Katalog

EKONOMİ 8 Dileyen şirket ya da ülkenin, Türkiye’deki tüm arama lisanslarına tek başına sahip olmasının yolunu açan yasa önünde hiçbir engel kalmadı. Uzmanlar, petrolle ilgili tüm ülkeler milli şirketlerini korurken, bu yasanın TPAO’yu yok edeceğini dile getirdi. nimi ve ihracat konusunnayasa Mahkemesi, Petrol da yetki veren hükmün Kanunu’nun ipiptali kabul edildi. Gerektali istemini reddetti. Geçeli karar dünkü Resmi rekçeli kararını açıklaGazete’de yayımlandı. yan yüksek mahkeme, Anayasa HAKAN yasanın Türkiye’nin petDİRİK Mahkemesi’nin gerekrol gereksinimini saptaçeli kararını değerlenma ve uygulamaya yödiren Petrol Mühendisnelik usul ve esasları belirleme leri Odası Genel Başkanı Mehyetkisini Bakanlar Kurulu’na ve met Kul, yasaya ilişkin tüm çeren hükmünü ise iptal etti. Yasa kincelerinin yasalaştığını söylenın diğer tüm hükümlerinin ka di. Kul, “Reddedilen madde, Petbul edilmesi nedeniyle bu iptarol Kanunu’nun özünü hiçbir şelin pek de önem taşımadığını be kilde etkilemez. Böylelikle yasa, lirten Petrol Mühendisleri Odaaynen çıkmış oldu” diye konuşsı Genel Başkanı Mehmet Kul, tu. Yasanın Türkiye’de daha faztasarı yasalaşmadan önce dila petrol aranması için rekabetçi le getirdikleri tüm çekincelerin bir ortam getirdiğini dile getiren önündeki son engelin de kalktıKul, şunları söyledi: ğını söyledi. Kul, “Artık dileyen “Rekabet iyidir, ancak burada şirket ya da ülke, Türkiye’deki öyle bir boyut var ki bunun retüm arama lisanslarına tek başına sahip olabilir. Ayrıca petrolle kabetle ilgisi yok. Yasayla birlikte Türkiye’ye düşman bir ülilgili tüm ülkeler, milli şirketlerini korurken, bu yasa TPAO’yu ke veya firma, ülkedeki bütün yok edecektir” dedi. lisanslara tek başına sahip olabilir. Bağımsızlığa tehdit Enerji sektörü, çok stratejik CHP, Meclis’te kabul edibir sektördür. Yabancı şirketler len yasaya karşı 129 milletkontrol ettiği zaman bağımsızvekilinin imzasıyla Anayasa lığınızı kaybedersiniz. Bu yasa, Mahkemesi’ne başvurmuştu. 7 TPAO gibi milli bir şirketin yok kategoride sınıflandırılan madedilmesi projesidir. Petrol aladelerin iptalini istemişti. Bunlar nında her devletin milli bir şirdan 5’i oybirliğiyle reddedildi. keti vardır. Ancak bu yasa, biÜyeler Osman Alifeyyaz Paksüt zimkini yok edecektir. Bu petile Zehra Ayla Perktaş, orman rolde teslimiyet yasasıdır. Yüksahalarında petrol aranmasına sek mahkeme kararıyla son enilişkin maddeye muhalefet şergel de kalkmıştır. Petrolde teslihi koyduğu için 1 madde oyçokmiyet devri başlamıştır.” luğuyla reddedildi Yalnızca Bakanlar Kurulu’na petrol gereksi l İZMİR DOLAR AVRO FAİZ BORSA CUMHURIYET ALTIN ALTIN 24 AYAR 2.5930 1 kuruş TASARIM: SERPİL ÜNAY 2.8830 0.6 kuruş 9.51 0.13 puan 86.565 1134 puan 670.31 99 kuruş 100.55 10 kuruş EDİTÖR: PELİN ÜNKER Cuma 22 Mayıs 2015 Petrolde teslimiyet devri! Askeri bölgelerde de arama yapılacak, ruhsatlar 20 yıllığına verilecek. 18 BÖlgE İkİyE İnDİRİlDİ Türk Petrol yasası ile nelerin değiştiği özetle şöyle: 4 Daha önce 18 petrol bölgesine ayrılan Türkiye, kara ve deniz olmak üzere iki petrol bölgesine ayrıldı. Kıyı çizgisi sınır olarak kabul ediliyor. Deniz bölgeleri de karasuları içi ve karasuları diye ayrılacak. 4 Petrol hakkı sahibi yabancılar Türk kara sularında petrol arama ve üretimi yapabilecek. 4 Doğalgaz üretimi yapan hak sahibi yerli ve yabancı şirketler ile yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine, toptan satış lisansı verilecek. 4 Askeri yasak bölgeler ile güvenlik bölgelerinde arama ve üretim yapılabilecek. 4 İşletme ruhsatı, 20 yıl için verilecek. 10’ar yılı geçmemek üzere iki defa uzatılabilecek. 4 Üzerinde işletme hakkı sona eren sahalar, işletme ruhsatı verilmek üzere, bakan onayıyla müzayedeye çıkarılabilecek. 4 Üretilen ham petrolde varilinden, doğalgazda ise metreküpünden sekizde bir oranında alınan devlet hissesi, kuyu başı fiyatı esas alınarak hesaplanırken, hampetrolde piyasa fiyatı, doğalgazda ise toptan satış fiyatı esas alınıyor. Buna göre, petrol arayıcı veya işletmecisi, ürettiği petrolün yalnızca sekizde birini devlet hissesi olarak ödeyecek. 4 Arama veya işletme ruhsatları ile ilgili olarak yapılan petrol işlemlerinde kullanılan petrolden devlet hissesi alınmayacak. 4 Petrol hakkı sahibi, arama veya işletme ruhsatında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kullanma hakkını; arazi özel mülkiyete ait ise anlaşma; anlaşmazlık durumunda ise kamulaştırma yoluyla elde edebilecek. Arazi Hazine’ye ait ise Maliye Bakanlığı’ndan bedeli karşılığında kiralamak, irtifak hakkı tesis etmek veya kullanma izni almak ve ruhsatına kaydedilmek suretiyle kazanabilecek. Kamulaştırılan arazinin mülkiyeti, Hazine’ye kullanma hakkı kamulaştırma bedelini ödeyen petrol hakkı sahibine ait olacak. ABD merkez bankacılığı sistemi ünya’da Alaattin Aktaş’ın “Kabak tadı vermedi mi bu cari açık yorumlama cehaleti” başlıklı yazısını okurken; bilgi eksikliği keşke cari işlemlerle, cari işlemler finansmanı ile sınırlı kalsa idi dedim. Son birkaç yıldır “Fed” dilimize persenk. Faiz artırımı konusunda fal açıp yorum yapıyoruz; ama Fed’i ne kadar tanıyoruz? Fed’in sözel yönlendirme yöntemi, yıllar önce izlediğim bir Danny Kaye filmini anımsatıyor. Danny Kaye ünlü ve başarılı bir işadamı, konuları bilmiyor; ama konuşunca açık vereceğinin bilincinde olarak soruları, toplantıları vücut dili ve mimiklerle geçiştiriyor. Herkes kendine göre vücut dilini yorumluyor, değerlendiriyor ve efsane sürüyor. Fed sabır dedi, temkin dedi, süreden söz etmedi, toplantı tutanakları yayımladı, güvercinlerşahinler vb. deyip yorumluyor, öngörülerde bulunuyoruz. Sağlıklı yorum, öngörü için yapıyı, yetkileri, dengeleri, amacı, stratejiyi bilmek gerekir. Fed bir kısıtlama, tek bir kurumu da ifade etmiyor. ABD’de bir sistemden, Federal Reserve System’den (FRS) söz etmek daha doğru olur. Bu bağlamda bilinenleri yineleyeyim. ABD on iki federal reserve on iki merkez bankası bölgesine ayrılmış olup her bölgenin kendi merkez bankası vardır. Fed kısaca merkez bankasını ifade ediyorsa da ABD’de on iki merkez bankası vardır. Merkez bankalarının sahibi de özel bankalardır. ABD’de önde gelen bankaların hemen tümü sisteme üyedir. HHH Sistemin yedi kişiden oluşan Yönetim Kurulu da diyebileceğimiz Guvernörler Kurulu (Board of Guvernors of FRS ) mevcuttur. Kurul Kongre’nin de onayı ile başkan tarafından atanmış yedi üyeden oluşur. Washington D.C’de görev yapar. Jenat Yellen bu kurulun başkanıdır. Sistemin diğer bir organı Federal Açık Piyasa Komitesi’dir. (Federal Open Merket CommitteeFOMC). Komite on iki kişiden kuruludur. Komitenin yedi üyesi, Guvernörler Kurulu üyelerinden, beşi de Federal Reserve Bankaları temsilcilerinden oluşur. Federal merkez bankaları başkanları dönüşümlü olarak komitede görev alır, oy kullanırlar. New York Fed’in sistemde ayrıcalıklı konumu vardır. Faiz kararı bu komitece alınmaktadır. FRS, on iki ayrı bölge; her bölgenin kendi merkez bankası, merkezde GuvernörlerYönetim Kurulu, New York’ta Açık Piyasa İşlemleri komitesi sistemin sahibi, sisteme üye özel bankalar, karmaşık bir yapıdır. Federalfedere devlet, bölgeler arası, iş âlemibankalar arası dengeler, ekonomik gücün tek bir organda toplanmaması gibi düşünceler, karmaşık bir yapıya yol açmıştır. Ayrıca sistemin anayasal bir güvencesi de yoktur. FRS (Fed) anayasal bir kurum değildir. Kongre her zaman sistemi denetleyebilir, yetkilerini kısıtlayabilir. Sistemin amacı ekonomik fiyat istikrarını sağlamak olmakla beraber, tek amaç değildir. FRS (Fed) ekonomik büyümeyi, istihdamı, finansal istikrarı, bölgeler arası dengeyi de göz önünde tutmak durumundadır. İzlediği para politikası stratejisi, örtük çipa (nominal anchor) olarak nitelendirilmektedir. Özü, olayı, gelişmeye başlarken hatta başlamadan önce öngörüp sert tedbirler alarak baskın şeklinde önlemek, olumsuz gelişmelerin önünü kesmektir. Bir karar oluşturmada ABD’de fiyat endeksleri, perakende satış, işsizlik oranı, dış ticaret açığı, uzun vadeli tahvil faizi, ABD’den sermaye çıkışı veya sermaye girişi dayanak verilerdir. FRS (Fed) perakende satışlar hızla artıyor, tüketici fiyatları yükseliyor, işsizlik düşüyor, ABD’den sermaye çıkışı oluyor; finansal istikrar bozuluyor, cari açık finansmanında sorun bekleniyorsa faizleri hemen yükseltir, zaman yitirmez. Bu bağlamda fadder sözcükler değil, gelişmeleri, Kongre eğilimlerini, verileri izlemek daha gerçekçi beklentilere yol açar. A D 4 Arama veya işletme ruhsatı içindeki ve civarındaki arazide, sondaj dahil çeşitli yöntemlerle su arama ve bulunan suları kullanma hakkı geliyor. 4 Orman sayılan yerlerde ruhsat ve izin alanlarında da ilgili mevzuata göre izin alınarak ve bedelleri ödenerek petrol arama ve işletme faaliyetleri yapılabilecek. 4 Petrol hakkı sahiplerinin safi kazançları üzerinden ödemekle yükümlü bulundukları vergiler ve hissedarları adına yapmaları gereken gelir vergileri kesintisi toplamı, yüzde 55’i geçemeyecek. 4 Arama ruhsatı süresi karada 7, denizde 11 yıla kadar uzatılabilecek. ORMAnDA ARAMAyA İzİn Kaçak elektrikle başa çıkamayan hükümetin bulduğu çare, tarımsal sulama bölgelerindeki çiftçilerin yüzde 40’ını zora sokacak Elektrik borcu olan çiftçiye destek yok PINAR YILDIZ oldman Sachs, TL’de son günlerde görülen toparlanmanın geçici olduğunu ve dolar kurunun önümüzdeki 12 ay içinde 3.15 seviyesine çıkmasını beklediğini söyledi. Goldman Sachs ekonomisti Ahmet Akarlı tarafından kaleme alınan rapora göre, geçen hafta TL’nin diğer gelişmekte olan ülkelere göre negatif ayrışmasında görülen toparlanma “esas olarak haziran seçimlerinin yumuşak sonuçlar doğuracağına dair artan beklentilerden kaynaklanan teknik bir Goldman Sachs’ın kur tahmini 3.15 TL G gevşemeydi.” Bankanın TL konusunda uzun vadeli temkinli duruşunu koruduğu belirtilen raporda, para priminin bir yıl sonra 3.15 seviyesinde olmasının beklendiği vurgulanıyor. ABD Merkez Bankası (Fed) tutanaklarının haziranda faiz artışı için erken olduğunu göstermesiyle dolar/TL’deki aşağı yön dün de devam etti. Fed açıklamasının ardından dolar/TL 2.57’li seviyelere indi. Serbest piyasada dolar 2.5930 TL’den kapandı. l Ekonomi Servisi arımsal sulamaya ilişkin elektrik borcu bulunan çiftçilere bu yıl borçları ödeninceye kadar tarımsal destekleme ödemesi yapılmayacak. Resmi Gazete’de yayımlanan söz konusu düzenlemeye ilişkin Bakanlar Kurulu kararı, özellikle Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde sulama tarım yapanların yüzde 3040’ını etkileyecek. ÇiftçiSen Kurucu Başkanı Abdullah Aysu, “Çiftçiye verilen destekler bu haliyle bile yeterli değil. Bir de zar zor ayakta durmaya çalışan çiftçinin bu destekten mahrum T bırakılması ‘siz üretim yapmayın’ demekten başka birşey değil” diye konuştu. Aysu, “Elektrik fiyatları olması gereken fiyatın 45 katına kadar çıkarılıyor. Şu anda çiftçilerin mutlak suretle sulamaya ve dolayısıyla da elektriğe ihtiyaçları var. Bu da sulamalı tarım yapan çiftçileri ciddi etkiliyor” dedi. Aysu, sadece çiftçinin değil, gıda güvencesinin de riske sokulduğunu, sulamanın fide ve fidanların ciddi biçimde kurumasına ve az verim vermesine neden olabileceğini belirtti. Zaten yüksek olan gıda fiyatlarının daha da yüksele ceğini söyleyen Aysu, “Bunu düşünmesi gereken hükümet bu verdiği kararla hem üreticiyi hem de tüketiciyi zora sokuyor. Üretimin azlığını fırsat bilen tüccarlar da stok yaparak ayrı bir vurgun vuruyor. Bunun dışında hükümetin gıdaya yönelik politikasında ithalat ile çözüm var. Hükümet ‘basarız parayı getirtiriz ürünü’ diyor. İthalatı yapan tüccar vurgununu vuruyor” dedi. Aysu, 1 kw’ın maliyetinin çiftçiye 3840 kuruş arasında fatura edildiğini, oysa bedelin 816 kuruşu geçmemesi gerektiğini belirtti. Tüketici güveni 6 yılın en düşük seviyesinde üketici güven endeksi, mayısta 64.29’a gerileyerek altı yılın en düşük seviyesine indi. Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) işbirliği ile hazırlanan endeks nisan ayında 65.35 değerini almıştı. Verilere göre, tüketici güven endeksi mayıs ayında yüzde 1.6 düşüş gösterdi. TÜİK verilerine göre, 2012’de güncellenmiş endeksin 20042011 değerlerinin mevcut endekse uyarlanmış haliyle veri Mart 2009’da görülen 61.55 seviyesinden bu yana en düşük seviyeye gerilemiş oldu. Nisanda 86.12 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 0.7 azalarak mayıs ayında 85.50 oldu. T İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 1.6 azalarak mayıs ayında 65.70 değerine düştü. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki artıştan kaynaklandı. Tasarruf etme ihtimali endeksi ise yüzde 11.6 düştü. Nisanda 22.37 olan endeks, mayısta 19.79 değerine geriledi. Buna göre tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimalleri bir önceki aya göre azaldı. Endeksin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durum, 100’den küçük olması ise tüketici güveninde kötümser durum olduğunu ifade ediyor. l Ekonomi Servisi TMSF, Olay Medya’yı satıyor Mazot, ilaç, su ve tohum için vergi ödeyen çiftçi, elektrik borcu yüzünden bir darbe daha yedi. Bilişim sektörü 70 milyarı buldu ürkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) verilerine göre “Bilgi ve İletişim Teknolojileri Sektörü” 2014’te yüzde 12.1 büyüme ile 69.4 milyar liraya ulaştı. Sektörün istihdam gücü 103 bin kişiye çıkarken bilişim ihracatı 1.34 milyar lira olarak gerçekleşti. TÜBİSAD Bilgi Merkezi Komisyonu Başkanı Mustafa T Çağan, özellikle yazılım sektöründeki sürekli büyümenin ihracata katkısının büyük olduğunu söyledi. Çağan, iletişim teknolojilerinin toplam sektör büyüklüğü içindeki payının 48.9 milyar lira olduğunu, bilgi teknolojileri sektöründe de 20.4 milyar liraya ulaştıklarını belirtti. İhracatın yarısından fazlasını 800 milyon lira ile yazılımın oluşturduğuna dikkat çeken Çağan, “Yazılım kategorisindeki cironun yüzde 12.7’lik kısmı ihracattan elde ediliyor. Firmalara göre, en çok ihracat yapılan ülkeler arasında Azerbaycan başta geliyor. Azerbaycan’ı Almanya, Türkmenistan, Amerika, Hollanda ve İngiltere takip ediyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF), borçları nedeniyle yönetimini devraldığı Çağlar Holding’e bağlı “Olay Medya Grubu”nu satışa çıkardı. Olay TV, Olay FM, Olay Gazetesi ve Olay Trend’in bulunduğu paket için 24 milyon liralık muhammel bedel belirlendi. İşadamı ve bir dönemin Devlet Bakanı Cavit Çağlar’ın borçları nedeniyle devralınan kuruluşlar için ilk ihale 16 Haziran günü yapılacak. İhaleye teklif vermek isteyenlerin, belirlenen bedelin yüzde 10’una denk gelen 2 milyon 400 bin TL’lik teminat bedelini açıklanan banka hesabına yatırması gerekiyor. TMSF, Çağlar Holding’in yanı sıra Sifaş Makineleri Ticari ve İktisadi Bütünlüğü’nü de 20 milyon TL muhammen bedel ile satışa çıkardı. İhale 9 Haziran’da yapılacak. C M Y B