Katalog

19 ŞUBAT 2015 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA 15 Devlet Hukuku Arkadan Dolanır mı? “Hukukun arkasından dolanmak” deyimini mutlaka duymuşunuzdur. Ekşi Sözlük’te bakın nasıl tanımlanmış: “İşine gelmeyince kanunun açık hükmüne riayet etmemek, bir merasime uymaktan imtina etmek kastıyla, kanunda bir boşluk bulmak ve buradan içeri sinsice süzülüp, tereyağı ve kıl ilişkisinde olduğu gibi, en sonunda ak kaşık misali parlayarak su yüzüne çıkmak, bildiğini okumaktır, cingözlüktür, ensesinde gözü olmaktır.” Biraz da esprili bir şekilde ama çok güzel tanımlamış Ekşi Sözlük. Bazen kanundaki boşluğu değerlendirmek isteyen yurttaşlarımız da bu yolu tercih ederler. Tam olarak suç teşkil eden bir fiil de sayılmaz. Yukarıdaki tanımlamada bahsedildiği üzere biraz cingözlük yapmaktır. Peki, bu cingözlüğü devlet yani kamu otoritesi gerçekleştirir mi? Ulaşmak istediği sonuca hukukun arkasından dolanarak erişmek ister mi? Aslında gelişmiş demokrasilerde böyle bir durumla karşılaşmak mümkün değildir. Ancak demokrasi kültürü ve hukuk devleti ilkesi tam olarak yerleşmemiş yerlerde bu tür durumlarla karşılaşmak mümkün. Ülkemizde buna benzer durumlarla oldukça sık karşılaşıyoruz. Geçmişte ve daha bu ayın başında bir örneğini yaşadık. Böylece büyük tepkilere neden olan, zaten devletin muhtelif birimlerinde bulunan bilgilerin yeniden istenmesi anlamına gelen mükellef bilgileri bildirimi artık verilmeyecekti. Bu bildirim 17 Ocak tarihinde iptal edilmişti. “Arkadan dolanma” işte bu andan itibaren devreye girmeye başladı. Gelir İdaresi, 3 Şubat tarihinde muhtasar beyanname formatında değişikliğe gitti. Hiçbir idari düzenlemeye dayanmayan bu format değişikliği ile iptal edilen mükellef bilgileri bildirimde yer alan konular istenmeye devam edildi. Gelir İdaresi, yaptığı format değişikliği ile muhtasar beyannamenin ekler kısmına işyeri/işçi bilgileri kulakçığı ekledi. İşyerine ilişkin istenen bilgiler; işyeri türü, işyerinin adresi merkez/şube, işyeri adres numarası... Diğer taraftan aynı ekte yer alan başka bir bölümde ise işyeri çalışan SGK bilgileri başlığında, işyeri kodu, SGK işyeri numarası, çalışanların toplam sayısı, asgari ücretli sayısı, diğer ücretli sayısı, kadın sayısı, erkek sayısı, gelir vergisinden muaf çalışan sayısı, engelli çalışan kadın/erkek sayısı, SGK’den muaf kadın/erkek çalışan sayısı gibi istatistiki bilgiler isteniyor. Aslında bu bilgilerin tamamı Sosyal Güvenlik Kurumu’nda bulunuyor. Bütün bunlar yerine, işyeri SGK sicil numarası istenmesi yeterli. Böylece iki kurum arasındaki işbirliği ile Gelir İdaresi istediği bilgilere erişmiş olurdu. Bu sayede de devletin bir biriminin hukuku arkadan dolandığına şahit olmazdık. Kaldırılan bir bildirimin, bilgilerin farklı bir yöntemle yeniden istenmesini yaşamamış olurduk. En önemlisi de yüz binlerce mükellef ve binlerce mali müşavir iş yükü olarak geri dönen angarya ile yeniden yüz yüze kalmazdı. Ocak ayında son derece önemli bir gelişme yaşandı. Mükelleflere ve mali müşavirlere gereksiz angaryalar yükleyen 413 seri numaralı VUK genel tebliği yürürlükten kaldırıldı. Yani “mükellef bilgileri bildirimi” verme zorunluluğu kaldırıldı. Farklı şekilde bildirime devam SGK’de bilgiler var SOSYAL GÜVENLİK Resmi Gazete’de “Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası Hakkında Karar” yayımlandı. Yeraltı ve yerüstü kömür madenciliği, kömürden gayri yeraltı madenciliği faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzelkişilerin istihdam ettirdikleri üretim ve üretim hazırlığı faaliyetinde bulunan personeli için “Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası (Sigorta)” yaptırmak zorunda. Sigorta poliçesi olmadan bu faaliyetlerde bulunamayacak, faaliyetlere devam edilemeyecek. Aynı zamanda faaliyette bulunmak için ilgili kamu kurumlarına yapılan ruhsat başvurularında sigorta poliçesi aranacak. Belirtilen faaliyetlerde bulunan gerçek ve tüzelkişilerin sigorta talebi üzerine, sigorta şirketince, faaliyetin yapılacağı tesisin, Hazine Müsteşarlığı’nca ilgili kurumların görüşü de alınmak suretiyle belirlenecek asgari Madenciye Sigorta Şartı! sigortalama şartlarını sağladığının tespiti için, sigorta eksperi marifetiyle risk incelemesi yaptırılacak. Risk incelemesi sonucunda faaliyetin yapılacağı tesisin asgari sigortalama şartlarını sağladığının tespiti üzerine ilgili tesis için Kapsama giren işletmeler sorumlu sigorta poliçesi düzenlenecek. Poliçe başlangıcından itibaren altı ay içinde aynı risk incelemesi tekrar edilecek. Poliçe yürürlükteyken yapılan risk incelemesi sonucunda ilgili tesisin asgari sigortalama şartlarını kaybettiğinin tespiti halinde mevcut sigorta teminatı askıya alınacak, durum ruhsat vermeye yetkili kamu kurumlarına bildirilecek. “Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası Hakkında Karar”ın yürürlük tarihi Resmi Gazete’de yayımlandıktan itibaren üç ay sonra olarak kararlaştırıldı. Bu anlamda kapsam içerisinde giren maden işletmeleri 06.05.2015 tarihinden itibaren sorumlu olacaklar. Sigorta tazminatının tespitinde zarar hesabı yapılmaz. Ancak söz konusu tazminat, hak sahiplerinin ilgili özel hukuk mevzuatı çerçevesinde sahip oldukları zarara bağlı diğer tazminatın hesabında dikkate alınır. SORUCEVAP Mahkeme kararıyla yaş düzeltmesi emekliliğimi etkiler mi? Mahkeme kararıyla yaşını büyütenlerin ilk defa sigortalı oldukları tarih esas alınarak emeklilik yaşı bulunur. Yani sigortalı olduğunuz tarihteki 1970 doğum tarihine göre emeklilik yaşınız hesaplanır. Sigortalı olduktan sonra yapılan yaş düzeltmelerinin emekliliğe bir etkisi yoktur. Ben 1965 doğumlu olmama rağmen o dönemde babam 1970 doğumlu olarak nüfusa kaydettirmiş. İlk defa 1990 yılında sigortalı oldum ve 1995 yılında da mahkeme kararıyla doğum tarihimi 1965 olarak kayıt ettirdim. Buna göre emeklilikte 1965 yılı mı esas alınır? Yoksa 1970 yılı mı? Ali Yiğit Sorularınız için [email protected] adresine mail atabilirsiniz. Tüm sorular eposta ile tek tek cevaplanacaktır. Ombudsmanı takan yok FIRAT KOZOK ANKARA 12 Eylül 2010 referandumuyla gerçekleştirilen anayasa değişikliğinden sonra kurulan ve yurttaşların kamu kurumlarının işlemleriyle ilgili şikâyetlerini çözmek ve kamuda şeffaflığı sağlamak için büyük beklentilerle kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (ombudsmanlık) sesini duyan yok. Kuruma, faaliyete geçtiği 29 Mart 2013’ten bugüne kadar toplam 13 bin 277 başvuru yapıldı. Kurum başvurulardan 194’ü hakkında tavsiye ya da kısmen tavsiye kararı verdi. Kamu kurumları 109 karara uymadı, 27’sini de görmezden geldi. Yalnızca 37 karara uyuldu. Büyük beklentilerle kurulun ombudsmanlık, Türkçe, Kürtçe, Arapça ve İngilizce tanıtım metinleriyle tanıtımını yapmıştı. Nihat Ömeroğlu başkanlığındaki kurumun Gezi Direnişi, Soma faciası, TEOG sistemi gibi konularda hazırladığı bazı raporlar kamuoyunda geniş yankı uyandırmıştı. Geçen yıl sonu kurum tarafından düzenlenen Uluslararası Ombudsmanlık Sempozyumu’na katılan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2002 yılı sonundan itibaren Türkiye’de demokratikleşme, insan hak ve özgürlüklerini güçlendirme adına tarihi adımlar atıldığını vurgulayarak, Ombudsmanlık Kurumu’nun bu amaçla atılan adımlar içinde önemli bir yer tuttuğunu söylemişti. Erdoğan, “Bireyin idareye karşı haklarını savunma mekanizması gerek Anayasa Mahkemesi’ne başvuru hakkıyla gerek Kamu Denetçiliği Kurumu ile öze dönüşten, kökleriyle yeniden kucaklaşmaktan başka bir şey değildir” demişti. Kuruma, göreve başladığı tarihten 2014 sonuna kadar toplam 13 bin 277 başvuru yapıldı. Bu başvuruların 12 bin 445 tanesi sonuçlandı. Kuruma yapılan başvurulardan 2013 yılında 64’ü tavsiye, 11’i kısmen tavsiye kararı ile sonuçlandı. 2014 yılında ise tavsiye kararlarının sayısı 93’e, kısmen tavsiye kararlarının sayısı da 26’ya çıktı. Kuruma gelen şikâyetlerin konuları ve şikâyet edilen kurumlara bakıldığında da ise eğitim ve kamu personel rejiminin en çok şikâyetçi olunan konular olduğu göze çarpıyor. Kuruma gelen başvurularda şikâyet konularına göre dağılımda ilk üç konu ve şikâyet sayıları şöyle sıralanıyor: “Kamu personel rejimi (3 bin 491), eğitimöğretim, gençlik ve spor (2 bin 259), çalışma ve sosyal güvenlik (1307)” Kamu Denetçiliği Kurumu tarafından verilen 194 kararın 136’sına ya uyulmadı ya da gözardı edildi KENDİ PROJESİNİ LAİK EĞİTİME AYKIRI BULDU Kaymakamlıktan hurafe kitap itirafı EMRE DÖKER İZMİR Çiğli’de kaymakamlığın 2 yıldır “81 il 81 kitap” adı altında ilkokullarda dağıttığı hurafe dolu kitapları öğrencilere okutmayan EğitimSen üyesi 10 öğretmene soruşturma açıldı. İlçe milli eğitim müdürlüğünün soruşturma aşamasında yaptırdığı bilirkişi incelemesinde, “kitapların 47’si bilimsel, laik, demokratik eğitim anlayışına aykırıdır” sonucu ortaya çıktı. Kaymakamlık, bu raporun ardından geri adım atarak öğretmenlere herhangi bir işlem yapılmayacağını bildirdi ve kitapların dağıtımını durdurmak zorunda kaldı. Kamuoyundan tepki gören söz konusu kitaplarda, “Türk İslam medeniyetinin karşı karşıya kaldığı en büyük tehlike laikliktir.”, “Cariyeler kölelik statüsündedir, padişahlar hür köle dört kadına nikâh kıyabilir”, “Son döneminde ulusalcı terör var. Meşruiyetin bir tek kaynağı vardır, o da ilahi iradedir” gibi ifadeler yer alıyordu. EğitimSen’li öğretmenlerin karşı çıktığı kitaplardan 47’sinin, “çocukları olumsuz etkileyebilecek, pedagojik, bilimsel ve laik eğitim anlayışına uygun olmadığı, cinsiyetçi, ötekileştirici, şiddeti normalleştirici içeriklere sahip olduğu, çocukları her türlü istismara karşı koruyucu nitelikte olmadığı” belirlendi. KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK [email protected] Şans Topu’nda 5 artı 1 bilen 2 kişi, 314 bin 516’şar lira kazandı. Kazandıran numaraların 10, 22, 25, 32, 34 ve + 1 olarak belirlendiği çekilişte 5 bilenler 2 bin 735’er lira, 4 +1 bilenler 403.75’er lira, 4 bilenler 32.4’er lira, 3+1 bilenler 22,40’ar lira, 3 bilener 3.90’ar lira, 2+1 bilener 6.75’er lira ve 1+1 bilener 3.90’ar lira ikramiye alacak. Şans Topu çekildi BULMACA Orhan Pamuk Aslı Akyavaş SEDAT YAŞAYAN ‘Duygusal editörüm’ Son kitabı ‘Kafamda Bir Tuhaflık’ı 3 yıldır birlikte olduğu Aslı Akyavaş’a ithaf eden Orhan Pamuk, “Kitabı yazarken Aslı’dan çok nasihat aldım. Beni birçok konuda uyardı. Aslı sabah işe gidiyordu, ben evde yazıyordum” dedi. Aslı Akyavaş için ‘duygusal editörüm’ diyen Orhan Pamuk, “Günün mutluluğu Aslı’nın eve gelip, yazdıklarımı ona okumamdı” yorumunu yaptı. ÇİZGİLİK KAMİL MASARACI kamilmasaracı@gmail.com YENİ ROMANIYLA İLgİLİ İPUçLARI vERDİ Orhan Pamuk kuyu kazıcılarını anlatacak Kültür Servisi Nobel ödüllü Orhan Pamuk, gelecek romanı için bir kuyu kazıcısıyla çırağının hikâyesi üzerinde çalıştığını söyledi. Pamuk, Notos dergisinde Semih Gümüş’e verdiği söyleşide “Kara Kitap bitince de kısa bir roman yazmayı çok istedim. Şimdi o duygu var. Kuyu kazan bir adam ve çırağıyla ilgili bir şey var aklımda. Bakalım girebilecek miyim. Notlarını almıştım, cümleler, araştırmalar. Gene 30 yıl evvel yaptığım bir röportaja dayanıyor. Gördüğüm insanlarla, bir kuyu kazan kuyucuyla ve çırağıyla konuşmuştum” dedi. Pamuk AFP muhabiri Philippe Alfroy’a verdiği söyleşide de “Şu sıralar yoğun olarak yeni romanımın üzerinde çalışıyorum. Romanım bazı sadık okurlarımı hayal kırıklığına uğratabilir, zira diğerleriyle kıyaslandığında hayli kısa olacak. Bir kuyu kazıcısıyla çırağının alegorik hikâyesini anlatacağım” demişti. HARBİ SEMİH POROY 1/ Atılmış ve eği 1 rilmeye hazırlan2 mış, top biçiminde yün ya da pa 3 muk... Hatay ilin 4 de bir ırmak. 2/ 5 Sınır nişanı... Çiçektozu tane 6 ciğinin dış kat 7 manı. 3/ Ege 8 Bölgesi’nde, Bafa Gölü’nün gü 9 neyinde yer alan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 bir dağ... Bir soru sözü. 4/ Şekelin yüzde 1 S E L Ü L İ T M biri değerindeki İsra 2 A C U R L A B A il parası. 5/ Toprakla 3 L E G A T O A R rın fiziksel ve kimyasal 4 L A T U A R A özelliklerini inceleyen 5 A R Z T E V İ L bilim dalı. 6/ İskambil6 M E D U MA N deki dört renkten biri... K Osmanlı Devleti’nde 7 A S M O L E N ki sivil rütbelerden bi 8 T İ U Ç A R I ri. 7/ “Kakım” da de 9 F O R U M K E T nilen bir kürk hayvanı... Kumaş üzerine yapılan bir tür işleme. 8/ Mezar... Vilayet... Bestelenmiş her tür şiire Batı’da verilen ad. 9/ Nâzım Hikmet’in bir tiyatro oyunu... Metalleri yontmak için kullanılan çelik kalem. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Rus köylülerinin giydiği koyun postundan yapılmış üstlük... İsyankâr. 2/ Mersin’in Silifke ilçesinde antik bir kent... Belli bir işe gücü yetmeyen; âciz. 3/ “Efelek” de denilen ve yaprakları sebze olarak kullanılan bir bitki... Neon elementinin simgesi. 4/ Eski Yunan kentlerinde pazaryeri. 5/ Çocukbilim. 6/ Dört köşe döşeme taşı... Muğla’nın bir ilçesi. 7/ İskambilde bir kâğıt... Muhasebecilikte işlemlerin günü gününe defterlere yazıldığı durum. 8/ Arap abecesinde bir harf... İsrail’in plaka imi... Ateş. 9/ Argoda çok çalışan öğrenciye verilen ad... Yere dikilen işaret çubuğu. SOLDAN SAĞA: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 C M Y B