Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23 KASIM 2011 ÇARŞAMBA 12 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr ABD’li uzman Fitzpatrick’e göre, İsrail İran’ı gelecek yıl vurabilir, tam da ABD seçimler için geri sayımdayken... İsrail’in eski Ankara Büyükelçisi krizi tanımladı Her şey Tahran’a bağlı MİNE ESEN ükleer silahların önlenmesi ve bu çerçevede İran konusunda önde gelen uzmanlardan Mark Fitzpatrick, Tahran’ın henüz nükleer silah sahibi olma konusunda siyasi bir karar almadığını belirtti. Londra merkezli Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün Silahsızlanma ve Silahların Yaygınlaşmasını Önleme Programı (IISS) Direktörü Fitzpatrick, İran’ın nükleer sahibi olmasının engellenmesi gerektiğini söyleyerek aksi takdirde bunun bölgede nükleer silahlanma yarışını başlatabileceği uyarısı yaptı. ABD Dışişleri’nde 26 yıl görev yapan Fitzpatrick, Cumhuriyet’e verdiği söyleşide, İran’ın şu anda nükleer silahlara sahip olmadığını kaydederek “Yarın veya gelecek hafta ya da gelecek ay da sahip olmayacak. Ama nükleer silah yapmak konusunda siyasi bir karar alırlarsa bunu gerçekleştirme kapasiteleri var” dedi. İran’ın bir nükleer silah yapmak istemesi halinde bunu en az bir ikiyıl içinde gerçekleştirebileceğini, kesin bir tarih vermenin güç olduğunu dile getiren Fitzpatrick, İran’ın nükleer güç olmak istiyorsa tek bir silah yapmakla yetinmeyeceğine dikkat çekerek, “Bunu geliştirmek isterlerse bu da birkaç yıl alır” diye konuştu. İran’ın balistik füzeler geliştirdiğine, uranyum zenginleştirme faaliyetlerine dikkati çeken Fitzpatrick, Tahran’ın nükleer silah yapmaya yöne N tratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün Silahsızlanma ve S Silahların Yaygınlaşmasını Önleme Programı Direktörü Fitzpatrick, İran’ın henüz nükleer silah sahibi olma konusunda siyasi bir karar vermediğini söylüyor. “Bazıları eğer İsrail’in yanı sıra İran da nükleer silah sahibi olursa bölgede denge sağlanır düşüncesinde, ama bu iki ülke arasında sınırlı kalmaz” diyerek bunun bölgede silahlanma yarışını kızıştıracağına dikkat çekiyor. lik kapasitesi olduğunun söylenebileceğini belirtti. ABD’li uzman, bunun İsrail’in yanı sıra komşuları Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn’de ciddi kaygı yarattığını vurguladı. mu’nun (UAEK) son raporu, İran’ın nükleer programının tamamen barışçıl olmadığına işaret ediyor. İran bu şekilde nükleer programını sürdürmesi halinde İsrail gelecek yıl vurabilir. Ayrıca gelecek yıl ABD’de seçimler var, İran bu şekilde devam ederse İsrail’in kaygıları artacaktır.” İsrail’in İran’ı vurması halinde bunun bölgesel çatışma çıkarabileceği olasılığını dışlamayan Fitzpatrick, Türkiye’nin böyle bir çatışmada yer almayabileceğini ancak haliyle gelişmelerden etkileneceğini söyledi. İran’ın, İsrail’in saldırması halinde Hürmüz Boğazı’nı kapatıp petrol akışını engelleyebileceğini, etkisi olduğu terör örgütlerinin Türkiye’de, Batı’da saldırılar düzenleyebileceğini savundu. “Bazıları eğer İsrail’in yanı sıra İran da nük leer sahibi olursa bu bölgede denge, istikrar yaratır düşüncesinde ama bu iki ülke arasında sınırlı kalmaz” diyen Fitzpatrick, Suudi Arabistan, Mısır, Türkiye’nin de nükleer silahlanmaya gidebileceğine işaret etti. ‘İsrail dahil tüm ülkeler nükleer silahtan arınmalı’ Suudi Arabistan’ın hemen nükleer silah yapmasının mümkün olmadığını, Riyad’ın böyle bir durumda Pakistan’dan satın alma yoluna gidebileceğini söyleyen Fitzpatrick, “Bence İsrail dahil tüm ülkeler nükleer silahlardan arınmalıdır” dedi. Suriye konusunda “Esad tarihin yanlış tarafında” ifadesini kullanan Fitzpatrick “Arap Baharı” olarak adlandırılan değişimin hâlâ sürdüğünü, tartışmaların bulunduğunu ama olumlu sonuçlar elde edilmesini umduğunu dile getirdi. “Suriye neden bunun dışında, bir istisna olsun ki” diyen Fitzpatrick, Türkiye’nin bu konuda yardımcı bir rolü olduğunu, Esad’a değişmesi gerektiği mesajını ilettiğini ifade etti. Suriye yönetiminin bunu dinleyip dinlemeyeceğine yönelik bir tahminde bulunmanın ise zor olduğunu kaydetti. Türkiye’nin İran’la iyi ilişkileri olduğuna vurgu yapan Fitzpatrick, ancak Türkiye’nin Suriye konusunda doğru tarafta, İran’ın yanlış tarafta durduğunu savundu. ‘Boşa zaman kaybı’ MUSTAFA K. ERDEMOL ölgesel çatışmaya neden olabilir’’ Son dönemde iyice alevlenen İsrail’in İran’ı vuracağına yönelik iddialara ise Fitzpatrick’in yorumu şu oldu: “İsrail’in bu yıl İran’a yönelik bir askeri saldırı düzenleyeceğini düşünmüyorum. Ancak İsrail, İran’ın nükleer faaliyetlerinden ve bu yönde artan kapasitesinden giderek daha fazla kaygı duymaya başladığı için saldırı yapabileceğine ilişkin küçük bir olasılık da var. Uluslararası Atom Enerjisi Kuru ‘B BANKACILIK VE PETROKİMYA SEKTÖRÜ HEDEFTE İran’a yaptırım çemberi daralıyor ELİF ÖRNEK NEW YORK ABD yönetimi, İran’ın petrokimya sektörü ve bankacılık sistemini baskı altına almayı amaçlayan bir dizi usya: Uluslararası yaptırım kararını hayata hukukla çelişiyor geçirdi. Rusya’dan ise İran’a yönelik yaptırımRusya Dışişleri Bakanlılara “kabul edilemez” ğı’ndan yapılan açıklamatepkisi geldi. da, yeni yaptırımların ulusABD Dışişleri Bakanı lararası hukukla çeliştiği Hillary Clinton’ın, Hazi kaydedildi. Açıklamada, ne Bakanı Timothy Ge “yaptırımlar yoluyla basithner ile düzenlediği ba kıda artık kendiliğinden sın toplantısında açıklanan sona gelindiğini ve bunlayeni kararlar, enerji ve fi rın İran’ın müzakere manans sektörüne yönelik sasına dönüş konusundaki hazırlığını daha fazla yaptırımları içeriyor. Karara göre, İran’a pet arttırmadığı” belirtilerek Mübarek rejiminin devrilmesiyle sonuçlanan halk ayaklanmalarının sembolü haline gelen başkent Kahire’deki Tahrir rokimya alanında mal, hiz “yaptırımların devamlı Meydanı dün yine şiddet görüntülerine sahne oldu. Çıkan olaylarda 4 kişi yaşamını yitirdi. olarak arttırılması, uzun met, teknoloji ve teknik destek veren; İran’la ham süreden beri nükleer sipetrol kaynaklarının geliş lahların yayılmasının önTantavi, önceki gün istifa dilekçesi suDış Haberler Servisi Mısır’da cu lirlenmesini istediği cumhurbaşkanlığı setirilmesine yarayacak mal, lenmesi hedeflerinin ötemartesi günü başlayan şiddet olaylarının ar çimleri için de tarih verdi. Tantavi, haziran nan İsam Şeref kabinesinin istifasının kahizmet, teknoloji ve teknik sine geçmiş durumda” dedından dün akşam saatlerinde Mısır dev ayından önce Mısır cumhurbaşkanının se bul edildiğini, yeni bir ulusal geçiş hüküdestek alışverişi yapan ki nildi. Suçlamaların hedefinlet televizyonundan halka hitap eden ikti çileceğini açıkladı. meti kuruluncaya kadar mevcut hükümeşi ile kurumlara yaptırım deki İran, nükleer progdardaki Yüksek Askeri Konsey’in BaşkaTantavi, iktidarda kalma niyetlerinin tin görevde kalacağını açıkladı. uygulanacak. Bu çerçeve ramının barışçıl nı Mareşal Hüseyin Tantavi, Mısır hiçbir zaman olmadığını belirterek 25 Askeri konseyin iktidarı devretmesini isde, İran’ın nükleer prog amaçlı oldumeclis seçimlerinin planlandığı Ocak’tan itibaren halkın ta teyen protestocular ile güvenlik güçleri araramının geliştirilmesine ğunu sagibi 28 Kasım tarihinde yapılalebi olan demokrasiden ge sında dün Kahire’de çıkan çatışmalarda dört yardım ettiği ileri sürülen v u n u cağını belirterek muhaleferi dönüşün olmayacağı görüşünü gösterici hayatını kaybetti. Cumartesi gü11 kişi ve kuruluş da kara y o r . tin bir an önce beyineledi. Halkın hemen istemesi ha nünden bu yana, sadece Tahrir Meydanı ve listeye alındı. ABD diğer linde ordunun kışlalarına geri civarındaki gösterilerde 28 göstericinin ölülkelerin, petrokimya dönebileceğini söyleyen Tanta düğü, ülke genelindeki ölü sayısının 50’den, ürünlerini İran dışındaki vi, bu konuda yapılacak yaralı sayısının da iki binden fazla olduğu EKBER KARABAĞ ülkelerden tedarik etmeleri halkoylamasına ilişkin bildirildi. Olaylarda güvenlik güçlerine için diplomatik kampanya bir tereddütlerinin molotofkokteyli attığı için tutuklanan üç kiTAHRAN İran yönetimi, ABD, da başlatacak. Genişletilen bulunmadığını şinin ABD vatandaşı oldukları ileri sürülİngiltere, Fransa ve Kanada öncülüğünde dü. Şiddet olaylarının tırmanması üzerine yaptırımlar, İran’ın petrol kaydetti. başta bankacılık sistemi olmak üzere geçici hükümet önceki gün istifa etmişti. sektörünü korumasını ve alınması gündeme gelen yeni yaptırım Selefi İslamcı Nur Partisi lideri İmad Abmodernize etmesini enkararlarını “daha önce de denenen etkisiz bir dül Gaffur ise konseyle yönetimin gelegelleme amacı taşıyor. eylem” olarak tanımladı. Dışişleri Bakanlığı cek temmuza kadar sivil bir başkana devBu arada ABD, ilk kez Sözcüsü Ramin Mihmanperest, İran’ın Merkez redilmesi konusunda anlaştıklarını yaptırım kararlarına daBankası, petrol sanayi, petrokimya endüstrisini de belirtti. Kimi siyasilerin erteleme hil ettiği İran Merkez hedef alacak yeni yaptırım listesini “İran çağrısına karşın parlamento seBankası ve İran’ın tüm milletine düşmanlığın bir göstergesi” olarak çimlerinin gelecek pazartesi bankacılık sistemini yanitelendirdi. İranlı yetkili, “Herkes biliyor ki günü düzenleneceği duyuruldu. Geçen cumadan sadışı finansal riskler bizim İngiltere ve ABD ile olan ekonomik ve bu yana şiddetin yarattığı gerekçesiyle, ticari ilişkilerimiz en düşük seviyededir ve bu orsa kapatıldı giderek tırmandığı küresel finans sistemi çeşitli nedenlerden dolayı geçen yıllarda Mısır’da askeri Ülkede tansiyonun giderek yükiçin bir tehdit olarak taalınmıştır. Diğer ülkelerle olan ticari yönetim iktidardan selmesi ve can kayıplarına yol açan çanımladı. İran bankacılık ilişkilerimizi arttırdık, bu yüzden alınan çekilme tarihi tışmaların yoğunlaşması üzerine büyük sistemi, kara para aklayaptırım kararları daha çok propaganda amaçlı olarak 2012’yi düşüşlerin yaşandığı Mısır borsası dün ma konusunda en çok ve bir tür psikolojik savaştır. İlginç olan bu tip gösterdi. (Fotoğraflar: AP) geçici olarak işlemlerini durdurdu. kaygı duyulan ülke olagirişimlerde bulunan ülkeler ya ekonomik rak gösterildi. olarak iflas etmişler veya iflas kuyruğundalar” dedi. Kararları kınadıklarını bama: Baskıyı söyleyen Mihmanperest, İngiltere’yi “körü sürdüreceğiz körüne” ABD’ye uymakla da suçladı. İran ABD Başkanı Barack Petrol Bakan Yardımcısı Abdülhüseyin Dış Haberler Servisi Lübnan’daki direnişlerine destek verdiği için Şam’ı hedef Obama, kararların İngilBeyat da bugüne kadar çeşitli yöntemlerle Hizbullah örgütü ve müttefiki Emel Hareketi, alan uluslararası komplo teorisinin parçası tere ve Kanada ile birlikte yaptırımları devre dışı bırakabildiklerini ABD ve İsrail’in saldırı tehditlerine karşı olduğu” belirtildi. Açıklamada, Hizbullah ve alındığını belirterek şu ifasavundu. İran’a karşı nükleer programı Suriye ve İran’ın yanında olduğunu bildirdi. Emel’in “Amerikan ve İsrail tehditlerine deleri kullandı: “İran bu nedeni ile bugüne kadar BM’de 4 El Arabiya’nın bir Lübnan gazetesine karşı tam desteği” vurgulandı. Hizbullah yolda yürümeye devam yaptırım kararı çıkarıldı. Bazı dayandırdığı haberine göre, Hizbullah ve lideri Nasrallah bu ay Batılı ülkeler, bunlara ettiği sürece biz baskı ve Emel Hareketi’nin önceki gün yaptığı başındaWashington’ı, dikkatleri askerlerini ilaveten, tek taraflı izolasyonu arttırmak için toplantıdan sonra yayımlanan ortak bu yılın sonuna kadar çekeceği Irak’taki yaptırım kararı aldı. yeni yollar bulmayı süraçıklamada, “Suriye’deki mevcut yenilgisinden başka yöne çekmek için İran düreceğiz.” Clinton son kargaşanın, bölgedeki Arap ve Müslüman ve Suriye’ye baskıyı arttırmakla suçlamıştı. kararlarla birlikte İran’ın iş yapmak için çok riskli bir yer haline geldiğini söylerken Geithner da İran ile iş yapan finansal kurumlara “İki kere düşünün” uyarısında bulundu. ültür Üniversitesi Küresel Eğilimler Merkezi’nde düzenlenen bir toplantıda konuşan İsrail’in eski Ankara Büyükelçisi Alon Liel, Türkiyeİsrail ilişkilerini masaya yatırdı. Kültür Üniversitesi araştırmacılarından Can Yirik ile ortak hazırladıkları “Türkiyeİsrail İlişkileri 19492010” adlı kitabın tanıtımı sırasında yaptığı konuşmada, Türkiye’nin Gazze konusundaki hassasiyetinin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte başladığını belirten Liel, Mavi Marmara olayı için de “Bu konu İsrail kamuoyu için kapanmış bir konudur” dedi. Erdoğan’ın, İsrail ile ilişkilerin devamından yana olmasına rağmen, kendisinden önceki başbakanlar Süleyman Demirel ya da Tansu Çiller’in aksine hiçbir zaman İsrail’i sevdiğini söylemediğini kaydeden Liel, AKP’nin iktidara geldiği 3 Kasım 2002 seçimlerini de “Ortadoğu’nun ilk devrimi” olarak tanımladı. Halk kitlelerinin ayaklandıktan sonra başlarına bir lider geçirdiği türden bir devrim olmadığını Alon Liel belirttiği 3 Kasım seçimlerinin sonucunun, İslamla demokrasinin bir arada olabileceğini de gösterdiğini kaydeden eski büyükelçi, Türkiye’nin Ortadoğu’ya örnek olması gerektiğini belirtti. K R Erdoğan antisemit değil Toplantı sonrası Cumhuriyet’in sorularını yanıtlayan Liel, Türkiye ile İsrail arasındaki krizin “boşuna zaman kaybına” yol açtığını söyledi. İsrail’in Türkiye ile çok gelişmiş ticari ve kültürel bağlarının bulunduğunu, dolayısıyla ilişkilerin daha da kötüleşmesinin zor olduğunu kaydeden Liel, sorunun dallanıp budaklanmasına, tarzları diplomasiye uymayan Erdoğan ve Avigdor Lieberman gibi politikacıların yol açtığını ileri sürdü. Erdoğan’ın İsrail’i, “vahşi politikalar” izlemekle suçladığını, kızgınlığının bu suçlamaya dayandığını da kaydeden Liel, “Buna rağmen Erdoğan İsrail’i düşman değil, rakip olarak görüyor. Ama ben krizi sabrederek aşacağımıza inanıyorum” dedi. İsrail kamuoyunun son gelişmeler nedeniyle Türkiye başbakanından “nefret” ettiğini de ifade eden Liel, bunda Erdoğan’ın öfkeli dilinin de büyük rol oynadığını vurguladı. Erdoğan’ın bir “antisemit” olmadığını, “çünkü bir Yahudi’ye Yahudi olduğu için düşmanlık yapmadığını”, sadece İsrail politikalarına büyük öfke duyduğunu belirten Liel, İsrail’in de Türkiye’nin de değişmesi gerektiğini belirtti. Mısır ‘da belirsizlik kan döküyor ‘Etkisiz bir eylem’ Seyfülislam Kaddafi: ‘İhanet en geç bir yıl içinde’ Dış Haberler Servisi Libya’da öldürülen devrik lider Muammer Kaddafi’nin geçen hafta yakalanan oğlu Seyfülislam Kaddafi’nin akıbetini görüşmek üzere Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Başsavcısı Luis MorenoOcampo dün başkent Trablus’a gitti. MorenoOcampo temasları öncesinde yaptığı açıklamada, Kaddafi’nin nerede yargılanacağına UCM ile karar verilmesi gerektiğini belirtti. Başsavcı Ocampo havaalanında yaptığı açıklamada ise oğul Kaddafi’nin Libya’nın adli sistemi düzgün işlediği sürece Lahey’de yargılanma zorunluluğunun bulunmadığını söyledi. Libya İçişleri Bakanı Muhammed el Alagi de, Kaddafi’nin UCM’ye teslim edilmeyeceğini yineledi. Bu arada Seyfülislam Kaddafi’nin, yakalandıktan sonra kaydedilen görüntülerinde, devrim için bir araya gelen bölgelerin “birkaç ay ya da en geç bir yıl içinde” birbirlerine ihanet edeceklerini ve bunun ülkeyi iç çatışmaya sürükleyeceğini söylediği iddia edildi. B O Hizbullah ve Emel’den İran ve Suriye’ye destek C MY B C MY B