Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 EKİM 2014 SALI 10 EKONOMİ [email protected] Yabancıların artık fabrika kapattığını söyleyen Özince’ye göre ekonomide bir dönem sonlandı Balayı dönemi bitti ürkiye’de ekonomik olarak bir dönemin sonuna gelindiğini söyleyen Ersin Özince, “Biten dönem ümitlerin çatlayıp patladığı dönemdi. Bu da realize oldu. Bu dönemin bir sürü olumlu yanını da gördük. Şimdi olumsuzlukları görüyoruz. Şimdi gerek kuruluşlar olarak gerek ulus olarak şeffaf olmak, hesap verebilir durumda olmak zorundayız” dedi. Gazda Ukrayna sıkıntısı gündemde Ekonomi Servisi Enerji Bakanı Taner Yıldız, doğalgaz tedariğinde Ukrayna’da sıkıntı ihtimalinin olduğunu söyledi. Yıldız NTV’de katıldığı programda, kış ayları öncesinde doğalgaz tedariğinde sıkıntı olup olmayacağıyla ilgili olarak “Böyle bir ihtimal var ama son 1 hafta içerisinde Avrupa Birliği Rusya ve Ukrayna karşılıklı adımlar attı. Biz doğalgazın yarısını Rusya’dan alıyoruz. Ukrayna’dan kaynaklı olabilecek bir ihtimal var. Jeotermali artırmamız lazım. Su kaynaklarının azalması enerjiye olumsuz yansıdı” dedi. Enerji Bakanı, doğalgazda en önemlisinin Ukrayna’dan gelecek miktarın olduğunu söyledi. Yıldız, doğalgazda indirimin olup olmayacağıyla ilgili olarak, “Biz hâlâ son yapılan fiyat düzenlemelerine rağmen aldığımız fiyatın daha altında satıyoruz. 2 milyar lira civarında BOTAŞ zarar ediyor. Alacağımz her indirim, bu zararın telafisi için kullanılacak. Biz indirim talep etmekte haklıyız ama bu indirimin ne kadar olacağını göreceğiz” açıklamasını yaptı. T “ E nflasyonun çift hane olma riski fazlasıyla var. Zaten özel sektör bunu görmüştü” diyen Özince, 2014’teki belli başlı toplu iş sözleşmelerinde tek haneli zammın olmadığını hatta bunun yüzde 1314’ler seviyesinde olduğunu hatırlatarak “Evin alışverişini yapan biri olarak durumun çift haneyi çoktan aştığını söyleyebilirim. Çift hane enflasyonla yalnız üretim değil, yatırım da kaçar’ diye konuştu. 12 oto parasına bir ev Artık vaktinin yalnız sabah saatlerini ofiste geçiren, daha çok müzik dinleyerek, hayvanlarıyla ilgilenerek geçiren İş Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Özince, İş Bankası gibi patronsuz bir yapının yöneticilere yüklediği ek görevler ve yapının daha çok kurumsallaşması için kafa yoruyor. Kurumsallığın yalnız şirketler için değil devletler için de gerekli olduğunun altını çizen Özince’ye göre Türkiye ancak şeffaf ve hesap verebilir yapılara kavuşursa ikinci yüzyılı görür. Ekonomi olarak bakıldığında Türkiye’de artık bir dönemin bittiğini söyleyen Ersin Özince, ülkenin jeopolitik risklerinden orta vadeli plana, bankacılık sektöründen ülkenin en önemli gördüğü sorunlara kadar sorularımızı yanıtladı. Yanıtlar özetle şöyle: Orta Vadeli Program’da enflasyon hedefleri artırıldı. Çift hane riski fazlasıyla var, hatta gerçekleşti. 2014’te yapılan belli başlı iş sözleşmelerini alın. Ciddi addedilebilecek özel sektör kuruluşlarında tek haneli ücret artışı yapan duymadım. Hatta yüzde 10’lu oranların ortasına doğru 1314 gibi rakamlar. Devletin şu ya da bu politikasının değerlendirmesini yapmıyorum. Ama evin alışverişini yapan benim gibi bir tüketici zaten enflasyonun tek hanede olduğuna kanaat getiremez. Gıda fiyatlarının yüzde 14 arttığı söylenen bir ekonomide tüketici açısından başka neye ihtiyaç var. Ulaşımı koyarsanız daha da kötü. Benim hayatıma dokunmayan kalemlerin olsa olsa istatistiki önemi vardır. Önemli hususlardan biri de gayrimenkul meselesi. Ekonomist değilim. Bir Fransız vardı IMF başkanlarından Jacques de Larosiere diye... O adam bir kere dedi ki sizin gibi ülkelerde aslında gayrimenkul fiyatının da enflasyona yansıması lazım. Biz enflasyon hesabında elma ile armutla, sivri biberle uğraşırken 3 oda, bir salon, 2 otomobil parasıydı. TBMM’nin arkasında 2 Renault parasına 1 ev alınıyordu bu ülkede. Şimdi Ankara’da 600800 bin TL’ye ev satılıyor. Bir otomobil 50 TL olsa 12 otomobil eder. Bu da bir enflasyon. Türkiye belli bir dönemi yaşadı geçti. Sanayi devrimini kaçırmak deniyor şimdi; bana göre sanayi devrimini kaçırıyoruz, kaçırdık hatta. Bizim gibi holding olmayan, babadan kalmayan kurumlar da yöneticilere artı bir sürü şey yüklüyor. Çalışanı da, emeklisi de hesap soruyor. Aklım başımdayken daha da kurumsallaşsın istiyorum. Tek çare bu... Afrika’da enerji olsaydı, Ebola yayılmazdı sal bir müesseseye yakışacak istihdam politikası bile yoktur. En komiği de ‘kadın yöneticiler’ söylemi. Yahu sen daha kadın istihdamıyla ilgili yasal haklarını kabul etmiyorsun da kalkmış yönetim kurulu üyemiz kadın diyorsun. Patron kızından ve tanıdığından başka kim yönetim kurulu başkanı olacak. Sen önce kadın çalışanının hakkını ver. Bizde yetkili pozisyonların yüzde 70’i kadın, İş Bankası’nda. Neden sınav yapıyoruz çünkü. Kadınlar daha disiplinli. Kurumsallaşmak sürdürülebilirlik açısından da şart. Ama ben bu yapılarla ikinci yüzyılı devirebileceğimizden emin değilim. Cumhuriyet 90 küsur yaşında. Eskiden 2. Cumhuriyet denince kızıyordum şimdi iki de oldu 2.5 de. Öyle gidiyoruz. Önce kadın çalışanın hakkını ver Yabancılarda bizimki gibi bir yapı yok. Onlarda daha çok emeklilik fonları var. Kurumsallıktan benim anladığım hesap verebilmek, şeffaf ve sürdürülebilir olmak. Sendika başkanımız Metin Tiryakioğlu ile bu işe ciddi kafa yoruyoruz. Bizim kurumsallığımız çok ortaklı bir yapıya cevap verebilecek bir kurumsallık. 100 binlerce hissedarı olan bir yapının devam etmesi açıından birtakım ihtiyaçlar içindeyiz. Öte yandan çok eksiğimiz olduğu konusunda tereddüdümüz yok. Kurumsal açıdan bizden daha iyisi var mı bilemem ama bugün kurumsallık adına Türkiye’de ileri sürülen birçok şeyin eksik olduğunu düşünüyorum. Yani kurumsalım diyen birçok işletmenin kurum Hissedilen zaten çift Fabrikalar kapanıyor Enflasyonun hızla yükseliyor olması her şeyi kaçıracak. Üretimi değil, yatırımı da. Bir kere benim değerlendirmelerime bankacı perspektifinden bakmamak lazım. Dokunduğumuz kitlelerin eğilimlerinin ifade edilmeye çalışılmasıdır. Ama zaman zaman deniyor ki tasarruf olması için özendirici bir reel getirinin olması lazım. Aksi takdirde toplumun büyük bölümünü teşkil eden, tasarruf edilmesi beklenen kitle aptal mı? Çok ciddi bir reel faiz vermeniz lazım. Tasarruf istiyorsanız. Sonuç itibarıyla bu bizi nasıl etkiliyor. Hep söylediğim hadise, Türkiye’de üretim maliyetleri artık emsal ülkelere nazaran avantajlı konumda değil. Geçenlerde bir haber vardı. Levi’s Türkiye’deki faaliyetlerini sonlandırmış. Nereye gittiği bakılırsa o ülkede üretim maliyetlerinin daha iyi olduğu görülecektir. İlk akla gelen işçilik. Sadece işçilik değil, direkt ve dolaylı vergilere kadar her şey. Hep verdiğim örnek; bir bardağı İstanbul’da satmak için Eskişehir’de de üretebilirsiniz, Bursa’da da, Bulgaristan’da da. Bulgaristan’daki üretim maliyeti işçilik, vergi enerji çok fark etmiyor ama vergide bile olumlu fark var. Artı istihdam koşulları açısından daha iyi görünüyorsa kentsel hayatın yarattığı hayat pahalılığı ve enflasyon nedeniyle. Savaşa girmek zorunda mıyız? Kabul etmek lazım ki bu siyasada içeride de dışarıda da siyaset yapmak çok zor. İster onu beğenin ister bunu beğenin. Hiç kolay değil. Detayları bir tarafa bırakırsak Türkiye Cumhuriyeti şu ya da bu ifadeden eleştiriliyor. Savaşa girmiyormuş diye. Savaşa girmek iyi bir şey mi? Amerika’da gazetelerde manşet. Hâkim olduğu varsayılan güçlerin politikalarına uymak mı zorundasın? Ama çok ilginç bütün bunlar da bir Brezilya’nın bir Arjantin’in başına gelmiyor. Türkiye bu coğrafyada var olmaya devam edecek ama hiç kolay değil. Demografiyle uğraşmak da kolay değil. Doğal kaynaklar açısından da şanslı bir ülke değiliz. Bu ülkeyi yönetmek çok kolay değil. Büyük boyutlu eleştirilerde hangi birikimle hangi sorumlulukla yaptığına da hayret ediyorum. Babacan gibi deneyim sahibi bir devlet adamının hukuk ihtiyacından bahsetmesi, önemli bir deneyimden yola çıkarak söylüyor olması lazım. Türkiye daha kurumsal olsun ben de eve götüreyim o hesabı çocuklarım inansın. Ben inanmaya razıyım. Ama çocuklarım birey olarak yetişti. Biz hesap verebilir bir ülke olmalıyız. Bu da her şeye rağmen mümkün olmalı. Biten dönem balayıydı. Biten dönem ümitlerin çatlayıp patladığı dönemdi. Bu da realize oldu. Bu dönemin bir sürü olumlu yanını da gördük. Şimdi olumsuzlukları görüyoruz diyenler olabilir. Olabilir, bir konsolidasyon olabilir, yabancı hissedar o zaman borsada yüzde 63’ten yüzde 62’ye indik diyebilir. Bu arada THY’yi de aldık. Uluslararası yatırımcı beklentileri beni çok ilgilendirmiyor. Bunlar samimi değil. Ekonomi Servisi Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başekonomisti Fatih Birol, 920 milyon nüfuslu sahraaltı bölgesinde 620 milyon kişinin elektriğe ulaşamadığını belirterek, Ebola’nın bu kadar ilerlemesinin nedeninin Afrika’da yaşanan enerji sorunu olduğunu söyledi. Birol, Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) ve APCO Worldwide tarafından düzenlenen “World Energy Outlook 2014 Afrika Özel Raporu” tanıtım toplantısında yaptığı konuşmada, “Çocuğunuzun ilacını buzdolabında saklayamıyorsunuz. Afrika’yı felç eden konu enerji. Her yıl 600 bin kişi biokütlenin evlerde kullanılmasından kaynaklı hastalıklardan ölüyor. Enerji Afrika’nın kaderini değiştirebilir” dedi. Birol’un verdiği bilgiye göre bölge, Nijerya, Güney Afrika ve Angola başta olmak üzere son beş yılda küresel petrol ve gaz keşiflerinin yüzde 30’una ev sahipliği yaptı. Aynı zamanda yılda 320 gün güneş ışığı alan bölge geniş bir güneş enerjisi ve hidrolik enerji potansiyeli ile birlikte rüzgar ve jeotermal enerji gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına da sahip. Yeni kimlikler 18 lira olacak Ekonomi Servisi Aralık ayından itibaren dağıtılmaya başlanacak ‘Akıllı Kimlik Kartı’yla birlikte, 1976’dan beri hayatımızda olan mavi ve pembe nüfus cüzdanları geçerliliğini yitirecek. 3 yıl içerisinde tüm ülke genelinde dağıtılacak 1 GB’lik çipin de yer alacağı kimlik kartlarının vatandaşa maliyeti 18 lira olacak. Bugüne kadar 10 milyon adet basılan kartların bu yıl sonuna kadar 2 milyon kişiye verilmesi planlanıyor. Yeni kimliklerin kullanım süresi ise 10 yıl olarak öngörüldü. Bugüne kadar 10 milyon adet basılan kartların bu yıl sonuna kadar 2 milyon kişiye verilmesi planlanıyor. Havada yeni şirket Ekonomi Servisi Lufthansa Grubu’nun Üst Yöneticisi (CEO) Carstem Spohr, THY ile uzun menzilde uçacak düşük maliyetli bir havayolu şirketi kurma konusunda görüştüklerini söyledi. Bu ortaklığı THY ve Lufthansa’nın yüzde 50’şer hisselerine sahip oldukları SunExpress üzerinden yapmak istediklerini belirten Spohr, “Uzun menzilde Avrupa çıkışlı ABD’de Florida’dan Güney Afrika’ya, Hint Okyanusu’nda tatil noktalarına farklı yerlere sefer yapacak. Hedefimiz başlangıçta 3 veya 4 uçak. Bir yıl içinde filo 7 uçağa çıkacak” diye konuştu. SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını İstenen hukuk devleti Her şeyin özü şurada. Ali Babacan net konuşuyor. Şu andaki durumun en gerçek ifadelerle ve en cesaretli eleştiricisi aslında Ali Babacan. Sözün altına baktığında hukuk devleti ve güven diyor. Güveni Suzan Sabancı söyleyince başka, Ali Babacan söyleyince başka oluyor. Bizim de başımız bundan derde giriyor. Finans değil lojistik merkezi olduk Bir kere lojistik alanında yapılanın çok büyük önemi var. Kimimiz THY diyoruz. Türkiye’ye büyük istihdam sağlıyor. Doğu Afrika’dan Batı Afrika’ya Türkiye üzerinden gidiyorlarmış. Heriflerin hepsi küs birbirine. Borsada manipülasyona hapis geliyor larında Ekonomi Serisi Sermaye piyasa clis’e Me r. ıyo açıl u yol manipülasyona hapis ’nda unu Kan ı asas Piy e may gönderilen ve Ser astim öngörülen bir değişiklikle bilgi suii ilişkin na li ve piyasa dolandırıcılığı suçları a çıkarılcezalarda alt sınır 2 yıldan 3 yıld değiiyle hal bu un ması öngörülüyor. Kan ünip ma için uğu old yıl 2 şirse, daha önce is hap n lasyon suçları için uygulanamaya cak. ola cezası fiili olarak hayata geçmiş e yapSermaye piyasası avukatı WSJ’y yıl“2 in, selç Ha m tığı açıklamada İbrahi ve böydan alınan cezalarda erteleniyor ada alt lece kimse hapis yatmıyordu. Cez ıcılıdır Cay sınır şimdi 3 yılda çıkarıldı. hapis ceğın artırılması amacıyla böylece i. ded ek” ilec zası fiilen uygulanab Akıllı sayaca geçiş zor Ekonomi Servisi Türkiye’de şu anda yaklaşık 30 milyon elektrik abonesi var. Bunların sadece 200 bin tanesi akıllı sayaç kullanıyor. Avea’nın düzenlediği, “Enerji Özelleştirmeleri ve İletişim Altyapısının Önemi” konulu toplantıda konuşan Kolin Grup Üst Yöneticisi (CEO) Cantekin Dinçerler, şu anda var olan elektrik sayaçlarının fiyatlarının 30 TL Cüneyt Erkan ile 100 TL arasında değiştiği Uygun Akdemir ni belirterek akıllı sayaçların si verdiğini sadece sayaçlar akıllıya fiyatlarının ise 100 Avro ile 400 Avro olduğunu, akıllı sayaca ge çevrilse bunun maliyetinin 10 milyar çerken ciddi maliyet ortaya çıktığını TL’yi bulacağını aktardı. Aksa Enerji Genel Müdürü Cüneyt söyledi. Bunu tek başına dağıtım şirketlerinin üstlenmesinin zor olduğu Uygun da akıllı sayaç konusunda sanu EPDK’nin 2010 rakamlarıyla fir dece Türkiye’nin değil tüm dünyanın malara 2.5 milyar TL yatırım bütçe geç kaldığını kaydederek, şu anda akıllı sayaca geçiş için doğru düzgün bir ticari modelin bulunmadığını anlattı. Avea Üst Yöneticisi (CEO) Erkan Akdemir ise Türkiye’nin stratejik sektörleriyle işbirliği yaptıklarını, enerji ve teknoloji arasında da işlenmesi gereken niş bir alan olduğunu ve bu nedenle enerjiye odaklanCantekin dıklarını kaydetti. Dinçerler Akdemir, “2015’te yapılacak tam serbestlik düzenlemesiyle birlikte fatura miktarı ayrımı olmaksızın bireysel ve kurumsal tüm müşteriler, kendi elektrik dağıtım şirketlerini kendileri seçerek sayaçlarını o şirkete taşıyabilecekler” dedi. ALIŞ SATIŞ 2.2450 2.2480 2.8690 2.8720 3.6160 3.6330 2.3710 2.3840 89.80 90.15 587.68 610.89 MERKEZ BANKASI CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 AVUSTRALYA DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 100 JAPON YENİ DÖVİZ ALIŞ 2.2452 1.9642 SATIŞ 21 EKİM 2014 EFEKTİF ALIŞ SATIŞ 2.2492 1.9770 2.2436 2.2526 1.9552 1.9889 0.38434 0.38623 0.38407 0.38712 2.8667 3.6145 2.3712 2.8719 3.6333 2.3864 2.8647 2.8762 3.6120 3.6387 2.3676 2.3900 0.31041 0.31362 0.31019 0.31434 1.9911 7.7350 2.0001 7.8362 1.9837 2.0077 7.6190 7.9537 0.34089 0.34318 0.34065 0.34397 0.59852 0.59960 0.59403 0.60410 2.0927 2.1066 2.0850 2.1146