Katalog

3 KASIM 2014 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA [email protected] EKONOMİ 11 Ölüm riski 5 kat fazla tarım işçisinin çocukları da doğdukları andan itibaren il il dolaşmaya başlıyor Ömürleri de mevsimlik u Sayıları 2000’li yılların başında çıkan Tütün ve Şeker Yasası ile hızla artarak 200 binden kimi kaynaklara göre 3 milyonu aşan geçici tarım işçilerinin ne SGK kayıtları, ne güvenceleri ne de sağlık hakları var. Ne bağlı oldukları bir sosyal güvenlik sistemi ne insanca yaşayacak gelirleri ne de uzun ömürleri var. Her yıl ilkbaharla birlikte sık sık trafik kazalarının kurbanı olarak medyada yer alan mevsimlik tarım işçilerinin dramı bu kez de Isparta Yalvaç’ta meydana gelen ve 18 kadını yaşamdan koparan kaza ile gündeme geldi. Bilhassa devlet politikaları ile yoksulluğa, kayıtsızlığa ve göçe zorlanan, anne ölümlerinin yaşıtlarına göre 10 kat fazla olduğu tarım işçilerinin gelirleri gibi yaşamlarının da mevsimlik olduğu görülüyor. Dünya Çalışma Örgütü raporunda; dünyada 1.1 milyar tarım iş gücünün yaklaşık 450 milyonunu oluşturduğuna dikkat çekiliyordu. Türkiye’de TÜİK’in Temmuz 2013 istatistiklerine göre 6.5 milyon tarım iş gücünün de yarıya yakının mevsimlik tarım işçilerinin oluşturduğu tahmin ediliyor. Tunus Sayıları Geçen hafta sonu yapılan Tunus seçimlerini laikler kazandı. Bu sonuç laik toplum kesimlerini her ülkede olduğu gibi ülkemizde de sevindirdi. Tunus sonucu iki özelliğiyle öne çıkıyor: İdeoloji ve seçim sistemi. HHH Tunus seçimlerinde iki ana düşünce akımı ya da ideoloji yarıştı. Laikler ve siyasal İslamcılar. Seçimi kazanan Nida Tunus (Tunus’un Çağrısı ya da Sesi) laikliği; iktidardaki Ennahda Hareketi de siyasal İslamcı görüşü savunuyordu. Nida’nın seçim kampanyasının ana dayanağı, din ve devlet işlerinin kesinlikle ayrı tutulması gerektiğiydi. Bir başka anlatımla siyasal İslam karşıtlığı, yani laiklik Nida hareketinin varlık nedeni sayılıyor. Nida yönetimi, siyasal İslamcı Ennahda’nın, niteliği gereği, ülkede cihatçı akımların yayılmasını engellemede yetersiz kalacağını vurguladı ve bunun ülkeyi kargaşaya sürükleyerek halkın yaşam güvenliğini sarsacağını başarıyla işledi. Bunlara, ekonomiyi daha iyi yönetebileceğine seçmeni inandırması da eklenince Nida yüzde 37.56 oy alarak birinci parti oldu; siyasal İslamcı Ennahda da yüzde 27.79 oy ile ikinci sırada kaldı. Nida 217 kişilik Tunus parlamentosunda bu oranın tam karşılığı olan 85 sandalyeye sahip olacak. Ennahda da parlamentoda 69 üyeyle temsil edilecek. Tunus sayıları burada sona ermiyor; başlıyor. Nasıl mı? Diğer partilerin aldıkları oyların oranı, bunun karşılığı kazandıkları milletvekili sayıları sırasıyla şöyle: Özgür Milli Birlik Partisi: Yüzde 4.13 ile 16; Halk Cephesi: Yüzde 3.64 ile 15; Afak Hareketi: Yüzde 3.02 ile 8; Cumhuriyet İçin Kongre: Yüzde 2.05 ile 4; Demokratik Düşünce: Yüzde 1.95 ile 3; Halk Hareketi: Yüzde 1.34 ile 3; Girişimci Partisi: Yüzde 1.34 ile 3; Sevgi Akımı: Yüzde 1.20 ile 2; Cumhuriyet Partisi: Yüzde 1.65 ile 1; Demokratik Birlik: Yüzde 1.27 ile 1; Emek ve Özgürlük İçin Demokratik Forum: Yüzde 0.72 ile 1; bu oranın altında oy alan Çiftçilerin Sesi; Sosyalist Demokratlar Hareketi ve Kurtuluş İçin Ulusal Birlik birer ve Bağımsızlar 3 (Wikipedia). Yanlış görmüyorsunuz. Seçmenlerinden yüzde 1’in altında oy alan partiler bile bir milletvekili çıkarıyor. Verilen hemen her oy milletvekili sayısına yansıyor. Bu sonuç Nida’nın tek başına hükümet kurmasına yetmiyor. Kasım 23’te Cumhurbaşkanlığı seçimleri var ve Tunus’ta yarı başkanlık sistemi geçerli. Kısaca Tunus siyasetinin kırılganlığı sürüyor. Ancak laikliğin kazanması Tunus halkını bir karabasandan kurtarıyor; onlara derin bir nefes aldırıyor. HHH Türkiye seçmeni bu seçim sisteminin lezzetini, tarihi boyunca yalnızca bir kez, bundan yarım asır önce, 1965 seçimlerinde tattı. O seçimlerde yeni kurulmuş olan TİPTürkiye İşçi Partisi, oyların yüzde 2.96’sını aldı; 450 kişilik Meclis’in yüzde 3’ü, 14 milletvekili TİP’liydi. TİP bir de senatör çıkarmıştı. Dört yıl sonra yapılan seçimlerde TİP yaklaşık aynı oranda oy almasına karşın, yalnızca iki milletvekili çıkarabilmişti. Çünkü 1965 seçimlerinde tek başına iktidara gelen sağcı Adalet Partisi’nin girişimiyle seçim sistemi değiştirilmiş, seçmenin isteğinin önüne baraj konulmasına başlanmıştı. Şimdilerde baraj yüzde 10! HHH Türkiye Cumhuriyeti 1923’te laiklik temeli üzerinde kuruldu. Kurucusu Habib Burgiba’nın Atatürk’ü örnek aldığı Tunus, bu tarihten çok sonra, 1957’de bağımsızlığına kavuştu. Ancak Tunus, bu seçimlerde siyasal İslamı dizginlemeyi başarıyor. Türkiye bugünlere demokrat geçinen ancak laikliği savunmaktan korkan parti genel başkanlarının büyük yanlışlarıyla geldi. Peki, 2015 seçimlerinde siyasal İslamı durduracak güçlü bir laik Türkiye çağrısı ya da nidası çıkabilir mi? Çıkmalı diyoruz da... Öğretmene 64 lira zam Ekonomi Servisi 2015 Ocak ayında öğretmen maaşlarına ilk 6 ay için yapılacak yüzde 3 zam ile en düşük öğretmen maaşı 64 TL artışla 2 bin 136 TL’den 2 bin 200 TL’ye çıkacak. Öğretmenler Günü’nün 24 Kasım’da idrak edileceğine dikkat çeken Bağımsız EğitimSen, sefalete mahkum edilen öğretmenlere bu tarihte bir maaş ikramiye verilerek mağduriyetlerinin kısmi de olsa giderilmesini istedi. 2 yıllığına imzalanan toplusözleşme kapsamında memurlara 2015 yılı için de altı aylık dönemlerde yüzde 3+3 oranın zam verilmesi kararlaştırıldı. Emekli heyecanlı Öte yandan, yaklaşık 8.5 milyon SSK ve BağKur emeklisi, ccak zammını merakla bekliyor. Zamları enflasyona endeksli olan emekliler, Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın “Enflasyonun yıl sonunda yüzde 70 ihtimalle orta noktası yüzde 8.9 olmak üzere yüzde 8.4 ile yüzde 9.4 aralığında gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz” açıklaması sonrası hesap yapmaya başladı. Temmuzda yüzde 5.7 zam alan SSK ve BağKur emeklilerinin maaşı, 2015’in Ocak ayında da 2014’ün ikinci 6 aylık döneminde gerçekleşen enflasyon kadar artacak. Uzmanlar açıklamalar ışığında bu yılın ikinci 6 aylık döneminde enflasyonun yüzde 4’ü geçebileceği öngörüsünde bulundu. Yine aynı acı! KAYSERİ (Cumhuniyet) Tarım işçilerini taşıyan kamyonet devrildi: 2 ölü 11 yaralı. Şanlıurfa’dan Kayseri’nin Bünyan ilçesine şeker pancarı tarlalarında çalışmak üzere gelen İldere ailesi, Bünyan’daki işlerini bitirdikten sonra dün memleketleri Şanlıurfa’ya dönmek üzere Vehbi İldere (23) yönetimindeki kamyonetle yola çıktı. Bu sırada karşı yönden gelen Mehmet Yakut (44) yönetimindeki başka bir kamyonetle çarpışan kamyonet, devrildi. Kazada Naife İldere (48) ile Özlem İldere (22) ölürken, sürücü Vehbi, Musa, Ethem, Avni, Nusret, Asiye, Ahmet, Erdal, Medet İldere ile karşı yönden gelen kamyonetin sürücüsü Mehmet Yakut ve M.Y. (13) yaralandı. Hiçbir kayıt yok Başta Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği olmak üzere bir dizi düzenleme getirilmeye çalışılan mevsimlik tarım işçilerinin durumu Türkiye’de tam anlamıyla Allaha emanet. ABD’de gelirleri 7.500 ile 10.000 dolar arasında değişen işçiler için Türkiye’de özel olarak yasal herhangi bir düzenleme yok. Genel olarak Borçlar Kanunu hükümlerinden ve 51 ve üstünde işçi çalıştıran işyerlerinde İş Kanunu hükümlerinden yararlanabiliyor. Buna göre de 30 günden az çalışılan işler ‘süreksiz işler’ olarak tanımlandığından yasanın pek çok önemli maddesinden yararlanamıyor. Mevsimlik tarım işçilerini yalnız binde 8’nin SGK’si var. Yani geri kalan çok büyük bir çoğunluğun yasal olarak bir güvencesi, alacağı sağlık hizmeti ve olacağı bir emeklilik hakkı yok. Söz konusu işçilerin yüzde 7’sinin de BağKur’lu olduğu ileri sürülüyor ki, bunun da getireceği haklar yatırılacak miktarla orantılı olduğu için sağladığı pek hak yok. Mevsimlik tarım işçileri ile ilgili 1996’da kabul edilen Avrupa Sosyal Şartı’nda uygulanabilecek; adil çalşıma koşulu, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulu, gençlerin ve çocukların korunması hakkı gibi haklar sıralansa da Türkiye’de uygulandığı hallere henüz rastlanmadı. Tütün ve şeker artırdı Konuyu gazetemize değerlendiren ÇİftçiSen Genel Başkanı Abdullah Aysu’nun verdiği bilgiye göre, mevsimlik tarım işçilerinin sayısı da koşullarındaki kötüleşme de ülkede uygulanan ekonomi politikalarının sonucu. Önce Doğu ve Güneydoğdu’da 2800 civarı köyün boşaltılması, ardından 2000’li yılların başandı AB’ye uyum yasaları çerçevesinde çıkan başta Tütün ve Şeker yasaları, aile tarım işletmelerinin yok olmasına, köylü ve çiftçinin işçileşmesine yol açtı. Şekerpancarında getirilen kota ile yüzde 15 civarında azalan ekim alanları ve üretim, 30 binin üzerinde mevsimlik tarım işçisi doğururken, tütünde üremin yüzde 40’lık ciddi bir küçülmeyle aile işletmelerinde yarattığı tahribat çok yüksek oldu. 400 bin civarında aile işletmesinin 280 bin civarında azalması, bu alanda büyük bir sosyal travmaya yol açtı. Ortada kalan yoksul insanlar, Karadeniz ve Adapazarı’nda fındık, İçanadolu’da soğan ve pancar, Ege’de zeytin ve meyve bahçeleri ile Adana ve Urfa’da pamuk peşine düşer oldu. Üstelik kimi yerlerde dayıbaşı kimi yerlerde elçi denilen insanların insafına terk edilerek. Aldıkları ücretle yılın tamamını geçirmek durumanda kalan insanlar, gelir yetmedikçe dayıbaşıları tarafından makarna, pirinç, yağ gibi ayni borçlanma ile kendisiyle ve istediği koşullarda çalışmaya mahkum ediyor. AKP Türkiyesi’ni unutun. Ortadoğu’nun, Arap dünyasının hatta Müslüman dünyanın örnek alması gereken yeni ülke, her şeyi çok bilen liberalmuhafazakâr “kanaat önderlerine” göre şimdi Tunus. Tunus’ta yapılan genel seçimlerde, seküler, İslamcı karşıtı bir platformla yarışan Nida partisi, meclisi oluşturacak 217 milletvekilinden 85’ini çıkararak birinci parti oldu. Müslüman Kardeşler akımının Tunus ayağı Ennahda 69 temsilci çıkararak ikinci parti oldu. Geriye kalan 63 iskemleyi seküler, liberal ve sol eğilimli partiler paylaştılar. Seküler bir partinin Müslüman bir ülkede, “Müslüman Kardeşler” hareketinin partisini ikinci sıraya iterek tek başına hükümet kurma konumuna gelmesi, bölgede, dünyada iyimser duygular yarattı. CNN’ye göre, “Tunus seçimleri Arap demokrasisi için umutları küresel çapta artırdı”. Lübnan’da çıkan liberal The Daily Star gazetesinde Rami Khouri’nin geçen çarşamba yayımlanan yorumuna bakılırsa, Tunus seçimleri “Arap dünyasının modern tarihindeki en önemli olayıdır”. New York Times’ın başyazısına göre, “Müslüman dünyasının Tunus’tan öğreneceği çok şey var” (30/10/21014)... Fareed Zakaria, Huntington’un “eğer bir ülkede iktidar, barışçı biçimde, üst üste iki genel seçimle iki kez değişebiliyorsa, demokrasi orada konsolide olmuştur” ölçütünden hareketle, Mısır’ın aksine, “Tunus’ta demokrasinin artık kök saldığını” savunuyordu (Washington Post 30/10). Bir yoruma göre, “Tunus Amerika’nın Arap dünyasındaki tek, gerçekten demokratik müttefiki olabilir” (The Daily Signal). The Economist, seçim sonuçları için “seküler güçler kazandı”, “İslamcılığın, cihatçı terörün, iç savaşların elindeki bir bölgede istisnai bir gelişme” diyordu. Tunus gazeteleri de iyimser. Realité’nin bir yorumuna göre, “İkinci Cumhuriyet doğdu”; “Arap dünyasında demokrasi güçlendi” (Tunis Times), bu “Bir Tunus mucizesi” (L’Economist Maghrébin). Asharq Al Awsat gibi Suudi yanlısı, Al Asansörcülere zorunluluk Ekonomi Servisi Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından açılan 2 ayrı dava sonucunda asansör firmalarında elektrik/elektronik mühendislerinin istihdamının zorunlu olduğu yönünde karar verildi. Danıştay, Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği`ndeki “asansör monte eden” ve “yetkili servis” tanımlarını elektrik/elektronik mühendisi ibaresi içermediği gerekçesiyle iptal etti. Yine EMO tarafından açılan diğer bir dava sonucunda da Türk Standardları Enstitüsü`nün (TSE) “Yetkili ServislerAsansörler, Yürüyen Merdivenler ve Yürüyen yolcu Bantları için Kurallar”ın (TS 12255 standardı) “Yetkili Servis” başlıklı maddesi ile “Çalışanların özellikleri ile ilgili kuralları” belirleyen maddesi Danıştay tarafından aynı gerekçe ile iptal edildi. Üçte biri 20 yaşın altında TZD Başkanı Yetkin, mevsimlik tarım işçilerinin araştırmalara göre, yüzde 3035’inin 20 yaşın altında ve bunların da neredeyse yarısının 15 yaşından küçük olduğunu söyledi. Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı İbrahim Yetkin, yaptığı yazılı açıklamada, resmi verilere göre, Türkiye’de yaklaşık 300 bin geçici tarım işçisi bulunduğunu, yapılan araştırmalarda söz konusu rakamın 1 milyon olduğunun ortaya çıktığını belirtti. TÜİK’in 2012 yılı verilerine göre, tarım sektöründe çalışanların yüzde 83.3’ünün kayıt dışı olduğuna dikkati çeken Yetkin, kadınlarda bu oranın yüzde 95’in üzerine çıktığı açıklamasını yaptı. Yetkin, “Araştırmalara göre, geçici tarım işçilerinin yüzde 3035’i 20 yaşın altında ve bunların da neredeyse yarısı 15 yaşından küçük. Çocuk işçilerin tümü, kadın işçilerin ise tümüne yakını kayıt dışı çalışıyor” değerlendirmesinde bulundu. ‘Seküler partilerin zaferi’... Yeni ‘Model’ Ülke Ahram gibi Mısır gazeteleri de Müslüman Kardeşler’in Tunus ayağının seçimleri kazanamamış olmasının keyfini çıkarıyorlar. Bu iyi duyguları şöyle bir anlatı destekliyor: Devrimden sonra 2011’de ilk seçimleri kazanan Ennahda, iki yıl koalisyon ortaklarıyla yönetti; sonra toplumsal muhalefetin baskıları karşısında istifa ederek yönetimi bir erken seçim hükümetine devretti. Tunuslu siyasi liderler, 2013’te, liberal, kadın haklarına saygılı, sivil topluuzlaşmacı, ılımlı, demokrasi yanlısı bir imaj yaratmaya çalışırken Yassin Essid, L’Economiste Magrébine gazetesindeki “Unutucu hafıza” başlıklı yorumuna, kurbağanın sırtında suyu geçerken, verdiği sözün aksine iğnesini batıran akrebin öyküsüyle başlıyor, siyasal İslam için, “Bunların da fıtratında var. Buraya gelirken yaşadıklarımızı unutmayalım” diyordu. Bunlar “en çok kendilerinin yararlandığı bir demokratik çoğulculukta, ılımlı İslam görüntülerini bir tören elbisesi gibi sergiliyorlar, ama kendi ideolojilerini egemen kılma amacından asla sapmıyorlar”. Essid, “Gelin” diyor, “ilk İslamcı hükümet kurulduğunda, Başbakan H. Jabali’nin VI. Halife’nin gelişine ilişkin açıklamalarını, bu hükümetle birlikte yükselerek vatandaşların özgürlüklerini, hatta bedensel sağlıklarını tehdit eden dinci dalgayı anımsayalım: Kadınlar aşağılandı, genç kızlar taciz edildi, imamlar işlerinden kovuldu, camilere el kondu, öğrenciler, öğretim üyeleri hakarete uğradı, darp edildi; devlet binaları yakılıp yıkıldı, ulusal bayrak yırtıldı, yerine siyah Selefi bayrağı dikildi. Bu sırada karşımızda bunları anlamak istemeyen, mahkum etmeyen, önlem almayan, ‘Abartmayın, anlayışla karşılayın, yılların baskısına bir tepkidir’ diyen bir hükümet vardı.”... “Tebliğ veren ziyaretçileri, gençlerin cihada gitmeye teşvik edilmesini, Belaid ve Brahmi’nin (iki sosyal demokrat meclis üyesi, sendika lideri E.Y.) katledilmesini anımsayalım.” ... “Ekonomik bataklığı, hızla artan işsizliği...” Essid, Ennahda, yükselen işçi hareketi, toplumsal muhalefet, sivil toplum örgütlerinin baskısı karşısında istifa etmek zorunda kaldıktan sonra “yerine mun gereksinimlerini göz önüne alan yeni bir anayasa hazırladılar, bu anayasayı halkoyundan geçirdiler, sonra 2014’te hemen tüm uluslararası gözlemcilerin, “şeffaf, düzenli, dürüst” olarak nitelediği bir genel seçim gerçekleştirdiler. Bu mükemmele yakın “demokratikleşme” resminin aslında çok kırılgan bir temeli var. Örneğin Ennahda hükümeti istifa ederek yerini bir seçim hükümetine, demokrasi aşkından değil, toplumsal muhalefetin baskısı karşısında haftalarca ayak diredikten sonra, artık kalamayacağını anladığı için bıraktı. Seçimlere doğru Ennahda yeniden Aslında çok kırılgan gelen teknokrat hükümet, olanların bir bilançosunu çıkarmadı, geçmişin hesabını sormadı”. “İslamcılara bir daha asla güvenmeyelim”... diyor yazısında. Gerçekten de toplam seçmenin yüzde otuzunun desteğini alan Ennahda, görüşlerini değiştirdiğine ilişkin hiçbir belirti sergilemiyor. Ennahda liderinin seçimin hemen arkasından “Bugün Tunus’ta ortam hiçbir partinin tek başına hükümet kurmasına uygun değil, bir ulusal birlik hükümeti kuralım çağrısı” da bir an evvel iktidara geri dönme isteğini yansıtıyor. Diğer taraftan, gençlerin büyük bir kısmının sandık başına gitmemiş olması, işsizliğinin yüzde 35 düzeyinde seyretmesi, hükümeti kuracak olan Nida partisini büyük sosyal sorunların beklediğini gösteriyor. Nida, salt İslamcılığa karşı oldukları için bir arada durabilen partilerin, sendikaların, iş çevrelerinin, ilk krizde kolaylıkla dağılabilecek bir koalisyonu. Bunlar, ortak bir program oluşturamadıkları için, Nida henüz liderliklerini bir kongreyle seçmeyi başaramadı. Ancak, eski rejimden kalma kadroları, Burgiba taklidi yapan 85 yaşındaki lideri, neoliberal bir ekonomik modeli benimsemiş, denk bütçe ile yabancı sermaye girişine, dış finansmana, hatta finans sektörünün motor gücüne umudunu bağlamış görünüyorlar. Kısacası Nida ve seküler blokun kısa dönemde halkın refahı yükseltecek, işsizliği, toplumsal gerginlikleri azaltabilecek bir gündemi yok. Buna karşılık Ennahda’nın kemikleşmiş, homojen, ekonomik siyasi krizlerin etkilerine dayanıklı bir oy tabanı var. Bunlara, Tunus’un ISİS’e (IŞİD), dünyada en çok (belki Türkiye’den sonra) militan göndermiş ülke olduğunu ekledik mi, bu “demokratikleşme resminin” gerçeği biraz daha görünür oluyor. İslam dünyasına ilk “örnek ülke” Türkiye, şimdi bölgede pek itibarlı değil. Batılı müttefikleri Türkiye “demokratikleşiyor” söylemini çoktan terk etti. Yöneticileri “onurlu yalnızlık” fantezileriyle seçmenlerini avutmaya, siyasal İslam, tek adam iktidarını konsolide etmeye çalışıyor. Şimdi sıra Tunus’ta... Limon ucuzladı, pardösü arttı Ekonomi Servisi İstanbul Ticaret Odası ekim ayı enflasyon verilerine göre, ekimde en çok ‘kadın pardösüsü’nün fiyatı yükseldi. İstanbul Ticaret Odası (İTO), kış sezonu ürünlerinin piyasaya sürülmesiyle ekim ayında fiyatı en fazla artan ürünün yüzde 51.64 ile kadın pardösüsü olduğunu açıkladı. İTO’dan yapılan açıklamaya göre, 2014 Ekim ayında İTO’nun İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nde yer alan 242 ürünün 131’inin perakende fiyatı artarken, 31 ürünün fiyatı düştü, 80 ürünün fiyatı ise değişmedi. Aynı dönemde, kış sezonu ürünlerinin piyasaya sürülmesiyle ekim ayında fiyatı en fazla artan ürün yüzde 51.64 ile kadın pardösüsü oldu. Fiyatı en çok artan ikinci ürün yüzde 41,04 ile yine aynı grupta kazak olurken, bunu yüzde 39.86 ile erkek eşofmanı izledi. Limon yüzde 24.58 ile ekim ayında fiyatı en fazla azalış gösteren ürün oldu. Bunu yüzde 13.38 düşüşle lahana izledi. Fiyatı yüzde 11.24 gerileyen fuel oil ise üçüncü sırada yer aldı.