Katalog

4 KASIM 2012 PAZAR CUMHURİYET SAYFA [email protected] EKONOMİ 11 Suriye’de savaş sınır illerinin nefesini kesti İflaslar kapıda: AKP hükümetinin Suriye politikası Hatay başta olmak üzere Urfa, Antep, Mersin hatta Adana ve Mardin’i çaresiz bıraktı. Bölgedeki diğer ülkelere de açılan kapı olan Suriye ile ticaretin bitmesi, 45 milyar dolarlık ekonomik potansiyeli yok etti. Hatay için sınır ticareti ile beraber bu rakam en az 2 milyar dolar. Mersin’de biri 10 milyon dolarlık tekstil yatırımını yeni yapmış olan toplam 6 büyük şirket şu anda iflasın eşiğinde. Urfa’da takipteki alacaklar yüzde 50 seviyesine çıktı, Antep’te de yarı yarıya arttı, Hatay’da şirketler zararına çalışıyor. Pazarlar elden gidiyor: Bu illerin Ürdün, Suudi Arabistan gibi diğer ülkelere de açılan kapısı konumundaki Suriye’ye alternatif olarak gösterilen RoRo taşımacılığı büyük zaman ve para kaybına yol açtı. Bunun sonucunda Ürdün, Arabistan gibi çevre ülkelerdeki pazarlar da kaybediliyor. AKP hükümetinin dış siyasetinin de gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulayan işadamları, Türkiye’nin IMF’ye, Mısır’a kredi kullandırabildiğini belirtirken, “Suriye mağduru şirketlere 200 milyon dolarlık faizsiz kredi soluk aldırır” değerlendirmesini yaptı. FATMA KOŞAR Samimi, Açık ve Dürüst Olmak Bir sorunumuz da samimi, hatta dürüst, açık olamamak. Düşüncemizi dürüstçe, somut, ayrıntıya inen biçimde açıklamıyoruz ya da açıklayamıyoruz. Genel laflar ediyoruz, duygusal tahrikler yapıyoruz, bazı kavramların ardına saklanıyoruz, olmalı, yapılmalı gibi normatif sayılabilecek değerlemeler yapıyoruz. Sonuçta somut olarak ne öneriyoruz, ne diyoruz? Pek açık, belirgin değil. Yoruma açık boşluklar bırakıyoruz. Dolayısıyla kişiler de yazılanları, söylenenleri kendi eğilimleri doğrultusunda algılıyorlar. Diyalog diyoruz ama yapılan sağırlar diyaloğu. Amaç net olarak ortaya konulmadıkça, müzakere, diyalog sözcükleri, önerileri alalama olarak kalıyor. Terör başladığında, sorun Kürt sorunu olarak lanse edildiğinde, ortaya konulduğunda benzer bir yazı yazmış, şu soruları gündeme getirmeye çalışmıştım. Türkiye’de Kürt kökenli vatandaşların siyasal, seçme, seçilme hakları yok mu? Seçmen listeleri hazırlanırken Kürt kökenli olan vatandaşlar listeye alınmıyor mu? Kürt kökenli olanlar belediye başkanı, milletvekili, muhtar seçilemiyor mu; bakan, başbakan olamıyorlar mı? Kürt kökenli vatandaşların medeni hakları kullanma hak ve ehliyetleri yok mu? Onlara özgü şahıs, aile, miras hukuku mu var? Gayrimenkul edinemiyorlar mı? Kürt kökenli vatandaşlarımız için ayrı ayni haklar yasamız mı var? Taşınmaz edinmeleri tapuya tescil edilmiyor mu? Ceza kanununda Kürt kökenli vatandaşlar için özel ağırlaştırıcı cezai hükümler mi öngörülüyor? Vergi kanunları yalnız Kürt kökenli vatandaşlara mı uygulanıyor? Vergi bağışıklıklarından Kürt kökenli vatandaşlar yararlanamıyor mu? Teşvikler yalnız Türk kökenli işadamlarına mı veriliyor? Kürt kökenli vatandaşlar şirket kuramıyor, ticaret yapamıyor, üstlenici, işadamı olamıyorlar mı? Kürt kökenli vatandaşlar kamu hizmetlerinden yararlanamıyor mu? Kamu hizmetleri için daha ağır hizmet bedelleri mi ödetiyorlar? Hangi yasada TürkKürt ayrımı var? Bu sorular uzatılabilir. Kamu atamalarında işe almada ayrım yapıldığı savunulabilir. Kamu atamalarında ayrımcılık vardır ama Kürt kökenli olmak tali etken bile değildir. Partizanlık dernek desteği, cemaat ve/veya tarikat mensubu olmak çıkar birliği, hizip, yalakalık, hemşerilik etkili olur ama köken farklılığı belki en son sırada söz konusu olabilir. Kürt kökenliler değil tersine seleksiyon ile genellikle liyakatli olanlar aleyhine ayrım yapılır. Bu bağlamda TürkKürt fark etmemektedir. Sorun, nihai amaç dış destekli büyük Kürt devleti kurmak, Türkiye Cumhuriyeti’nden toprak almaktır. Kürtçe yayın, anadilinde eğitim için bu denli örgütlü terör yapılmaz. Suriye, Irak, Türkiye ve İran’dan alınacak topraklarla, parçalar birleştirilecek puzzle tamamlanacaktır. Öcalan’a tecridin kaldırılması, serbest bırakılması, anadilinde eğitim, Kürtçe yayın, Kürt kökenliler aleyhine atamalarda ayrımcılık yapılması, bunlar sözde nedenler, asıl amacın alalaması, kamuflajı ya da asıl amaca doğru gidişin aşamalarıdır. Türkiye Cumhuriyeti’nden emperyal güçler güdümünde oluşturulacak bir Kürt devletine toprak vermeye razı mıyız? Razı isek müzakere yapılabilir: Kürt devletine 18 il mi, yoksa 14 il mi verilsin, Malatya Kürt bölgesinde mi olsun yoksa TC sınırları içinde mi kalsın? Kürt devleti Hatay ve İskenderun’u da kapsayacak mı? Akdeniz’e açılsın mı yoksa Mersin’i de içine alacak şekilde mi Akdeniz’e uzansın? Ne isteniyorsa, öneriliyorsa açık söylensin. Kürt devleti kurulsa bile kan yine durmaz, ne yazık ki bazı analar yine ağlamaya devam eder. İsrail’in kuruluşu ile Ortadoğu’da kan durdu mu, barış mı geldi yoksa kan daha şiddetli akmaya mı başladı? Sorunu, Kürt sorunu diye alalamayalım; ayrımcılık, demokratikleşme ile saptırmayalım. Gerçeği görelim ve söyleyelim: Akil adam, kanaat önderi, usta gazeteci, bilim insanı diye bazı çevrelerin sesyayarlarını vitrine çıkarıp analar ağlamasın edebiyatı yapmakla, ne yazık ki sonuç alınamıyor. Açık, samimi ve akılcı olalım; soruları sorup net yanıtlar almaya çalışalım, gerçek amacı ortaya çıkaralım. Lütfen genel laflardan, klişe tümcelerden, takıyyeden, insancıl, sureti haktan görünmekten kaçınalım. Sadede gelelim. Nihai amaç ne? Nereye varılmak isteniyor? ANTAKYA Suriye’de savaş, Hatay başta olmak üzere Antep, Urfa, Adana, Mersin ve Mardin’i kasıp kavuruyor. Suriye üzerinden Ortadoğu ülkeleriyle alışverişte olan bu illerde sanayici, turizmci, esnaf adeta kan ağlıyor. Alışverişin kesilmesinden, ihracatın bitmesinden binlerce aile etkilenirken şirketler de iflas riskiyle karşı karşıya kalıyor. Suriye ile ticaret yapan yaklaşık 150 büyük şirketin bu ülkedeki gerilim ve savaş durumu nedeniyle 150200 milyon dolar alacağı bulunuyor. İş dünyasının temsilcileri, acilen bu düzeyde bir fon yaratılarak bu şirketlere faizsiz kredi açılmasını, borçların ertelenmesini istiyor. Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, daha önce Suriye mağduru şirketler için kolaylık getirileceğini belirtti ancak aradan aylar geçmesine karşın herhangi bir adım atılmadı. Şimdi hükümetin, topu bankalara atmaya çalıştığına dikkat çekerken “IMF’ye 2 milyar dolar, Mısır’a kredi veren devletimiz, bize sırt çevirmesin. Yaşadığımız mağduriyet, bir siyasi tercihin sonucu” diyor. Türk Girişimci ve İş Dünyası Federasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu ve Hatay Sanayici İşadamları Derneği (HASİAD) üyesi Mehmet Kılıçlar, Suriye’de alacağı kalan şirketlerin 150200 milyon dolarlık bir desteğe ihtiyacı bulunduğunu belirtti. Mersin’de iflaslar Mersin SİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Akkurt: Suriye ile ilgili gelişmeler Mersin ve Adana’yı da vurdu. Mersin ve Adana 2010’da Arap turist kaynıyordu. 2010’da gelenlerin sayısı 120 bindi. Bu rakam 2011’de 20 bine düştü. Suriyeli, Ürdünlü artık yok gibi, çok azaldı. Bundan zararlı çıkan turizmci ve esnaf oldu. Sıfır sorun politikası, sıfır ticarete döndü. Adana’da, Mersin’de ekonomik sorunlar ortaya çıkmaya başladı. RoRo işe yaramıyor. MaTÜRliyet yükseldiği gibi teslimatların 15KONFED 20 güne çıkması şirketleri zorluyor. Yönetim Mersin’de Suriye ile iş yapan bir firKurulu Başma iflas etti. 6 büyük firma da ifkanı Süleylasın eşiğinde. Bu şirketler ile man Onatça : ilişkide olanlar da sıkıntı içinSuriye’deki gelişde. 10 milyon dolarlık teksmelerin yarattığı til yatırımı yapan bir şirket krizden doğrudan etyine şu anda ne yakilenen firmaların vergi pacağını bilemiborçları ve sigorta primleri yor. ödemelerinin ertelenmesini, bir Yatırım yapanlar ortada kaldı yıl ödemesiz ve uzun vadeye yayılmış düşük faizli kredi olanağının sağlanmasını talep ediyoruz. Hatay’da normal yaşantı sürüyor, ekonomisi gelişmelerden olumsuz etkilendi. Güney sınırının kapanması başta Hatay’ı ve diğer bölge illerini etkiledi. Arap turistlerin yarattığı canlılık çok azaldı, neredeyse bitti. Birçok iş insanı karayoluyla nakliyat yapamadığı için ihracat taahhütlerini yerine getiremez hale geldi. Suriye’de yatırım yapanlar birdenbire ortada kaldı. Bunun zincirleme olumsuz sonuçları olabilir ve etkisini de bölge dışına taşabilir, bunu buradan tüm Türkiye’ye duyurmak istiyoruz. Savaş değil, bölgesinde barış isteyen, Atatürk ’ün “Yurtta sulh cihanda sulh” ilkesini benimsemiş bir ulusuz ve hükümetin önceliğinin de bu olduğu, sorunun çözümü içinde uluslararası camiayla birlikte hareket etmeyi önemsediği, diplomatik çözüm yolları arayışını sürdürdüğünü biliyoruz. TÜSİAD Başkan Yardımcısı Muharrem Yılmaz: Bölgede yaşananların özellikle sınır illerine ekonomik ve sosyal anlamda etkisi ülkenin diğer bölgeleriyle mukayese edilemez bir noktada. Önlem alınması gerekir. 200 milyon dolar alacak kaldı Mehmet Kılıçlar, Mersin ve İskenderun’dan başlatılan RoRo seferlerinin, büyük maliyet ve zaman kaybına yol açtığını, çözüm olamadığını kaydederek şu değerlendirmeyi yaptı: “Devlet babalığını yapsın. 150200 milyon dolarlık destek iflastan kurtarabilir. Şirketlerin alacakları kaldı. Şirketler diğer ülkelere de Suriye üzerinden ihracat yapıyordu. Artık RoRo var diyebilirsiniz ama pratikte işlemiMehmet yor. Beyrut’a Kılıçlar giden bir TIR’ın maliyeti daha önceleri 1700 dolar iken şu anda bu 3 bin 700 dolara mal oluyor. RoRo ile maliyet yükseldi. Teknolojik, katma değeri yüksek ürünler ihraç ediliyor olsaydı, bu fark karşılanabilirdi ama değil. Örneğin Suudi Arabistan’a giden bir TIR’ın ekonomik değeri 20 bin dolar. 3 bin 500 dolarlık bir maliyet farkı neredeyse yaptığınız işin yüzde 20’sine denk geliyor. Ayrıca zaman sorunu da ortaya çıkıyor. Sonuçta bu pazarlara satılan şey yaş meyve, sebze. Rekabet etmek mümkün değil. Pazarları Hintlilere, Çinlilere kaptırıyoruz.” Cilvegözü sınır kapısında TIR’lar bekletiliyor. Takipteki alacaklar artıyor rulu üyesi HASİAD Yönetim Ku rulu Ku ve Hat Boru Yönetim lar, takipBaşkanı Mehmet Kılıç cü boyuttü kü ür teki alacakların rek şöyle lara ulaştığını belirte kipteki ta devam etti: “Urfa’da zde 50 seyü da an şu r, kla alaca katına iki e viyesinde. Antep’t edi kulkr ce lin çıktı. Hatay’a ge n birkaç lanımı düşüyor. Bunu birinden i bir nedeni olabilir, heps amıyor, pıl ya m ırı pıt Ya beter: rını satıkla rlı sermaye eriyor, va edi verkr r ala nk yorlar ya da ba miyor” dedi. rununa Kılıçlar, sığınmacı so da değindi: Yakında “Sayı 100 bini de aştı. ktır. Kaca ola rı çla çalışma ihtiya izlik de... yıt dışı da artacak işs l huzurlusa Bütün bunlar toplum ma riskitla pa al sy so , ler tik ğu te pılması ya da ni büyütür. Şu an ayrılman fo r; va y gereken iki şe milyar dolı. Bir de 2023’te 500 varsa ve lar ihracat hedefimiz k Türkiye ise bu hedefte samimi geçirmek dış siyasetini gözden zorunda.” Hatay Sanayici İşada Derneği (HASİAD) Yöne mları tim rulu Başkanı Gülay Gü Kutay’da esnafın, tüccarın l: Hakesildi; ihracatçı sıkınt nefesi ılı, macılık can çekişiyor. taşıİflaslar başlamış durumda. Tu rizm neredeyse durdu, turizm de çok işkolu etkilenmiş du n pek rum 2010 Temmuz’da Hatay da. Suriye’ye ihracat 12.5 ’dan milyon dolar. Bu yıl 3.3 milyon dolar. 20 Temmuz 2012’de ticari ve sit geçiş durdu. Ağusto trans itibarıyla 2011 Ağusto sonu s ayına göre karayolu ile yapıl an trafiğinde yüzde 58, ar yolcu aç ğinde ise yüzde 65 dü trafişü şandı. Eşya taşımalı ar ş yaaç sayısı 2010 Temmuz’da 15 bin Ağustos 2012’de sade iken ce 30. Türkiye bütçesine katkı ilk 10 ilden biri olan Ha yapan tay, bu seferlik destek bekliyo r. Esnafın, tüccarın nefesi kesildi Cilvegözü barut fıçısı gibi MEHMET ALİ SOLAK Hatay’da oteller boş binlerce aile perişan HATAY Türkiye’nin güney sınırındaki Hatay’ın Reyhanlı ilçesine bağlı Cilvegözü sınır kapısında bekletilen TIR’lar sorun olmaya devam ediyor. TürkiyeSuriye arasındaki gerginliğin baş göstermesinden bu yana Cilvegözü sınır kapısındaki sorunlar, son günlerde de gündeme gelirken 300 TIR’ın yeni bir genelge üzerine bekletilmesine yönelik gerekçe şirket sahiplerinin sabrını taşırdı. HASİAD’ın 3. ekonomi panelinde, 18 Ekim’den beri Suriye’ye giriş yapmak için Cilvegözü sınır kapısında bekletilen TIR’larla ilgili Hatay Vali Vekili Kadim Doğan’la görüşen şirket yöneticileri, daha çok çimento yüklü TIR’ların artık bekleyecek durumu olmadığını ifade ederek, sorunun çözüme kavuşmaması halinde olumsuz gelişmeler yaşanabilece ? TürkiyeSuriye arasındaki gerginliğin baş göstermesinden bu yana sınır kapılarında sorun yaşanırken Cilvegözü’nde 300 TIR’ın yeni bir genelge üzerine bekletilmesi şirket sahiplerinin sabrını taşırdı. Şirketler, çalmadık kapı bırakmadı ancak sonuç yok. ğinin sinyallerini verdi. Konuyu ilgili üst düzey yöneticilerine iletmelerine rağmen, sonuç alamadıklarını ifade eden şirket yöneticilerinden Erkan Akdoğan, “8 km’lik TIR kuyruğunu yetkililerin görmemesi mümkün değil. Geçişi engelleyen Suriye olsa, eyvallah ederiz ama girişimizi engelleyen Türkiye sınır kapısı. Suriye’de yetkili yok diyorlar, haklı olabilirler. Ama bizim de geçimimizi sağlamamız lazım. 18 Ekim’den beri sınırda bekliyoruz. Orada bekAntakya Serbest Muhasebeci Mali Mülettiğimiz TIR’ları ne zamana kadar şavirler Odası Başkanı Abdullah Korkmaz: bekletebiliriz ki, sabırlar taşıSuriye ile ilişkiye bakıldığında bir işbirliği, bir yor. Yetkililerinin bir an önce de yaptırım dönemi var. İşbirliği döneminde ticaçözüm getirmesini bekliyoretimizi sıfırdan 2.6 milyar dolara çıkardık. Bir böruz” dedi. TOBB Yönetim lümü Suriye’de kalan büyük bölümü Türkiye’de olan Kurulu üyesi, Antakya Ticatoplam 450 bin araç gidip geliyordu. Bu ret Borsası Başkanı M. Ali yıl için ticareti, ihracatı 5 milyar dolarlık Kuseyri de aynı sorunların hedef vardı. Şimdi bu hedefi sıfırladık. SuriŞanlıurfa Ticaret Odası ye, Ürdün gibi ülkelerle ticaret için yapılan Başkanı ile paylaştığını yatırımlar 1 milyar dolar civarındadır. Bu yaifade etti ve Cilvegözü’ne tırımlar riske girdi. Bir de küçük esnaf var. gelen yeni bir genelge Ayrıca sınır ticareti yapanlar, turistler otelleri üzerine 18 Ekim’den önce dolduruyordu. Antakya Çarşısı’na hareket başvuru yapanların geçişikatıyorlardı. Şimdi otellerdeki doluluk oranı ne izin verildiğini söyledi yüzde 20’de kalıyor. Sınır ticaretinin kesilmesinden etAyrıca “Hatay valimizle kilenen binlerce aile var. Kayıt dışı da olsa sınır ticarekonuyu görüştük. En kısa ti binlerce insanın geçim kaynağıydı. Şimdi bitmesinzamanda çözümü üzerinde den dolayı binlerce aile perişan. Krediler için düzengayret gösterilecektir” dedi. leme yapılmalı, RoRo maliyetleri desteklenmeli.