Katalog

leyla.tavsanoglu@cumhuriyet.com.tr SAYFA CUMHURİYET 28 HAZİRAN 2009 PAZAR 12 PAZAR KONUĞU CMYB C M Y B Rusya’nõn Ankara Büyükelçisi Vladimir İvanovskiy’den çok önemli açõklamalar geldi: Rubledolarõnegemenliğinikõrdõ Rusya Federasyonu’nun Ankara Büyükelçisi Vladimir İvanovskiy’le dünyadaki son gelişmeleri, enerji güvenliği sorununu, Nabucco Projesi’ni, Şanghay İşbirliği Örgütü ve gittikçe yükselen pazarlar olarak dikkat çeken BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) ülkelerinin performansõnõ, Kafkasya’nõn istikrarõnõ konuşuyoruz. İvanovskiy çok önemli bir tespit yapõyor ve Rusya’nõn para birimi rublenin dünya ticaretinde artõk dolarõn hâkimiyetini kõrdõğõnõ söylüyor. Özellikle Türkiye’yle ticarette rublenin geçerli olduğuna dikkat çekiyor. Rusya’nõn kesinlikle Nabucco Projesi içinde yer almayacağõnõ belirterek projeyi oluşturacak doğalgaz kaynağõnõn İran’dan bulunmasõnõ öğütlüyor. Kafkasya’da ise Türkiye’nin Ermenistan açõlõmõnõ ülkesinin büyük bir güçle desteklediğinin altõnõ çiziyor. Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin’in Türkiye’yi ziyaret tarihi ne zaman saptanacak? 25 Haziran’da geleceği haberleri vardı. Ancak bunlar doğru çıkmadı... İVANOVSKİY - Durumu size anlatacağõm. Bunu ilk bilen siz olacaksõnõz. Her iki taraf bu ziyaretin mümkün olan en erken tarihte gerçekleşmesini istiyor. Biliyorsunuz, başbakanlarõmõz Soçi’de görüştüler ve pek çok konuyu, sorunu ele aldõlar. Bu sorunlardan bir kõsmõ hâlâ çözülemedi. Ama çalõşmalar devam ediyor. Bütün sorunlarõn halledilmesi durumunda benim tahminim bu ziyaretin bir-iki ay içinde, yani bu yaz gerçekleşeceğidir. Bu ziyaret için ayrõca daha çok çalõşma yapõlmasõ gerekiyor. Her iki taraf da bunu anladõ. Ayrõca hem bizim hükümet Başkanõmõzõn hem de Türkiye Başbakanõ’nõn programlarõ çok yoğun. İkisini buluşturacak ortak bir zaman bulmak gerçekten çok zor. Yine de ben Sayõn Putin’in yazõn sonuna kadar geleceğini düşünüyorum. Enerji güvenliği için işbirliği - Rusya Federasyonu ve Türkiye arasında her düzeyde çok sık ziyaretler yapılıyor. Bu durum sizce ilişkilerde iyiye doğru bir gidişi mi yoksa aradaki sorunların halledilmesi için çaba gösterildiği anlamına mı geliyor? - İlişkiler gerçekten ileriye doğru gidiyor ama bu ileri gidişte bazõ sorunlar çõkabiliyor. Sorunsuz durum sadece ölülerde, mezarlõkta ya da hiçbir iş yapmayanlarda olur. Bizim başbakanlarõmõzõn görüşmelerinden önce mutlaka Rusya-Türkiye Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantõsõ da yapmalõyõz. Bu karar Soçi toplantõsõnda alõndõ. Sanõyorum sorunlu konular da o KEK toplantõsõnda çözüme ulaşacak. - Bu sorunlu konular arasında enerji de var mı? Bu soruyu şunun için soruyorum. Türkiye’nin enerji güvenliğine ihtiyacı var. Acaba Rusya’yla Türkiye ortaklaşa Türkiye’nin enerji güvenliğini sağlayacak bir sistem kurabilir mi? - Kurabilirler. Bu Avrupa’nõn da enerji güvenliğini sağlar. Cumhurbaşkanõnõz Sayõn Abdullah Gül’ün ziyareti sõrasõnda da şubat ayõnda Soçi’de de böyle bir istek dile getirildi. Rusya Türkiye’yle enerji alanõnda stratejik işbirliğini geliştirmeye hazõrdõr. Bu arada yeni Enerji Bakanõnõz Sayõn Taner Yıldız’õn Moskova’yõ ziyaret etmesini bekliyoruz. Bizim Enerji Bakanõmõz Ankara’ya bu davetiyeyi gönderdi. Sayõn Putin’in Türkiye’yi ziyareti sõrasõnda görüşmelerin büyük kõsmõ tabii ki enerji konusunda olacaktõr. Türkiye bu yolda ne kadar ilerlemeye hazõrsa biz de bu konuda işbirliğimizi geliştirmeye o kadar hazõrõz. Biz enerji alanõnda üçüncü ülkelere karşõ değiliz. Biz sadece Türkiye ve Rusya’nõn yararõna olacak işbirliğini geliştirmek istiyoruz. Bizim Nabucco da dahil olmak üzere Türkiye’nin gerçekleştirmek istediği başka projeleriyle ilgili herhangi bir sorunumuz yok. Bütün tekliflerimiz görüşme masasõnda olacaktõr. Nabucco’da yokuz - Yani yanılmıyorsam Rusya’nın Nabucco Projesi’ne bir itirazı olmadığını çok açık olarak söylüyorsunuz. Öyle mi? - Nabucco’nun gecikmesinde Rusya’nõn suçu olduğu söyleniyor. Ben buna itiraz ediyorum. Böyle bir şey yok. Burada doğru olmadõğõnõ ifade ediyorum. Nabucco’nun gecikmesinin suçu kaynak olmayõşõdõr. Çünkü Nabucco’yu doyuracak doğalgaz kaynağõ yok şu anda. Kaynaklar ve istek varsa buyurun Nabucco’yu kurun. Biz buna karşõ değiliz. Ama katõlmayacağõz. Bunu daha önce de belirttim. Şimdi de söylemek istiyorum. İran gazõ olmadan Avrupa 15-20 yõl sonra enerji ihtiyaçlarõnõ karşõlayamaz duruma düşecektir. Cevabõ çok basit. Kaynak varsa Nabucco Projesi’ni yapabilirsiniz. Bildiğim kadarõyla geçen pazartesi İran’dan Türkiye’ye gelen gazla ilgili bir sorun çõkmõştõ. Bunun üzerine Gazprom BOTAŞ’õn isteğiyle Mavi Akõm’dan gelen gazõn miktarõnõ iki katõna çõkardõ. Gördüğünüz gibi biz her zaman yükümlülüklerimizi yerine getiriyoruz. - Bildiğiniz gibi Türkiye İran’dan doğalgaz alımı nedeniyle iki arada kalıyor. ABD Türkiye’nin İran’la doğalgaz anlaşmasına karşı çıkıyor. Siz Nabucco için İran’dan doğalgaz alımının şart olduğunu söylediniz. Bu durumda bu iş nasıl olacak? - Türkiye’nin yönetimini siz seçiyorsunuz. Onlar ne yapacaklarõna karar versinler. Biz bu işlere karõşmayõz. Ama net söylüyorum. Nabucco Projesi’ne katõlmayacağõz. Yine de Nabucco’nun yararsõz bir proje olduğunu düşünmüyorum. Gerçekten Avrupa’nõn da bunun gibi projelere çok ihtiyacõ var. - Aslında Nabucco alternatif değil, enerji kaynağını çeşitlendirme projesi olarak düşünülüyor... - Demin de dediğim gibi önümüzdeki yõllarda Avrupa’nõn gaza gerçekten çok ihtiyacõ olacak. Biliyorsunuz, geçenlerde Moskova’da Rusya ve Çin yöneticileri çok önemli görüşmeler yaptõlar. Biz enerji politikamõzõ konuştuğumuz zaman şunu anlamalõyõz: Enerji politikasõnõ doğru geliştirmek için ileriye dönük projeleri oluşturmamõz lazõm. Çünkü doğru enerji politikasõ üretmek beş-on yõllõk bir zamanõ gerektiriyor. Çin çok hõzlõ gelişen bir ülke olduğu için tabii ki pek çok enerji kaynağõna ihtiyacõ var. Şimdi biz Çin’in enerji konusundaki isteklerini değerlendiriyoruz. Ama şunu bilmeliyiz ki hem Rusya’nõn hem de başka ülkelerin enerji imkânlarõ sõnõrlõdõr. Sonsuz değildir. Nükleer yakõt bile sõnõrlõ. Çin’e ve öbür Uzakdoğu ülkelerine enerji sağlamamõz için birçok proje geliştirmemiz gerekiyor. Bunun için altyapõ oluşturmalõyõz. Projeleri oluştururken de iyi düşünmeliyiz. Çünkü maliyet çok yüksek. Milyarlarca dolarõ buluyor. Bunun için de enerji alanõnda Türkiye’ye stratejik işbirliği teklif ediyoruz. Bizim tekliflerimiz hem Türkiye hem de Türk işadamlarõ için gerçekten çok avantajlõdõr. Bu değerlendirmeyi en azõndan Türk meslektaşlarõmdan duyuyorum. Enerji alanõ bizim işbirliğimizin lokomotifidir. Böyle olmaya da devam edecektir. Şanghay İşbirliği Örgütü güçleniyor - Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Rusya’nın Yekaterinburg kentinde bir toplantısı yapıldı. Enerji işbirliği konusu da ele alındı. Bu konuda bilgi verir misiniz? - O toplantõdan sonra Çin lideri Moskova’yõ ziyaret etti. Şanghay İşbirliği Örgütü gerçekten dinamik, siyaset, ekonomi ve güvenlik alanlarõnda bütün konularõ ele alõp bütün sorunlarõ çözebilecek bir örgüttür. Bu örgütün bugün tam kapasiteyle çalõştõğõnõ söyleyemeyiz. Ama yine de bu canlõ bir mekanizma. Geliştiriliyor. Arada bir bazõ sorunlar çõkabiliyor. Ama yine de canlõ bir mekanizma olduğu için bütün bu sorunlarõn üstesinden gelinecektir. Şanghay İşbirliği Örgütü toplantõsõnõn ertesi günü de BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin) ülkelerinin üst düzey yöneticileri bir araya geldi. Çok ilginç tartõşmalar oldu. Tabii ki bütün konularda fikir birliğine varamadõlar. Yine de ilginç bir toplantõ oldu. Gelecek yõl Brezilya’da çalõşmalarõna devam edecekler. - Bu ilginç toplantıda artık doları bir tarafa bırakıp kendi paralarınıza geçilmesi konusu ele alındı mı? Özellikle de geçerli paranın ruble olması konuşuldu mu? Türkiye’yle ticarette de ruble kullanılması gündemdeydi. Bu da hayata geçti mi? - Evet. Örneğin Rusya olarak Çin’e artõk kendi yerel paralarõmõz aramõzdaki işbirliğinde geçerli olsun teklifini yaptõk. Türkiye’yle işbirliğimiz de ruble üzerinden oluyor. Vakõfbank artõk rubleye geçti. Türk şirketlerinin Rusya’da yoğun olarak faaliyet gösterdikleri alanlarda artõk ruble geçerlidir. Küresel kriz yüzünden Türk mallarõ alõmõnõ azalttõk Dış dünyada ve ülke içinde sanayi ürünü talebi azalmasından mı kaynaklanıyor bu sorun? - Özellikle Türkiye’yle sanayi ürünü ticaretinde sorunlar var. Rusya Türkiye’den daha az mal almaya başladõ... Çünkü halk artõk eskisi kadar para harcayamõyor. Talep düştü. Bazõ çevreler Rusya’nõn Türkiye’den mal alõmõnõ durdurduğu söylentilerini yayõyorlar. Bu doğru değil. Rus halkõnõn alõm gücü düştüğü için daha az tüketmeye başladõ. Zaten gördüğünüz gibi bütün ülkelerde sorunlar hemen hemen aynõ. Bizim finans çevreleri ve başka ülkelerin finans çevrelerinin görevi gelen dövizi doğru biçimde bütün alanlara yöneltmektir. Çünkü bu doğru yönlendirilmediği takdirde bir alanda maddi kaynaklar, para toplanõyor. Başka alanlara döviz, para akõşõ olmuyor. Bu da dengesizlik yaratõyor. Paralarõn toplandõğõ alandaki maddi kaynaklarõ harcamaya başladõğõnõz zaman da enflasyon yükseliyor. Bunun üstesinden gelmek için akõllõ kafalar gerekiyor. - Bunu yapacak akıllı kafalar var mı? - Türkiye’nin şöyle olumlu bir tarafõ var: Türkiye’deki KOBİ’ler çok iyi gelişti. Durumlarõ güçlendi. Türkiye’de küçük de olsa üretim vardõr. Bunda da KOBİ’lerin payõ çok yüksek. Rusya’da ne yazõk ki bu durum o kadar iyi değil. Rusya’daki durumu size anlatayõm. Koca bir şehir tek bir sanayi tesisinin üretimine bakar. O sanayi tesisi kapandõğõ zaman şehir ölüyor. Diyelim o şehirde sadece bir alüminyum tesisi var. Dünyada alüminyum fiyatõ düştüğü zaman o tesis zora giriyor ve sonuçta kapanõyor. En çok zararõ da orada çalõşan insanlar görüyor. Bizim yöneticilerin de açõkladõklarõ gibi Rusya artõk krizin dibine ulaştõ. Artõk yavaş yavaş yukarõ doğru çõkmaya başlayacak. Dünyada da zaten benzer bir süreç yaşanõyor. Rusya’da da yõl sonuna kadar yükseliş bekliyoruz. Geçenlerde Sayõn Şarık Tara’yla telefonda görüştüm. Moskova’daki şirketinin durumunu sordum. Böylece Türk işadamlarõnõn Rusya’daki işlerinin nasõl geliştiğini anlamaya çalõşõyorum. Şarõk Tara’nõn da söylediği gibi en zor dönem atlatõldõ. Artõk yavaş yavaş çalõşmaya başlõyoruz, durum iyileşiyor, dedi. Şarõk Tara’nõn objektif olarak bana bu bilgiyi verdiğinden eminim. Rusya’da yatõrõmlar yapan, faaliyet gösteren Türk şirketleri durumlarõnõ toparlamaya başladõlar. Türkiye Rusya için çok önemli. Çünkü Türkiye bizim beşinci sõradaki ticaret ortağõmõz. - Peki, artık uluslararası ticarette, para değişimlerinde doların hâkimiyeti kırıldı, diyebilir miyiz? - Ben ne ekonomistim ne de finans uzmanõyõm. Ama bütün yorumlara baktõğõmõz zaman böyle bir sürecin başladõğõnõ söyleyebiliriz. Gerçekten son zamanlarda dolar yavaş yavaş dünyada hâkimiyetini kaybediyor. Özellikle Çin’le ve Türkiye’yle ticaretimiz arttõkça artõk kendi paralarõmõzõ kendi dövizlerimizi kullanalõm diye konuşuyoruz. Size de dediğim gibi Türk finans sistemi artõk bu süreci başlattõ. Rusya bugünlerde küresel krizi de atlatmaya başladõ. Krizi iyice atlattõktan sonra bu sisteme daha çabuk geçeceğiz. - Krizde Moskova Borsası çöktü haberleri çıktı. Bu küresel kriz Rusya’yı nasıl etkiledi ve Rusya krizden çıkma becerisini nasıl gösterdi? - Kriz hem kötü hem de iyi bir şey. Kötü tarafõ vatandaşlarõmõzõn büyük kayõplara uğramasõdõr. İyi tarafõ da krizin ülkeye yeni imkânlar açmasõdõr. Bu kriz bize şunu gösterdi: Rusya ekonomisi büyük ölçüde enerji kaynaklarõna dayanõyor. Bu kaynaklar daha uzun yõllar ekonomimize yarar sağlayacaktõr. Ama sadece ekonomiyi enerji kaynaklarõna dayandõrmak da doğru bir yaklaşõm değil. Bugünlerde altõn rezervlerimiz artmaya başladõ. Petrol fiyatõnõn varil başõna 70 dolar olduğunu düşünürsek Rus ekonomisine günde yarõm milyar dolar gelir girdisi oluyor. Ama Avrupa ülkeleri ve Türkiye’de olduğu gibi hâlâ sanayi üretimi düşmeye devam ediyor. Denge sorunu oluşmaya başladõ. Döviz geliyor, altõn rezervleri artõyor. Ama ne yazõk ki sanayi üretimimiz düşüyor. P O R T R E VLADİMİR İVANOVSKİY 1948 doğumlu. Yükseköğrenimini Moskova Devlet Uluslararasõ İlişkiler Enstitüsü’nde yaptõ. 1977’de diplomasi kariyerine başladõ. Sovyetler Birliği döneminde Dõşişleri Bakanlõğõ’nõn çeşitli kademelerinde çalõştõ. Sovyetler Birliği dağõlõp Rusya Federasyonu kurulunca 1997-98 arasõ İstanbul Başkonsolosu oldu. 2000-2002 arasõ Makedonya, 2002-2004 arasõ Yugoslavya büyükelçisi olarak görev yaptõ. 2004-2007 arasõ geniş yetkilerle donatõlmõş büyükelçi olarak görevlendirildi. Mart 2007’de Ankara Büyükelçiliği’ne atandõ. SÖYLEŞİ LEYLA TAVŞANOĞLU - Türkiye’nin, özellikle de Cumhurbaşkanı Gül’ün Ermenistan açılımı oldu. Türkiye’yle Ermenistan arasındaki ilişkilerin normale döneceği beklentisi oluşurken Azerbaycan bundan fena halde alındı. Karabağ ve Ermenistan işgali altındaki yedi rayon sorunu halledilmeden bu yakınlaşmaya karşı, “Türkiye bizi satıyor mu?” demeye getirdi ve Rusya’ya daha fazla yanaştığı haberleri çıktı. Siz bu süreci nasıl değerlendirdiniz? - Bu süreci tamamõyla destekliyoruz. Bir kere Kafkasya bölgesindeki durum iyileştirilmelidir. Bu iyileştirme çalõşmalarõnda mutlaka Türkiye ve Rusya bulunmalõdõr. Kafkasya’nõn istikrarõ hem Rusya hem de Türkiye’nin çõkarlarõna hizmet eder. Türkiye’yle Ermenistan arasõndaki ilişkilerin normalleşmesi gerçekten çok önemlidir. Çizilen yol haritasõndaki hedefler mutlaka yerine getirilmelidir. İstikrar ve İşbirliği Platformu’nda da beş ülke olarak bu konularõ görüşüyoruz. Bu görüşmelerde de Türkiye ve Rusya’nõn Kafkasya’yla ilgili görüşlerinin yüzde yüz örtüştüğünü görüyoruz. Bu konuda Rusya Türkiye’yi her zaman destekleyecektir. Sizin ve yabancõ medyayõ yakõndan izliyorum. Yorumlarda, Kafkasya’da ne kadar çok sorun olursa bu Rusya’nõn çõkarõnadõr, böylece Azerbaycan’da, Ermenistan’da hâkimiyetini güçlendirmeye devam edecektir diyorlar. Ama bu doğru değil. Diplomaside bazõ olumsuzluklar olabilir. Ama burada söz konusu değildir. Türkiye’ye işbirliğimiz artõk ruble üzerinden oluyor. Vakõfbank artõk rubleye geçti. Türk şirketlerinin Rusya’da yoğun olaraka faaliyet gösterdiği alanlarda artõk ruble geçerlidir. Net söylüyorum. Nabucco Projesi’ne katõlmayacağõz. Yine de Nabucco Projesi’nin yararsõz olduğunu düşünmüyorum. Gerçekten Avrupa’nõn da bunun gibi projelere çok ihtiyacõ var. Türkiye’yleticarette dolarõkaldõrdõk ANKARA’NIN ERMENİSTAN AÇILIMINA DESTEK