da devredebilecek. l ANKARA KİRA BEDELİNDE TÜFE Kentsel dönüşüm çalışmalarına destek olması ve finansman sağlaması için İl Bank’a yetki verilen teklif kapsamında kira bedelinin belirlenmesinde tüketici fiyat endeksi (TÜFE), artış oranı olarak belirlenecek. DASK’ın teknik işleticilik görevinin gerekmesi durumunda münhasıran bu amaçla kurulacak bir anonim şirket üzerinden bu görevin yürütülmesi öngörülüyor. Teklif çerçevesinde Türkiye’deki sigortacılık sektöründe yaşanan teminat sorunlarına daha etkin ve proaktif bir biçimde çözüm getirilmesi hedefiyle Türk Reasürans AŞ kurulacak. Türk Hava Kurumu ile sivil havacılıkta görevli pilotlar ile kabin memurlarının ücretlerinin yüzde 70’i gelir vergisinden muaf tutuldu. Ancak Cumhurbaşkanı’na da bu oranı değiştirme yetkisi verildi. İşsizlik maaşında esneme 4 İşsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları esnetilecek. İşsizlik maaşı için son 120 gün devamsız olarak çalışma koşulu kaldırılıyor. Bu ödenekten yararlanmanın sağlanması için şart olan “başvurudan önceki 120 günlük prim ödeyerek sürekli çalışma” koşulu, “hizmet akdine tabi” olarak değiştirilecek. Böylece 120 gün boyunca hizmet akdine tabi olmasına karşın devamsızlık hallerinden kaynaklı ödememe durumu ortadan kaldırılacak. 4 En düşük emekli maaşı 1000 TL olacak. Bu düzenleme Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan 100 günlük icraat programında yer almıştı. 4 Şalgam suyu; çeşnili ve aromalı içme sütleri ile bebek ve devam sütü sayılan içeceklerden ÖTV alınmayacak. 4 Borçlar Yasası’nda yapılacak değişiklikle Türk Parasının Kıymetinin Korunması Yasası hükümleri saklı kalmak kaydıyla dövizle kira sözleşmesi yapılabilecek. Buna göre Cumhurbaşkanı, dövizle kirayı kaldırabileceği gibi sınırlayabilecek. Daha önce Cumhurbaşkanlığı’nın çıkardığı tebliğle bir düzenleme yapılmış, ancak uygulamasında sıkıntılar yaşanmıştı. 4 ÇayKur’dan yapılacak çay ve çay ürünleri alımları, Kamu İhale Kanunu (KİK) hükümlerinden muaf tutuldu. 4 Valiler il sınırları içindeki meraları, jeotermal ve doğal minarelli su tesislerine açabilecek. Ayrıca Organize Sa nayi Bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin jeotermal, güneş, rüzgâr gibi yenilenebilir enerji harcamaları KDV’den istisna tutalacak. Bu düzenleme ile tarımsal üretimde jeotermal enerjinin yaygınlaşmasının öngörüldüğü belirtildi. Kur farkına vergi 4 Yurtiçinde dövize dayalı işlemlerin bedeli sonradan ödeniyorsa oluşan kur farkının da vergi matrahında sayılmasının önü açıldı. 4 İmalat sanayisi şirketlerinin inşaat harcamalarından doğan katma değer vergisinin 2017 ve 2018’de olduğu gibi 2019’da da iade edilebilecek. Cumhurbaşkanı, bu süreyi her bittiğinde 5 yıl daha uzatma yetkisine sahip olabilecek. Enerji faturası yüzde 16 arttı Türkiye’nin enerji ithalatı faturası, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 16.4 artarak 3 milyar 774 milyon 953 bin dolar oldu. 2018’in ilk 10 ayında “mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar”dan oluşan enerji ithalatı, yüzde 19.5 artarak 35.6 milyar dolara ulaştı. Petrol fiyatlarında ilk 10 ayda kaydedilen yükseliş enerji faturasını artırdı. Öte yandan, ekonomideki yavaşlamaya paralel olarak ekimde ham petrol ithalatı geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 11 azalarak 2 milyon 33 bin 24 tona düştü. Türkiye’nin petrol ithalatında ilk sırada Irak, doğalgaz ithalatında ilk sırada Rusya yer alıyor. l Ekonomi Servisi Büyüme düştü dış açık azaldı Dış ticaret açığı ekim ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 93.8 azalarak Nisan 2001’den bu yana en düşük olan 456 milyon dolara gerilerken, ocakekim döneminde yüzde 15.7 düşüşle 51.63 milyar dolar oldu. Dış ticaret açığındaki gerilemede büyümedeki yavaşlamaya paralel ithalatta yaşanan düşüş ve altın ithalatındaki gerilemenin etkili olduğu belirtilirken, dış ticaret açığındaki düşüşün de sürmesi bekleniyor. TÜİK verilerine göre, ekimde ihracat yüzde 13 artarak 15.72 milyar dolar, ithalat ise yüzde 23.8 azalarak 16.18 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracat ocakekim döneminde yüzde 7.6 artışla 138.7 milyar dolar, ithalat yüzde 0.1 artışla 190.33 milyar dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2017 Ekim’de yüzde 65.6 iken, 2018 Ekim’de yüzde 97.2’ye yükseldi. l Ekonomi Servisi Bekir Pakdemirli Çiftçiler Bakan’ı protesto etti Tarım Zirvesi için Konya’dan gelen Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, çiftçilerin protestosu ile karşılaştı. Bakan’ın ‘Avrupa ile Anadolu çiftçisini’ kıyaslaması üzerine bazı çiftçiler, “Bizim halimiz ortada bizim kazandığımız da devlete verdiğimiz de belli. Bizi dinlemeyen bakanı biz dinlemeyiz” diye salonu terk ettiler. Pakdemirli, bakanlıkların birleşmesiyle toprağı ve suyu birlikte yönettiklerini anlatarak, “İncir çekirdeğini doldurmayacak kadar küçük problemler Ankara’ya gelene kadar ya çok büyüyor veya hiç Ankara’ya ulaşmıyor. Çok iyi niyetlerle işler ya pıyoruz. Ama biraz sizden uzak olunca bazen de yanlış kararlar alabiliyoruz” dedi. Pakdemirli, et konusunun da çok konuşulduğunu ama hesap yaptıklarını, 6 ay, 1 sene daha Türkiye’nin ithalatına ihtiyacı olmadığını iddia etti. l Ekonomi Servisi TCMB: Enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakınsaması beklenmekte Fiyat istikrarında tehdit Merkez Bankası (TCMB) Finansal İstikrar Raporu’nda yurtiçi talepteki zayıf görünüme rağmen, fiyatlama davranışlarında görülen bozulma ve TL’de görülen birikimli değer kaybı sonucu artan maliyet baskılarının fiyat istikrarına yönelik tehdit oluşturduğuna dikkat çekildi. Raporda TCMB Başkanı Murat Çetinkaya, küresel ekonomiye ilişkin belirsizliklerin önemini koruduğuna işaret etti ve “Yurtiçi iktisadi faaliyetteki dengelenme süreci devam etmiştir. Farklı nitelikteki şokların finansal istikrara yönelik oluşturduğu riskler para politikası adımları ve koordineli tedbirlerin etkisiyle sınırlanmıştır Gelecek dönemde TCMB fiyat istikrarını sağlama ve finansal istikrarı destekleme hedefleri doğrultusunda elindeki tüm araçları kullanmaya devam edecek” dedi. Rapora göre Küresel finansal koşullarda gözlenen sıkılaşmanın yanı sı ra jeopolitik gelişmeler, finans sektörünün kuvvetlenen likidite tercihi ve kur oynaklığının firma ve bireysel kredi koşullarını sıkılaştırdığına dikkat çekilerek “Yatırım ve tüketim kanallarıyla zayıflayan iç talebin de etkisiyle yıllık kredi büyümesi tarihsel ortalamaların altında gerçekleşti” denildi. Murat Çetinkaya İstanbul’da yapılan bir sunumda da, “Ekonomideki dengelenme eğilimi belirginleşti. Alınan koordine li önlemlerin de katkısıyla enflasyonun kademeli olarak hedeflere yakınsaması beklenmekte. Para politikası araçları fiyat istikrarı doğrultusunda etkin bir şekilde kullanılmaya devam edilecek” dedi. l Ekonomi Servisi Murat Çetinkaya ekonomi 9 Cumhuriyet, demokrasi değerleri üzerinden tartışmalar.. Almanya’da yine ötekiler üzerinden çatışmacılığın dorukta yaşandığı 1980 sonrası yıllardı.. Alman Sosyal Demokratlarının vakfı Türkiye’den 1960’lı yıllar sonrası alınmış işçilerin geri dönüşlerini besleyecek proje arayışları içinde, göç süreçlerini izlemiş, sendikal alandan bir Türk gazetecinin görüşlerini almak üzere, alanda o dönemlerin Almanya içinden bilimsel çalışmalarının içinde rol almış, Prof. Harun Gümrükçü’yü yanımda proje danışmanı olarak katarak, 5 haftalık bir çalışma kapsamında, seçtiğim kilit siyasetçiler, sendikacılar, göçmen toplumsal örgütlenmeleri ile çok yoğun bir çalışma yapmama olanak tanınmıştı. Yeşiller Partisi’nden genel sekreterle görüştüğüm gün sıcak gündemde, nazi sempatizanlarının sabotajıyla evleri yakılmış Türk aileler, camileri hedef almış düşmanca eylemlerin tartışmaları vardı. Nazi terör eylemlerinin odağındaki ağırlıklı Doğu Almanya kökenli tetikçi eylemcilerden söz ederken, “bizim hasta çocuklarımız” anlamında yumuşak kavramlar kullanmış olmasını yadsımış olabileceğimi düşünerek açıklama yapmak gereğini duymuştu. “Ev yakan, bomba atan Nazi değerleri ile terör eylemi yapan çocuklarımız varsa, onlar bizim toplumsal sorunumuz, bizim de katkımız olan toplumsal suçluluğumuz..” anlamında sözlerinden, insan hakları algısı, değerlerine dönük aldığım ders bilinçaltıma kazılıdır. Aynı kapsamdaki çalışmaların içinde, Nazi kökenli bir tersane patronunun, Türkiye’den en azından ruhsal sağlıklı gitmiş işçilerimize, “Size sendika değil, ev gerek diyerek” diyerek yarattığı bir getto mahallesinde, o tarihlerde minare yasağı da olduğu için resimle çizilmiş, cami yapılmış bir evden, bütün evlere mikrofonla kesintisiz yapılan kuran yayınları sürdürülürken uyuşturucu satıcısı ve kullanıcısı üç kardeş çocuğumuza ilişkin bir mahkeme dosyasından gittiğim evde, anne yataklara yatırdığı çocuklarını kurtarmak üzere, Türkiye’ye götürme, tedavi yaptırabilme çabasının peşine düşmüştü. Hamburg PKK yandaşı ön bilgisi verilmiş Derneğin kapısından girdiğimde, ayağa kalkan Başkan’ın sıcak kucaklamasından şaşkındım. Türkiye’den siyasi mülteci olarak gitmeden önce öğretmenmiş, Cumhuriyet’in eğitim sayfasının sadık okuruymuş. Kulağıma eğilip “Abla öyle zorlu koşullardayız ki, çocuklarıma Türkçeyi gizli öğretmek zorunda kalıyorum. Kapının önündeki gençlerimiz, uyuşuturucu satmak zorundalar. Türkiye’den siyasi nedenler yanında iş için kaçanlar dahil herkesi alıyor ama sadece yüzde 6’yı geçmeyen oranda vatandaşlık veriyorlar. Gençler işsiz, aç, çaresizler..” cümlelerini sonradan gazetede yayımlanan dizimde de, çarpıcı pek çok sorun, çelişkiler bütününde okurla paylaşmaya çalışmıştım.. HHH Bizdeki İnsan Hakları Derneği’nin yaşamsal gereksinim olarak 12 Eylül sonrası kuruluşunda, cezaevleri kapılarında güçlü direnişleriyle duran kadınlarımızın çok daha etkin, belirleyici olduklarının altını çizmeliyim. Son dakika kuruluş tartışmalarının odağında ise, dernek yönetiminde hangi siyasal çizginin egemen olacağı tartışmaları, kuruluşun yaşamsal büyüsünü bozacak kadar gerginlik yaratmıştı. Kızgınlıkla, “Ben gazeteciyim, bir siyasetin kullandığı aptal aydın olmak istemiyorum..” polemik çıkışıyla yönetimi ele geçirme kavgası içindeki kurucu arkadaşları çarpmak istemiştim. Sonunda kadınların sağduyuları ağırlıklı, 12 Eylül’ün travmatik baskılarına karşı birlikte olma gereksinimi ağır basmıştı.. “Cumhuriyet, demokrasi değerleri” üzerinden güncel siyasetimiz için yaşamsal, medya güdülemesi sanatında en kirli Saray odaklı siyasette kullanılan, elbette CHP, Cumhuriyet gazetesi de kaçınılmaz içinde, laik Cumhuriyet, Atatürk devrimleri, kazanımları, hakhukuk demokrasi değerleri, düzenleri üzerinden algılar, kavramlarda... Polemikte ustalaşmış karizmatik liderlerin, bilgi, deneyimlerini kendi çıkarları, tezleri doğrultusunda gerçeklerin tersyüz edilmesinde başarıyla kullanabilenlerin ellerinde, çatışmacılığın dev sorunların da katkılarıyla kaçınılmaz öfke patlamaları boyutlarında, acımasızca kullanıldığı, geleceğimizi tehdit altına tuttuğu yaşamsal dönemeçlerde... Aynı değerler, kavramlar kullanılarak yalanla, dolanla, ülkemizin, insanlarımız, canlılarımız, çocuklarımızla, geleceğimizin karartılmakta olduğu günlerde... Yer kalmadığı için dönemin genel yayın müdürü Sevgili Oktay Kurtböke ve Nadir Nadi’den bir anı ile, uzatmadan nokta koymak dileğindeyim.. Kurtböke, Nadir Nadi’nin özel ilgi alanına dönük görüşünü alabileceğimden söz etmişti. Gençlik cesaretiyle ayrıntılı haberi özetlemeyi uzattıkça, asla karışmak istemeyen öngörüsüyle sadece “ee...” nidalarını uzatarak benim nokta koyamamama tepkisini, “Sen gazeteci değil misin, haber değeri varsa yazmak işin değil mi? Bana ne soruyorsun..”la noktalayıvermişti... İDO’dan bir süre daha devam kararı İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret AŞ (İDO), daha önce açıkladığı 1 Aralık’ta iç hat seferlerini durdurma kararından bir süreliğine vazgeçtiğini duyurdu. İDO yetkililerinin ilgili kişi ve kurumlarla görüşmelerini sürdürdüğü, bu süreçte seferlerin devam edeceği öğrenildi. İDO’nun devam kararının ardından açıklama yapan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Mevlüt Uysal, “Benzer şey tekrar olursa biz Büyükşehir Belediyesi olarak gereğini yaparız” dedi. l İSTANBUL C MY B