Katalog

SAYFA CUMHURİYET 12 AĞUSTOS 2014 SALI 6 HABERLER ‘Türkiye partisi’ söylemi MAHMUT LICALI 3.9 milyon kişinin tercihi olan Demirtaş’a İç Anadolu ve Karadeniz’den de oy geldi oyları katladı yüKsEK KatılımDa ‘baraj’ sıKıNtısı Yüzde 75 düzeyinde gerçekleşen katılım oranının son iki genel seçimde yüzde 85 ile yüzde 87 düzeyinde olduğu göz önüne alındığında, HDP’nin aldığı söz konusu 3.9 milyon oy 2015 seçimlerinde yüzde 8 dolayına düşecek. Bu kapsamda 2015 seçimlerine partinin bağımsız adayla mı yoksa parti kimliğiyle mi gireceği konusunda, cumhurbaşkanı seçimine katılım oranının düşük olması nedeniyle bu aşamada net bir karar verilemeyeceği ifade edildi. Ayrıca HDP’nin oylarını hem bölge hem de Türkiye genelinde katılımın düşük olmasına karşın artırması, çözüm sürecine verilen destek olarak yorumlandı. Kaçan Altın Fırsat Çatı adayı yöntemi yanlış mıydı: Seçim sonuçları belli olduktan sonra çatı adaylığına bindiren bindirene... Ben muhalefetin tek aday üzerinde anlaşmasını, seçim stratejisi açısından doğru buldum, sonuç olumsuz çıkınca, görüşümü değiştirecek değilim, sadece tartışacağım, öncelikle şu görüşü: Her parti kendi adayıyla katılsaydı, seçimler ikinci tura kalırdı. Bu olasılık var. Tabii MHP ve CHP’den, yerel seçimde oy verip de bu seçimde sandığa gitmeyen 4 milyon kadar seçmenin katılımı koşuluyla... Yoksa iki parti de adaylarına parti oyları kadar oy alırdı... Neden sandığa gitmedi seçmen kitlesi? Adayı protesto ettikleri için mi, yerlerinde bulunmadıkları için mi, seçime önem vermedikleri için mi? Kılıçdaroğlu’na tıpış tıpış gideceksiniz protestosu mu? Ve bu nedenlerin yüzdeleri nedir? Bilgi üretmeden, bu teze doğru diyemeyiz. Her parti kendi adayı ile katılsaydı, yine de seçim ikinci tura kalmayabilirdi! CHP, partisinden geniş kabul gören bir aday çıkarsaydı, partisinin oyunu (belki 1 fazlasıyla) alırdı (yüzde 2527). MHP de öyle... İkinci tura kalınma varsayımını doğru kabul edersek: Mesela MHP seçmeni Baykal’a mı oy verecekti? Veya yüzde kaçı? CHP seçmeni (diyelim ki yüzde kaçı) mesela Meral Akşener’e mi oy verecekti? Veya diyelim Kürt siyasal hareketinin oyları CHP’ye mi yönelecekti, yoksa RTE’nin arkasına mı dizilecekti... Eğer bir muhalefet cumhurbaşkanı seçtirme stratejiniz varsa, ikinci turda bunun nasıl gerçekleşeceğini söylemelisiniz... Çatı adayı projesi, ikinci tura kalabilmeye yönelik bir stratejiden çok, ilk turda, RTE yerine bir cumhurbaşkanı seçebilmenin tek seçeneğiydi. RTE ile çatı adayı arasındaki oy farkı, yüzde 3.5’tir. Baktığınızda, her iki parti de seçmenini tamamen ikna edebilseydi, farkı kapatabilirlerdi ve bu durumda strateji doğru çıkardı. Ama bunu yapamadılar. CHP ve MHP gibi aralarında önemli anlarda oy geçirgenliği (Yüzde kaç? 2, 3, 5?) olan ama ayrılıkları ve farklılıkları bunlardan çok daha fazla (Yüzde kaç? 8090?) olan iki partinin, bir çatı adayı üzerinde anlaşabilmesi, dünyanın en zor problemlerinden biri olabilir. Her iki parti de “seçmenim ona oy verir mi, ben verir miyim, kendimi tehlikeye atar mıyım...” gibi onlarca sorunun üzerinden gelmek zorunda... Bu açıdan bakıldığında, her iki parti de aslında, başarısızlık durumunda bir risk altına girdiler. Kendileri ve koltukları için en risksiz durum, kendi adaylarını çıkarıp arkalarında durmaktı! di. Gür, çıkan tablonun, genel seçimler için güçlü bir başbakanı zorunlu kıldığını Adil Gür ifade etti. Gür, seçimin ardından ortaya çıkan rakamları Cumhuriyet’e yorumladı... ANKARA Türkiye genelinde 78 ilde oyunu artıran HDP, yarışa katıldığı Selahattin Demirtaş kampanyasını bölge eksenli olmak yerine “Türkiye partisi” söylemi üzerine kurmasının etkisiyle kendi geleneğinde Selahattin Demirtaş’la HDP ilk kez yüzde 10 barajına dayandı. ilk kez yüzde 10 barajına dayandı ve 78 ilde oyunu artırdı. Demirtaş ile katılan HDP, 30 Mart’ta 2.7 milyon civarındaki oyunu 3.9 milyona çıkarırken, seçime katılım oranının son dönemin en düşük seviyesinde olmasının etkisiyle ilk kez yüzde 10 barajını zorladı. 10 Ağustos’tan iki ay önce BDP’den geçen milletvekilleriyle bölge eksenli bir parti imajı yerine Türkiye partisi söylemiyle yola çıkan HDP, ilk seçim sınavında Güneydoğu’nun dışında başta büyük kentler olmak üzere Türkiye genelinden gelen oylarla başa2021 milyonluk FIRAT KOZOK rılı oldu. Demirtaş’ın kampanya oyunun kemikleşsürecince “bütün etnik kimliktiği görülüyor. 30 ANKARA KaMart’taki oy sayısıleri kucaklayıcı” ve “ezilenlemuoyu Araştırmacısı nı korumuş durumAdil Gür, seçim sorin temsili söylemi” ile “ilkeda. Ancak CHP ve nuçlarının AKP açılerin adayı olduğu vurgusu” MHP’nin 5 milyona sından başarı oldubaşarıyı getirdi. ğunu ancak genel yakın oy kaybı var. HDP’nin kendi geleneğinde ilk beklentilerin Tayyip l Oy kaybından kez yüzde 10 barajına dayanması, Erdoğan’ın yüzde doğrudan MHP’yi 2015 Genel Seçimleri’ne partinin 55’i aşacağı yönünsorumlu tutmak doğde olduğunu söylebağımsız milletvekili adaylarıyru değil. İstanbul’da Kamuoyu araştırmacısı Gür: Şimdi güçlü başbakan şart la ya da tek başına katılıp katılmayacağı konusunda çeşitli tartışmaları da beraberinde getirdi. Parti içinde Cumhurbaşkanı seçim sonuçları başarı olarak kabul edilirken, seçmenin “Türkiye partisi” söylemine olumlu tepki verdiği ve bu söylem kapsamında politikalara devam edilmesi gerektiği yönünde bir şans verdiği değerlendirmeleri yapıldı. Üç büyük kentte arttırdı Üç büyük kentte Demirtaş ile birlikte HDP oyunu yaklaşık 935 bine çıkardı. İstanbul’da 30 Mart’ta 414 bin olan oy yaklaşık 650 bine, Ankara’da 27 bin olan oy 95 bine, İzmir’de de 89 bin olan oy yaklaşık 189 bine çıktı. Buna göre üç büyük kentte Demirtaş’a 410 bine yakın yeni oy çıktı. Adana’da 90 bin olan oy sayısı 115 bine, l Seçimde katılım beklentilerin altında oldu. Ben yüzde 80’lerin üzerinde bir katılım gerçekleşeceğini düşünüyordum. Seçim sürecinde CHP seçmenlerinin sandığa gitmeyecekleri, AKP seçmeninin daha yoğun katılım göstereceği yorumları yapıldı. Ancak, örneğin Ege’de katılım oranı yüzde 81 olurken, Doğu’da yüzde 74 ve Güneydoğu’da 73’te kaldı. Bu bölgelerde Erdoğan’a oy verecek seçmen kitlesi daha fazla. Yine aynı şekilde CHP’nin kalesi olan Kadıköy’de de katılım oranı yüzde 72, AKP’nin kalesi olan Bağcılar’da da. l Seçimlerden önce söylenenin aksine, “Erdoğan nasıl olsa kazanıyor” algısıyla AKP seçmeninin bir bölümünün rehavete girdiğini ve sandığa dönmediğini görüyoruz. Doğu ve Güneydoğu’daki katılım Ege’deki kadar olsa, Demirtaş yüzde 11’leri, Erdoğan da yüzde 55’leri bulurdu. Yani zannedildiği gibi sandığa gitmeme eğilimi ağırlıklı olarak İhsanoğlu için değil, en az onun kadar AKP tabanı için de geçerli. Bu protesto anlamında değil, Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz’de insanlar ekonomik nedenlerle sandığa gitmedi. Şunu kimse çıkarmasın; “katılım yüksek olsaydı Erdoğan kazanamazdı.” l Sonuçlara göre Başbakan’ın AKP seçmeni de gitmedi Demirtaş’ın yüz de 9’u ulaştığı nı, İzmir’de 8’i aştığını düşünürse niz, oyların ağırlıklı olarak CHP’den gittiği aşikâr. Anadolu’da ve Karadeniz’de MHP’nin kaybettiği oyun belki daha fazlasını CHP İstanbul ve İzmir’de kaybetti. MHP tabanından Erdoğan’a, CHP tabanından da Demirtaş’a oy gittiği net. l AKP açısından bir başarı var, doğru... Düşük katılıma rağmen 21 milyona ulaşan bir oyu var. Ancak genel beklentiler Erdoğan’ın yüzde 55’in üzerine çıkacağı yönündeydi. l Sonuçlar AKP’nin önü müzdeki dönemde izleyeceği stratejiler açısından da önemli. Erdoğan’ın oyu yüzde 55’in üzerine çıksaydı, başbakan olacak kişinin profili farklı olacaktı. Şimdi daha güçlü bir isme ihtiyaç duyulacağı görülüyor. Hem iktidar, hem muhalefet genel seçimlerde 330 milletvekiline odaklanarak çalışacak. Yani iktidar bunu almayı, muhalefet ise aldırmamayı hedefleyecek. Çıkan sonuç, genel seçimde en yüksek oyu alabilecek bir ismin başbakan olması gerektiğini ortaya koydu. Mersin’de 97 bin olan oy 123 bine yükselirken; Bursa’da da 29 bin olan oy 64 bine çıktı. Adana, Mersin ve Bursa’da HDP oyundaki artış 86 bin civarında oldu. Demirtaş büyük kentler ile Güneydoğu dışında Türkiye genelinden 550 bin yeni oy kazandı. Seçime katılımın yüzde 72 düzeyinde kaldığı Güneydoğu’da Demirtaş HDP’nin Hakkâri, Diyarbakır, Şırnak, Mardin, Batman, Siirt, Bitlis, Muş ve Ağrı’daki oyunu artırırken, Van, Iğdır ve Şanlıurfa’da ise 30 Mart’a göre daha az oy aldı. HDP bölgedeki oyunu yaklaşık 155 bin artırdı. HDP’nin daha önce aday dahi göstermediği ve bindelik dilimlerde oy çıkan illerden de Demirtaş’a ciddi oranda oy gelmesi, seçim kampanyasının muhafazakâr bölgelerde bile ses getirdiğini gösterdi. İlk turda seçmenin tek seçeneği Doğru tavır neydi? Burada en doğru tavır, iki parti yönetim kadrosunun, tamamen en iyi niyetle ve mutlaka bir çatı adayı üzerinde anlaşmak ve ona seçimi kazandırmak kararlılığıyla masaya oturmaları, riskleri minimize edecek uzun soluklu toplantılar yapmalarıydı. Ve önlerindeki isimleri iyi niyetle bir bir tartışmak; alacakları geçici kararların doğruluğunu, destek bulup bulmayacağını, partilerinde ve seçmelerinde sondaj yoklamalarıyla test etmekti... Böylece iki parti samimiyetle olabilirlikleri ve olamayacakları görecek ve en az riskte birleşeceklerdi... Bilimsel yöntem ve bakış budur. Kendi kitleleriyle hareket etselerdi, demokratik bir süreci işleteceklerdi ve katılımcılığı gerçekleştireceklerdi. Bu süreç, ortak adayı da belirleme ve benimseme süreci olacaktı. Tabanda bir heyecan yaratacaklardı, ortak adayın cumhurbaşkanlığını kazanacağına kilitlenmiş bir seçmen kitlesi ortaya çıkartacaklardı... Ama bunlardan hiçbiri olmadı. Üstüne üstlük, seçime 40 gün kala, tanınmışlığı ve bilinirliği sıfır olan bir adayla ortaya çıktılar, ki CHP saflarında ilk anlarda geniş bir tepki doğurdu. (Ekmeleddin Bey alınmasın, burada tartışılan kendisi değil, yöntem!) Tepeden inme yöntemle bir adayı seçmenlerinin önüne sürdüler, onları biraz da odun yerine koydular, hadi tıpış tıpış seçin bunu bakalım dediler. Yoo bunu salt Kılıçdaroğlu söylemedi, pratiğiyle Bahçeli de aynı şeyi yapmış oldu! Bu demokratikkatılımcı, riskleri en azaltıcı süreci yaşamadıkları için, iki parti yönetimi ve örgütü de, ortak adaylarını kendi adayları gibi benimsemedi ve arkasında durmadı... Yani bu durumda bile yüzde 38.3’lük sonuç çok başarılıdır! CHP’li seçmen büyük özveri gösterdi, maksat “vatan olunca”... Gereği yapılmayanları dikkate alırsak sonuç başarılı olabilir, ama liderler ve yönetimler açısından büyük bir başarısızlık vardır. Bir altın fırsatı değerlendiremediler ve kaçırdılar. CHP (ve MHP) yönetimleri bu yanlışlıklarının sonuçlarını, bence yaşamalıdır. Şimdilik bu kadar diyeyim... Doğru bir işi, yanlışa ve başarısızlığa dönüştürmenin dört dörtlük bir örneğini yaşadık... Seçimlerin başka açılardan da tartışılacak sonuçları var, bakalım perşembeye devam eder miyim?.. Erdoğan’a ilk protesto eylemleri ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Başbakan Tayyip Erdoğan’a yönelik ilk protesto eylemleri gerçekleştirildi. Türkiye Gençlik Birliği (TGB) üyeleri, “Çıktığı gibi indireceğiz” sloganıyla Çankaya Köşkü’ne yürümek istedi. Grubun taşıdığı ve üzerinde Amerikan bayrağı, Davut Yıldızı ve Cumhurbaşkanlığı Forsu’nun birleştiği bir fotoğrafın yer aldığı çelengin Çankaya Köşkü’ne bırakılmasına izin verilmedi. Grup “Erdoğan’ın oturabileceği tek koltuk Yüce Divan koltuğudur” açıklamasını yaptı. Halkevleri üyeleri de Erdoğan’ı protesto etti. Grup, açıklamasında “Erdoğan herkese teşekkür ediyor. Soruyoruz: Berkin’in, Ethem’in, Ali İsmail’in, Medeni’nin annelerine teşekkür ediyor musun? Lokumcu’yu anacak mısın? Yoksa anneleri yuhalatıp, öldürdüklerin için ‘Adı lazım değil’ demeye devam mı edeceksin?” denildi. (Fotoğraflar: NECATİ SAVAŞ) HDP iyi okumalı l Selahattin Demirtaş bu seçimin bir diğer kazananıdır. Partisinin oyları yüzde 6.1’den 9.7’ye çıktı. Oyları yüzde 55 arttı. Bu artış, söylediğimiz gibi Doğu ve Güneydoğu’daki düşük katılım oranına rağmen yaşandı. Bu tabloyu HDP’nin çok iyi okuması gerekiyor. Sonuç, bu partinin “Türkiyelileşmesi” yönünde atılmış önemli bir adımdır. HDP yüzde 10’u aşmaya aday bir partidir. 30 mart’ta mHP’yE EVEt DİyEN sEÇmENİN tErcİHİ DEĞİştİ 17 Aralık tepki oyları Erdoğan 3 milyon 568 bin, İhsanoğlu 2 milyon 718 bin oy aldı AKP’ye geri döndü MAHMUT LICALI ANKARA Cumhurbaşkanı seçim sonuçları, Ekmeleddin İhsanoğlu’nu destekleyen MHP’nin, özellikle İç Anadolu bölgesinde muhafazakâr seçmenin desteğiyle 30 Mart’ta artırdığı oyların büyük bir bölümünün AKP’ye kaydığını gösterdi. MHP’nin kazandığı üç büyükşehir belediyesi olan Adana, Mersin ve Manisa’da İhsanoğlu, CHP ile MHP oylarının altında kalmasına karşın birinci olurken MHP’nin Ege’de kuvvetli olduğu illerde de İhsanoğlu yine birinci olan aday oldu. Çatı aday İhsanoğlu’na Kahramanmaraş, Aksaray, Bayburt, Gümüşhane, Kütahya ve Çankırı’da 30 Mart’ta MHP’nin oy oranından daha düşük oy çıkması seçmenin tercih değiştirdiğini gösterdi. MHP, son seçimde partiye oy veren seçmeni İhsanoğlu’na oy verme konusunda ikna edemedi. İç Anadolu Bölgesi’nde seçmenin tercihinde yaşanan bu değişiklik 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonuna tepki göstererek AKP yerine MHP’ye kayan seçmenin cumhurbaşkanı seçiminde tekrar AKP’ye döndüğünü gösterdi. MHP lideri Devlet Bahçeli’nin memleketi ve MHP’nin kalesi Osmaniye’de Erdoğan da İhsanoğlu da yüzde 48.6 oy aldılar. Bu oran CHP ve MHP’nin 30 Mart’taki toplam oy oranı olan yüzde 59’un 11 puan altında. Erdoğan oylarını 11 puan arttırdı. İhsanoğlu’nun memleketi olan Yozgat’ta da yüzde 30 olan MHP oyları CHP ile birlikte yüzde 42’yi bulmasına karşın İhsanoğlu’na Yozgat’tan yüzde 32.3 oy çıkması da seçmen tercihinin değiştiğini gösterdi. MAHMUT LICALI 2.7 milyon kişiden oy yok İstanbul Haber Servisi İstanbul İl Seçim Kurulu’nun resmi olmayan geçici sonuçlarına göre, İstanbul’da cumhurbaşkanı adaylarından Başbakan Tayyip Erdoğan 3 milyon 568 bin 22, Ekmeleddin İhsanoğlu 2 milyon 941 bin 211 ve Selahattin Demirtaş 650 bin 725 oy aldı. 9 milyon 983 bin 130 seçmeni olan kentte, 2 milyon 718 bin 759 kişi oy kullanmadı. Veriler şöyle: 4 İstanbul’da sandığa giden 7 milyon 264 bin 371 kişiden 7 milyon 159 bin 958’nin oyu geçerli sayıldı. 4 Erdoğan, en çok oyu Bağcılar’dan alırken; İhsanoğlu Kadıköy’den; Demirtaş ise Esenyurt’tan aldı. 4 Erdoğan ile İhsanoğlu birbirlerine en yakın oyu Küçükçekmece, Kartal, Üsküdar ve Büyükçekmece’de aldı. Küçükçekmece’de Erdoğan oyların 165 bin 780’ini; İhsanoğlu ise 3 bin farkla oyların 162 bin 95’ini aldı. 4 Kartal’da Erdoğan 110 bin 604 oy, İhsanoğlu 113 bin 290 oy aldı. Üsküdar’da, Erdoğan’ın 139 bin 807 oyuna karşılık, İhsanoğlu 10 bin farkla 129 bin 843 oy aldı. Büyükçekmece’de ise Erdoğan’a 49 bin 801, İhsanoğlu’na 53 bin 427 oy çıktı. 4 Erdoğan, 216 bin 785 ile en çok oyu Bağcılar’dan aldı. Bu ilçeyi, Pendik, Ümraniye, Küçükçekmece ve Bahçelievler izledi. İhsanoğlu en çok oyu 207 bin 215 ile Kadıköy’den aldı. Bunu Küçükçekmece, Maltepe, Üsküdar, Ümraniye, Bahçelievler, Pendik ve Kartal izledi. 4 Demirtaş’ın toplam 20 bin barajını aştığı ilçelerin Gaziosmanpaşa, Küçükçekmece, Ümraniye, Bağcılar, Bahçelievler, Sultanbeyli, Esenler, Esenyurt, Sancaktepe ve Sultangazi ilçeleri olduğu gözlendi. Demirtaş, en az oyu Şile’den çıkardı. Yavaş’tan liderlere: Ders çıkarın ANKARA MHP’nin 2012’deki kurultayında “olağanüstü kurultay toplama” için delege desteğini alan MHP Trabzon Milletvekili Koray Aydın’ın Cumhurbaşkanı seçimindeki başarısızlığın ardından kurultay çağrısı yapmayacağı ifade edildi. CHP’den Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı adayı olan MHP kökenli Mansur Yavaş ise “Kaybeden siyasetçinin ilk yapması gereken şey ders çıkarmaktır” açıklaması yaptı. Yavaş, Twitter’dan yaptığı açıklamada, siyasetçilerin alamadığı her oyun bizzat sorumlusu olduğunu belirterek, “Ya kendini, ya projelerini iyi anlatamamıştır. Stratejisi yanlış olabilir. Sorumluluğu asla seçmene atmamalı seçmeni suçlamamalıdır” dedi. Halen CHP üyesi olan Yavaş’ın açıklamaları MHP Genel Başkanlığı’na göz kırptığı şeklinde yorumlanırken, MHP’de ise Yavaş’ın parti üyesi bile olmadığını ve sözlerinin MHP’yi bağlamadığı kaydedildi. ÖDP: Sağa açılma iflas etti nANKARA (Cumhuriyet Bürosu) ÖDP eş genel başkanları Alper Taş ve Bilge Seçkin Çetinkaya, cumhurbaşkanı seçim sonuçlarıyla ilgili olarak “Erdoğan cumhurbaşkanı olsa da işi hiç de kolay olmayacaktır. Mezhepçi, faşist diktatörlük arayışını güçlendirmeye yönelecek her adımı karşısında bu itiraz isyan olarak karşısına dikilecektir” açıklaması yaptı. Taş ve Çetinkaya yaptıkları yazılı açıklamada AKP’yi, onun benzeri bir çizgide önleyebileceğini düşünen sağa açılma stratejisinin de iflasını ortaya koyduğu”nun altı çizildi.