Katalog

CMYB C M Y B ozlem.yuzak@cumhuriyet.com.tr Önceki gün televizyonlarda milletçe kıran kırana bir özelleştirme ihalesini izledik. Dört bölgenin elektrik dağıtım ihalesi 1 milyar 11 milyon dolardan açıldı, 10 saat sonunda toplam 5 milyar 760 milyon dolarlık teklif geldi. Umulanın çok üzerinde fiyatların uçuştuğu ihalelerin sonrasında vatandaş haliyle sordu: “Tamam da bundan biz ne yarar sağlayacağız? Katlanarak artan elektrik faturalarımız ucuzlayabilecek mi? Yoksa daha da mı artacak?” Bugüne kadar elektrik dağıtım bölgelerinin özelleştirilmesi ne rekabet ne de ucuzluk getirdi. Ne de Türkiye’de büyük bir sorun olan kayıp kaçak oranı azaltılabildi. Bu ihaleler de farklı değil. 2 kazananı oldu. Birincisi, özelleştirme gelirleri ile iç ve dış borç yükünü azaltan hükümet. 2010 için 10.4 milyar liralık özelleştirme öngören hükümet dün dört elektrik dağıtım bölgesine gelen 5.76 milyar dolarlık (8.5 milyar lira) teklifle hedefini şimdiden aştı. İmza ve onay aşamasındaki Çoruh, Uludağ, Çamlıbel, Fırat, Vangölü, Aras, Yeşilırmak elektrik dağıtım tesisleri, akarsu santralları ve gayrimenkullerden ise toplam 5.5 milyar lira bekleniyor. Böylece özelleştirmeden elde edilecek gelir 14 milyar lirayı bulacak. İkincisi ise özel sektör. Elektrik dağıtım sektöründe 26 yıl önce ilk adımları atılan özelleştirme sürecinde yarı yol katedildi. 1984 yılında başlayan dağıtım özelleştirmesi serüveninde, bugün ihalesi gerçekleştirilen 4 elektrik dağıtım şirketi de eklendiğinde 16 özel elektrik dağıtım şirketi 63 ilde faaliyette bulunacak ve piyasada özel sektörün payı yüzde 75’lere ulaşmış olacak. Belli ki son derece kârlı ve iştahları kabartan bir sektör. Bugüne kadar dağıtımı özelleştirilmiş ve devredilmiş bölgelerde yaşanan sorunlarla ilgili ise bir yaptırım uygulanabilmiş değil, Enerji Bakanı da zaten “Sadece şirketleri uyarıyoruz” diyor. Bugün yaklaşık 7 bin üreticinin borcu nedeniyle elektriği kesik durumda. Yani tarlasına su vermesi mümkün değil. Parasını ödemesi için elektriğinin açılması, ürününü sulayıp hasat yapması gerekiyor. Yani tam bir kısırdöngü yaşanıyor. Tabii çözüm af değil, olmamalı da. Ama taraflar masaya oturup ortak bir çözümde buluşabilirler. Peki, özel sektör devraldığı bölgelerde gerekli yatırımları yapıyor mu? Eğer yanıt evet ise o halde neden “Yeterli yatırım yapılamadı” denilerek her yıl elektrik kesintileri yapılıyor? Neden bir ceza ya da yaptırım uygulanmıyor? Elektrik dağıtım hizmetinin ‘“Çok basit hataları bile düzeltemeyen” sermaye gruplarına devredildiğini vurgulayan Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) “Daha kuruluşu bile aylarla ifade edilecek bir büyük şirket, elektrik dağıtımı gibi uzmanlık isteyen bir konuda ÖİB’den yeterlilik alabilmekte ve ihale sonrası toplam abone sayısının yaklaşık yüzde 20’sine eşit bir büyüklüğü devralabilmektedir. Bu durum bile aslında özelleştirme uygulamalarındaki kuralsızlığı sergilemek için yeterlidir” diye çarpıklığa dikkat çekiyor. Sahi en büyük ihaleyi kazanan Kazancı kardeşlerin ihaleden sadece birkaç hafta önce ayrılıp Mehmet Kazancı’nın Mehmet Emin Karamehmet ile yeni şirket kurması ne iş? Boğaziçi Elektrik Dağıtım (BEDAŞ) ve Gediz Elektrik ihalesini kazanan İş- Kaya İnşaat- MMEKA konsorsiyumunun ödeyeceği 2 milyar 990 milyon liranın da yüksekliği tartışma konusu. Eski EPDK Başkanı Yusuf Günay bile değerlendirmesinde, “Elektrikte bir fiyat baskısı oluşacağı doğrudur. Ülke ithalata bağımlı bir piyasa yapısı içerisinde. İhaledeki rakam fiyatta baskı oluşturacaktır” diyor. Sonuçta görüyoruz ki enerjide alan da memnun satan da... Kullananın halini ise düşünen kim? Enerjide Alan da Memnun, Satan da... Peki ya Kullanan? ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Banka promosyonlarõnõn dağõtõ- mõyla ilgili Başbakanlõk genelge- sinde yapõlan değişiklikle, “banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamının personele dağıtılması” kararlaştõrõldõ. Ge- nelgede yapõlan değişikliğe ilişkin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan imzalõ Başbakanlõk Genelgesi, Resmi Gazete’nin dünkü sayõsõnda yayõmlandõ. Genelgenin 4. madde- sinde yapõlan değişiklikle, “banka tarafından verilecek promosyon miktarının tamamı personele dağıtılacak”. Değişikliğin yayõm- lanmasõndan sonra düzenlenecek protokollerin buna uygun olarak yapõlmasõ istendi. Banka promosyonlarõ ile ilgili 20 Temmuz 2007 tarihli Başbakanlõk genelgesinin 4. maddesine göre, yapõlan protokoller uyarõnca, banka tarafõndan verilecek promosyon miktarõnõn tamamõnõn personele dağõtõlmasõ genel ilke olarak benimsenmekle birlikte, toplam miktarõn üçte birini geçmemek üzere komisyonca belirlenecek tutar, birim personelinin ihtiyaçlarõ doğrultusunda kullanõlmak üzere ayrõlõyordu. Bu tutarlar, merkez teşkilatõnda üst yönetici, taşra teşkilatõnda ise o birimin bağlõ bulunduğu bir üst amir tarafõndan belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde kullanõlõyordu. Banka promosyonlarının tamamı memura Tanõl Küçük, İSO 500 sonuçlarõnõ açõklamadan önce bu sonuçlarõn hükümet tarafõndan yanlõş anlaşõlmamasõ için kârlõlõğõn nedenlerini anlattõklarõnõ belirtirken “Özel çaba gösterdik ancak başarõlõ olamadõk” dedi. Ekonomi Servisi - İstanbul Sanayi Odasõ (İSO) Yönetim Kurulu Başkanõ Tanıl Küçük, İSO 500 sonuçlarõnõn ekonomi yönetimince yanlõş anlaşõlmasõ kaygõsõ taşõdõklarõnõ, o nedenle, kârlõlõğõn nedenlerini iyi irdelemek ve iyi anlatmak için özel çaba gösterdiklerini belirtti. “Ancak, görüyorum ki özel çabamıza rağmen, başarılı olamamışız” diyen İSO Başkanõ, dün sabah Devlet Bakanõ ve Başbakan Yardõmcõsõ Ali Babacan’a mektup yazdõğõnõ söyledi. “Öncelikli kaygım, sanayimizin meselelerinin yanlış anlaşılmasıdır” diyen Küçük, İSO 500 özellerde, üretim faaliyeti dõşõ gelirler yüzde 50.1 oranõnda artarken ana üretim faaliyetinden elde edilen kârdaki artõş ise yüzde 9.8 olduğunu anõmsattõ. Kârdaki artõşta en büyük etkenin finansman giderlerinin azalmasõndan kaynaklandõğõnõ belirten Küçük, “Ümidimiz, iyileşmenin geçici olmayıp, kalıcı hale gelmesidir. Ekonomi yönetiminden beklentimiz de budur” dedi. Küçük dünkü toplantõda İSO 2010 yõlõ ilk yarõsõna ait Ekonomik Durum Tespit Anketi sonuçlarõnõ aktardõ. Anketin sonuçlarõndan bazõlarõ şöyle; Geçen yõl işletmelerin yüzde 27.6’sõ üretimlerinin azaldõğõnõ belirtirken, 2010 ilk yarõda bu oran yüzde 23.2’ye geriledi. 2009 ilk yarõ anketinde, istihdam hariç diğer tüm temel göstergelerde olumsuzluk yaşayan işletmelerin payõ yüzde 50’nin üzerindeyken, ikinci yarõda bu oranlar gerilemeye başladõ. 2009 ilk yarõda işletmelerin yüzde 52.2’si üretimlerinin azaldõğõnõ belirtmişti. 2009 ikinci yarõda yüzde 27.6’ya gerileyen bu oran, 2010 ilk yarõda yüzde 23.2 oldu. Aynõ şekilde 2009 yõlõ ilk yarõsõnda yüzde 52.5 gibi yüksek bir seviyede olan iç satõşlarõnda azalma olduğunu belirten işletmelerin oranõ da 2009 ikinci yarõda yüzde 28.7’ye, 2010 ilk yarõda ise yüzde 25.9’a kadar geriledi. Sanayiciden Babacan’a mektup MURAT KIŞLALI ANKARA - Boğaziçi ve Gediz Elektrik Dağõtõm şirketlerine yakla- şõk 5 milyar dolar teklif eden İş-Ka- ya-MMEKA ortaklõğõ, bu paranõn bir kõsmõnõ enerji fiyatlarõna yansõtabi- lecek. Elektrik Mühendisleri Odasõ (EMO) Başkanõ Cengiz Göltaş, ödenen ihale bedellerinin kõsmen elektrik fiyatlarõna nasõl yansõyaca- ğõnõ şöyle anlattõ: Özelleştirme pahalılık getirdi: Özelleştirme işlemlerinin elektrik fi- yatlarõnõn artmasõna yol açtõğõ tartõş- masõz bir gerçektir. Nitekim Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da son genel seçimler öncesinde ihaleye çõkõlan elektrik dağõtõm özelleştirmelerini, sanayicilere “Özelleştirmeler yapıl- dıktan sonra daha çok ağlarsınız” sözleriyle seçim sonrasõna ertelemiş- tir. Daha dağõtõm özelleştirmeleri ya- põlmadan gerçekleştirilen tarife dü- zenlemeleriyle de yurttaşlarõn elektrik faturalarõ kabartõlmõştõr. Maliyetler fiyata yansıtılacak: Da- ğõtõm şirketlerinin kârlarõnõ garanti altõna alan bir tarife metodolojisi uy- gulanmaktadõr. Buna göre dağõtõm şirketleri, satõn aldõklarõ enerjinin ma- liyetini, işletme giderlerini, kayõp ve kaçak bedellerini, yatõrõm için kul- landõklarõ kredileri ve bu kredilerin fa- izlerini, eğer kendi sermayesini kul- lanacak olursa da bu sermaye üzerin- den getirisini tarifeye yansõtacaklardõr. Maliyeti Hazine ile halk paylaştı: Maliyet bazlõ fiyatlandõrma mekaniz- masõ ile otomatik zam uygulamasõ devreye alõnmõş olup, elektrik borsa- sõndaki yüksek fiyatlarõn doğrudan tüketici tarifelerine yansõtõlmõş, bele- diyelerin dağõtõm kuruluşlarõna öde- medikleri sokak aydõnlatma bedelle- rinin yükü de özelleştirme sonrasõnda dağõtõm şirketlerinin bu tahsilat zor- luğuna düşmemeleri için Hazine üze- rine yõkõlmõştõr. Devir bedelleri tarifeye yansıdı: Ayrõca her dağõtõm kuruluşu için, TE- DAŞ’a ait olan mülkiyetin işletme devri yapõlarak, Özelleştirme İdaresi ta- rafõndan bir işletme hakkõ devir bedeli öngörülmüştür. Bu bedel de tarifeye yansõtõlmaktadõr. Bu durumda ihalede yüksek fiyatlar çok doğal. Bir süre sonra fiyatları alıcılar be- lirleyecek: Elektrik dağõtõm bölgele- rinde geçiş döneminden sonra şirket- lerin belirleyecekleri tarifeler günde- me gelecektir. Örneğin Boğaziçi Elek- trik Dağõtõm AŞ’nin 3 milyar 220 milyon TL’lik 2008 yõlõ brüt satõşõnõn yaklaşõk dörtte üçü dağõtõm şirketine bağõmlõlõğõyla dikkati çeken konut abonelerinden elde edilmiştir. Yani bu grup bir süre sonra dağõtõm şirketinin belirleyeceği fiyata mecburen katlan- mak zorunda kalacaktõr. Konuyla ilgili yasal karar yok: Ya- põlan özelleştirme işlemleri Türkiye Elektrik Dağõtõm AŞ’nin (TEDAŞ) özel- leştirme kapsam ve programõna alõn- masõnõ içeren tek bir Özelleştirme Yük- sek Kurulu (ÖYK) kararõna dayandõrõl- makta olup, ayrõ ayrõ elektrik dağõtõm şir- ketlerinin özelleştirme kapsam ve prog- ramõna alõnmasõna ilişkin herhangi bir ÖYK kararõ bulunmamaktadõr. Çağlayan: Sıkıntı olmaz Devlet Bakanõ Zafer Çağlayan ise iha- lelerde yüksek fiyatlarõn oluşmasõnõn sanayiciye ve vatandaşlara pahalõya mal olabileceğine ilişkin görüşlerinin so- rulmasõ üzerine “EPDK görev başında olduğu müddetçe böyle bir sıkıntı olacağı kanaatinde değilim” dedi. İMKB ‘anonim şirket’e dönüşecek Ekonomi Servisi - Sermaye Piya- sasõ Kurulu (SPK) Başkanõ Vedat Akgiray, İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ’nõn (İMKB) anonim şirket gibi olacağõnõ, bunun için de ekimde düğmeye basacaklarõnõ söyledi. İMKB varant pazarõnõn açõlmasõ dolayõsõyla düzenlenen toplantõnõn ardõndan ga- zetecilerin sorularõnõ yanõtlayan Ak- giray şöyle konuştu: “Meclis tekrar açılsın. İMKB anonim şirket gibi olacak. Ondan sonraki adım özel- leştirme olabilir de olmayabilir de. Sonuçta milli servettir, hızlı karar vermek olmaz.” Akgiray, borsada işlem yasağõ bu- lunanlara yeniden işlem yapma hakkõ verilmesine ilişkin ise bunun bir af ol- madõğõnõn altõnõ çizdi. Bu kişilerle il- gili mahkeme sürecinin sürdüğünü belirten Akgiray, “Suçları varsa mah- keme tabii ki takdir edecek. Ben Ve- dat’a işlem yasağı koyuyorum, Ve- dat gidiyor Ahmet ile anlaşıyor. Onun üzerinden işlemlerini yapıyor zaten. Dolayısıyla Ahmet kim bil- miyorum, bir sürü Ahmetler çıkıyor. Bunu ben engelleyemiyorsam ‘Ve- dat’a işlem yasağõ var’ demenin bir anlamı var mı? Bu işten bir sonuç alınıyor mu ara sıra sorgulamak la- zım. Ayrıca manipülasyon önemli düzeyde değil diyoruz” dedi. BMD ve AMPD tarafından Asemble Eğitim ve Danışmanlık ile hayata geçirilen Perakende Satış Okulu Programı ile 200 bin satış danışmanının geliştirilmesi hedefleniyor. BMD Başkan Yardımcısı Burak Çelet, BMD Başkanı Yılmaz Yılmaz, AMPD Başkanı Mehmet Nane, Asemble Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Ergin (soldan sağa) projeyi anlattı. Yüksek ciro iş getirecek Ekonomi Servisi - Alõşveriş Mer- kezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanõ Mehmet Nane, or- ganize perakende sektörünün cirosunun bu yõl yüzde 10 artõşla 80 milyar dola- ra yaklaşmasõnõ ve 80 bin yeni istihdam yaratmayõ hedeflediklerini söyledi. Alõşveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD), Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) ve Asemble Eğitim ta- rafõndan hayata geçirilen “Perakende Satış Okulu Programı”nõn tanõtõm top- lantõsõnda konuşan Nane, “Şu anda 245 AVM, yapılmakta olan 36 proje, bu sene başlayacak 30 proje bulunu- yor. Bir AVM’nin ortalama 1500-2000 istihdam yarattığını düşünürsek, önü- müzdeki 2 yıl içinde 150-200 bin ki- şiye daha istihdam yaratacağız. 2015 itibarıyla da Türkiye’deki toplam AVM sayısının 450’ye, toplam orga- nize perakende sektörü istihdamı- nın ise 800 bin kişiye ulaşacağını ön- görüyoruz” dedi. Nane’nin verdiği bil- giye göre, organize perakendede geçen yõl yaklaşõk 70 milyar dolar ciro ger- çekleşti. Sektör çalõşanõ sayõsõ da 2009 sonunda 450 binden 500 bine ulaştõ. BMD Başkanõ Yılmaz Yılmaz da sa- tõş danõşmanlõğõnõn gençler tarafõndan gerçek bir meslek olarak görülmesi ve buradaki kariyer olanaklarõnõn keşfe- dilmesi için çalõştõklarõnõ söyledi. Top- lantõda verilen bilgiye göre, satõş okulu programõyla birlikte 200 bin satõş da- nõşmanõnõn teknoloji yardõmõyla eğitilip moda perakendesi cirosunun mevcut 24 milyar dolar seviyesinden 30 milyar do- lara yükseltilmesi amaçlanõyor. Toplam 6 gün sürecek eğitimlerin markalara kişi başõna 75 liralõk bir maliyeti olacak. Eğitime katõlan sa- tõş danõşmanlarõ telekonferans yön- temiyle eğitimcilere sorularõnõ doğ- rudan yöneltebilecek. B‹ L G ‹ T O P L U M U N A D O / R U / Ö Z L E M Y Ü Z A K ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 AĞUSTOS 2010 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 GENELGE RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANDI EMO Başkanõ Göltaş, elektrik dağõtõm bölgelerinde geçiş döneminden sonra şirketlerin belirleyecekleri tarifelerin gündeme geleceğini belirtti. Şirketler tüketici fiyatlarõna, aldõklarõ kredi ve faizler ile lisans bedellerini de ekleyebilecek Bufaturahalkõçarpacak AKP 8 yılda 31.6 milyar dolarlık satış yaptı ANKARA (ANKA) - AKP Hükümeti, 8 yõlda 57 kuruluşta bulunan kamu hisseleri ve 51 işletmede hisse/varlõk satõş/devir yoluyla özelleştirme ger- çekleştirdi. Özelleştirme uygulamalarõ kapsamõnda toplam 31 milyar 603 mil- yon 630 bin 785 ABD Dolarõ tahsil edildi. Özelleştirme uygulamalarõndan ise 27 bin 877 kişi etkilendi. CHP Denizli Milletvekili Ali Rıza Er- temür’ün soru önergesine Maliye Ba- kanõ Mehmet Şimşek’in verdiği yanõ- ta göre, özelleştirmelerde, kapsam içi statüde çalõşan personel sayõsõnõn 27 bin 877 olduğu belirlendi. Bu perso- nelden 18’i hisse/varlõklarõn alõcõlara devrinden önce emekliye ayrõldõ, 12 bin 672’si iş akitleri devir tarihlerinde fes- hedildi, 15 bin 187’si ise özelleştirilen şirkette kaldõ. Bakanlar Kurulu çerçe- vesinde 21 bin 975 kişinin atamasõ ya- põldõ. Bunlardan 16 bin 98 kişi görevi- ne başladõ. 3 bin 178 kişi görevine baş- lamazken 2 bin 699 kişinin durumu ise belirsiz kaldõ. Rekabet Kurulu, 17 dos- yada yer alan ve ihalesi tamamlanan 50 hidroelektrik santralõnõn özelleştir- me işlemini onayladõ.