Katalog

Olaylar ve GOrUSler KÜLTÜR SANAT Perşembe 4 Haziran 2015 Besim Üstünel’in ardından Prof. Dr. ERGUN TÜRKCAN 1 20 EDİTÖR: ÖZGÜR MUMCU ve SİNEM USER KARA TASARIM: AYNUR ÇOLAK ‘Folies Bergère’in Barı’ satışa çıkacak Fransız ressam Édouard Manet’nin “Le Bar aux Folies Bergère” (FoliesBergère’in Barı) adlı tablosu 24 Haziran’da Londra Sotheby’s Müzayedeevi’nde satışa çıkacak. Tablonun beklenen satış fiyatı 20 milyon Avro. l H ocayla ilk, 1958’de SBF birinci sınıf iktisat sınavında karşılaştım. Sözlü yapılan sınavlarda Dr. Attila Karaosmanoğlu ile dehşetli bir sınav ekibiydi; bizim fakülteye yeni gelmişti. Prof. Dr. Üstünel, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden 1946’da mezun olup Prof. Şükrü Baban’ın kürsüsüne girdikten sonra, doktorasını yine aynı yerde verip, Londra’da London School of Economics’de, LSE, Dış Ticaret kuramcılarından Prof. Meade’in yanında doktoraötesi çalışmalar yapıp dönerek doçent olmuş, ancak İstanbul Darülfünun’a mahsus malum akademik çekemezlikler yüzünden, ayrılıp SBF öğretim camiasına katılmıştı. Onun gelişi ve dersleriyle modern iktisat teorilerini tüm Türkiye ve kısa süre sonra, 1960’ta kurulacak DPT yani Devlet Planlama Teşkilatı uzmanları da öğrenip uygulayacaklardı. başbakanlarla eşit bir etki konumundaydı, tüm iktisatçı takımı için burası bir meslek zirvesi sayılırdı. Ziya Bey Maliye kökenli bir bürokrattı. MaliyeDPT çatışmaları siyasiiktisadi hayatımıza damga vurmuş, etkileri hissedilmiştir. Bu bürokratik tecrübeden sonra Besim Üstünel’in siyaseti denemesi de kaçınılmazdı. Ziya Müezzinoğlu Bonn’a Büyükelçi atanınca yerine gelen Memduh Aytür daha da fanatik bir Maliye bürokratı çıkınca, Besim Üstünel, İsmet İnönü’nün isteğiyle, 1965’te, CHP Genel Sekreter Yardımcısı oldu, ama tüm taleplere karşı Meclis’e yani aktif siyasete girmedi, tekrar üniversiteye döndü. Sadece derslerinde değil, tüm yaşamında güler yüzlü hocamıza biz Mülkiye’de Besim Mütebessim adını takmıştık. Onun kısa süren aktif siyasi hayatı 1970’lerde yaptığı senatörlüktür. bir koalisyonla da olsa iktidara taşıyan mekanizmanın kurulmasına yardım etti. Hocamın hepsi akademik amaçlı, İsveç, Japonya ve ABD gezilerinde yazdığı, ufuk açıcı, özgün makalelerini dikkatle okurdum, o gerçek uluslararası bir iktisatçıydı. Ancak, hiçbir zaman diğer plancılar gibi, uluslararası kurumlara girmedi; kendisi bir tür bağımsız bir kurumdu. Sadece, 1975 yılında çok kısa bir süre dışarıdan Maliye Bakanlığı yapmıştı, siyasetten de çok hoşlanmamıştı. Şimdi baktığımda onun haklı olduğunu düşünüyorum. Kültür Servisi Medyatik olmadı Bu kadar bilgiteori yüklü biri neden diğerleri gibi çok ünlü, çok medyatik bir iktisatçı olmadı? Bence iki cami arasında bînamaz kalmasından da olabilir yani İktisat Fakülteliler onu Mülkiyeli, Mülkiyeliler İktisat Fakülteli saymıştır. Ama bence kendisi istememiştir. Son yıllarda, Galatasaray Üniversitesi’ndeki odasında görüşürdüm. Bu arada, sanırım, onun kısa fakat kendi ağzından tek biyografisini yazıp basmaya imkân buldum.2 Aslında kendisinin geniş, akademik bir biyografisini hazırlamamı çok istedi ama ben Ankara’da o Boğaz’da bu işi bir türlü gerçekleştiremedik. Yine de gençlere bir şeyler dikte ettiğini ve bir “hayat kitabı” hazırladığını biliyorum. Hocamla, yollarımız sadece öğrencilikle kesişmemiş, konuşmalarından onun Gaziantep’te, şimdi yerinde betonlar yükselen, o güzelim avlusuyla, bahçeleriyle ünlü Dayı Ahmet Ağa İlkokulu’ndan mezun olduğunu öğrenmiştim. Besim Hocam, tüm dünyayı birkaç kez gezmesine rağmen her zaman Gaziantepliydi ve öyle de kaldı, Türkiye’ye hep yeni bir şeyler verme aşkı hiç sönmedi. Nurlar içinde yatsın “Tebessümler Diyarına” doğru seyretsin. Hocanın SBF’den öğrencisi, aynı kurumdan emekli öğretim üyesi. 2) Türkcan (editör), Türkiye’de Planlamanın Yükselişi ve Çöküşü, 19601980, Bilgi Üniversitesi; 2010, ss. 31823 1) Akademik geziler Mülkiye’de, daha sonra Mülkiye Juntası diye anılacak bir grup akademisyeni, Deniz Baykal’ı, Turan Güneş’i, Ahmet Naki Yücekök ve diğerlerini, 12 Mart 1971 yarıdarbesinden sonra örgütleyip, yeni Genel Başkan Bülent Ecevit’i destekleyen ve CHP’yi Bu cümleleri, çok sevdiğim bir hocamın ardından, ona borçlu olduğum için yazmıyorum. Benim yaşımdaki meslektaşlarımın da kabul edeceği gibi, ilk ciddi Modern Para Teorileri, Dış Ticaret Teorisi ve Kalkınma İktisadının, sosyal bilimlere, “transferi” bu derslerle gerçekleşti. Sadece teorik dersler değil, uygulamada da bu bilgileri Türk ekonomisine katan, kendinden önceki (Dr. Karaosmanoğlu ve Dr. Attila Sönmez) İktisadi Planlama Dairesi, İPD, başkanlarından sonra üçüncü başkan olarak DPT’nin üçüncü Müsteşarı Ziya Müezzinoğlu ile çalışmaya başladı ve 1964, 1965 programlarını yapıp, İkinci Planın çatısını kurduktan sonra buradan da ayrıldı. O yıllar “Planlı Yıllardı” ve 24 Ocak 1980 kararlarına kadar da öyle kalacaktı. Özellikle İPD Başkanlığı, bir anlamda Planlı yıllar odrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde plastik boyayla boyandıkları ileri sürülen 600 yıllık tarihi topların eski haline dönüştürülmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez ve Bölge Laboratuvar Müdürlüğü çalışma başlattı. Bodrum’da geçen yıl düzenle 600 yıllık toplar eski haline dönüştürülüyor B nen 4. Türk Konseyi Zirvesi öncesinde 600 yıllık Osmanlı topları plastik boyayla boyanmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı konuyla ilgili soruşturma başlatırken, üç konservatör ve iki restoratör, 8 tarihi topu yeniden orijinal haline getirmek için boyaları temizleme çalışmalarına başladı. l MUĞLA/Cumhuriyet Kamil Masaracı’nın kitabı American Express’te K arikatürist Kamil Masaracı’nın Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde uzun yıllardır çizdiği karikatürlerden derlediği, Caretta Yayınları’ndan çıkan Kültürlü Hadiseler kitabı American Express kullanıcılarıyla buluşuyor. Kart kullanarak yapılan harcamalardan kazanılan puanlarla, online Hediye Kataloğu’ndan seçi Besim Üstünel, Ecevit ailesinin hep yanındaydı. lebilecek hediyeler arasında artık Kamil Masaracı imzalı Kültürlü Hadiseler de var. Ulusal ve uluslararası çok sayıda ödül alan Kamil Masaracı, dünyanın çeşitli ülkelerinde 50’den fazla kişisel sergi açtı. Masaracı’nın 150’den fazla karikatürünün bir arada toplandığı Kültürlü Hadiseler kitabı, American Express sahiplerinin yüzünde de tatlı bir tebessüm yaratacak. l Kültür Servisi Endüstri mühendisi gözüyle MTP Merkez Türkiye Projesi’ni sadece akıllı bir kentin kurulacağı bir inşaat ve ulaşım projesi olarak görmek doğru değildir. Bunun yanı sıra proje, firmalarımızın daha rekabetçi olmalarına katkı yapacak yeni iş yapma modellerine de kapı aralıyor. Doç. Dr. KEMAL KILIÇ Endüstri Müh., Sabancı Üniv. E ndüstri mühendisleri karar problemiyle, yani çeşitli alternatifler arasından amac(lar)ımıza en uygun olanın belirlenmesi problemiyle ilgilenirler. Özellikle de iş hayatında verilen kararlarla ilgilenirler; bugün önce hangi siparişi üretelim, stoklarda ne kadar tutalım, müşteriye nasıl dağıtalım, v.b. birlikleri kapsamında rakiplerle de benzeri kazankazan modeller geliştirildi. Risk paylaşımını ve ölçek ekonomisini gözeterek hammaddelerini Uzakdoğu’dan aynı tankerle getiren hızlı tüketim ürünü firmaları, büyük ihalelere rakipleriyle birleşerek giren KOBİ’ler, kaynakları ortak kullanan kuluçka merkezleri, teknokentler, OSM’ler v.b., bu tip işbirliklerine örnektirler. Bilgi teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla, firmalar kararlarının sadece kendi sınırları içerisindeki parametrelerin kullanılmasıyla değil, parçası oldukları tedarik zincirlerinin (tedarikçiler, müşteriler, depolar v.d.) parametrelerinin de kullanılmasıyla verilmesinin mümkün olabileceğini, bunun da rekabetçiliklerini arttırabileceğini gördüler. Kazankazan prensibiyle tedarik zincirleri içerisindeki firmaların arasındaki koordinasyonun ve işbirliklerinin geliştirilmesine dayanan yönetimsel ve süreç inovasyonları yaptılar. Böylece son müşteri taleplerinin, daha esnek, daha hızlı ve daha ucuza karşılanması mümkün olabilecek, bütün tedarik zinciri kazanacaktı. Ayrı taşıtlar yerine, ortak bir aracın, tedarikçilerini sırayla ziyaret ederek günlük sevkıyatını daha ucuza gerçekleştiren otomotiv firması; kendi mallarının yer aldığı rafların yönetimini süpermarkete bırakmayarak kendisi yapan gıda firması; talep belirsizliği kaynaklı sıkıntıları ürünlerindeki farklılaşmanın (son dokunuş) pazara en yakın aşamada yapılmasını gözeten bir süreç değişikliğiyle azaltan tekstil firması; kurduğu merkezlerde çapraz yükleme yaparak maliyet azaltan süper market zinciri v.b., bu inovasyonları gerçekleştiren dünya devleri olarak günümüzde karşımıza çıkmaktalar. Karar seçeneklerinin genişletilmesi süreci sadece aynı zincir içerisindeki firmalarla da sınırlı kalmadı. Rekabet öncesi iş Parametreler Merkez Türkiye, ülkemizin iki zenginliğinin, yani farklı kültürlerle kolayca iletişim kurabilen eğitimli insan kaynağının ve eşsiz coğrafyasının, çeşitli inovatif iş modelleriyle harmanlanmasını sağlayacak bir proje olarak karşımıza çıkıyor. Yani bölgesinin en büyük sanayi kapasitesine sahip ülkemiz üreticilerinin koordinasyon ve işbirliği temelli yeni modeller geliştirmelerinin altyapısını sağlıyor. Bir anlamda sosyal demokrasinin dayanışma ilkesinin, bu kesimlere taşıyıcılığını yapıyor. Onların ölçek ekonomisinden, risk ve bilgi paylaşımından yararlanarak rekabet güçlerini arttırmalarının önünü açıyor. Tüm bu üretim sürecinde gerekecek bilgi işlem altyapısına yönelik olarak ülkemizdeki bilişim sektörüne ve diğer servis üreten firmalara yeni bir pazar yaratıyor. Merkez Türkiye’yi sadece akıllı bir kentin kurulacağı bir inşaat ve ulaşım projesi olarak görmek, bu yeni kentin İstanbul’un yükünün bir kısmını Anadolu’ya taşıyarak riski azaltıp, İstanbullunun hayat kalitesini arttıracak bir öneri olarak değerlendirmek ya da istihdam yaratacak kocaman bir üretimlojistik merkezi olarak lanse etmek kanımca doğru olmayacaktır. Merkez Türkiye tüm bunların yanı sıra bütün firmalarımızın daha rekabetçi olmalarına katkı yapacak yeni iş yapma modellerine de kapı aralıyor. Seçimlerin ardından ülkemiz karar vericilerinin Merkez Türkiye projesini siyaset gözlüğünü çıkartarak tekrar ele almaları isabetli olacaktır. MTP ne sağlıyor? Yeni pazarlar Dünya devleri C M Y B