Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14 HAZİRAN 2013 CUMA 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Mantar gibi çoğalan alışveriş merkezleri çıkış arıyor; onlarcası, hastane ve okul yapılıyor AVM ekonomisi durdu Türkiye, Avrupa’yı geride bıraktı Türkiye’de AVM’lerin nüfusa oranı dünya ortalamasının çok üzerinde bulunuyor. ABD’nin en büyük şehirlerinden New York’taki irili ufaklı tüm AVM’lerin sayısı 50’yi geçmezken İstanbul’da bu sayı 100’ün üzerinde. Türkiye, AVM sayısıyla Avrupa’da ilk sırada yer alıyor. Nüfusu 150 milyonu aşan Rusya genelinde 500, 12 milyon nüfuslu başkenti Moskova’da ise 85 AVM var. Uzmanlar, üretim olmadan bu kadar yüksek oranlarda yapılan tüketimin ekonomiye uzun vadede zarar vereceğini ifade ediyor. AVM sayısında bu ili 32 adetle Ankara, 18 adetle İzmir, 13 adetle Antalya, 9’ar AVM ile Kocaeli ve Bursa izliyor. Daha sonra 7’şer AVM ile Konya, Aydın ve Balıkesir, 6’şar AVM ile Tekirdağ ve Muğla, 5’er AVM ile Mersin, Kayseri ve Samsun, 4’er AVM ile Diyarbakır, Denizli, Adana, Manisa ve Eskişehir geliyor. Kişi başına gelirin 15 bin dolar civarında kaldığı Türkiye’de İstanbul başta olmak üzere pek çok ilde kiralanabilir alan ortalaması pek çok ilde aşıldı. Fonksiyonunu yitiren, kapanan ya da marka karmasını gözden geçiren onlarca AVM var. AKP’nin inşaat ekonomisinin rüzgârıyla, dev bütçelerle birbiri ardına açılan alışveriş merkezleri (AVM), zor günler yaşıyor. Hesapsız yapılan onlarca AVM birer birer batarken, kimisi de kurtuluşu okul, hastane, belediye binası gibi dönüşümde arıyor. Kiracı bulmakta güçlük çeken AVM’lerin son durumunu yansıtan Eva Gayrimenkul’ün Mart 2013 tarihli raporuna göre, 2012 yılı ile 2013 yılının ilk çeyreğinde toplam 364 bin metrekarelik alışveriş alanı fonksiyonunu kaybetti. Bazı merkezler ise kârlılık için marka karmasını sil baştan gözden geçiriyor. Yıkıcı rekabet markalara da yansıyor. Markalar birçok noktada mağaza kapatmaya gidiyor. 310 AVM’nin bulunduğu Türkiye’de, 2015’e kadar 110 yeni AVM’nin açılacak olması, aynı sıkıntıların yaşanmaya devam edeceğini gösteriyor. Fonksiyonunu yitiren AVM’ler Anadolu’da 120 bin metrekareye çıktı, önümüzdeki 3 yılda bunun 3 kat artması bekleniyor. Türkiye’de yakın zamanda 23 AVM kapandı. Geriye kalan birçok AVM’de de ofis, dershane ya da hastaneye dönme çabaları var. Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği Başkanı Hulusi Belgü de, İstanbul’da 20 bin metrekarenin üzerindeki 4 AVM’de sıkıntı yaşandığını söylemişti. Kapanan ya da fonksiyo nun yitiren AVM’lerin birçoğu İstanbul’da bulunuyor. ORA AVM batarken, Fox City ve Akvaryum AVM’nin hastane olması için çalışmalar başlamıştı. Akmerkez ve Astoria da marka karmasını güncelleyen AVM’ler olarak gündeme gelmişti. Ekonomi ve Ciddiyet Ekonomi politikasını belirlemek, yürütmek, uygulamak, en azından bilgi, ciddiyet, kişilik ve sorumluluk gerektirir. Ekonomi politikasını yürütmede aldatmaca, olduğundan farklı görünme, zaman tutarsızlığı, açıklanan ekonomi politikasından farklı politika uygulaması yapılamaz. Takıyye alışkanlığının ekonomide yeri yoktur. Türkiye, 2001 krizinden sonra örtülü, 2006 yılından itibaren de açıkça fiyat istikrarı sağlamada para politikası stratejisi olarak enflasyon hedeflemesini seçmiştir. Görüntü olsun, iç ve dış çevrelere olumlu izlenim bırakalım diye enflasyon hedeflemesi yapılamaz. Enflasyon hedeflemesi yapalım, ama uygulama farklı olabilir anlayışının, zaman tutarsızlığı yaratmanın ciddiyetle, hesap verebilirlikle, sorumluluk anlayışı ile bağdaşır bir yanı yoktur. Para politikasının temel amacı ne olmalıdır? Enflasyon hedeflemesi, ekonomik istikrar açısından en iyi strateji midir? Tartışılabilir. Ancak “ana hedef fiyat istikrarıdır; izlenecek strateji enflasyon hedeflemesidir; Merkez Bankası bağımsızdır” diye açıklandıktan sonra bunun gereklerini yerine getirmek zorunluluktur. Enflasyon hedeflemesi Merkez Bankası’nın bir yükümlülüğüdür, sorumluluğudur, hesap vermesini gerektirir. 2013 yılı için açıklanan enflasyon hedefi, TÜFE bazında yıllık yüzde 5.3’tür. Merkez Bankası bu hedefin tutturulması için gereken politikaları izlemek, önerilerde bulunmak, hükümeti uyarmak, kamuoyunu bilgilendirmek, aydınlatmak zorundadır. Enflasyon hedeflemesi, mali disiplinin yanı sıra finansal kurumlarda, kambiyo piyasası dahil finansal piyasalarda istikrarı gerektirir. İç ve dış çevrelerden, çıkar gruplarından, hükümet üyelerinden, ekonomik yorum yapanlardan farklı öneriler, eleştiriler, hatta baskılar gelebilir. Merkez Bankası’nın dirençli olması, izlediği politikadan ödün vermemesi gerekir. Ödün verilmeye başlandığında, ciddiyet, tutarlılık, güven kaybolur. Bu tür politikaların başarısı, Merkez Bankası’na güven, Merkez Bankası’nın itibarıyla orantılıdır. 2006 yılından bu yana yıllık enflasyon hedefleri tutturulamamasına karşın Merkez Bankası fazla eleştirilmemişti. Strateji doğrultusunda uygulama yaptığı kanısı genelde yaygındı. 2012 yılında büyüme hızı yüzde 2.2’ye düşüp işsizlik oranı yüzde 10.0’u aştığında Merkez Bankası üzerinde bazı çıkar çevrelerinden, hükümet üyelerinden, siyasilerden baskı başlayınca, Merkez Bankası da yalpalama sürecine girdi. Uyarılara karşı faiz oranları indirilip faiz koridoru, kanalı daraltıldı. Öngörüde bulunmadan, uyarılara aldırmadan Merkez Bankası baskılara yenik düştü. Yıllık cari işlemler açığı 50 milyar USD dolayında, dış ticaret açığı GSYH’nin yüzde 10.0’undan fazla, bütçe açığı büyüme potansiyeli gösteren bir ülkede Merkez Bankası’nın konuları bilmedikleri anlaşılan politikacılara karşı dik durması gerekirdi. Günümüzde finansal pazarlarda yaşanan çalkantı, kurların yükselmesi, döviz sepetinin bir ay gibi kısa sürede yüzde 6.0 dolayında artışı, Sayın Başbakan RTE’nin açıklamalarına bağlandıysa da ana neden Merkez Bankası’nın aldığı kararlardır. Merkez Bankası faizleri düşürdü de ne oldu? Günümüzde faizler yine yükselmeye başladı, kurlar hızlı artış gösterdi, güven azaldı, tasarruflar dövize yöneldi; mayıs ayında bile TÜFE’nin yıllık artışı hedefin üstünde. Kaldı ki kur artışının fiyatlar üzerindeki etkisi bir zaman aralığı ile görülmektedir. Eylül ayından itibaren hem mevsim hem de baz etkisi ile fiyat artışı daha da hızlanacaktır. Merkez Bankası sorumluluğunu yerine getirecek, kamuya hesap verecek ve hesap vermenin gereğini de yerine getirecek mi? Sanmamakla beraber göreceğiz. Kişiler belli görevleri üstlenirken o görevin gerektirdiği niteliklere, potansiyele de sahip olmalıdır. Amaç görev üstlenmek, seçilmek, atanmak değil, görevin gereğini yerine getirmek olmalıdır. 1 ABD Doları: 1.0497 Avustralya Doları 5.5945 Danimarka Kronu 0.9206 İsviçre Frangı 6.5199 İsveç Kronu 94.16 Japon Yeni 1.0175 Kanada Doları 5.7755 Norveç Kronu 3.7504 Suudi Arabistan Riyali 1 Avro: 1 İng. S.: 1.3336 ABD Doları 1.5665 ABD Doları Lüksemburg’u 5’e katladı Kıdemli siyasetçi, araştırmacı Bülent Tanla konuyla ilgili değerlendirmesinde şu bilgileri verdi: “Lüksemburg 515 bin kişinin yaşadığı, kişi başına yıllık gelirin 85 bin dolar olduğu ve 2 bin 586 kilometrekarelik bir Avrupa Birliği ülkesidir. Buna karşılık Türkiye’de şu anda 48 ilde 299 AVM var. Yapımı devam eden ve gelecek 2 yılda bitirilecek olan AVM’leri de hesaba katarak toplam 354 adede, kiralık yüzölçümlerinin de Lüksemburg’un 5 katı olan, 13 bin 250 kilometrekareye varacağı gerçekleşeceği hesaplanıyor.” Çıkış arıyorlar Türkiye’de bugüne kadarki toplam AVM yatırımlarının tutarı 40 milyar dolara ulaştı. Sadece İstanbul, Bakırköy’de AVM sayısı 11. Bakırköy AVM sayısında, Slovenya, Hırvatistan, İzlanda, Lüksemburg, Estonya, Karadağ, Makedonya, Malta, Güney Kıbrıs, Arnavutluk ve Bosna Hersek olmak üzere 11 ülkeyi geride bırakıyor. Arayışta olan AVM’ler şöyle: ORA: 400 milyon dolar yatırımla battı. FOX CITY: 20 milyon dolar yatırım yapılmıştı. Hastane olacak. TAKSİT CENTER: 100 milyon dolar yatırımla açılmıştı, bit pazarına dönüştü. AKVARYUM: AVM’nin hastane olması gündemde. MALTEPE: Ankara’da 15 milyon dolarlık AVM sosyete pazarı oldu. ASTORIA: Marka karmasını sil baştan yenilemek için görüşmeler yapıyor. DKY İnşaat, mahalle konseptini seçti İbrahim Dumankaya ve Halit Dumankaya’nın ticari faaliyetlerine ayrı ayrı devam etme kararı almasının ardından İbrahim Dumankaya Holding, DKY İnşaat, DKY Otomotiv, DKY Sigorta, Dumankaya Yapı Malzemeleri şirketleri ile faaliyetlerine devam edecek. DKY İnşaat, İstanbul’u mahalle konsepti ile dönüştürecek. Şirketin öncelikli hedef bölgeleri Kadıköy, Ataşehir, Maltepe, Kartal, Haliç ve Kâğıthane. DKY İnşaat ve İbrahim Dumankaya Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Dumankaya, “Bu bir yenilenmedir. Büyüyen, gelişen, dönüşen Türkiye’de DKY İnşaat olarak yeni vizyonumuzla daha hızlı hareket edeceğiz” dedi. Ana konularının gayrimenkul geliştirme olduğunu anlatan Dumankaya, şirket olarak kentsel dönüşüm projelerine de önem verdiklerini, kentsel dönüşümde çok aktif bir oyuncu olma yolunda saha çalışmalarını yaklaşık 4 aydan beri yaptıklarını söygerçekleşti. Enuygun.com’un ledi. Dumankaya, “Aile sitelerine gerçekleştirdiği analizde, Merkez olan ihtiyaç arttı. 1 +1 ve stüdBankası verilerine göre, 2012’nin ilk yo dairelerle 4 + 1’den beş ayında aylık ortalama 750 milyon TL oluşan sitelere talep büyüyen konut kredisi hacminde bu yılki azadı” dedi. aylık artış 2 milyar TL’nin üzerine çıktı. Kredi talebi ikiye katlandı 2013’ün ilk beş ayında konut ve ihtiyaç kredilerine olan talep, geçen yılın aynı dönemine göre iki kat arttı. Buna karşılık, yılın ilk beş ayında gerçekleşen kredi büyümesi, geçen yıla göre, ihtiyaç kredilerinde yüzde 70, konut kredilerinde ise yüzde 170 olarak Limak Gali, Zakho Tüneli’ni inşa edecek Limak İnşaat, Kuzey Irak’ta Gali Zakho Tüneli’nin tasarım ve inşaat işleri için sözleşme imzaladı. Limak İnşaat’ın 136 milyon dolarlık teklifle ihalesini kazandığı projenin temeli 12 Haziran 2013’te atıldı. Yapımı 30 ay sürecek Gali Zakho Tüneli Duhok şehri ile kuzeybatısında yer alan Zakho’yu birbirine bağlayacak. Dağın içerisinden geçecek tünel, 3.590 metrelik iki ayrı tüpten oluşacak. Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, Gali Zakho Tünel projesinin Limak İnşaat’ın bölgedeki ilk inşaat projesi olacağını belirterek, “Bu tünelin inşasının bölgenin genel ekonomik gelişiminin yanı sıra modernleşme sürecinde önemli bir adım olduğunu görüyoruz” dedi. Gökkaya: Sektöre canlılık gelecek Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Yönetim Kurulu Üyesi Işık Gökkaya, mütekabiliyet yasası ile sektöre bir canlılık geleceğini belirterek “Rusya, Katar, Suudi Arabistan, İran, Irak, Türki cumhuriyetleri, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer Arap ülkelerinden önemli bir talep gelmesini bekliyoruz” dedi. Gökkaya, 2012’nin son iki çeyreğinde yabancılara gayrimenkul satışında artış yaşandığını, yıl genelinde yüzde 30.9’luk bir artış gerçekleştiğini ve satışların 2.64 milyar dolara ulaştığını söyledi. Gökkaya, yılda 5 milyar dolarlık gelir sağlaması beklenen mütekabiliyet yasası nedeniyle birçok gayrimenkul firmasının, yatırımları ve konut satışları için farklı ülkelerde ofisler açtığını da ifade etti. Metalde, grup toplu iş sözleşmesi Ekonomi Servisi DİSK’e bağlı Birleşik Metal İş Sendikası ile MESS işvereni arasında 20122014 dönemi grup toplu iş sözleşmesi önceki gün, saat 10.00’da yapılan görüşmelerin ardından imzalandı. Birleşik Metal İş Yönetim Kurulu’ndan yapılan açıklamaya göre görüşmelerde ayrıca prosedürleri ayrı yürütülen 7 işyerinin sözleşmeleri de imzalandı. Bu işyerleri Arfesan, Arpek, Dostel, Standart Depo, ABB, Cengiz Makine ve SİO. ABB ve Cengiz Makine işyerleri yetki itirazları nedeniyle grup toplu iş sözleşme prosedürünün dışında kalmışlardı. Diğer 5 işyeri de toplusözleşme metin ve haklardaki farklar nedeniyle görüşmeleri ayrı sürdürülen işyerleri idi. Sözleşmeyle kimi idari maddelerde 30 yıldır yapılmayan değişiklikler yapıldı. Sendikanın başından itibaren en önemli gündem ilan ederek tüm tarafların kabul etmesini sağladığı iblağ ve iyileştirme uygulaması da toplusözleşmeye girdi. Buna göre 4.64’ün altında ücret alanların ücretleri 4.64’e tamamlandıktan sonra 6.31 TL’ye kadar olan ücretlere 6.31’i geçmemek şartıyla 0.20 TL iyileştirme yapıldıktan sonra her iki altı ay için yüzde 7’şer oranında zam yapılması konusunda anlaşmaya varıldı. Sözleşmeyle ortalama yüzde 7 ile yüzde 24 arasında zam elde edildi. Melek Us, İSO’nun yeni Genel Sekreteri İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Genel Sekreterliği’ne Melek Us getirildi. İSO’nun 13. Genel Sekreteri olarak göreve başlayan Melek Us, İSO tarihinde bu göreve getirilen ikinci kadın yönetici oldu. Us, 20042013 yılları arasında Türkiye Süt Et ve Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği’nin (SETBİR) genel sekreterlik görevini yürütüyordu. Sanayi ciro endeksi 2013 Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 oranında artışla 147.3 değerini aldı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre endeks, bir önceki aya göre ise yüzde 1 oranında geriledi. SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 1.8620 2.4780 2.9050 2.0030 83.00 552.00 ALIŞ SATIŞ Sanayide toplam ciro arttı 1.8650 2.4810 2.9500 2.0280 83.35 565.00 1 Kuveyt D.: 3.5290 ABD Doları GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo 5.23 DÖVİZ Komşuda genel grev Ekonomi Servisi Yunanistan’da çalışanlar, devlet radyo ve televizyonu ERT’nin kapatılmasını protesto amacıyla 24 saatlik genel greve çıktı. Grev önceki gece başladı. ERT çalışanları kapatma kararına tepki olarak başkent Atina ve ülkenin ikinci büyük kenti Selanik’te oturma eylemi yaptı. ERT binalarının çevresinde çevik kuvvet ekipleri konuşlandırıldı. Sendikaların çağrısıyla binlerce kişinin katılımıyla başkent Atina’da protesto gösterileri düzenlendi. Kapatma kararı, 2 bin 700 dolayında ERT çalışanını işsiz bıraktı. Öte yandan AB Komisyonu, kararın Yunan makamlarınca alındığını belirterek bunu kendilerinin talep etmediğini açıkladı. MERKEZ BANKASI CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 AVUSTRALYA DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 100 JAPON YENİ 14 HAZİRAN 2013 EFEKTİF ALIŞ 1.8667 1.7671 0.33315 2.4893 2.9192 2.0215 0.28509 1.8266 6.4569 0.32240 0.49433 1.9718 SATIŞ 1.8741 1.7976 0.33579 2.4992 2.9409 2.0406 0.28890 1.8487 6.7406 0.32555 0.50271 1.9998 77 il kredide mevduatı aştı Bu yılın ilk çeyreğinde, Tunceli, Zonguldak, Ankara ve İstanbul dışındaki 77 ilde kullandırılan toplam nakdi kredi miktarı, toplam mevduatı aştı. Nakdi kredilerin yüzde 37.2’si, İstanbul’da kullandırıldı. Kredilerin mevduata oranında yüzde 200’ü aşan 19 il, yüzde 100’ü aşan 59 il bulunuyor. ALIŞ 1.8680 1.7753 0.33338 2.4910 2.9212 2.0245 0.28529 1.8334 6.5552 0.32263 0.49807 1.9791 SATIŞ 1.8713 1.7869 0.33502 2.4955 2.9365 2.0375 0.28824 1.8417 6.6410 0.32480 0.49897 1.9922