Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 1 EK M 2010 CUMA CUMHUR YET SAYFA EKONOMİ 15 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ RTE’nin Tunceli, Hakkâri Çarpıtması… Başbakan RTE, kaç zamandır gözümüzün içine baka baka, en çok kamu yatırımını Tunceli’ye, Hakkâri’ye yaptıklarını iddia ediyor. En son, Marmara Üniversitesi’nin, bir bilim kuruluşunun ders yılı açılışında yine herkesin gözünün içine bakarak söyledi bunu. Neresi, ne kadar gerçek ? Öteden beri, “Bu Kürtler daha ne istiyor!” diye başlayan cümlelerin ardından şu ikincisi gelir: “Bu bölgenin ödediği vergi belli, buna karşılık devlet harcamalarından aldıkları paya bakın. Batı’nın kaynakları bu bölgeye aktarılıyor”... Kimi iktisat cahili “Beyaz Türkler” de bu savdan hareketle, “Bırakın ayrılsınlar, zaten sırtımıza yükler” der… Gerçek böyle midir? Üretimin olmadığı, kısır bir tarım-hayvancılığın bile yok edildiği, kentlere doluşmuş işsizler ordusunun kol gezdiği bir bölgeden vergi geliri çıkar mı? Ancak tüketebildikleri malların KDV, ÖTV’leridir hazineye damlayan. Bunun sonucudur ki, bu illerin vergi gelirleri, bu bölgeye yapılan kamu harcamalarının üçte birini bile bulmaz. Hatta, başlığımıza konu olan Tunceli’de vergi gelirleri, kamu harcamalarının yüzde 15’ini, Hakkâri’de yüzde 10’unu bile bulmuyor. Böyle olunca nüfus başına yapılan kamu harcamasında Tunceli, Hakkâri, Türkiye ortalamasının üstünde kamu “yatırımı”ndan nasipleniyor görünüyorlar. Başbakan’a ezberletilen de bu. Ama nedense bu iki il dışındaki bölge illerinin nüfus başına aldığı kamu yatırımı konu edilmez. 2010 yılı ilk 8 ayında Türkiye ortalaması olarak nüfus başına 2 bin 500 TL’yi geçen kamu harcaması, Ş.Urfa’da 700 TL’ye, Ağrı’da 800 TL’ye, Batman’da 850 TL’ye kadar düşüyor. Buna ne buyrulur? Kaynak: Maliye Bakanlığı, Muhasebat G.M. ve TÜİK verilerinden hesaplandı. Buraya kadar şu soruyu sormadık: Şu kamu harcaması, yatırımı dediğiniz ne ola ki? Tunceli’ye, Hakkâri’ye yapılan kamu harcamalarının ne kadarı sağlığa, eğitime, ne kadarı polise, askeredir? Bu soruyu Başbakan merak etmez mi? Dönüp bu harcamaların bileşimine bakmaz mı? Topluma bunu açıklaması gerekmez mi? Gerekmez, çünkü bakın bu yapılırsa ortaya nasıl bir görüntü çıkıyor: Kaynak: Maliye Bakanlığı, Muhasebat G.M. veri tabanı. RTE’nin en yüksek kamu harcamasını aldığını iddia ettiği Tunceli ve Hakkâri, kişi başına en yüksek kamu harcamasını alıyorlar ama çoğu polis, asker harcaması olarak gerçekleşiyor bu harcamanın. Yeni karakollar, biber gazları, coplar… Yani silahlar, toplar, bombalar… RTE’nin dile getirmediği Tunceli, Hakkâri’ye kamu harcamaları bunlardır aslında. 2010’un ilk 8 ayında Hakkâri’ye yapılmış görünen 632 milyon TL kamu harcamasının yüzde 36’sı polis-asker harcamasıdır. Tunceli’ye yapılan yaklaşık 300 milyon TL’nin yüzde 26’sı yine polis-asker harcamasıdır. Bunlar, 2010’un verileridir. Önceki yıllara dönüp bakılsın, “şiddet harcamaları” yüzde 40’ı, yüzde 50’yi bulur… Yıllardır, barışa, bu bölgenin yoksul insanlarının eğitimine, sağlığına, iş-aş yatırımına yapılması gereken harcamalar, polis-asker harcamasına ayrılmıştır ve barış geciktikçe bu akıl dışılık devam edecektir. Barışın önkoşulu samimi olmaktan geçer. Sayılar ortada dururken, RTE, devletin şiddet harcamalarını refah harcaması olarak gösterirken, Tuncelili ana muhalefet parti başkanının çıkıp demesi gerekmez mi: “Sen herkesi kör, âlemi sersem mi sanırsın?” mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com HAKKÂR VE TUNCEL ‘YE YAPILAN KAMU HARCAMALARI NEREYE? 2010, 8 AY, Bin TL, % Hakkâri Tunceli Kamu Harc, Bin TL 632.310 295.517 Kişi Başına Kamu Hrc. TL 2.463 3.558 Polis Harcamaları, % 21.7 15.8 Askeri Harcamalar, % 14.6 11.1 Eğitim Hiz,% 15.7 6.1 İskân ve Toplum Ref. 24.9 4.6 Sağlık Hiz. 7.6 3.3 Genel Kamu Hiz. 8.5 3.0 Ekonomik İşler Hiz. 4.5 1.5 Sos.Güv. & Sosyal Yar. 1.0 0.7 Dinlence, Kültür ve Din 1.6 0.5 Çevre Koruma Hiz. 0.0 0.0 BAZI DOĞU LLER NDE VERG -HARCAMA DENGES (2010-8 AY) Vergi, Bin Giderler NÜFUS, Kişi TL Bin TL Vergi/ 2009Baş,Harc (Tahakkuk) Gider, % TL. Türkiye 232.251.687 183.431.844 126.6 72.561.312 2.528 Tunceli 42.865 295.517 14.5 83.061 3.558 Hakkâri 61.349 632.310 9.7 256.761 2.463 Bingöl 91.109 347.352 26.2 255.745 1.358 Siirt 100.825 411.268 24.5 303.622 1.355 Şırnak 180.561 571.830 31.6 430.424 1.329 Van 403.304 1.225.880 32.9 1.022.310 1.199 D.Bakır 793.273 1.749.063 45.4 1.515.011 1.154 Bitlis 93.969 370.238 25.4 328.489 1.127 Batman 215.031 426.209 50.5 497.998 856 Mardin 254.884 614.323 41.5 737.852 833 Ağrı 144.264 428.904 33.6 537.665 798 Ş. Urfa 682.233 1.130.409 60.4 1.613.737 700 Birleşmiş Milletler’in endeksine göre Türkiye 2003’te 191 ülke içinde 49. sõradayken 2010’da 69. sõraya geriledi Türkiye’nin AKP döneminde e-Devlet uygulamalarõ açõsõndan diğer ülkelere göre gerilediği ortaya çõktõ. TÜSİAD Başkanõ Boyner, Türkiye’nin konumu, altyapõ, insan kaynaklarõ ve düzenleyici ortam açõsõndan daha pek çok adõm atmasõ gerektiğini vurguladõ. Boyner, bugün yapõlacak TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu toplantõsõnda anayasa konusunda yapõlan çalõşmalarõ açõklayacaklarõnõ belirterek “5 ana alanda çalõşõyoruz. Diğer sivil toplum kuruluşlarõ ve siyasi iradeyle de paylaşmak isteriz” dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türk Sanayici ve İşadamlarõ Der- neği (TÜSİAD) Yönetim Kurulu Başkanõ Ümit Boyner, “Birleşmiş Milletler’in ‘e-Devlet hazõrlõk in- deksi’nde, Türkiye 2003’teki 0.506 seviyesinden 2010’da 0.478’e geri- lemiştir. Ülkemiz 2003 yılında 49. sıradayken, 2010’da 69. sırada yer almıştır” dedi. Boyner, TÜSİAD tarafõndan ha- zõrlanan “Türkiye İçin e-Devlet Yönetim Modeline Doğru: Mev- cut Durum Değerlendirmesi ve Öneriler” raporunun açõlõşõnda yaptõğõ konuşmada, Türkiye’nin e- performansõnõn halen arzu edilen düzeyde olmadõğõnõ ifade ederek şunlarõ söyledi: “Birleşmiş Milletler, Dünya Ekonomik Forumu ve Dünya Bankası gibi değişik inisiyatifler tarafından yapılan e-Devlet ölçü- mü araştırmalarında Türkiye’nin konumu, altyapı, insan kaynakları ve düzenleyici ortam açısından daha pek çok adım atmamız ge- rektiğini gösteriyor. Örneğin Bir- leşmiş Milletler’in ‘e-Devlet hazõr- lõk indeksi’nde, Türkiye 2003 yı- lında 191 ülke içerisinde 49. sıra- dayken, 2010’da 192 ülke arasın- da 69. sırada yer aldı. Bir yandan dünya ortalamasının üzerinde seyrederken öte yandan diğer ge- lişme kaydeden ülkelere kıyasla performansımızın geride kalması, üzerinde düşünülmeye değer bir husustur.” Boyner’in verdiği bilgilere göre, bilişim teknolojilerinin kullanõmõnõn yaygõnlaştõrõlmasõndan sosyal dönü- şüme, kamuda modernizasyondan bilgi teknolojileri sektörünün gelişti- rilmesine kadar geniş bir yelpazede planlanan 111 eylem planõndan Mart 2010 itibarõyla sadece 22’si ta- mamlandõ, 62’sinde ilerleme oldu, 27’si ise başlangõç aşamasõnda kal- dõ. Tamamlanan veya ileri aşamaya gelen projelerin çoğunu ise iş dün- yasõna yönelik olanlar oluşturuyor. TUS AD: Yeni anayasa öncelikli konumuz Boyner, seminerin ardõndan gaze- tecilerin yeni anayasa değişikliğine ilişkin sorularõnõ yanõtlarken bugün yapõlacak TÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu toplantõsõnda anayasa konu- sunda yapõlan çalõşmalarõ açõklaya- caklarõnõ belirterek “Çok üzerinde durduğumuz bir konu. 5 ana alanda çalışıyoruz. Umarız diğer sivil toplum kuruluşları ve siyasi iradeyle de paylaşma imkânı bu- luruz” dedi. Yasaklı borsacılara müjde İspanya’nın notu düştü Uluslararasõ kredi derecelendirme kurumu Moody’s, İspanya’nõn kredi notunu AAA’dan Aa1’e indirdi. Moody’s, İspanya’nõn kamu açõğõna ve büyük dõş borç- larõna dikkat çekerek “Piyasalarõn gelecekteki ha- reketliliğiyle ilgili İspanyol hükümetinin çok kõrõlgan olduğu” yorumunda bulundu. Sermaye Piyasasõ Kurulu haklarõnda işlem yasağõ getirilen tüm gerçek ve tüzel kişilerin işlem ve li- sans yasaklarõnõ 1 Ekim 2010 itibarõyla kaldõrõyor. Devreye girecek düzenlemelerde piyasa dolandõ- rõcõlõğõna yönelik işlemlerin azaltõlmasõ ve spekü- latif balon oluşumunun önlemesi hedefleniyor. Ekonomi Servisi - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), dõş ticaret açõğõ- nõn ağustos ayõn- da geçen yõlõn aynõ ayõna göre yüzde 38.4 artõşla 6.88 milyar dolar olduğunu açõkladõ. Dõş ticaret açõğõ ocak-ağustosta bir önceki yõl aynõ döneme göre yüzde 78.9 artõşla 41.92 milyar dolar ola- rak gerçekleşti. İhracat ağustosta yüzde 9.1 artõşla 8.56 milyar dolar, ocak- ağustosta yüzde 12.9 artõş- la 72.96 milyar dolar oldu. İthalat ağustosta yüzde 20.5 artõşla 15.44 milyar dolar, ocak-ağustosta da yüzde 30.5 artõşla 114.88 milyar dolar olarak ger- çekleşti. Dış ticaret açığı ağustos ayında yüzde 38.4 artış- la 6.8 milyar do- lar oldu. Dış açık 8 ayda yüz- de 79 artışla 42 milyar dolara ulaştı. Dış açık 8 ayda yüzde 79 arttı Ekonomi Servisi - Entegre otomobil koltuk sistemleri üretiminde dünya lideri olan CRH Group, dokuzuncu fabrikasõnõ Türkiye’de kuruyor. Kocaeli-Çayõrova’daki TAYSAD OSB’de temeli atõlan fabrika, yõlda 1 milyon 200 bin adet koltuk üretme kapasitesi ile 2012’de faa- liyete geçecek. CRH Group’un Kocaeli-Ça- yõrova-Şekerpõnar’daki TAYSAD Organize Sanayi Bölgesi’nde (TOSB) inşa edeceği fabrika ile birlikte Türkiye’deki yatõrõmõnõn top- lam tutarõ 43 milyon Avro olacak ve bu yatõrõm 350 ki- şiye iş imkânõ sağlayacak. Ford Oto- san ve Ford Avrupa için üretim yapacak olan CRH Group’un Türkiye şirketi CRH Otomo- tiv, yõlda 70 milyon Avro ciro hedefliyor. Temel atma töreninde konuşan CRH Gro- up Yönetim Kurulu Başkanõ ve CEO’su Ro- bert Houston, “Bu, CRH’nin 161 yıllık ta- rihinde, bir seferde yaptığı en büyük yatı- rım olacak” dedi. 1 milyar 250 milyon dolar sendikasyon ‘Cari açõk büyüyor’ diyen Citigrup Başekonomisti, deponun çoğunun harcandõğõnõ söyledi Büyüme sürdürülemezEkonomi Servisi - Yapõ Kredi, 1 milyar 250 milyon dolar tutarõnda sen- dikasyon kredisi aldõ. Yapõlan açõklamada, 342 milyon 500 bin dolar ve 670 milyon Avro ol- mak üzere iki ayrõ döviz cinsinden sağ- lanan 1 yõl vadeli kredinin faiz ora- nõnõn, yõllõk libor yüzde 0.75 olduğu belirtildi. İhracatõn finansmanõnda kullanõlacak olan sendikasyona, Ya- põ Kredi’nin yakõn ilişkide olduğu 22 ülkeden 48 bankanõn katõldõğõ dile ge- tirilen açõklamada, sendikasyonun koordinatörlüğünü UniCredit Bank Austria’nõn üstlendiği bildirildi. Güler Sabancı en güçlü 7. iş kadını Ekonomi Servisi - Sabancõ Hol- ding Yönetim Kurulu Başkanõ Gü- ler Sabancı, Fortune dergisi tara- fõndan her yõl hazõrlanan “Dünya- nın En Güçlü 50 İş Kadını (50 Most Powerful Women In Busi- ness)” listesinde, geçen yõla kõyasla bir sõra daha yükselerek yedinci sõ- rada yer aldõ. Sabancõ, liste- de yer alan tek Türk iş kadõnõ oldu. Fortune dergisi, Güler Sabancõ’yõ 12.2 milyar do- lar geliri olan 30’dan fazla şirketi yöneten kadõn olarak tanõttõ. Gelişmekte olan piyasalarda aşõrõ bir õsõnma sorunu olduğunu anlatan Prof. Dr. Buiter, ‘Burada karşõmõza sürdürülemez bir büyüme çõkõyor’ diye konuştu. Ekonomi Servisi - Citigroup Baş- ekonomisti Prof. Dr. Willem Buiter, ge- lişmekte olan piyasalarda aşõrõ õsõnma so- runu bulunduğunu ifade ederek “Tür- kiye’de yine sürdürülemez bir büyü- me karşımıza çıkıyor. Burada depo- nun çoğu harcanmış gibi. Cari açık büyüyor. Seçimlerden sonra bir sıkı- laştırma olabilir” dedi. İstanbul Finans Zirvesi’nde konuşan Buiter’in görüşleri kõsaca şöyle:  ABD, Avrupa bölgesinden daha kötü durumda.  ABD veya başka bir ülkede bir re- sasyon olduğunda bir başkasõ bunu ta- kip etebilir. Çin, ABD’nin tersine bir yolda iler- liyor. Daha fazla tüketim söz konusu. Yavaş bir ilerleme var.  Sanayileşmiş ülkelerde hâlâ bir di- siplin yok. 2-3 yõl içerisinde bütün dün- ya kemer sõkma moduna girecek. Av- rupa bölgesinde çok yüksek bir risk var.  Gelişmekte olan piyasalarda aşõrõ õsõnma sorunu var. Sürdürülebilir bir bü- yüme söz konusu değil. Açõklar artõyor. Fazlalar düşüyor.  Gelişmiş ülkelerde bir “felaket si- gortası” gerekir. Yunanistan hâlâ çok zor durumda. İrlanda ve Portekiz göze- tim ve çok büyük bir baskõ altõnda. Eğer bir mucize olmazsa gidişat kötü. Gates ve Buffet’ın yemeği Mengenli’den ASTANA (AA) - 53 milyar dolarlõk servetiyle dünyanõn ikinci zengin insanõ olarak gösterilen Bill Gates ve 47 milyar dolarlõk Wall Street zengini Warren Buffet, Çin’deki Shenzhen Intercontinental Oteli’nde Mengenli aşçõbaşõ Birol Dinçli tarafõndan hazõrlanan yemekle ağõrlandõ. Dinçli’den yemekten önce bilgi alan Gates ve Buffet, hazõrlanan mönüyle yakõndan ilgilendi. Dinçli, “Buffet, bize karşı çok sıcak davrandı. Şakalar yaptı. Ben de kendisine yemek hakkında bilgi verdim. Kendimi tanıttım” dedi. Buffet’õn dünyanõn ilk bataryalõ arabasõnõ üreten Build Your Dream’õn (BYD) yüzde 20 ortağõ olduğunu anlatan Dinçli, yemek organizasyonunun da BYD tarafõndan gerçekleştirildiğini söyledi. YAPI KREDİ Alman koltuk lideri dokuzuncu fabrikayı Kocaeli’de kuruyor TÜSİAD Bilgi Teknolojileri ve Telekomünikasyon Çalõşma Grubu’nun çalõşmalarõ kapsamõnda, ODTÜ e-Devlet Araştõrma Merkezi ile işbirliği içerisinde hazõrlanan e-Devlet raporu Türkiye’de mevcut e-devlet yönetim yapõsõnõ inceliyor ve Türkiye için öneriler sunuyor. Raporda, katõlõmcõ demokrasi ve fõrsat eşitliğinin gerçekleştirilebilmesi, uygulama modellerinin geliştirilmesi, proje yönetim anlayõşõnõn benimsenmesi, karma model stratejisinin uygulanmasõ, yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşlarõ ağõrlõklõ yönetim uygulamalarõnõn benimsenmesi gerektiği de vurgulanõyor. Raporda altõ çizilen önemli konular arasõnda, e- katõlõmõn desteklenmesi için etkin bir e-yönetim yapõsõnõn oluşturulmasõ, eylem portföyü yönetimi, metodolojisinin geliştirilmesi, paydaş portföyünün geliştirilmesi ve kalite yönetim politikasõnõn oluşturulmasõnõn gerekliliği gibi konular dikkat çekiyor. Raporun sonuç bölümünde, e-Dönüşüm Türkiye projesinin yürütümünde yeni bir yönetim modeline ihtiyaç duyulduğu vurgulanarak, yönetim modelinin nasõl olmasõ gerektiği hakkõnda gelişmiş ülkelerin uygulamalarõndan örnek alõnmasõ zorunluluğu dile getirildi. e-Devlet sõnõfta kaldõ KATILIMCI DEMOKRAS VE FIRSAT EŞ TL Ğ Ç N ŞART