Katalog

EKONOMİ 8 TL’nin geçen haftaki hızlı yükselişinin nedeni Türkiye’ye kayıt dışı döviz girişi olabilir. Veriler şubatta rekor kıran gizemli para girişinin 2007 ve 2011 seçimlerinden önce de yükseldiğini gösteriyor. eçen hafta döviz kurunda sert bir iniş yaşandı. ABD verilerindeki zayıflama ve Fed’in faiz artırım beklentilerinin ötelenmesi sonucunda küresel piyasalarda doların değer kaybetmesi ile tüm gelişen para birimlerindeki yükselişe Türk Lirası da katıldı. Buna ek olarak, TL yüzde 4 ile dolara karşı en çok değer kazanan para birimi oldu. Pazartesi gününe 2.69 düzeyinde başlayan dolar/TL serbest piyasada 2.5790’dan haftayı tamamladı. Yıl başından bu yana dolara karşı yaklaşık yüzde 14 değer yitiren TL, geçen hafta bu kayıpların yüzde 4’ünü geri verdi. Dolar endeksi ise sadece yüzde 2 düştü. Türkiye’de Merkez Bankası’nın (TCMB) bağımsızlığı ile ilgili tartışmaların, ekonomideki ivme kaybının ve seçim belirsiz Altın ihracatında rekor Türkiye’nin İngiltere’ye külçe altın ihracatı, yılın ilk 3 ayında 15 katına çıkarak 859 milyon dolara ulaştı. Toplam altın ihracatı da 4 milyar dolara yükseldi. Cepte uyarı tonu bitiyor BTK Başkanı Tayfun Acarer, numarasını taşıyan ve uyarı tonunu duymak istemeyen abonelerin, arama sırasında uyarı tonunu kaldırabileceğini söyledi. Bugüne dek 82 milyon 44 bin cep telefonu numarası taşındı. Pazartesi 18 Mayıs 2015 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: EBRU ADALI Dolarda ‘gizemli’ düşüş Gözler Merkez’de Bu hafta 20 Mayıs’ta TCMB’nin para politikası kurulu toplantısı var. Merkez’in seçim öncesinde yeni bir karar alması beklenmiyor. Diğer yandan Merkez’in faiz silahını kullanmaması eleştirilere hedef olmayı sürdürüyor. JP Morgan TCMB’nın seçimlere kadar hükümetle ateşkes ilan ettiğini, seçimlerden sonra faiz indirimi baskısının süreceğini belirtti. AB Maliye Bakanları da yıllık gözden geçirmede Merkez’i eleştirdi. Küresel piyasalarda Fed’in toplantı tutanakları izlenecek. ABD’de perakende satışlar tahminlerin aksine değişmedi. Tutanakların ayrıntıları Fed’in faiz artırım süreci hakkında daha net bir bilgi verebilir. Yunanistan ile ilgili ise herhangi bir takvime bağlı olmadan Eurogroup toplantısı mümkün. Fed tutanakları ve ABD verilerinin doları güçlendirmesi, Yunanistan konusunda olumsuz gelişmeler olması halinde dolar/TL 2.60’ın üzerine çıkabilir. G liğinin sürdüğü dönemde liranın hızlı toparlanışı dikkat çekti. Lira çok fazla değer yitirdiği için hızlı toparlanabileceğini belirten uzmanlar başka bir noktaya daha dikkat çekiyor. Bu da son günlerde rekor üstüne rekor kıran ve ‘gizemli para’ olarak adlandırılan net hata noksan kalemiyle ilgili. Uzmanlara göre Türkiye’ye kayıt dışı döviz girişi doların bu denli düşüşünde etkili olabilir. Türkiye’ye kayıt dışı döviz girişi olup olmadığı 10 Temmuz’da Mayıs ayı ödemeler dengesi açıklandığında belli olacak. Geçen hafta Merkez Bankası şubat ayı cari açık verilerini de revize ederken, tartışma yaratan net hata/noksan rakamı da 4.3 milyar dolardan 4.6 milyar dolara yükseltildi. Böylece son 17 yılın rekoru kırıldı. Diyanet Teftiş göreve iyanet İşleri Başkanlığı’na (DİB) 2015 bütçesinden 5.7 milyar TL ödenek ayrıldı. DİB bütçesi, büyüklük olarak her yıl en az üç bakanlığı geride bırakıyor. Ne vakit kuruma ayrılan bütçe büyüklüğü tartışılsa, aynı savunma yapılır: “Bütçenin yüzde 90’ından fazlası personel harcamalarına gidiyor.” Sanki din hizmeti vermek, personel harcamalarının sorgulanmasına engelmiş gibi yapılan bu savunmanın, neden anlamlı olmadığı dün ortaya çıktı... Frankfurt’taki 6 No’lu sandıkta mükerrer oy kullandığı iddiasıyla hakkında tutanak tutulan ve aynı zamanda sandık başkanı da olduğu belirtilen Hasan Tüfek, bir Diyanet personeli. Frankfurt Başkonsolosluğu Din Hizmetleri Ataşeliği’nde görevli Tüfek’in, Dietzenbach Fatih Camii imamı olduğu bilgisi yer alıyor. HHH Resmi tutanağa göre, Hasan Tüfek 14 Mayıs 2015’te kendi oyunu kullanmış. Oy kullanırken fotoğraf çektirmiş. İkinci kez oy kullanırken üç gün önce fotoğrafını çeken parti gözlemcisi tarafından fark ediliyor. “Eşim adına oy kullanıyorum” deyince “Eşinin adı Doğan mı” sorusuyla mükerrer oy kullanma girişimi engellenen Hasan Tüfek’in sandık kurulu başkanlığından azledilmesi talep ediliyor. Din görevlisi Hasan Tüfek daha önce Bandırma’da görev yapıyormuş. Bandırma’dan Almanya’ya tayin edilmesi, geçici değil, uzun süreliğine olduğu için Avrupa Türk İslam Birliği (ATİB) tarafından sevinçle karşılanmış. HHH Hasan Tüfek 6 Aralık 2012’de Bandırma Sanayii Camii’nde verdiği cuma hutbesinde “mümin kişi”yi şöyle tarif ediyor: “Mümin; Allah katında kurtuluşa erenlerden olabilmek için ibadetlerini yerine getiren, faydasız ve boş şeylerden yüz çeviren, zekâtını veren, namusunu koruyan, sözünde ve özünde doğru ve doğrulukta örnek olan insandır.” Hasan Tüfek’in cemaate seslendiği gibi, kendisinin de “sözünde ve özünde doğru ve doğrulukta örnek olan bir insan” olup olmadığını bağlı bulunduğu DİB, inceleyip soruşturacaktır muhtemelen. Yeri gelmişken... DİB Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, 2731 Mart 2015 tarihleri arasında, AfyonSandıklı’da bir müfettişler semineri düzenlemiş. Rehberlik ve Teftiş Başkanı İsmail Karagöz, açış konuşmasında DİB personeli ile müfettiş sayısı arasındaki ilişkiye dair bilgi veriyor: “1995 yılında müfettiş sayısı 61, Diyanetin personel sayısı 75.048 iken, 2015 yılında müfettiş sayısı 58’e düşmüş personel sayısı 119.419’a yükselmiştir. 1995’te 1230 personele 1 müfettiş düşerken, 2105 yılında 2058 personele bir müfettiş düşmektedir. 2014 yılında toplam 675 soruşturma yapılmış, bunlardan 406 sabit olduğu için soruşturma raporu, 269 sabit olmadığı için inceleme raporu yazılmıştır.” Aynı konuşmada, inceleme ve soruşturma ile suçluyu suçsuzdan ayırmanın, doğru ve hakikati ortaya çıkarmanın önemine de vurgu yapılıyor. DİB Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, personel başına düşen müfettiş sayısının yetersizliğini bahane yapmadan, Hasan Tüfek hakkında inceleme başlatmalı. Yoksa bu “personel harcamaları” daha çok tartışılır. D Haziran 2011’deki seçimlerden önceki son dört ayda da Türkiye’ye 4 milyar 101 milyon dolarlık gizemli para girişi olmuştu. Merkez Bankası verilerine göre Mayıs 2011’de ise 3 milyar 530 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para ödemeler dengesinde yer aldı. 2007 seçimlerinden önceki dört ayda ise 3 milyar 604 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi oldu. Merkez Bankası resmi olarak net hata noksan kaleminin dört temel sebepten kaynaklandığını söylüyor: İthalat veya ihracatta mal hareketiyle ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması, gümrük işlemlerindeki beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına, yani yastık altına çıkarıl Seçim dopingi ması, turizm ve bavul ticareti gibi verilerin anketler yoluyla toplanmasında oluşan hatalar. Ancak ekonomistlere göre bu nedenlerin hiçbirisi bu denli büyük bir net hata noksan kalemine yol açacak miktarda para akışını sağlayamıyor. Diğer yandan 18 Mayıs haftasında Türkiye para piyasalarından 810 milyon dolar kaçtı. Merkez Bankası’nın verilerine göre yabancılar bir haftada net 91.36 milyon dolarlık hisse senedi, 809.9 milyon dolarlık devlet iç borçlanma senedi sattı. Bu hafta perşembe açıklanacak veriler geçen haftaki sıcak para girişi ya da çıkışını gösterecek. Kurdaki düşüşü sağlayabilecek kadar sıcak para girişi olup olmadığı gözler önüne serilecek. 800 milyon kaçtı Kömürü işçi değil makine çıkaracak ömür madenlerindeki can kayıplarıyla sarsılan Türkiye’de, insansız kömür çıkaran teknolojilerin denemesine başlandı. AA’nın haberine göre Tavşanlı’daki bir madende denenen sistem, 2 bin 500 personelin çıkardığı kömürün, 300 bakım onarım işçisiyle çıkarılmasına imkan veriyor. Madenlerde iş güvenliği konusundaki en son teknolojiler, İzmir’deki Madencilik Fuarı’nda sergilendi. Madenlerde hayat kurtaran sistemlerinin sergilendiği fuarda, ilgiyi en fazla “mekanize kömür çıkarma makinesi” çekti. Çin’de üretilen makineyi ithal eden firmanın genel müdürü Sedat Yılmaz, madencilik sektöründe gelişen teknolojiyle artık emek yoğun üretimin en aza indirgendiğine dikkati çekti. Yılmaz, Soma ve Erme K nek’teki kazalar sonrası maden firmalarından yoğun talep gördüklerini söyledi. Uzaktan kumandalı Sistemin halen Kütahya Tavşanlı’da Türkiye Kömür İşletmelerine ait Ömerler Yeraltı İşletmesi’nde kullanıldığını anlatan Yılmaz, “Kömür madenciliğinde en son teknoloji olan hidrolik tahkimatlar, kömür kesme makinesi ve zincirli konveyör ile bir sistem olarak galerinin içine yerleştiriliyor. Uzaktan kumanda ya da tahkimat sistemi üzerindeki valflerle de idare edilebilen sistem, çalışmaya başladığında kazma kürek kullanmadan, patlatma yapmadan kömür çıkarabiliyor. Bu ocakta kurulu bulunan mekanize sistem, bir günde 7 bin ton kömür üreterek rekora imza attı” dedi. İşçilere aileleri de destek verirken, bir işçinin demir parmaklıklar arkasından çocuklarıyla hasret giderdiği anlar da objektiflere takıldı. Renault, Tofaş ve Coşkunöz fabrikalarında metal işçilerinin eylemi sürerken, bugün Mako, çarşamba Valeo’da işçiler üretimi durdurmaya hazırlanıyor. etal işçilerinin üretimi durdurma eylemi dördüncü gününü geride bırakırken, Bursa’daki iki metal fabrikasında daha işçiler eyleme hazırlanıyor. Bursa’nın en büyük otomotiv yan sanayi fabrikası Mako’da bugün, Valeo’da ise çarşamba üretim duracak. Bursa’da işçiler fabrika önünde battaniyelere sarılarak sabahlarken onlara diğer metal fabrikalarında çalışan işçiler de destek ziyaretinde bulundu. İşçiler haklarını alana kadar eylemde kararlı olduklarını söyledi. İşçiler, diğer fabrikalardaki metal işçileri ve aileleri dışında kimsenin yanlarına girmesine izin vermezken, CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal ile Bursa Milletvekili Sena Kaleli, önceki gece Renault işçi Metal işçisi 2 fabrikada daha eyleme hazırlanıyor M lerini ziyaret etti. Tanal, “İşverenin bir an önce işçilerle görüşüp uzlaşmaya varması gerektiğini ve üretimin yeniden başlaması ülke ekonomisi açısından önemli bir konudur” dedi. TOBB’da HDP krizi TOBB Genel Kurulu’na CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural da katılmıştı. ürkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) 71’inci Genel Kurulu’na AKP, CHP, MHP liderleri davet edilirken, HDP Eş Genel Başkanları’nın davet edilmemesi, TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun bugün Diyarbakır’a yapacağı ziyaret öncesinde Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nı (DTSO) karıştırdı. TOBB Diyarbakır Genç Girişimciler Kurulu’nun konuyla ilgili basın açıklaması tartışmalar nedeniyle iki kez ertelendikten sonra dün yapıldı. DTSO tüm meclis üyeleri T adına Başkan Celalettin Birtane ve TOBB Diyarbakır Genç Girişimciler İcra Kurulu adına İcra Kurulu Başkanı Halis Bilen imzasını taşıyan açıklamada “Türkiye’nin iş hayatının çatı örgütü olan TOBB’un Genel Kurulu’na HDP’nin davet edilmemesini üzüntüyle karşılıyoruz. Ülkemizin içinde bulunduğu bu süreç, daha çok birlikteliği ve katılımcılığı gerektirirken, dışlanma ve ötekileştirme algısı yaratacak her türlü tutum ve davranışlardan da kaçınmayı zorunlu kılmaktadır” denildi. l Ekonomi Servisi Tofaş fabrikası önünde oturma eylemi yapan işçiler ise zaman zaman giriş kapısı önüne gelerek slogan attı. Oğluna destek için Tofaş fabrikası önüne gelen Semra Bayram, oğluna sonuna kadar destek olacağını söyledi. 8 yaşındaki Mehmet Efe Tezel de dayısına destek için geldiğini söyledi. Çeşitli sendika ve sivil toplum kuruluşları ile diğer fabrikalardaki işçiler eylemdeki işçilerin gıda ve su ihtiyaçlarını karşılıyor. ‘Provokatörleri ayıklayın’ İşçilerin toplu olarak istifa ettiği Türk Metal Sendikası’nın genel kurulu ise dün Eskişehir’de yapıldı. Türk Metal Genel Başkanı Pevrul Kavlak, Bursa’daki işçilere seslenerek eyleme son vermelerini istedi. Kavlak, “Bizim sizinle bir sorunumuz yok. Olmadı, olmayacak. Artık yalanlara inanmayın. Bakanlık müfettişinin söylediği gibi kendinizi tehlikeye atmayın. Artık bitirin. Bitirin ki çok geç olmadan, hiçbir namuslu, dürüst, çalışkan işçinin burnu bile kanamadan bu işi çözebilelim. Aranızdaki provokatörleri, ajanları, militanları ayıklayın. Siz, tercihinizi, bu hainlerden yana değil, çoluğunuz çocuğunuz eşiniz ailenizden yana kullanın. Bulanık suda balık avlamaya çalışanlara sesleniyorum. Siyasi partilerin ve seçime katılacak adayların dikkatini çekmek istiyorum. Ateşe odunla gitmeyin. O fabrikaların önü seçim meydanı değil” dedi. l Yurt Haberler Servisi Kargo aracılığıyla dolandırıcılık Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Hukuk Komisyonu Başkanı avukat Murat Emergen, dolandırıcıların, “2 bin liralık ürün kazandınız. Sadece kargo ücreti olan 120 lirayı ödeyeceksiniz” vaadiyle gönderdikleri kargolarla tüketicileri aldattıkları uyarısında bulundu. AA’ya konuşan Emergen, “Tüketicinin kargoyu kontrol etmeden parayı ödemesi şartı koşuluyor. Haliyle tüketici, kapıda 100300 lira tutarında bedeli ödemiş oluyor ama iş işten geçiyor. Kargodan gelen kutudan değersiz eşyalar hatta gazete parçaları çıkabildiğini görüyoruz. Dolandırıcılar, kargo firmalarını da kendi sahtekârlıklarına alet ediyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Çipras: Kredi yoksa ödeme de yok Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, kreditörlerin kendilerine likidite desteği sağlamaması halinde, bu ay 750 milyon dolarlık IMF ödemesini yapmayacakları söyledi. Yunanistan’da Aleksis Çipras yayımlanan Kathimerini gazetesinin haberine göre, Çipras, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker, IMF Başkanı Christine Lagarde ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mario Draghi’ye 8 Mayıs’ta bir mektup gönderdi. Çipras mektubunda, Yunanistan’ın iç likidite kaynaklarının tükendiğini, geçen yıl ağustos ayında varılan son kurtarma anlaşmasındaki tüm istekleri yerine getirmelerine rağmen, 240 milyar Avroluk anlaşma uyarınca yapılması gereken ödemeleri alamadıklarını belirtti. Kathimerini mektubun “blöf” olabileceğini de yazarken, Yunanistan hükümetinden haberle ilgili bir açıklama gelmedi. l Ekonomi Servisi C M Y B