Katalog

BULMACA 14 TASARIM: SERPİL ÜNAY Pazar 21 Ocak 2018 BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA 1 Resimde gördüğünüz, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı olup Belçika’nın müdahalesiyle gelişen ayaklanmalar sırasında zorla görevden uzaklaştırılan ve acımasızca öldürülen Afrikalı milliyetçi önder... Derinlemesine donmuş toprak. 2 İskambilde bir kâğıt... Çinli kadınların iki bin yıldır kendi aralarında konuştukları gizli dile verilen ad... Hz. Muhammed’in aile üyelerine verilen ad... Kâğıtları bir arada tutmaya yarayan, çengel biçimindeki araç. 3 Parsla ayıdan doğan hayvan... Hindistan’da yolcu taşımakta kullanılan, iki ya da üç tekerlekli çekçek... Çerkes mutfağına özgü bir tür mantı. 4 Pakistan’da, at üzerinde ve mızraklarla yapılan geleneksel savaş oyunu... Gaziantep yöresinde siklamen rengine verilen ad... Panama’nın plaka imi. 5 Ellerde, parmaklarda hiçbir sakatlık olmamasına karşın yazma ye tisini yitirme... Türk müziğinde bir makam... Anadolu halklarının en eski ana tanrıçası.... Tanrı. 6 “Hem kadeh hem bade hem bir şuh ’dir gönül” (Nefi)... Hiç, sıfır... Afrika’da yaşayan bir antilop... Adları sıfat yapan bir yapım eki. 7 Karışık renkli... İnce kum ve çimentoyla yapılan düzgün döşeme sıvası... Ufalanmış kadayıf ve yufkayla yapılan bir tatlı... Yiğit, kahraman... Dil devriminin ilk yıllarında “vali” anlamında kullanılan sözcük. 8 Baryum elementinin simgesi.... İşgal eden, yer tutan... Ahmet Mithat’ın bir romanı... Gözaltına alma. 9 Mardin sokaklarındaki kemerli geçitlere verilen ad... Şişmanlamak ya da kilo almaktan korkma biçiminde ortaya çıkan aşırı iştahsızlık... Bir bilgiyi gösteren simgeler dizgesi. 10 “Moby DickBeyaz Balina” adlı romanıyla ünlü ABD’li yazar... Şekerli bir içki. 11 Tehlike işareti... İlkel benlik... Bu haftaki bulmaca ödülü Batı Diye Diye Daniela Dahn Yordam Kitap 21 OCAK 2018 1658 KAZANANLAR: Salih Akkaya, Adil Torun, Kayhan Karaçal, S. Burcu Karacalar, ANKARA, Önder Aslan, Tahsin Şimşek, Mustafa Gezgin, AYDIN, Okan Töre, BURSA, Hamdi Yakar, Kezban Akgür, Ayhan Özkurt, Mehmet Çağan Pamuk, İZMİR, Orhan Eren, BARTIN, Hatice Aylin Mallı, Fikret Serficeli, Samsun, Sibel Almas, Ayhan Coşkun, İSTANBUL, Türkan Çakır, ZONGULDAK, İsmail Tanık, BOLU, Ahmet İhsan Kutlar, GAZİANTEP, Bahri Akyol, BALIKESİR, Memiş Mutlu, KIRIKKALE, Remzi Kaya, SİNOP, Nebil Türkyılmaz, ORDU, Selami Demirkıran, BARTIN Not: Bulmaca yanıtlarını bundan böyle aycin@cumhuriyet.com. tr veya (0212) 343 72 64 numaralı faksa gönderebilirsiniz. Posta ile gönderilen yanıtlar ise aynı adrese gönderilmeye devam edecek. 07.01.2018 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan bulmacanın çözümü ve bulmacayı doğru yanıtlayanlar arasında yapılan çekilişte İvan S. Turgenyev’in Duman (Yordam Kitap) kitabını kazananlar: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 AHM E T V E F İ K P A Ş A A Y DO S 2 TAORM İ NA A L GAR İ NA BE 3T İ RE E G LOG A Ş K ZOVA L 4 İ KAME T ATOL LALEL İ M 5 LUT RE İ OKAP İ ORAN S A 6 A ON İ DAK ORK İ T REEL 7 J ÜR İ S TOKRA S İ SA İ GA 8OR YA UL VAN ZAP SAR İ G 9 Z E UGMA A S İ MBAT VERE 10 S MA İ KO İ KNA S ÜBUT R 11 E M R N K A Ö Ç F ARAK İL 12 F E Z A G Ü R S E Y AR K AMA Y Ö 13 Y O İ NU İ T S P E KÜLAT İ F 14 E Y N A L KS AL EGA 15 T A A M G T A K O R A N 16 E L EŞEL FA İTİ 17 Z E Y T İ R U N BAT Ş 18 Y E İ RE EDEM İ K 19 E N İ S ZOMA A F AR 20 N O S T R A D A M U S MA İndiyum elementinin simgesi... Adlar, isimler... Volga’nın başlıca kolu olan ırmak. 12 Dalkavukluk etme, birinin her yaptığını onaylama... Meyveleri şekerle kaynatarak hazırlanan tatlı... İnce yapılı, zarif, narin. 13 Tunus’un plaka imi... İngiltere’nin kırsal kesimlerinde özel olarak seçilip yetiştirilmiş erkeklerin yaptığı törensel topluluk dansı... Bir inceleme sonucunu içeren yazı... Kimi ağaçların gövdesi çizilerek akan sıvının kurutulmasıyla elde edilen ve eczacılıkta kullanılan zamk. 14 Birçok Avrupa ordusunda mızraklı süvarilere verilen ad... Bir göz rengi... Küçük mağara. 15 Çekişme, kavga... Parayla ilgili olan... Meslek. 16 İskambildeki valeye verilen bir başka ad... Söylenti. 17 İstavrit balığının küçüğü... Kazak, Kırgız ve Başkırtlar arasında yaygın bir destanın da kahramanı olan Altınordu devletinin hükümdarı. 18 Bir yerin en kenarda kalan bölümü... Kuzu sesi... “Denizayısı” da denilen bir fok... Satrançta bir taş. 19 “Sana bir kesip uzatıyor ya doğa / Tutsam tanelerini / Sevincin gözyaşları derdim buna” (Edip Cansever)... Yelkenli gemilerde açılan üçgen biçimli yelken... Kayınbirader. 20 Telli ve klavyeli bir çalgı... “Hazanbel” de denilen ve kökü hekimlikte kullanılan otsu bir bitki. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1 Osmanlı toplumunun ilerleyebilmesi için özel girişime ve yerinden yönetime ağırlık verilmesini savunan ve Abdülmecit’in torunu olan düşün ve siyaset adamı... Doğu Anadolu’da yetişen ve otlupeynire katılan bir tür dağ nanesi. 2 İnsan bedeni çevresindeki manyetik alan... Antalya’nın Kaş ilçesinde bir mağara... Akdeniz’de, hapishanesiyle ünlü küçük bir Fransız adası... “Kimine bir aba vermez giyesi / Kiminin atına atlas eyler” (Yunus Emre). 3 Muğla Göcek’te, bir kayaya çizdiği balık resminden dolayı Bedri Rahmi Koyu olarak da bilinen koy.... Bir av köpeği cinsi... Nuri Bilge Ceylan’ın bir filmi... Eski Mısır’da güneş tanrısı... 4 Melodi... 19001925 yılları arasında İstanbul’un en başarılı kan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 İsim:......................................................................................................................................... Adres:...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. Tel:.......................................................................................................................................... tocusu olarak ünlenmiş Ermeni asıllı kantocu ve besteci. 5 Bir şeyin varlığını kabul etmeme.... Karayollarının kenarında, yol düzeyinden aşağıda kalan bölüm... Roma kentindeki ünlü çeşme. 6 Bakır elementinin simgesi... Yakut Türklerinin inancında evin koruyucusu olan ruh... Yunan mitolojisinde, güzel sanatların dokuz perisinden biri... İlave. 7 Bir yerin sözü geçenleri, ileri gelenleri... Çemberin çevresinin çapına oranını gösteren sayı... Bir nota... Hücre yapısında bulunan ve proteinlerin oluşturulmasında önemli rol oynayan asit grubunun kısa yazılışı... Avrupa giyim ve göreneklerini benimsemiş Güney Amerika yerlilerine verilen ad. 8 Bir cins tafta... Eskiden şairi bilinmeyen şiirlerin altına yazılan sözcük... Yanardağ ağzı. 9 İlgi eki... “Bir garip ölmüş diyeler / günden sonra duyalar” (Yunus Emre)... Hollanda’nın plaka imi... Osmanlı Devleti’nde kullanılan ve üzerinde aslan resmi bulunan gümüş sikke... Güney Amerika’daki dağ sırası. 10 Bir tür börülce... Sırplara özgü erik rakısı... Doğu Karadeniz’de yetişen ve derideki tahrişleri iyileştirmekte kullanılan bir ot. 11 Mersin’in Mut ilçesinde bir yayla... Şili, Arjantin ve Peru’ya özgü bir halk dansı... Ba yağı, sıradan. 12 Bir soru eki... Çin’in Sinkiang bölgesinde bir göl... Kakule bitkisine verilen bir başka ad... Bir nota... “Güzel düşün, hisset, yanılma, aldanma” (Tevfik Fikret)... Hastalık, dert. 13 İçinde açık saçık resimler, yazılar bulunan ve okuyanları cinsel bakımdan uyarmak için yazılan kitap... Güreşte bir oyun... Anadolu Selçuklularında kapıkulu askerlerine üç ayda bir verilen ücret. 14 “Zulm ile olanın âhiri berbat olur” (Ziya Paşa)... Dönmekte olan bir cismin ağır ağır düzgün bir çember çizmesi... Cevizin yeşil kabuğu ve yaprağı. 15 Ekvator Afrikası’nda bir ırmak... Nikel elementinin simgesi... Erkek kişi, adam. 16 Bazik kayaların doğal silikatı... Ege Bölgesi’nde taze sarı incire verilen ad. 17 Çökelek peynirine Doğu Anadolu’da verilen ad... Pıhtı haline gelmiş olan... Sözcük türetmek ya da sözcüğün görevini belirtmek için kullanılan biçim verici ses. 18 Tanrıtanımaz... Sapları ve yeşil çiçek tomurcukları sebze olarak yenen bir bitki. 19 Lantan elementinin simgesi... Taşlık ve yokuş yer. 20 Kayısıya verilen bir başka ad... İri taneli bir pirinç türü. BRİÇ VOLKAN DENİZCİ vdenizci@gmail.com Bir Yıldız, Bir El: ENVER KÖKSOY SATRANÇ GM SUAT ATALIK suata@hotmail.com Satrancın Ruhu 30 yıldır profesyonel briçle uğraşıyor. Briç öğrettiği insanların sayısı 500’den fazla. Federasyon turnuvalarından kazandığı 170’ten fazla kupası ve madalyası var. Ulusal takım seçmelerini dokuz kez farklı partnerlerle kazanarak belki de bir dünya rekoru sahibi. Nafiz Zorlu’dan sonra en çok milli olan oyuncumuz: 200’den fazla milli maçta oynadı. Köksoy’dan keyifli bir 6SA ¦ AV8 Imp, DB zonda ¦ RV53 ¦ RV2 ¦ R74 Yıllar önce oynadığı ve gerçekten keyif aldığını belirttiği bir eli şöyle anlatıyor: “1SA açtım, ortak kantitatif 4SA deyince normal olarak 17 puanla kabul edip 6SA dedim. Trefl atak edildi. Yer açılınca gülesim geldi. Löveleri sayı yorum: Üç trefl, üç karo, iki kör ve bir ¦ 10642 ¦ A64 ¦ AD5 ¦ ADV pik. Toplam 33 puan var ama görünürde sadece dokuz löve var. Bir defa pikten üç löve çıkarmak gerek, bunun için de solda RDx veya R9x, D9x gibi bir şeyler gerek. Bu bile 11 löveye getiri yor. Demek ki kör empası da gerekiyor. Bu yüzden önce kör oynamaya karar verdim. Kör Ası çekip kör oynadım ve Valeyi koyup kazandım. As körü çekmenin sakıncası var mı? Yok, çünkü partaj değil se bile eli sağıma vereceğim, onda kör kalmayacak. Ve Rua kör çektim, iki taraf da uydu, şimdi löveyedeyim ve iki pik lövesine ihtiyacım kaldı. Son körü de çek tim. Doğu karo, ben pik, Batı trefl defos etti. Pik oyna mak için trefle ele geldim, ne o (!?) Doğu pik defos et ti. Batıda üçlü kör, altılı trefl var. Karosu kaç tane diye merak ettim ve elde kalmak üzere iki tur karo çektim, ikisi de uydu. Şimdi Batıda altılı trefl, üçlü kör var; iki tane karo gördük, piki en fazla ikili. Son beş karta gir dik durum şöyle: ¦ AV8 ¦ ¦2 ¦4 Doğu pik defos ettiğine göre piki baştan en az dörtlü olmalı. Öyleyse elinde ya üçlü pik iki karo ya da dörtlü pik tek karo var. Trefl Ası çektim, Doğu skuiz oldu: Piki ikili bırakırsa pik oynayıp valeyi koyacağım, pikler sağ olacak, onun için zorunlu olarak çıkış karosu nu attı. Ben de karo Asını çekip karola rı temizledim. Son üç karta girdiğimizde Batıda bir ¦ 1064 trefl ve iki pik, diğer üçümüzde üçer ¦ pik kaldı. Pik oynayıp Vale koydum, ¦ A Doğunun dönüşte geldiği pike küçük ¦ A mü 10’luyu mu koyacağımı bilmeme gerekecekti. Ama pik RD9’muş, bilme ye gerek kalmadı; kontrat olmuştu. Bu kadar kuru kâğıdın içinde böyle zenginlikler ol ması gerçekten çok hoşuma gitti. Hayatımda oynadığım en iyi ellerden birisi...” İşte dört el: ¦ AV8 ¦ RV53 ¦ RV2 ¦ R74 ¦ 75 ¦ D107 ¦ 104 ¦ 1098652 ¦ RD93 ¦ 982 ¦ 98763 ¦3 ¦ 10642 ¦ A64 ¦ AD5 ¦ ADV Kaç yer geçerine gereksinimimiz var? ¦ R106 ¦ 8742 ¦ D92 ¦ V63 İmp, Herkes zonda 1Pik açtınız ve ortağın 2Pikini 4’e yükselttiniz. Rakipler artırmaya katılmadı. Doğu kör Ruayı çıktı, Damı da çekti ve kör devam etti. Çaktınız oyunu planlayın. Analiz ve Çözüm: İki kör verdik, iki trefl ve bir pik kaybımız daha var. Trefl kayıplarını bire indirebilmek için iki defa trefl empası yapmalıyız. Bu ¦ AV987 nun için iki yer geçeri gerek. Birisi ka ¦ V3 ro Rua, diğer geçişte pik Ruayı kul ¦ ADV lanırsak bu kez pik empası yapamı ¦ A109 yoruz. Pik Damının üçlü olma olasılı ğı ikiliden gelme olasılığına göre da ha yüksek olduğundan empası da yapmak istiyoruz. Eğer yer antrelerinden birini pik empası için kulla nırsak empas başarılı olsa bile trefl onörlerinin biri Batıda ise (%75) batıyoruz. Bu yüzden pik empasını yere doğru yapıyoruz. İşte savunmanın dağılımı: ¦ D52 ¦ RD6 ¦ 8432 ¦ R84 ¦ 43 ¦ A1095 ¦ 1076 ¦ D752 Haftanın Problemi İmp DB zonda ¦ D4 ¦ J4 Dağıtan: Güney ¦ RV103 ¦ R10862 ¦9 ¦ AR10962 ¦ D85 ¦ A74 Batı Kuzey Doğu 1Pik Kontr 3Pik Herkes Pas Güney 1Kör 4Kör Doğu pik Ruayı çıkıp, Asla devam etti. Oyunu planlayın. İyi bir hafta sonu diliyoruz. “Piyonlar satrancın ruhudur.” Philidor’un sözü her satranççının kulağında sadece oynarken değil, her an çınlamalı. Philidor kendi zamanındaki diğer ustalara çok büyük fark atmış olduğu için oyunları genelde fora üzerine olanlardan. Foralı oyunların usta tarafından nasıl kazanıldığı hoşa giderse, ben de PolonFransız üstat Yanovski’nin partilerine başka bir zevkle bakmışımdır. Meşhur sanat eserleri koleksiyoncusu Felemenk Nardus’la yolları ayrıldıktan sonra, ABD’ye giden Yanovski, Avrupa’ya döndüğünde çaptan düşmüştü. Maneviyatı elden bırakmayan Yanovski’nin Lasker, Capablanca ve kendisi olmak üzere o devirde dünyada satranç oynayabilen yalnızca 3 kişi olduğu görüşü oyunlarındaki stratejiyi hatırlatırcasına iyimserdi: YanovskiReşevski, New York 1922, Kabul Edilmeyen Vezir Gambiti, Ortodoks Varyantı 1.d4 Af6 2.Af3 d5 3.c4 e6 4.Ac3 Abd7 5.Fg5 Fe7 6.e3 c6 7.Fd3 a6 (Bu oyunun oynandığı tarihte sadece 11 yaşında olan Reşevski’nin daha henüz kitabi bilgiye erişmediği ortada.) 8.00 dc4 9.Fc4 Ab6?! (9...b5 10.Fd3 c5 denenmeliydi.) 10.Fd3 Afd5 11.Fe7 Ve7 12.Vd2 (Edward Lasker’in ‘Satrancın Sırları’ isimli kitabında belirttiğine göre oyun esnasında yanına gelen Yanovski, 11 yaşındaki Reşevski için: ‘Bu çocuk satrançtan, ben ip cambazlığından ne kadar anlarsam o kadar anlıyor!’ der.) Ac3 13.bc3 c5 14.Kab1 Ad7 15.a4 00 16.Vc2 h6 17.Kfe1 b6 18.Kb2 Kb8 19.Keb1 Vd6 20.Ve2! a5 21.Fb5 Kd8 22.h3 Vc7 23.e4 Af8 24.Ve3 Fd7 25.Ae5 Fe8 26.Fe8 Ke8 27.f4 f6 28.Af3 Ad7 29.e5 f5 30.g4 g6 31.gf5 gf5 32.d5 Af8!? (32... ed5 33.Vd3) 33.Kg2 Şh7 34.c4 Vf7 35.Şh2 Ag6 36.Kbg1 Kg8 37.d6 Vb7 38.h4? (Yanovski çok güzel oynamasına rağmen kazanca giden yolda çokluk bazen onu şaşırtıyordu. 38.Ag5! hg5 39.Kg5 g ve h hatlarını kullanarak hemen kazanır.) Vc6 39.h5 Ah8 40.Ag5? (Yanlış zamanlama) hg5 41.fg5 Ag6!! (Yanovski’nin es geçtiği hamle.) 42.Kg3!? (Doğru infaz 42.hg6 Şg7! 43.Kg3 Kh8 44.Kh3 Kh3 45.Vh3 kh8 46.Vh6! idi.) Şg7 43.Kh3 Kh8 44.hg6 Kh3 45.Şh3? (45.Vh3 Kh8 46.Vh6!) Kh8 46.Şg3 Va4 47.Vf3 f4! 48.Şg4 Vc2! 49.Vf4 Ve2 50.Şg3 Vd3 51.Şg2 Ve2 52.Şg3 Vh2? 53.Şf3 Kf8 54.Vf6 Şg8 55.d7 Kf6 56.gf6 (56.ef6!?) Vd2 57.Kh1?? (57.f7 Şg7 58.Kh1= Piyonlar satrancın ruhudur. Bu varyanta girmeyen Beyaz birkaç hamle içinde kaybetti. Hafızama kazınan konuya daha da güzel örnek olabilecek başka bir oyun: David YanovskiEdward Lasker, New York 1924, Londra Sistemi 1.d4 d5 2.Ff4 Af6 3.e3 e6 4.Fd3 c5 5.c3 Vb6 6.Vc2!? Abd7 7.Ad2 Fd6 8.Fd6 Vd6 9.f4 Ag4 10.Af1 cd4 11.cd4 Vb4 12.Şe2! Ab6 13.a3 Ve7 14.Af3 Fd7 15.h3 Kc8 16.Vc8?! (Göze hoş gelse de fazla iyimser. 16.Vb3 Agf6 17.A1d2) Ac8 17.hg4 Ad6 18.Kc1 Ac4 19.Fc4 dc4 20.A1d2 b5 21.Kh5 f6 (21...f5 22.Ae5 Vd6) 22.g5 Şd8 23.Kch1 Fe8 (23... h6! eri daha iyi şartlarda feda ederdi.) 24.Kh7 Kh7 25.Kh7 fg5 26.Ag5 Şc8 27.Kh8 Şb7 28.Ade4 Şb6 29.Ac5 (Alekhine’in tavsiyesi 29.Af3 daha iyi.) Fc6? (Er 2 yöne doğru da alınamadığından 29... e5!) 30.Age6 Fd5 31.Ag5 Şa5 32.e4 Fc6 33.Şe3 Fe8 34.Af3 b4 35.Ae5 Fb5 (35...c3 36.bc3!! ba3 37.Ke8!! Ve8 38.Ac4 Şb5 39.Ad6) 36.a4 (36.Kb8!) Fa4 37.Ac4 Şb5 38.Ae5 Şa5 39.Kb8 Fb5 40.g3?! (40.Af3 daha doğru olabilir.) g5! 41.Af3 (41.f5 g4 42.Ae6 Vh7 43.Ag4 Vh1 44.Şf4 de mümkün.) gf4 42.gf4 Vh7 43.f5 Vh1 44.Ab3 Şa4 45.Abd2 Vh6 46.Şf2 Fd3 47.Kg8 Vf4 48.Kh8 b3 49.Kh4 Vc7 50.f6 Fc4 51.Kh5?! (51.Ac4 Vc4 52.Kf4 daha doğal.) Fe6 52.Ke5 Vf7 53.Ke6!! (Per fas et nefas!) Ve6 54.e5 Şb4 55.Şe3 a5 56.Şf4 a4 57.Ag5 Vd7 58.f7 Ve7 (58...Vd4 59.Şf5!! kazanır.) 59.d5 a3 60.ba3 Şc3 61.d6 Vf8 62.Age4 (Yanovski bir Atı f erinin terfiinde kullanırken diğeriyle b erini marke etmek istiyor. Fakat 62.Ade4 Şc2 63.e6 b2 64.e7 daha basit.) Şd3 63.e6 Vh6 64.Şf5 b2 65.d7 Vf8 66.a4!? (Neden 66.Şe5 değil?) Va8 67.e7 Ancak Yanovski’nin oyunlarında gelecek bir konum. Bir tarafta 7. yatayda 3 piyon diğer tarafta 2. sırada terfiye yakın başka biri, 2 Ata karşı Vezir! Satrancın ruhu Beyazın kazanacağını söylüyor! 67... Vd5 68.Şf6 Vd4 69.Şe6?? (Yorgunluk! 57 yaşındaki Yanovski Şahı yanlış tarafa götürüyor. 69.Şg6 b1V 70.d8V Vg1 71.Ag5 ve Siyah biri açmazda olduğu için Vezir çiftinden tam anlamıyla yararlanamaz.) b1V 70.Ab1 (70.d8V Va2 71.Şf5 Vf7 de daimi şahlarla biterdi.) Ve4 71.Şf6 (Diğer kanada gitmek de sürekli kişlerden kaçmaya yaramaz.) Vh4 beraberlik çünkü 72.Şg7 Ve7 73.d8V Vd8 74.f8V Vd7 Mohikanların Sonuncusu a4’ü düşürür. 0,50,5 C MY B