Katalog

21 EKİM 2014 SALI CUMHURİYET kultur@cumhuriyet.com.tr SAYFA KÜLTÜR 15 UYKUSUZLUK ‘Caz empatik bir müzik’ EVRİM ALTUĞ Mine SÖĞÜT minesogut@gmail.com Kin ve Ahlak Kültürü Geçenlerde internette kısa bir video izledim. Avrupa’nın bir şehrinde, bir alışveriş merkezinin girişinde çekilmişti. Daha önce de seyrettiğim benzerleri gibi, bu videoda da yine halkın arasına karışmış birtakım profesyonel sanatçılar vardı. Onları başlangıçta diğerlerinden ayırt edemiyorsunuz. Derken nereden geldiği belli olmayan yüksek volümlü bir müzik duyuluyor ve o ana kadar kalabalığın arasında sıradan biriymiş gibi görünen dansçılar, dans etmeye başlıyorlar. Hem de çırılçıplak soyunarak. Kadın, erkek, gay, genç, yaşlı bir sürü dansçı... Hepsi de muhteşemler. O esnada orada olan insanlar kenara çekilip onların dansını hayranlıkla seyrediyor. Kimi bu beklenmedik şöleni kameraya çekiyor, kimi ritim tutarak olduğu yerde onlara eşlik ediyor. Kimsenin aklına ahlaki bir rezaletle karşı karşıya kaldığı gelmiyor. Herkes sanatsal bir gösteri izlediğinin farkında, bunun tadını çıkarıyor. Keyifle seyrettiğim bu videoyu, Facebook’ta paylaştım. Ve öyle düşüneceğini hiç ummadığım, iyi bir eğitim ve kültüre sahip arkadaşlarımın bile dansçıların çıplaklığından rahatsız olduklarını, “Bu kadarı da fazla ama” diye yorum yaptıklarını görünce ürktüm. Yıllar boyu hükümete destek veren “iyimser” liberallerimizin dahi kafasına dank etmiştir artık herhalde, çağdaş hayat gibi çağdaş sanat da bu ülkede, algıları muhafazakârlaştırmak için canla başla çalışan bir iktidarın pençesinde. Bırakın hayatı, sanatta bile çıplaklığın utanılacak bir şey olduğuna ikna edilmiş köhne bir kültüre teslimiz. Zamanında hasbelkader yüzünü Batı’ya dönen ve bu sayede tüm feodalliğine rağmen benzerlerinden farklı olarak bir nebze de olsa nefes alabilen bir ülkeydi burası. Ama artık genel ahlak denilen bir muğlakın kıskacında boğulmak üzere. İktidar her türlü sanat eserini hileli ahlak terazisinde tartıp sansürlemenin; bizi de bunun doğallığına ikna etmenin peşinde. Yakın geçmişin çağdaş ahlaki değerlerinden kinle bahsedecek kadar gözü pek hem de. Muhafazakârlığın taleplerine göre şekillendirdiği bir hayata boyun eğmemizi istiyor. Kendi özel ahlakını bize genel ahlak diye dayatıyor. Kolay ehlileşenler için sorun yok. Ama bazıları vahşidir. Okudukları, seyrettikleri her şey onlara, alayına isyan etmeyi öğretir. O yüzden bilirler, misal, edebiyat denilen meret edepten falan gelmez. Edebiyat ve hatta külliyen sanat, doğrudan edepsizlikten gelir. İşi gücü düzeni sorgulamak, kafaları karıştırmak, insanı yoldan çıkarmaktır; aklına sorular sokmaktır. O yüzden sanat genel ahlakın bekçisi değil, kışkırtıcısıdır. Her türlü iktidar, sanatı zaman zaman bir tehdit olarak görür. Muhafazakâr iktidarlarsa sanata doğrudan düşman kesilirler. Ama sanat, ne mutlu ki, özünde esrik ve gözü pektir; Yine ne mutlu ki, iktidarlar için gerçekten tehlikedir. ASM Genel Müdürü Derya Bigalı, Akbank Caz Festivali ve kurumdaki yenilikleri anlattı A K B A N K C A Z F E S T İV A Lİ Neyzen Kudsi Erguner, Akbank Caz Festivali’nde piyanist Michael Wollny ile buluşuyor Yurtdışında sürdürdüğü bilgisayar mühendisliğini, caz sevdası uğruna bırakıp “kültür endüstrisi”ne adım atan Akbank Sanat Merkezi (ASM) Genel Müdürü Derya Bigalı, bu aralar oldukça heyecanlı. Çünkü, ünümüz sanatçıları’ tam 18 yıldır direktörlüğünü üstBu sezonda Yeni Medya üzerilendiği Uluslararası Akbank Caz Festivali, seneye çeyrek asrı dol ne, Ekmel Ertan imzasıyla Türkiye ve dünyada bu alanın son durmuş olacak. 30 yılına odaklanacaklarını akBu vesileyle kapısını çaldıtaran Bigalı, yine 201415 sezoğımız Bigalı ile yılda ortalama nunda izleyeceğimiz 700800 etkinliğe bir diğer önemli “külimza atan ve en az u Bigalı, festivalin türel ve sosyal so200 bin ziyaretçiİstanbul Anadolu rumluluk” etkinliğiyi ağırlayan ASM SAMİ KISAOĞLU yakası ile liseler nin, artık gelenekselve 23 Ekim2 Kaleşen “Günümüz Sasım arasında yapıve üniversite Bu yıl 24. kez cazın farklı renklerini İsnatçıları” sergisi ollacak 24. Akbank kampuslarına tanbullu müzik dostları ile buluşturacak duğunu anlatıyor. Caz Festivali üzeolan Akbank Caz Festivali programı kapulaşmasının ASM Genel rine söyleşme fırsamında farklı müzikal keşiflerin yanı sıra Müdürü’nün verdi satımız oldu. kendilerini çok özel projelere yer veriliyor. ği bilgiye göre, kurum sevindirdiğini Festivalin en özel buluşmalarından bi0’ten fazla ayrıca, sahip olduğu ri ise 25 Ekim Cumartesi akşamı saat belirtiyor. Festival, Türk çok değerli görsel ve 18.00’de Cemal Reşit Rey Konser Salonu müzisyen işitsel etkinlik arşivigelecek yıl çeyrek sahnesinde gerçekleşecek olan Kudsi ErFestivalin İstanasrı devirecek akustik ni bir süredir dijital orguner Michael Wollny buluşması. tama aktarmakla meş bul Anadolu yamirasını, merkezde İkilinin geçen yıllarda Bremen’de dügul. Bigalı, bu anlamkası ile liselere ve zenlenen Jazzahead Festivali’nde seslenyenilenen dijital da ASM etiketiyle düüniversite kamdirdiği bu projenin İstanbul buluşmasında zenlenmiş “tarihi” puslarına ulaşmaarşiv ortamında sanatçılara perküsyonda Hamdi Akatay oturum ve dinletilere sının kendilerimeraklılarıyla eşlik ediyor. tekrar erişimin müm ni çok sevindirdiİki farklı müzik dünpaylaşmaya kün olabileceği müjğini anlatan Bigau Erguner, Doğu ve Batı yasının (Piyano Batı desini veriyor. hazırlanıyor. lı, bankacılık sekve Ney Doğu) iki semmüziklerinin iki simge çalgısı törünün duayenbolik enstrümanı bir ara leştirmen ney ile piyanoyu bir araya lerinden Hamit ya getiren proje, piyanosayısı aç’ Belli’nin öncü desteğiyle başlagetiren projeyi anlattı. nun bir oktavda yaklaBigalı’nın kültür sanat sektöyan festivale, günümüzde 70’in şık 41 değişik ses gerekrüyle ilgili en büyük eleştiri ve üzerinde Türk müzisyenin katıya geldik. tiren makam müziğine beklentisi ise şu yönde: lımının sağlanmış olmasının, kaHiçbir prova yapamadan tamamıyla doayak uyduramaması nedeniyle Doğu’nun “Bana kalırsa Türkiye’de en muoyuna belirgin bir mesaj verğaçlama olarak verilen bu konserde, çaBatı’ya uyum sağladığı bir proje. büyük eksiklik, basındaki küldiği kanısında. lınan enstrümanlar ne olursa olsun, birYeni sesler ve önerilerle dolu olan bu tür ve sanat eleştirmeni sayıBigalı, caza verdikleri desbirimizi iyi dinlediğimizde bir ahenge yolculukta Erguner, İstanbul, Rumeli Bek sının az olması. Çünkü bu bir tek anlamında bu yıl, Neşet ulaşmanın mümkün olduğuna tekrar şataşi nefes ve ilahileri çerçevesinde doğaç zincir. Sanatçılar, akademisRuacan’ın “ilk” solo albümühit oldum. Sanki ben piyano olmuştum, lamaya dayanan bir dünya kuruyor. yenler, galeriler, müzeler, ensne verdikleri destekle de gurur o da ney. Sanatçı ile festival kapsamında seslen titüler ve eleştirmenler olmaduyuyor ve bu anlamda kasım Konserin repertuvarından söz eder direcek olduğu “Nefes” isimli projesi ve dan, bir diğeri olmaz. Ben bir ayında bizleri bir özel konserin misiniz? İleride bu projeyi kaydetmek gelecek dönemdeki çalışmaları üzerine izleyici isem, takip ettiğim unde beklediğini aktarıyor. gibi bir düşünceniz var mı? konuştuk. sur üzerine kritik alabilmeliAkbank Caz Festivali’nde yapaca 24. Akbank Caz Festivali kapsaaz dünyasının tarifi yim. Burada, üniversitelerin ilğımız doğaçlamalarda ilham kaynağımında piyanist Michael Wollny ve gili bölümleriyle ilgili bir istih15. yılında özel bir kutlama mız İstanbul Bektaşi Nefesleri olacak. perküsyonist Hamdi Akatay ile birlikdam problemi de olabilir.” CD’si ile sanatseverlerin karII. Mahmut’un 1826 yılında Yeniçete seslendirecek olduğunuz projeniz (www.akbanksanat.com) şısına çıktıkları Akbank Caz ri Ocağı’nı kaldırmasıyla bu gelenek terk nasıl doğdu? Festivali’nde sahne almanın sekedildi. törde artık seviye belirleyici olÜçlü ve ikili ritimlerin birduğunu, adeta “ISO 9001” özelleşmesinden oluşan bu nefesliği taşıdığını belirten ASM Mülerin özgün yapısı ile yıllardürü, caz dünyasına getirdiği tadır unutulmuş bu melodileri rifi ise şu şekilde kayda geçiyor: değişik bir estetikle yorumla“Cazcılar, öteki müziklemak isteği bu seçimin iki ana re açıktırlar. Caz benim için, nedeni oldu. İlerde bu birlikteliği CD’ye ‘an’da kalmak demek. Zaten dönüştürmeyi elbette arzu bunun için cazın ‘standart’ları ediyoruz. bile, sanatçıların o anki kaydı Son dönemde üzerinde na özgü olur. Buna örnek olaçalıştığınız projelerden söz rak Keith Jarrett’ın Köln konedebilir misiniz? serini verebilirim. Buradan İleriye dönük projelere gehareketle hiçbir cazcı görlince, ön planda kasım başınmedim ki egosu olsun. Onlar da Afganistan’da yapacağım birbirlerini dinleyen, empabir müzik çalışması var. Weti duygusu yüksek insanlardır. imar kentindeki Franz Liszt Caz da bu nedenle son derece Konservatuvarı’nın katkısı ile Michael Wollny ve Kudsi Erguner. empatik bir müziktir.” hazırladığım bu projenin konusu Hüseyin Baykara’nın eserleri ve anısı. Aslında piyano haricinde enstrüman 2015 Ocak ayında Kolombiya’nin Carkullanan caz müzisyenlerine, caz, blues ve tagena kentinde yapılan klasik müzik makam müziğinde kullanılan bazı sesler festivaline grubumla katılıyorum. Ana hiç de yabancı değildir. Blue Note olarak teması “Mare Nostrum” olan bu fesadlandırılan, özellikle pesleştirilmiş üçlü, beşli ve yedili aralıklar bizim müziği tivalde, ben ve topluluğum Türkiye’yi temsil ediyor olacağız. mizde de kullanılmaktadır. Altını çizebileceğim diğer bir önem2000 yılında Fazıl Say ile New York’ta li tarih de nisan ayında Venedik’te Cibaşlayıp Avrupa’da devam ettiğimiz konserlerden sonra İstanbul’da son bulan tur ni Vakfı’nın himayesinde kurduğum “Bîrun” projesinin 2015 çalışması. nede, piyanonun yapısı nedeniyle ortaHer yıl değişik bir başlık altında gerçekya çıkan teknik engellerin aşılabileceleştirdiğim projede bu yıl, İstanbul Sefağine olan inancım daha da arttı. Micharad Yahudilerinin, tasavvuf kültürünün etel Wollny ile ilk kez, 2011’de Ahmet ve kisi ile Osmanlı makamları üzerine besteNesuhi Ertegün’ün anısına ithaf edilen, ledikleri “Maftirim” ilahileri yer alacak. Bremen Jazzahead Festivali’nde bir ara Derya Bigalı ayrıca, ASM olarak açtıkları Uluslararası Küratör Yarışması’nın bu yıl üçüncü senesine ulaştığını ve 70 kadar adayın katıldığı yarışmaya Türkiye’den aktif olarak çalışan tanınmış imzaların da başvurduğunu vurguluyor. ‘G Bektaşi nefesiyle doğaçlama 7 ‘E C Kudsi Erguner tutuklandı, ama... Kültür Servisi ABD merkezli National Report haber sitesinin dün sabah saatlerinde yayımladığı “Banksy Londra’da tutuklandı, kimliği açığa çıktı” haberi ortalığı karıştırdı. Zaytung benzeri kurmaca haberler yapan sitenin haberi kısa sürede sosyal medyada en fazla konuşulan konulardan birisi oldu. Haberi ciddiye alan Türkiye’den de bazı haber siteleri son dakika olarak haberi verdi. Dünyanın en bilinen graffiti sanatçısı, aktivist Banksy’nin gerçek ismi bilinmiyor. Ünlü olmamak için kimliğini açıklamayan sanatçının kullandığı “Banksy” ise imzası. Banksy