Katalog

17 AĞUSTOS 2013 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 İşsizliğin yüzde 13 olduğu cari açıkla boğuşan ülkede kamu borcu da milli gelirin yüzde 65’i Ekonomiye de darbe En önemli gelir kaynaklarından turizmi çalkantılar nedeniyle kaçıran Mısır’da bir yüzde 3.4’ü. En ‘tehlikeli’ göstergelerinin başında bütçe açığı geliyor. 2012 sonu için tahmin edilen düzey, milli gelirinin yüzde 10’u. Üstelik faiz harcamaları dışarıda tutulduğunda da açık var ve bu açık bütçe açığının yarısından fazlasına denk geliyor. Kamu kesiminin net borcu milli gelirinin yüzde 69’una ulaştı. Mısır kasımda bu tabloyu değiştirmek için IMF ile standby anlaşması imzaladı. Mevcut kargaşa ortamı da dikkate alındığında Mısır’ın işinin hiç de kolay olmadığını belirtmek mümkün. darbe de ekonomiye geldi. Yabancı yatırımcılar birbiri ardına üretimin durdurduğu açıklamaları yaparken, nakit akışının durmasıyla piyasaların da allak bullak olacağı, göz ardı edilemeyecek zararların ortaya çıkabileceği uyarıları yapıldı. (AFP) İhracat ithalat açığının yüzde 40’ları aştığı ülkede, ekonominin önemli bir bölümü ordunun elinde bulunuyor. Özellikle son yıllarda artan işsizlik, cari açık ve ağır kamu borcuna sahip ülke için Türk iş dünyasından darbe karşıtlarına karşı katliama tepkiler yükselirken, darbeye karşı tüm oda başkanlarını bir araya getirme çalışmaları yapılıyor. Okullarda Çuvallama; Yüz Binler Açıkta... Okulların açılmasına şunun şurasında kaç gün kaldı? Anadolu liselerine kaydedilemeyecek 500 bin öğrencinin ne olacağının haber değeri bile yok... Sıradan haberler arasında ancak yer alabiliyor. Anadolu liselerinin boş kontenjanlarına yeniden yerleştirmelerle en fazla 20 bin öğrenciye daha yer bulunabileceği ortada. Milli Eğitim Bakanlığı, iktidarlarının yazboz tahtasına çevirdiği eğitim sisteminde başbakanlarının buyrukları doğrultusunda dört artı dört sistemine geçildikten sonra, bu ders yılı için düz liselerin Anadolu liselerine dönüştürülmesi kararı ile doğacak kapasite açığını yeni ders yılına girerken mi öğrendi? Tabii ki küçük sapmalarla gerçeğe yakın hesaplama görev ve sorumluluk alanında olduğuna göre yüz binlerce öğrenciyi okulsuz bırakan eğitim cinayeti bile bile işlendi. Başbakan’ın “dindar ve kindar” gençlik yetiştirme projesinin çok ince hesaplı bir tuzağı ile yüz yüzeyiz. SBS sınav sonuçlarına göre Anadolu liselerine yerleştirilemeyecek öğrencilere yüz binlerle katlanan kapasitede meslek lisesi de yaratılamayacağına göre, kalan üç seçenek; “imam hatip, açık öğretim, özel okul...” Beğenin beğendiğinizi... SBS sınav sonuçları ile Anadolu lisesi kazanamamış öğrenciler çoğunlukla yoksul ailelerden olduğuna göre, paralı liseyi baştan unutun... İmam hatip istemeyen için açıkta kalma olarak da sayılabilecek, geçmiş yılların deneyimi ile sabit başarı şansı diplerde açık öğretim, kendini kandırma olarak okula kayıt yapmış görünmek, çocuk yaşta işçi olmak, kızlar için eve postalanmak, çocuk yaşta evlendirilmek ile eşanlamlı oluyor. Hani yeni eğitim sisteminin ilk sonuçlarına göre, üçüncü dört döneminden büyük kaçış gerçeği saptanmış ana sorun olarak çözüm üretilmesi programlanmıştı. Sözde 12 yıllık eğitime geçiş, eğitimi 8 yıla fiilen indirgemek sonucunu üretmişken gelinen yeni vahim tablo tartışmaya bile değer değil mi? Dün baktım da cemaatin medyası bile bu ürkütücü tablonun sonuçlarından kendince kaygılanmış, ek kayıtlarla Anadolu liselerindeki sıkıştırmaların çözüm olmayacağı haberleri verilirken cemaate yakınlıklarıyla bilinen özel dershanelerin kapatılması gerçeğinden esinlenilmiş olarak kimi öneriler getirilmiş. Bakanlığın açıkta kalan yüz binlerce öğrenci için, özel okullarla anlaşma yapabileceği ya da özel dershanelerin okullaşmasına yardımcı olabileceği dile getirilmiş. Tabii ki yoksul ailelerin çocuklarını paralı okutmaları önerilemediğinden, bakanlığın buralara yerleştirilecek öğrencilerin masraflarını karşılaması önerilmiş. Eğitim gerçekleri, sorunları iktidar cephesi dayanışması olarak kapalı kutu olunca okullaşmanın gerçek maddi koşullarıyla ilgili bilgiler de sır olduğundan, söz konusu önerilerden açıkta kalan öğrencilerin zorlanarak imam hatiplere kaydırılmalarının bile çözüm olmayacağı gerçeği de böylece ortaya çıkıyor. Anlayacağınız yazboz tahtasında işlerde öylesine çuvallanılmış ki, sonuçta örgün eğitimde devletin görevi olan yüz binlerce gencimiz için okul, dershane, öğretmen yok... HHH Bir de utanılmadan, yüzler kızarmadan en az üç çocuk önerisi ağızlardan düşürülmüyor. Ucuz işçilik, çocuk emeği sömürüsü, kızların yaşamlarının her anlamda daha çok, katlanarak karartılmasının kolaylaştırılması için mi? Türkiye’de emek sömürüsü, piyasalar düzenindeki gelişmişlik tablosu ile çok çarpıcı çelişen boyutlardaydı. Ancak iktidarları sürecinde yeni 12 yıllık dönemde geriye gidişler çok daha çarpıcı. OECD son araştırma sonuçlarında da insani gelişmişlikte en geri ülke olma becerisini gösterirken hem işsizlik, hem kayıt dışı çalıştırma, hem ucuz emekte, elbette iş kazalarında sondan birinci olma rekorlarını kapmışız... Şimdi yine yeni ders yılına girmek için gün sayarken hâlâ bilinmezler, olumsuzluklar üzerinden ikinci kademe eğitimini tamamlamış yüz binler ne olacak sorusunun yanına, yeni okullu olacak küçüklerimizi ekleyelim... Geçen yılın sırf, kişilik gelişimi olmadan “dindarlık ve kindarlığa adım atılması uğruna” eğitim bilimine aykırı olarak oyunla eğitim çağında zorla okullu yapılmış çocukların halleri ortaya saçıldıktan sonra... Büyüklerinin yanında ezilerek okuma yazmayı bile sökememişler. Başarısızlığa mahkum edilmişleri nasıl toparlayacağımızı kara kara düşünmemiz gerekirken yeni gelecekler için bile üretilen parlak çözüm arapsaçı... Eğitimi zorla bir yaş erkene almanın cezasını sözde çocuklara kesmemek için, en küçük üç aylık dilimde aileye seçim hakkı tanımak üretilen tek çözüm. Ailenin kendisi de dindar ve kindar çocuk yetiştirme militanı değilse... Sonrasında gerçek okula başlama yaşına kadar olan 9 aylık dilim için aile yine doktor raporuna başvurmak zorunda kalacak ya da çocuğunu sağlıklı yetiştirme uğruna yasayı çiğnemeyi göze alacak kadar bilinçli olacak. Gördüğünüz üzere yazboz tahtası uygulamalar için katlanan sayılarla dershane, okul, öğretmen açığını yoka saymış iktidarlarının yarattığı eğitim sorunlarından söz etme kapısını bile açmadık. Eğitim göçertmek istense bu kadarı bile olamazdı... OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA Devletin göstericilere sert müdahalesinin ülke ekonomisine yıkıcı etkileri olması bekleniyor. Bir süredir işsizlik, cari açık ve kamu borcuyla boğuşan ülkede Arap dünyasından gelen yarımlara karşın ekonominin ciddi sıkıntı yaşayacağı ileri sürüldü. Ülke bankaları ve borsaları dün açılmazken, devlet tahvillerinin faizleri çok yükseldi. Daha önce yüzde 1.2 olan büyüme tahmini serbest düşüşe geçti. İşsizliğin şu anda yüzde 13 olan seviyesinin yıl sonuna gelindiğinde yüzde 15 olması bekleniyor. Konuya ilişkini bilgi vererlerden TürkMısır İş Konseyi Başkanı Zuhal Mansfield, ülkede her ne kadar siyasi bir çalkantı yaşansa da sorunun uzunu vadede ciddi bir ekonomik krize dönüşeceğini dile getirdi. Mansfield, en önemli iki gelir kaynağındın birini yani turizmi iki yıla yakın bir süredir kaybeden Mısır’ın, kısa sürede yardıma gereksinim duyacağı kanısında. Mısır ekonomisine ait güncel verilere IMF’nin internet sayfasından ulaşmak mümkün. Buna göre Mısır’ın kişi başına geliri, ABD’nin kişi başına gelirinin yüzde 16’sı düzeyinde. 20002010 döneminde ortalama yüzde 5 büyüdü Mısır. Buna karşılık son iki yılın ortalama büyümesi sadece yüzde 1.9. İşsizlik oranı artıyor. 20002010 arasında ortalama yüzde 9.9 düzeyindeyken 2012’de yüzde 13.5. Enflasyon yüzde 11 civarında. Ülke, cari işlemler açığı veriyor son yıllarda. Açık, milli gelirinin Dış borç hızlı artacak Suudi Arabistan ve diğer Basra Körfezi ülkeleri Mısır’a 12 trilyon dolar tuhazırlığı tarında yardım göndereceğiMısır’da darbe karne söz verdi. Öte yandan, IMF şıtlarına yönelik katlive Avrupa Birliği’nin içinde bulunduğu diğer yabancı potansiama, Türk iş dünyayel yardımcılar geri çekildi. Amerisından da tepki geldi. Dış Ekonomik İlişki ka 1.5 trilyon dolarlık askeri ve ekoyardımına devam edip etmeme ler Kurulu, Milletle nomik konusunda kararsız olduğunu belirtrarası Ticaret Oda ti. Londra Merkezli Noah Capital Marsı üyelerini darbe kets stratejisti Emad Mostaque 12 trilye karşı bir araya ge yon dolar tutarındaki desteğin Mısır’a bir yıl için yeterli olacağını ifade ettirip, ortak deklarasDış yardımın Mısır ekonomisinin iyiyon hazırlamayı plan ti. leşmesi için önemli olduğunu belirten lıyor. DEİK Yönetim Mostaque “Ülke ekonomisinin yeni iş Kurulu Üyesi Rona yaratma imkânı olmayacak, dış borç Yırcalı, “Dünyada çok hızlı bir şekilde yüksek seviyelere ulaşacak” dedi. ki tüm iş çevreleri Deklarasyon ne bu konuya sessiz kalmamaları çağrısında bulunuyorum. Demokrasiye karşı yapılan her darbeye direnmek gerekir” dedi. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi de iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkinin sürdürülmesinin önemini vurguladı. Ordu Mısır’da ekonominin bazı kaynaklara göre yüzde 25 bazı kaynaklara göre yüzde 40’ını elinde bulunduruyor. Mısır’ın GSYH’sinin 2012 itibarıyla 255 milyar doları bulduğu düşünüldüğünde, ordunun iktisadi iktidarının en kötümser senaryoda bile ne derece muazzam olduğu ortaya çıkıyor. Ancak net bir veri bulmak zor. Zira işletmeler denetimden muaf. Herhangi bir bilanço veya bütçeleme kamuya açık değil. Ordu halen gayrimenkul satın alma ve kiralama, temizlik hizmetleri, kafeteryalar, benzin istasyonları, tarım ve hayvancılık, gıda ürünleri, oteller, Ordu her işkolunda faal yazlık evler, turistik tesisler hatta domates konservesi, plastik masa üretimi ve düğün salonu sahipliğine kadar her alanda faaliyetine kesintisiz devam ediyor. Üstelik bu faaliyetler gizli saklı değil. En kârlı faaliyet inşaat. Ulusal savunma gerekçesiyle arazileri kamulaştırma yetkisi veren yasa sayesinde ülke topraklarının yüzde 80’ine yakınının ordu tarafından kontrol edildiği ifade ediliyor. Bu altyapıyı kârlı bir ticarete çevirmek için Silahlı Kuvvetler Arsa Projeleri Ofisi kuruldu. Ofis, özel şirketlerle onlarca büyük proje yürütüyor. Örneğin; turizm cenneti Sidi Krir’de deniz kıyısında tatil köyleri, villalar ve turistik oteller yapıldı, yapılmaya da devam ediyor. Kimler var? Mısır’daki Türk yatırımcılar arasında Yıldız Holding, Hayat Kimya, Evyap, Akkök Grubu, Kipaş Holding, Eroğlu Holding, LCW ve BİM BIMAS gibi şirketler bulunuyor. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’nun (DEİK) Ekonomi Bakanlığı’ndan derlediği verilere göre, Mısır’da 260 Türk firmasının 2 milyar dolar tutarında yatırımı bulunuyor. Mısır’daki Türk yatırımları yüzde 80 oranında tekstil ve hazır giyim alanında yoğunlaşırken; otomotiv ve otomotiv yedek parçası, boyakimya, elektrikelektronik, perakende, mobilya ve turizm de öne çıkan diğer sektörler. Ülker’i, LC Waikiki izledi Mısır’da yüzlerce kişinin ölümüne neden olan olaylar, ülkede üretim yapan Türk firmaların üretimini de durdurmasına neden oluyor. LC Waikiki’nin sahibi Vahap Küçük, “Olaylar başladığından bu yana ilk kez dün üretimi durdurmak zorunda kaldık” derken ülkede 20’den fazla Türk çalışanları olduğunu, şu an için “Türkiyeye dönmek istiyorum” talebiyle gelen olmadığını ifade etti. Bu arada Yıldız Holding de Mısır’da üretimini durdurma kararı almıştı. Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, Twitter hesabından, “Mısır’daki sokağa çıkma yasağına uymak, çalışanlarımızı korumak için üretime ara verdik. Ama hadisenin akılalmaz boyutu karşısında çaresiziz!” demişti. Türk perakendecilerin Mısır’da toplam 42 mağazası var. Bu mağazaların 9’u Sarar’a ait. İhtilalin olduğu gün mağazaları kapattıklarını söyleyen Cemalettin Sarar, “Hemen gizli bir depo bulduk. Mallarım orada. Malların toplam değeri de 6 milyon dolar” dedi. Sarar, “Her mağaza için de 450500 bin dolar yatırım yaptım. Bir de depom var. Toplam yatırımımım en az 11 milyon dolar. ama pişman değilim. İşler iyiyken de iyi satış yapıyorduk” dedi. İHKİB’in Mısır’daki laboratuvarı Ekoteks’i, geçen yıl Mısır’da olayların ilk başladığı zamanda kapatılmıştı. BDDK’den kart limitlerine sınır Ekonomi Servisi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankacılık sektöründe, bireysel kredi kartı ve taksitli kredi kartı alacakları ile takipteki bireysel kredi oranındaki artışa sınırlama getirecek taslak hazırladı. Tüketici kredilerinde risk ağırlıklarını artırırken; kredi kart limitlerini sınırladı. 2012 başından itibaren bireysel kredi kartı alacaklarının yüzde 43 arttığına dikkat çeken BDDK, şu konularda değişiklikler yapmayı öngörüyor: * Geliri 1000 TL ve altındakiler için kart limiti 1000 TL ile sınırlandırılacak, limiti 1000 TL üzerindekilerin gelirini belgelendirmesi istenecek. * Kredi kartlarında 15 bin TL’ye kadar olan limitlerde asgari ödeme tutarı yüzde 25’ten yüzde 30’a, 1520 bin TL arası limitlerde yüzde 30’dan yüzde 35’e yükseltilecek. * Kredi kartıyla mal ve hizmet alımı için veya nakit kullandırılan kredilerin kalan vadesi 16 aya kadar olan taksit ödemelerine uygulanan risk ağırlığı yüzde 75’ten yüzde 10’a çıkarılacak. * Kalan vadesi 612 aya kadar olan taksit ödemelerinde risk ağırlığı yüzde 200’e, 12 ayı aşanlarda yüzde 200’den yüzde 250’ye çıkarılacak. Haziran itibarıyla 281 bin 858 kişi kredi, 398 bin 310 kişi de kart borcunu geciktirdi Yurttaş kart borcunu ödeyemiyor Bankalar Birliği verilerine göre, yılın ilkyarısında kredi kartı ve ferdi kredi borcunu ödemeyenlerin sayısı 680 bin 168’e çıktı. Haziranda kredi kartı borcunu ödeyemeyenler 120 bin 515, kredi borcu olanlar 74 bin 778 kişi arttı. Ekonomi Servisi Kredi kartı ve ferdi kredi borcunu ödemeyenlerin sayısı yılın ilk altı ayında 680 bin 168’e çıktı. Geçen yılın tamamında bu rakam 822 bin 87’ydi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin ilk defa açıkladığı verilere göre; sadece kredi kartı borcunu ödemeyenlerin sayısı haziran sonu itibarıyla 398 bin 310’a ulaştı. Geçen yılın tamamında bu sayı 453 bin 656’ydı. Kredi kartı borcunu ödemeyenlerin sayısı mayısta 99 bin 478 iken haziranda 120 bin 515’e çıktı. Ferdi kredi borcunu ödeyemenler ise haziranda 74 bin 778 kişi artışla 281 bin 858 kişiye ulaştı. 2012’de 368 bin 431 kişi kredi borcunu ödeyememişti. Yıllar itibarıyla bakıldığında 2013 yılının ilk 6 aylık sonuçlarındaki artış dikkat çekiyor. 2009 yılının tamamında kredi kartı borcunu ödemeyenlerin sayısı 277 bin 333’tü. 2010 ve 2011 yıllarında da sayı 220 bin seviyelerinde seyretti. 2012’de ise sayısı neredeyse iki katlık artışla 453 bin 656’ya yükseldi. Bu yıl ise haziran ayı itibarıyla sayı 398 bin 310 oldu. Bu trend devam ederse yılın sonunda geçen yılın iki katına varan artış olacağı tahmin ediliyor. Ferdi kredi borcunu ve kredi kartı borcunu ödemeyenlerin toplam sayısı ise haziranda 195 bin 293 oldu. Ocakta bu sayı 132 bin civarındaydı. Mayısta 162 bin 915’e çıkan sayı haziranda 195 bin 293 kişi arttı. 2013 yılının haziran sonu itibarıyla yani 6 ay sonunda toplam borcunu ödemeyenlerin sayısı 680 bin 168 olarak gerçekleşti. Geçen yılın tamamında bu sayı 822 bin 87’ydi. Temmuz ayı itibarıyla 69 bin 408 adet çek de karşılıksız çıktı. Avea 3G’yi dört kat hızlandırdı Ekonomi Servisi Avea, ArGe Merkezi 3. yılını doldurdurdu. Avea Teknolojiden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Dr. Coşkun Şahin çift taşıyıcı ve çoklu anten teknolojisi ile 3G’yi 4 kat hızlandırarak 4G seviyesine çıkardıklarını söyledi. Şahin, Avea olarak 3G çift taşıyıcı ve çift anten teknolojisini canlı şebeke iletişim kulesinde aktif hale getirerek, 84 Mbps ile kullanıcı başına maksimum hıza erişim olanağı sağladıklarını ve bu sayede çift taşıyıcılı 3G şebekesinde sunulan maksimum hızı ikiye katladıklarını anlattı. Şahin “Müşterilerimize 81 ilde çift taşıyıcılı internet teknolojisi Mobil Plus’ı sunduk.Yeni uygulamayla 84 Mbit’e çıkan ilk operatör olduk. Bu teknolojiyle örneğin 8Mbps ADSL bağlantı ile ortalama 7 saatte inen bir Bluray filmi sadece 40 dakikada indirebilmek mümkün” dedi. Vatan Bilgisayar Doğu’ya yayılacak Teknoloji perakende zinciri Vatan Bilgisayar, 15 gün içinde iki mağaza açtı. 2 Ağustos’ta Zonguldak Ereğli’de hiperstore açan Vatan Bilgisayar, 1100 metrekarelik alanda Mardin Hiperstore mağazasını 16 Ağustos’ta açtı. Vatan Bilgisayar, Türkiye genelinde 36 ilde toplam 78 mağazaya ulaştı. Vatan Bilgisayar Genel Müdürü Hasan Vatan, “78’inci mağazamızı Mardin’de teknoloji severlerle buluşturmaktan ve yeni mağazamıza gösterilen ilgiden memnunuz. Mardinlilere 1 ay içinde ücretsiz bilgisayar eğitimi vermeye başlayacağız, tüm halkımızı bilgisayar eğitimlerine katılmaya davet ediyoruz. Mardin’den sonra Şanlıurfa ve Van’da mağaza açarak doğuya açılmaya devam edecek, hızlı büyümemizi sürdüreceğiz” dedi. Coşkun Şahin