Katalog

CMYB C M Y B 8 KASIM 2009 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr UAEK Başkanõ, İran’õn elindeki uranyumu güvendiği komşusuna verebileceğini söyledi Baradey Türkiye’yi işaret ettiDış Haberler Servisi - Uluslararasõ Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanõ Muhammed el Baradey, İran’õn nükleer programõ üzerindeki şüpheleri gidermek için elindeki uranyumu yakõta çevrilmek üzere Türkiye’ye aktarabileceğini söyledi. BM’ye bağlõ kuruluşta 12 yõllõk görevi- nin son günlerindeki Baradey, ABD’deki PBS televizyon kanalõnda yayõmlanan rö- portajda, Tahran yönetiminin ABD, Rusya ve Fransa tarafõndan sunulan son öneriye olumlu yaklaşmadõğõnõ hatõrlattõ. Söz konusu öneri, İran’õn elindeki 1.2 ton uranyumu Rusya’ya nak- letmesini ve burada zenginleştirilecek uranyum üzerinden Fransa’da üretilecek yakõtõn İran’õn nükleer reaktörüne aktarõlmasõnõ içeriyordu. Baradey, “İran’ın Türkiye’ye çok güveni var” dedi ve Ankara ile yakõn iliş- ki içinde olan ABD Başkanõ Barack Oba- ma’nõn da Türkiye seçeneğine sõcak bakacağõ- nõ ifade etti. Baradey, Türk yetkililerin de buna sõcak bakacağõna inandõğõnõ dile getirdi. Türkiye’yi BM Güvenlik Konseyi’nde temsil eden Ertuğrul Apakan ise böyle bir plandan haberi olmadõğõnõ söyledi. Bu öne- rinin, bugün İstanbul’a gelmesi beklenen İran Cumhurbaşkanõ Mahmud Ahmedine- jad’õn Türkiye’deki temaslarõ sõrasõnda gün- deme gelebileceği belirtiliyor. Tahran reddetti İran’õn yarõ resmi haber ajansõ ISNA ise, Tahran’daki bir yetkiliye dayandõrdõğõ haberin- de, El Baradey’in Türkiye ile ilgili öneriyi da- ha önce sunduğunu ve bunu reddettiklerini söy- ledi. Yetkili, El Baradey’in amacõnõn, Ahmedi- nejad’õn Türkiye ziyaretini fõrsat olarak kullanarak önerisini tekrar gündeme getirmek olduğunu ifa- de etti. İran meclisindeki ulusal güvenlik ve dõş politika komitesi üyelerinden Hüseyin Negavi Hüseyni, uranyum karşõlõğõ yakõt almaya karşõ olmadõklarõnõ, ancak istedikleri garantiler veril- meyince öneriyi geri çevirdiklerini belirtti. Son önerinin sahiplerinden Rusya’nõn Devlet Başkanõ Dimitri Medvedev ise Alman dergisi Der Spiegel’e verdiği demeçte, İran’a yeni yap- tõrõmlar uygulanmasõndan yana olmadõklarõnõ tek- rarlarken, “Ama eğer ileri doğru bir hareket olmazsa hiç kimse böyle bir senaryoyu dış- layamaz” diye konuştu. BÜYÜK PAZAR ORTADOĞU Pentagon silah satõşõnda rekor kõrdõ Dış Haberler Servisi - 2009 Nobel Barõş Ödülü’nü alan ABD Başkanõ Barack Obama döneminde, ekonomik krize rağmen ABD’nin yabancõ hükümetlere silah satõşõndan elde ettiği gelir, bir önceki yõla göre yüzde 4.7 artarak 38.1 milyar dolara ulaştõ. ABD Savunma Bakanlõğõ Pentagon’dan önceki gün yapõlan açõklamada, silah satõşõnõn 2010’da da aynõ seviyede olacağõnõn beklendiği bildirildi. Mevcut silah satõş anlaşmalarõnõn büyük bölümü, geçen ay sonunda sona eren 2009 bütçesi kapsamõnda eski Başkan George W. Bush döneminde imzalandõ. Savunma Güvenliği İşbirliği Ajansõ Başkanõ Tümamiral Jeffrey Wieringa, silah satõşlarõnõn 1998’den beri dörde katlandõğõna dikkat çekti. ABD’deki silah üreticilerinin, Pentagon’un kriz nedeniyle ülkedeki “kemer sıkma politikasını” dengelemek amacõyla yurtdõşõndaki satõşlara daha çok önem vermeye başladõğõ belirtiliyor. 2009 bütçe yõlõnda ABD’nin başlõca müşterileri şöyle: Birleşik Arap Emirlikleri (7.9 milyar dolar), Afganistan (5.4 milyar), Suudi Arabistan (3.3), Tayvan (3.2), Mõsõr (2.1), Irak (1.6), NATO (924.5 milyon), Avustralya (818.7 milyon) ve Güney Kore (716.6 milyon). LÜBNAN’DA TARAFLAR YENİ HÜKÜMETTE UZLAŞTI Dış Haberler Servisi - 5 aydõr hükümet krizine sahne olan Lübnan’da, Hizbullah’õn da aralarõnda olduğu muhalefet partilerinin Saad Hariri başkanlõğõnda kurulacak hükümete katõlma konusunda anlaştõğõ bildirildi. Reuters ajansõnõn bir üst düzey muhalefet temsilcisine dayandõrdõğõ habere göre muhalefet, 7 Haziran’daki seçimlerde birinci olan 14 Mart İtifakõ lideri Hariri başkanlõğõnda kurulacak ulusal birlik hükümetine katõlacak. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah ve diğer muhalif politikacõlarõn önceki gün düzenledikleri toplantõda kabul ettiği anlaşmaya göre 15 bakanlõğõn Hariri yanlõsõ çoğunluk grubuna, 10 bakanlõğõn da muhalefete verilmesi bekleniyor. İçişleri ve Savunma bakanlõklarõnõn da aralarõnda bulunduğu bazõ stratejik bakanlõklarõn Cumhurbaşkanõ Mişel Süleyman tarafõndan belirleneceği belirtiliyor. 8 Afgan ‘dost ateşinde’ öldü Dış Haberler Servisi - Afganistan Savunma Ba- kanlõğõ, NATO’nun önceki gün yanlõşlõkla Bad- gis’deki ortak üsse düzenlediği hava saldõrõsõnda 4 Afgan askeri, 3 polis memuru ve bir sivilin öl- düğünü açõkladõ. NATO’dan yapõlan açõklamada ise, 5 ABD askerinin de aralarõnda bulunduğu 25 kişinin yaralandõğõ olayla ilgili soruşturma başla- tõldõğõ bildirildi. Saldõrõnõn, geçen çarşamba gö- rev sõrasõnda kaybolan iki ABD askerini arama çalõşmalarõyla bağlantõlõ olduğu belirtiliyor. Eğitim uçağı düştü: 9 ölü MOSKOVA (AA) - Rusya’nõn doğu kesiminde bir askeri uçak düştü, uçakta bulunan 9 kişi öldü. Rus ItarTass ajansõnõn haberine göre, Japon de- niziyle Ohotsk Denizi arasõnda kalan Sahalin Adasõ yakõnõnda eğitim uçuşu yapan uçak, önce- ki akşam saatlerinde radardan kayboldu. Uçağõn bölgedeki Tatarski boğazõna düştüğü belirtildi. 62 muhalif mahkemeye çıkacak TAHRAN (AA) - ABD’nin Tahran Büyükelçi- liği’nin İranlõ öğrencilerce basõlmasõnõn 30. yõl- dönümündeki törenlerde hükümet aleyhine gös- teri yapan gruptan 109 kişinin gözaltõna alõndõ- ğõ bildirildi. Tahran Emniyet Müdürü Azizullah Recepzade geçen hafta gözaltõna alõnanlardan 47’sinin serbest bõrakõldõğõnõ, geri kalanlarõn ise adli makamlara teslim edildiğini söyledi. Pakistan’da bakana tutuklama İSLAMABAD (AA) - Pakistan’da bir mahkeme, iktidardaki Pakistan Halk Partisi (PPP) lideri ile Enerji ve Su Bakanõ hakkõnda tutuklama kararõ verdi. Ravalpindi’deki yerel mahkeme, 1999’da yolsuzluk ve işkenceyle suçlanan Enerji ve Su Bakanõ Raja Pervez Ashraf ile PPP lideri Sehzat Kevser Gilani’nin mahkemeye çõkmadõğõnõ belir- terek, haklarõnda tutuklama emri çõkardõ. 222 milyon TL’yi iki kişi paylaştı LONDRA (AA) - Birleşik Krallõk’ta şimdiye ka- dar verilen en yüksek piyango ikramiyesi sahip- lerini buldu. Haftalardõr devreden piyangoda dün yapõlan çekiliş sonucu, iki İngiliz 90 milyon ster- lin (yaklaşõk 222 milyon TL) değerindeki ikrami- yeyi paylaştõ. Geçen mayõs ayõndaki çekilişte İs- panya’da 110 milyon sterlin ikramiye verilmişti. SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Yirmi Yıl Sonra ‘Duvar’ Riga, Vilnüs, Tallinn’den yanı başımızdaki Sofya’ya dek uzanıp, bütünleşen; Sofya’dan; Güney Kıbrıs sahillerine sarkan, sınırları bundan böyle Türkiye’nin kıyılarında çizilen “Eski Kıta”; Brandenburg Kapısı’nda yarın Berlin Duvarı’nın yıkılışının 20. yılını kutlayacak. Kutlamalar; konserler, açık hava sergileri ve gösterilerle günler öncesinden başladı. Yarın gece de “resmi kutlamalar” adına AB liderleri “havai fişekler” arasında bir araya gelecekler ve Avrupa’nın görkemli “özgürlük partisi” adına Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Medvedev ile -heyhat!- hep beraber kadeh kaldıracaklar… Tarihin “cilvesi” mi demeli? Vaktiyle tank, top, tüfek; nükleer başlıklarla korunan “Berlin Duvarı”nın eski patronları ile böyle artık kanka olunurken; Avrupa’nın ortasından geçen elektrikli tellerle çevrili aşılmaz duvarların yerini; Ege ve Akdeniz’in “görünmez duvarları” aldı… Berlin Duvarı’nın yıkılışının 20. yılında çıkartılabilecek ilk tarihi bilanço bu. İkinci bilanço da.. keza gene davetli listesinde gizli. Berlin’de büyük bir coşku patlamasıyla kutlanan “özgürlük partisinde” Medvedev hazır bulunacak ama ABD Başkanı Obama boy göstermeyecek. Obama; önceden(!) planlanmış programı nedeniyle “Asya’da” olacakmış… Başlıbaşına bu; küresel dengelerin artık nasıl bambaşka coğrafyalara kaydığını gösteriyor… Berlin Duvarı sonrasında küreselleşen dünyanın ekseni; “büyüyen, genişleyen, tek para birimine geçen”, “Batı uygarlığının kalbi Avrupa”dan; “yükselen ekonomiler” ve “yükselen güçlerin” kıtası Asya’ya kayıyor… Bu hiç kuşkusuz Kennedy’nin tarih yazan “Ich bin ein Berliner” (“Ben bir Berlinliyim!”) konuşmasıyla; Berlin’i sahiplendiği yıllardan çok farklı bir bir ortam… Rus Devlet Başkanı; “Doğu-Batı Almanya’ları ayıran duvarın yerle yeksan olmasını”, Merkel’le birlikte kutlayacak… ABD Başkanı, büyük “tarih randevusunu”; “randevudan” saymayacak. Dünyanın başka yerlerindeki, başka randevuları, bu “tarihi buluşmanın” üstünde tutacak… Kutlamalara gölge düşüren bu aksilik karşısında Merkel yutkunarak “Yazık!” demekle yetiniyor. Bir yandan da “(Obama’yı) anlıyorum. Avrupa’ya müteaddit defalar geldi. Fazla şikâyetçi olamayız!” sözleriyle durumu kurtarmaya çalışıyor... Berlin’de noktalanan ‘Kısa Yüzyıl’ Berlin Duvarı’nın çöküşüyle anılan “1989”u; ünlü tarihçiler “kısa yüzyıl” diye adlandırılan 20. yüzyılın sonu kabul ediyorlar. Yüzyılın başlangıç-bitiş tarihleri olarak, kronolojik dönüm noktalarını kıstas almak yerine; “çağ açıp, çağ kapayan ve dünyayı değiştiren olaylarla tanımlayan” bu tarih anlayışına göre, bugün orta yaş üstü kuşağın içine doğduğu 20. yüzyıl gerçekte 1914 (I. Dünya Savaşı) ile başlamış, 1989’da sona ermiştir. 1989’da Soğuk Savaş’ın bitmesiyle; dünya birdenbire kendisini; 20. yüzyıl ruhu/“zeitgeist”ından çok farklı bir “tek kutupluluk içinde” buldu. Fukuyama gibi düşünürler alelacele çıkıp, “tarihin sonunu” ilan etti. İnsanlık; “Ayol tarih biter mi? Bu ne saçmalık?” diye olanı biteni el yordamı anlamaya çalışırken, “tarihin” kaldığı yerden, “sürprizlerle” dolu mecrasında aktığı ve kaldığı yerden devam ettiği anlaşıldı… ABD’nin “tarih bitiren” “mutlak zaferinin” üzerinden çünkü daha yıl geçmemişken, Saddam 1990 Ağustos’unda Kuveyt’i işgal etti… Avrupa’nın kalbindeki Berlin’den binlerce kilometre uzaklıktaki Ortadoğu çöllerinde böylelikle “tarihle”, yepyeni bir fasıl açıldı. Körfez Savaşı’nın dinamikleri, 11 Eylül’e; 11 Eylül de evvela Afganistan, ardından Irak işgallerine yol açtı... İşgaller… ABD’nin “tarihe had bildiren gücünü pekiştirmek” şöyle dursun, süper gücü hırpaladı ve hâlâ bir türlü toplanamayan bir “Pandora Kutusu” araladı… “1989” zaferini, şişmiş bir özgüvenle bozuk para gibi harcayan II. Bush’ un ardından; büyük umutlar bağlanan Obama şimdi, “Pandora’nın kutusundan” çıkan sorunlarla baş etmeye çalışıyor… “Vietnam’ı” çağrıştıran Afganistan batağı; Pakistan’a yayılıyor... Kangren olan İsrail-Filistin sorunu, “kilit müttefik” Türkiye ile dahi arayı açıyor ve “kısa devre” yaptırıyor. İçerde tavan yapan bir işsizlik ve ekonomik sorunlar, bu dış politika badirelerine eşlik ediyor. Obama cephesinden bakıldığında; “Berlin kutlamaları”, artık zaman tünelinde kalmış bambaşka bir dünyaya ait... ABD Başkanı’nın Brandenburg kapısında yitirecek zamanı mı var? nilgun@cumhuriyet.com.tr İran yönetimi, nükleer enerji programõyla ilgili şüphelerin giderilmesi için elindeki uranyumu yakõta çevrilmek üzere Rusya’ya vermesi önerisini reddederken, UAEK Başkanõ Baradey, Türkiye seçeneğini ortaya attõ. İranlõ bir yetkili ise bu seçeneği reddettiklerini ve Baradey’in, Ahmedinejad’õn İstanbul ziyaretinden faydalanmak istediğini söyledi. Almanya Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Gençlik Kolu tarafından düzenlenen toplantıya katılmak üzere Berlin’e giden Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış (soldan beşinci), Türk semti Kreuzberg’de esnafla sohbet etti. Bağış ayrıca, Soğuk Savaş yılları boyunca kenti ayıran Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte boşalan tampon bölgede Yozgatlı Osman Kalın ve Karadenizli komşuları tarafından yapılan gecekondu ile bostanı ziyaret ederek, yanındaki gazetecilerle birlikte hatıra fotoğrafı çektirdi. (Fotoğraf: AA) ağış’tan gecekondu ziyaretiB MADAGASKAR’DA İKTİDAR PAYLAŞIMI ANLAŞMASI ANKARA (AA) - Madagaskar’da rakip siyasi liderler aylar sonra iktidar paylaşõmõ anlaşma- sõna vardõlar. Devlet Başkanõ Andry Rajoeli- na, 4 liderin gelecek yõl yapõlacak seçimlere kadar kendisinin devlet başkanõ olarak kalma- sõnda mutabõk kaldõklarõnõ söyledi. Rajoelina, devlet başkan yardõmcõlarõ yerine diğer siyasi gruplarõ temsil eden iki eşbaşkanõn bulunaca- ğõnõ bildirdi. Madagaskar’da, mart ayõnda as- kerlerin yardõmõyla Devlet Başkanõ Marc Ra- valomanana devrilerek yerine Andry Rajoeli- na geçmişti. Uluslararasõ topluluk darbeyi kõ- namõş ve birlik hükümeti kurulmasõ çağrõsõn- da bulunmuştu. Çõkan şiddet olaylarõnda 100’den fazla kişinin öldüğü bildiriliyor. Nüfus cüzdanõmõ kaybettim. Hükümsüzdür. NİZAMETTİN BAŞKAYA