Katalog

MuratGülsoydan KaranlığınAynasında' 'Karanlığın aynasına bakmak ( 0 her şeyi bulandınyor' 4 Murat Gülsoy üç yıl aradan sonra yeni romanı KaranlığınAynasındayla okurunun kar- şısında. Yazarımız romanında. doktor kahramanı Orhan'ın hikâyesine şizofren kuze- ni Sarp'ın gündelik hayatından kesitleri serpiştirerek, gerçek dünyadan hastalık de- recesine varan hayal dünyalarının dehlizlerine sürüklüyor okuru. Bu kurgu içinde sorgulanan ise hayatın bir roman kadar kurgusal olup olmadığı. Murat Gülsoy da bu noktada yanıtları okura bırakıyor. Gülsoy'la yeni romanı üzerine söyleştik. ,./ Erdem ÖZTOP -U . ç sene sonra yeni ro- manıntz yayımlandı. fîser inceleme üzeri- ne olan dcnenıe ki- tabınız, 602. Cîece üzerine çalışır- kcn bir önceki vc simdi yayımhıdı- ğınız ronuııuı etkide huhındu mu? - Karanlığın Aynasında uzıın za- nıanılır aklımın içinde dönüp ılıı- ran, defterler dolıısu notlar aldığım bir roman. 602. (îccc dc benzer bir şckildc ıızun zanıana yayılmıştı vc elbetie üze- rinde çalıştığım dönemler kesişti. Za- mansal olarak yaıı yana olmasalardı da tcmel izlekler açısından bu kitaplar ara- sında bir ilinti bulunacaktı. Çünkü ön- ceki kitaplarımdaki tcmcl meseleler bu kitapta da var. ( ) da nedir? Gerçekliğin ne olduğıı, nasıl algılandığı, nasıl kurgu landığı ve hatta edebiyat ya da sanat yo- luyla bu gerçekligin yeniden inşasının mümkün olup olmadığı... 602. (îece'âe bu konııları nıodernist edebiyat bağla- mında ele almıştım. Roman ve öyküle- rimde ise bu konıılar birer mesele hali- ne geliyorlar tabii. "OYUNSU BULUNAN FARKLI BİÇİM DENEMELERİ YAPIYORUM" -tstanbul'da Merhamet Haftası'mn deneysel, yazınımıza yenilik katacak yönleri vardı. Bu yeni roman, Karanlı- ğın Aynasında da bu var, ne dersiniz? - Yeni anlatım biçinılcrinin arayışının arkasında farklı algılama, anlama biçim- lcrinin araştırılması var. Beni edcbiyata çeken şey en başından bcri bııydu. Da- ha ilk okumaya başladığım andan itiba- ren, kurmacanın çok larklı, biiyülü bir tarafı olduğunu hissetmiştim. 1 likâye yoluyla kurulan gerçckliğin şaşırtıcı dc- recede 'gerçek' gibi görünmesi ilk başta büyülemişti beni. Bu tabii realist edebi- yatın yarattığı mııhteşem bir yanılsama dır. Daha sonralan asıl gerçeklik diye bildiğim hayatın da hikâyelerdcn olııs,- tuğıınu tark ettim. Bunıın arayışında olan modernistler o yüzden ilpimi çe ker. Yazdıklanmda da en başından heri okuyanların oyunsu buldukları farklı biçim denemeleri yapıyorum. tstan- bul'da Bir Merhnmet Haftası böyle bir çalışnıaydı. Karanlığın Aynasında çok daha klasik bir anlatım bicjmini kulla- nıyor. Çok iyi bildiğimiz, tanıdığımız bir bcn anlatıcının zihninin içindcn okuyoruz hikâyeyi. Ama bir süre sonra o bize çok tanıdık gelen güvenli dilin ve hikâyenin hiç dc öyle olmadığını, netli- ğin git gide kaybolduğunu görüyoruz. - Yeni roman Karanlığın Aynasında SAYFA 1 4 nustl çıktı ortaya peki? liuradan yol ala- lım isterscniz... - Daha önce ılodigiııı gibi üç yıl bo- yıınca kalamda dönüp dııran bir roman bu. Öyle tarklı salhalardan geçti ki... Şimdi gc-lıligi noktanın başlangıçta dü- şündüklerimle nc dcrcce ilgisi var bilc- miyorum. Zaten hep öyle oluyor: önce notlar almaya başlıyorıım, planlar yapı- yorum, düşüniiycirıım. Sonra birgün, tamam artık başlayabiliriıi] diyorunı ve masanın başına gcçip yazmaya girişiyo- rum. tştf o andan itibaren bambaşka bir sürcç haşlıyor. Orhan adlı bir dok- tor vardı kafamda, şöyle bir hayatı ol- sun, böyle bir iç dünyası olsıın diyc ta- sarlayıp durduğum. Ama iştc yazmaya başlayıp da ()rhan'ın sesi duyulur oldu- ğunıla hcr şey dcftişiyor. () ıliinya adcta kendiliginden kurııluyor. Dolayısıyla ro- manın yazılma sürcci benim tüm o hikâ- yeleri, sahneleri kendi deneyimlcrim ha- linc getirdigim bir yaşantıya dönüşüyor. - Cirhan adında, hayal dünyası bol bir kahramanınıız var bu kcy. karşımızda... Oylc ki dcngrsi yitiyor iki dünya arasın- da... - Orhan'ın hikâycsi ya da karakreri üzerine konuşmak benim için çok zor. Bir yanıyla, doktor olmasından kaynak- lanan bilimsel, analitik diycbileceğimiz bir diişüıımc tarzı var. Bir yandan ken- dini çok iyi izleyebilen biri. Yani içe bakmayı bilen biri. Tabii, kcndi içine bakabilen birinin gördüklerini hayal olarak nitclcyebiliriz ki bu çok da yanhş olmaz. İki dünya arasmda, yani iç dün- yasıyla dı$ gerçeklik arasııula bölünen karakterlerin hikâyclcrine alışığız aslın- da, ama bu romandaki bölünmeler sa- dece Orhan'ın ya da Sarp'm ya da lîce'nin zihinlerinin içindeki bir bölün- Ml »M (,llM mclere inılirgenemeyc- cek dcnli çoklıı... Bu- nıı tckrar anlatnıaya çalı^mam d«>ğru da dc- ğil aslında çünkü bu bölünmeler zaten ro rnanm kalbindc dııran düşüncenin kendisini oluşturııyor. - iföylc bir baktığı- mızda aslında. #t/rıü- nniz insanının da portresi Orhan. Hayal cdcn sürekli... (îcrçefiin hüktniinüyi- tirdigi bir hclleğin boyundıımğıı altına girmiyor tnu sizcc </f giinümiiz insanı? Romandaki tüm karakterlcr günü müz insanı. Ben bugıınun insanlarıyla yazıyprum. Belki gündelik koşturmanın içinde çok da fazla yapamadıgımı/ bir şeyi yapıyor, dıırup içine bakıyor. Aslın- da hcpimiz zaman zaman yaparız bunu, bir hesaplaşma bir kendini anlama ça- basına gireriz. Zaten, insan en çok ken- dini çözdüğünü ya da bulduğunu dü- şündüğü anda hata yapıyor. (îerçekten dc son derece dinamik bir belleğimiz var. Sürekli dcğişen, olayları ve dene- yimlerimizi her delasında yeniden ku- ran. lin yaratıcı yazarlara taş çıkaracak denli yaratıcı. Bunun larkına vardıgınız anda "hayalci" gibi görünebilirsiniz ta- bii. HAYATIN ROMANUĞI BOZULUNCA... - Yan karakterlerin, Hce Karaliey ör- neğin, tiyatroyla ilgili nlmasının özelbir sebebi var mı peki? • Tiyatro kurmaca ile gerçekliğin bir- birine en güzel karıştığı sanattir. Sahnc- deki insanın bir başkasına dönüş,nıüş. ol- duğunu, kurmaca bir karakter olarak yeni bir varoluşa gcçtiğini en güzel sahnede görürüz. Bu o kadar önemli bir deneyimdir ki diğer sanatlar aslıtula hepsi tiyatronun bu özelliğini kıılla nırlar. I ler anlamda 'temsil'in en iyi anlaşıldıgı insani dene- yimdir. Rornanda da çok önemli bir yer kaplıyor. Ti- yatronun en eski sanat oluşu bir yana, hep var olacağının da bir garantiskür bu. - liu kitapta roman içinde roman kavramını alaşagı edi- yorsunuz diyebilir miyiz bir nevi? Roman içinde, hizatihi romanı yazıyor Orhan. / latta insa ediyor kendisine biçilen hikâyeyi bizi de işin içine or- tak ederek, yeniden? - Orhan bir yazar anlatıcı deftil. Bir biçimde hikâye otıun zihninde inşa oluyor gibi görünebilir ama bu da tam dugrıı sayılmaz aslında. Başka bir yeritulen girip de bambaşka bir yerin- dcn de okuyabilirsiniz tüm hikâyeyi. Bu bir tek çözümü olan bir dcnklcm degil. Sonuca varaca^ınız bir bultııaca da de gil, kuralları belirli bir oyuıı da ılı-gil. Roman içinde roman meselesini Hıı /•'//- min Kötü Adanıı lienim'ılc denemi^ıim. Bellek, yazı, hikâye ve biyograti arasm- daki ilişkilcri o romanın yapısında cle almıştım. O romanı oktıyup bitirdi^i- mizde bir labirenilen çıktıgımızı ve yol- ların nerelerde çatallatulıgını artık ög- rcndiğinıizi düşünürüz. Oysa Karanlt- ğm Aynasında biııiginde nc kadar ken- dimizılen emin olsak da hikâyenin ta- mamı konıısumla hcr zaman haşka oku- ma biçimlcrinin oldıığunıı da hissede- riz. - Böyle bir durumda da Sarp gihi bir karakter yaratmak vazgeçilmez oluyor. Şizotrene varan bir hastalıgın pençesine ( hhan V da alıp, kendi hikâyelerini ele alıyorlar... • Iilbette kurmaca ve gerçekliğin ça- tışmasından söz ettiğimiz anda şizolrc- ninin gündeme gelmesi kaçınılmazdır. Dclilik, sarhoşluk gibi, uyu^turucu cks- tazlan gibi algıların ve düşüncenin gcr- çekliği çok farklı kurduğu bir zihinsel dıırum. Aynı zamanda insanın gerçeklik karşısında tlüştüğü çıkmazı çok trajik bir şckildc gösterir. Yazıj) bitirdikten sonra Orhan ve Sarp'ın romandaki zıt ikiz olma durunıu akıl ile ıleliligin birbi- rine dönüşmeye ne denli hazır oldukla- rını hissettirdi bana. -Sarp'ın sarf ettiği, "Biz bir romanın içindeyiz," sö'zü, geleneksel bir tanım olan "hayatımız bir roman" tezinin ne- resine denk düşüyor sizce? - tronik bir şekilde o sözü hatırlatıyor labii. Bir şckilde tüm yaşananların in- sanların hikâye kalıplarına dökcrek an lamlandırıldığını biliyorıız aslında, ya da belleğimiz hcr hatırlama anında gö zümüzün önündc canlandırdığı sahne- lcrin tam olarak gerçeği yansıtmadığını da biliyorıız ama yinc de kendinıizden, anılarımızdan, bir zamanlar hissettikle- rimizden kıışku dııymadan yaşamayı sürdiirüyoruz. ( )ysa üzerine düşünmeye ba^ladığımızda bütünlük bozulmaya başlıyor. I iayatımızın romanlıgı bo/.ul- nıaya başlıyor... İçe bakı^ ya da karanlı- ğın aynasına bakmak bu yüzden her şe- yi bulandınyor. Bizi gaflet uykusundan uyandırıyor... • Karanlığın Aynasında/ Murat Gül- soy/ CMH Yayınları/2 İ2 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1046