Katalog

2 3 AĞUSTOS 2005 SALI CUMHURİYET EKONOM ekonomi(â cumhuriyet.com.tr Üretici ülkelerin kasalanna oluk oluk akan dolarlar farklı kaynaklara yöneliyor Küresel dengelere 'petrol' çalımı T U R K C E L L : Iran GSM ihalesi henüz sonuçlanmadı İSTANBUL(ANKA)- Turkcell, Iran GSM lisansı ihalesinin sonuçlandığına ilişkin iletilen bir bilginin * % 4 bulunmadığını duvurdu. Ancak şirket, Iran pıyasasına olan inancını sürdürdüğünü, buna şirket için öngörülen yüzde 49'lukpayla konsorsiyumun nıhai ortaklık yapısının oluşturulmasırun da dahıi olduğunu bildirdi. Turkcell'den İMKB'ye gönderilen açıklamada, basında yer alan haberlerde, Turkcell'in de içinde bulundugu Irancell konsorsiyumunun, Iran GSM lisansı sözleşmesini imzaladığının belirtildiği hatırlatıldı. Şirket, Iran'da ilgili bakanlığın lısans anlaşmasj üzerinde çahştığını ve nihai lisans anlaşmasının konsorsiyum ortaklanna yaknı bir zamanda sonuçlandınlmak üzere sunulacağının anlaşıldıgını belirtti. Buarada Turkcell'in tMKB'de işlem gören hisse senetlerinin sırası, basında yer alan bir habere ıstinaden şirketten açıklama istenilmesı nedeniyle geçici olarak işleme kapatıldı. ATO BAŞKANIAYGÜN: Tekstilde girdi maliyetleriyüksek ANKARA (AA) - Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, Ankara Gıyım Sanayıcileri Derneğı (AGSD) Başkanı Canip Karakuşıle bıriıkte Balgat'taki giyim sanayicikrini geerek, sorunlan hakkında bilgi aldı. A^gün, burada yaptığı konuşmada, tekstilde girdi maliyetlerinin yüisekliğinden yakındı. ATO Başkanı, "Dünyanın en pahalı benzinini, dtşalgazuu, elektriğini Türk üreticiler kriamyor. lstihdam üzerinden alınan vHgilerderekororan yüzde 83 ile Tsrkhe'de. Kayıtdışı ekonomide de ym ön saflardayız. Dö\iz kunı düşük. T*n ki bu şartiarda vurtdışıyla retabette zorlanıyoruz" dedi. ÖZLEMYÜZAK Varil fiyatı son 4 yıl içinde 3 mis- li artan, üstelik daha da artması bek- lenen petrol, küresel dengeleri de yerinden oynatmaya hazırlaruyor. Petrolden gelen para oluk oluk üretici ülkelerin kasasına akıyor. Varil başına 65 dolann ürerine çı- kan kara altın günde 2 milyar do- lardan fazla gelir bırakıyor. Üste- lik uzmanlara göre gelecek yıllar- da petrol fiyatı azalmayacak daha da artacak. Örneğin Goldman Sachs'ın 18 Ağustos'ta açıkladığı bir rapora göre önümüzdeki 5 yıl içinde petrol 60 dolar civarlannda seyredecek. Bundan önceki petrol şoklannın petrol üretici ülkelerin kalkınma- sında çok da olumlu rol oynamadı- ğı bilinen bir gerçek. Kolay ve hız- la gelen para yolsuzluklann körük- lenmesine ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin daha da artmasına yol açtı. Ancak uzmanlara göre, petrol üreticisi ülkeler bu petrodolarlan kendi ülkelerinde değerlendirme hususunda daha istekli görünüyor. OPEC üyesi Venezüella'nın devlet başkanı Hugo Chavez 31 milyar tu- tannda petrol geliri kaynaklı döviz rezervınin önemli bir kısmını, öteki Güney Amerika ülke- • Petrol gelirlerini siyasi silah olarak kullanan Venezüella, Güney Amerika ülkelerini Bush yönetimine karşı kışkırtarak meydan okurken 'kara listedeki' Iran, parayı nükleer programına akıtıyor. • Rusya'nın eski etkinliğini petrol sayesinde kazanma çabalan fazla işe yaramıyor. Tüm bunlann ötesinde petrol üreticisi ülkelerin çoğu eskisinden farklı olarak bu kez yatınmlannı kendi ülkelerine yöneltmeyi tercih ediyor. lerini kendi safina çekmeye ve Bush yönetimi karşıtı propagandayı sür- dürmeye kullanıyor. • OPEC üyeleri arasındaki strateji farklılığına dikkat çeken Le Monde gazetesi 2004 yılında üretim kapa- sitesi konusunda yalnış adımlar ata- rak etki alanını zayıflatan OPEC'in bu zaafiyetinin kartelin içindeki stratejik oyuncular tarafindan kulla- nıldığını ileri sürüyor. Le Monde'a göre, Körfez ülkelerinin daha az nü- fusa sahip ve zengin ülkeleri 'piya- sa manögı'ndan yana tavir sergiledi- ler. Uzun vadeli çıkarlannı korur- ken tüketici ülkelerin petrol ihtiyaç- lannı garanti altına alacak ılımlı fi- yatlann oluştumlmasını sa\r undular. Nüfusu yoğun olan Nijerya ve Iran gibi ülkeler ise acil sosyal program- lannı finanse edebilmek için bir 'hızfa gelirmanüğı' oluşturdular. So- nuçta OPEC'in 11 üyesi farklı fark- lı stratejiler geliştirme yoluna gitti- ler. ABD'nin kara listeye aldığı Iran, ambargodan çekinmeden Çüı, Hindistan, Japonya hatta A\Tupa ül- keleri ile enerii konusunda anlaş- malar imzaladı. Rusya düşlerini gerçekleştiremiyor Rusya petrol gelirlerinin yardımı ile eski SSCB dönemindekı etkin- liğini yeniden kazanmaya çalışıyor. Ancak ne dev serveti ne de Krem- lin'in enerji sektörü üzerinde gide- rek artan hâkimiyeti (enerji firma- lannın devletleştirme çabası) Öz- bekıstan, Ukrayna ve Orta Asya'da- ki düşlenni gerçekleştirmesine yet- ri. Aynca Rusya topraklanndan geç- meyen Bakû-Tiflis-Ceyhan boru hattı da bu ülkenin ciddi bir strate- ji kaybı olarak tanımlanıyor. Enerji uzmanlanna göre petrol üreticisi ülkeler geçmiş deneyim- lerden farklı olarak bu kez stratejik pozisyonlannı korumak ve gelirle- rini katlamak için sondaj ve kapasi- te arttırma yatınmlanna ağırlık ve- riyorlar. Örneğin Suudi Arabistan önümüzdeki 5 yıl boyunca bu ala- na 50 milyar dolar, Meksika ise 13 milyar dolar yatırım harcaması yap- mayı planlıyor. 27 yıl süren iç sava- şın ardından daha rahat bir döne- min içine girdiği belirtilen Ango- la'da 2008'e kadar üretimini 2 mis- li arttırmayı hedefliyor. Keza Ceza- yir'in de planlan sosyal harcama- ları arttırmak yönünde. Her ne kadar 11 Eylül sonrası ABD ile 'farkh' bir ilişki içine gir- miş olsalar da yeni petrodolar zen- gini Suudilerin gözleri ABD'de özellikle gayri menkul yatınmların- da ve hazıne bonolannda. Petrol Irak'ta ise Kürt, Şii ve Sünniler ara- sındaki çatışmanın ana nedenlerin- den biri ohnayı sürdürüyor. Sonuçta gözler petrol üreticisi ül- kelerin kaynaklannı nasıl kullana- caklannda. Zira, kara altından elde edilen gelirin Isviçre bankalanna transfer edilerek belli kesimlerin ceplerini doldurmak yerine eğitim ve sağlık gibi alanlara harcanarak gelir dağılımındaki eşitsizliklerin azaltılması da mümkün. PETKİM Genel Müdürü Yavuz, üretimin 1.611 milyon tona çıkacağını açıkladı Kara yatırım molası • Fabrika duruşlannın sona ermesi ve kapasite arttınm yatınmının tamamlanmasıyla üretimde büyük artış yaşamyor. Ekonomi Servis - Türkiye'nin en büyük petrokimya üreticisi PETKİM'in Genel Müdürü Kenan Yavuz, fabrika duruşlannın sona ermesi ve kapasite arttınm yatınmı- nın tamamlanmasının ardından ilk yanda 745 bin ton duzeyinde kalan brüt üretimin ikinci yanda 1.611 milyon tona çıkacağını söyledi. Petkim'in 2004 yıh toplam brüt üretimi 2.63 milyon ton duzeyinde gerçek- leşti. Şirketin 2005 yıh toplam brüt üreti- minin, üretimde hedeflenen artış sağlan- ması durumunda 2.356 milyon ton duze- yinde gerçekleşmesi beklerüyor. PETKİM, 2005'in ilk 6 ayında 55 mi- lyon dolar zarar açıkladı. Yavuz, bu dönemde 103 milyon dolarla tarihlerinin en yiiksek yatınm olan PETKAM 1 pro- jesini hayata geçirdiklerini söyledi. Proje ile üretim kapasitesinin arttınldığını, bu nedenle Etilen Fabrikası'nın üretiminde 125 günlük duraksama yaşandığını be- lirten Yavuz, bu nedenle geçen yılın aynı dönemine göre üretimin yüzde 44 düşerek 745 bin tona gerilediğıni belirtti. Yeni yatınmlarla kapasitede yüzde 19'luk artış sağlandığına dikkat çeİcen Yavuz, son 5 yılda toplam 450 milyon dolarlık yatınm yapıldığını söyledi. Boeing'e 43 yeni sipariş daha D ünyanın ikinci büyük uçak üreticisi Boeing, ABD, Hindistan, Çin, Mısır ve Fas 'taki 6 müşterisinden 43 adetyeni uçak siparişi aldı. Geçen günlerde, Türk Hava Yollan 'ndan da 8 yeni sipariş alan Boeing, böylece yaklasık 2 haftalık bir süre içerisinde sipariş defterine 51 yeni uçak daha eklemış oldu. Liste fiyatı üzerinden vaklaşık 5.2 milyar dolar tutan siparişler,'737, 747, 767ve 787 modellerine geldi. Boeing, Türk Hava Yollan 'nın geçen yıl imzaladığı sipariş anlaşmasındaki 8 adet 737-800 opsiyonu kesine çevirmesinden sonra, Mısır merkezli EgyptAir ile 12 adet 737-800 için anlaşma imzaladı. Boeing, daha sonra Amerika merkezli fmansal kiralama şirketi Pegasus Aviation 'a 6, Hindistan 'ın hızlı büyüyen havayolu şirketlerinden Jet Airvays 'e de 10 adet '737-800 sattı. Dünyanın bebeğiıii Türkiye giydiriyor ÖRME GÎYÎM İHRACATI 160 MİLYON PARÇA İLE SIRALAMADA ÜÇÜNCÜ En fazla ihracat Almanya'ya yapüryor. • Örme giyim ihracatında dünya üçüncüsü olan Türkiye, 2004 'te dünyaya 160 milyon bebek giysisi ihraç etti. Ekonomi Servisi - Türk örme giyim ihracatçılan. dünyaya 160 milyon bebek giysisi ihraç ediyor. Orme giyim ihracatın- da dünya üçüncüsü olan Türki- ye, geçen yıl 6.2 milyar dolar- lık örme giyim ihracatı gerçek- leştirdi. Dış Ticaret Müsteşar- lığı'nın verilerine göre, örme giyim sektörünün ihraç ettiği ürünler arasında, 644 milyon adet erkek ve çocuklar için NERELERE Almanya Ingittere Fransa Hollanda ABD Italya Ispanya Danimarka İHRAÇ EDİLİYORT Yüzde 31 Yüzde 18 Yüzde 8.1 Yüzde 7.1 Yüzde 6.5 Yüzde 5.2 Yüzde 2.8 Yüzde 2.5 gömlek, 128 milyon adet kadın takım elbisesi, ceket. 58 mil- yon adet erkek için örme takım, ceket, 72 milyon adet giyim eş- yası aksesuvan bulunuyor. Devlet Bakanı Kürşad Tüz- men, Türkiye'nin örme giyim ihracatında dünya üçüncüsü ol- duğunu belirterek Türkiye'nin geçen yıl 6 milyar 260 milyon dolarlık örme giyim ihracatı gerçekleştirdiğini söyledi. Tür- kiye, 2004 yılında, 160 milyon adet bebek giysisi sattı. Bakan Tüzmen, 2004 yılında dünyada örme giyim ihracatı- nın 88.2 milyar dolar olduğunu kaydederek "TürkKe, bu 88.2 milyar dolarlık örme giyim ih- racaündan yüzde 7.1'Hk pay al- maktadır. Bunun döviz olarak değeri 6 milyar 260 milyon do- lardır. Türkiye, Çin, Hong- Kong ve İtalya'dan sonra dün- ya üçüncüsüdür" dedi. YAT İHRACATINffAN 3 MİLYON AVRO GELİR SOYA ARTIK MÜTFAKTAN ÇIKTI Bartın 'a bağlı Kurucaşile ilçesinde inşa edilen tekne ve yatlar, dünyanın çeşitli ülkelerine ihraç ediliyor. 2 bin nüfuslu ilçede bulunan 26 tersanede, yılda 40 küçük tekne, 25 balıkçı teknesı, 15 gezi teknesi veyat olmak üzere yaklasık 80 kadar tekne yapıhyor. Aynca Amerika, Kanada, Itaha ve Almanva va her yıl Tekkeönü 'nden 3-4yat gönderiliyor. Yat satışlarından sağlanan gelir vıllık 3 mihon Avro. Türk tekstilpazanna, pamuğun ardından biyoteknoloji ürünü olan 'soyafasülyesifonksiyonel lifi, (SFL) de girdi. SFL'nin üreticisi olan ve Avrupa 'ya çeşitli numuneler gönderdiklerini söyleyen Haytek Danışmanlık Genel Müdürü Tahır Haytoğlu, çok yakın bir zamanda hem örmede hem dokumada soya tekstili konusunda yeni bir ihracat kapısmın açılacağını belirtti. Özellikle iç çamaşırı, çorap, yatak takımlan, havlıı, bornoz gibi ürünlerde kullanılması önerilen soya tekstil ürünlen ve koleksiyonu, 25-27 Ağustos tarihleri arasında düzenlenecek olan IF Uluslararası Hazır Giyim Fuarı 'nda sergilenecek. İŞÇİNİN EVRENENDEN ŞÜKRAN SONER Bağdat Hastanesi'nden.. Independent gazetesinde 17 Ağustos'ta yayım- lanan yazısında ünlü gazeteci Robert Fisk, Bağdat Hastanesi izlenimlerini yazmış. Alıntılan kimi haber- ler arasında kanştı gitti. Fisk, hastanenin günlük ça- lışmasını izlemiş. Tüyler ürpertici kimi gerçekleri sap- tamış.. Temmuz ayı boyunca hastaneye ölü olarak geti- rilen Iraklı sayısı 1100. Bunlar bombalı direniş ey- lemlerinde ölenler değil. Kollan arkadan bağlı, işken- ce görmüş, kannları delinmiş cesetler. 963'ü erkek, 137'si kadın. Fisk'in hastane görevlilerinden aldığı bilgiye, edindiği genel kanıya göre, mağdurlann he- def olduğu saldın odakları belirsiz. Ya da çok kay- naklı. Doğrudan soygun, anarşi ortamının ürünü sal- dınlar, ölümler azımsanmayacak boyutta. Fisk, Irak'ın içine düştüğü kaos ortamının boyırt- lannı vurgulamaya çalışırken Irak'ta hiç kimse için can güvenliği olmadığını, kimin, neden, nereden sal- dınya uğrayabileceği konusunda genellemenin bi- le yapılamayacağını anlatıyor. Irak'a ihraç etmeye çalıştıklan demokrasinin(l) Iraklılar için giderek da- ha ağır bir felaketi ürettiğini belirtiyor... Başka yazılar, kaynaklar, verilere de bakınca Fisk'in vurgulamalan daha bir netlik kazanıyor. Bu- lunulan ortama göre, direniş adına iktidaria işbiriiği yaptıklan suçlamalanyla öldürülenler bir yanda. Şi- ilerin, şeriatın ağır bastığı bölgelerde, sadece baş- lan açık gezmekte direndikleri ya da kadın haklan- nı savunduklan için tek tek öldürülen kadınlar baş- ka yanda. Şii, Kürt bölgelerinde, egemen yönetime boyun eğmedikleri için hedef seçilenler çoğunluk- ta. Bir de yönetim boşluğunda, büyük yoksullaşma ve çaresizliğin içinde hortlayan mafya, soygun dü- zeni kurbanlan var... Işte tam da bu büyük kaos ortamının içinde, ana- yasa gündemli çok sıkı pazartıklar sürüyor. Aslında uzman yorumlanna göre, kimse yakın bir dönemde Irak'ta anayasal düzenin geleceğine inanmıyor. An- cak petrol kaynaklannın geleceğinde söz sahibi ol- mak üzere, taraflar anayasa içeriği pazariığına bü- yük önem veriyorlar. ABD'den bağımsızmış gibi gö- rünen, herkesin doğrudan ABD'nin kontrolünde yü- rütüldüğünü bildiği bu büyük pazariığın odağında bi- çimsel olarak federasyon çatısı altında bütünlüğü korunacak ya da korunamayacak Irak tartışması var gözüküyor. Uzmanlar bunun da yanılsamalı bir gö- rüntü olduğunu, taraflar, özellikle ABD'nin destek- lediği Kürtler ve destekler görünüp ağıriığının önle- nemez yükselişinden kaygı duyduğu Şiiler belirfi il- kelerde, paylaşımda anlaşmış görünürlerken anlaş- madan daha da uzaklaştıklan kanısındalar. Uzmanlar, federasyon, hatta bölgeler paylaşı- mında genelde vanlmakta olunduğu söylenen anlaşmanın aynntılanna girildikçe, aynmcı paylaşım kavgasının daha da büyümekte olduğunun altını çiziyorlar. Arada en çok ezilen Sünnilerin giderek dozu yeniden yükse- len direniş örgütlerini destekleme eğilimleri bir ya- na, Kürtlerden Şiilere, Tükmenlere, Şiilerden Sünni- lere, Kürtlere yönelik sistemli saldın hareketlerinde artışlar gözlemleniyor. özellikle petrol kaynaklannın giderek büyüyen paylaşımı kavgasında geleceğe yönelik söz sahibi olabilme tutkusu, olasılığı büyü- dükçe, engel oluşturulduğu düşünülen güçlere öf- ke, saldın da güçleniyor. Çatışma, iç savaşa doğru eğilimleri besliyor... Ve ABD cephesinde Bush giderek daha sert çı- kışlarla Irak'tan çıkmalarının gündemde olmadığını açıklarken savaşta ölen bir gencin annesinin baş- lattığı pasif direniş söylemine destek dalga dalga bü- yüme eğilimi gösteriyor. Iki hafta öncesinin ajansla- nndan, direniş yapan anne ve sınırlı destekçi fotoğ- raflan düşerken, yeni haberler ve görüntülerde, her yerde birden gündeme gelen destek eylemleri var. Siyasetin de işin içine bulaştığı bir savaş karşıtlığı henüz denenemese de, Bush iktidanna verilen des- teği hızla düşürebilecek bir hava esiyor... Irak batak- lığı, Bush iktidarı ile birlikte destek veren Batı dün- yasını giderek daha belirgin biçimde zora sokuyor... Savaş suçlulannın, Bush, Blair iktidariannın se- çimlerde aklandığı günler çok hızla gerilere kayacak gibi gözüküyor. Doğrusunu isterseniz gerek ABD, gerekse AB'de sonunda demokratik vicdanın hare- kete geçtiğini söylemek gibi bir iyimserlik içinde de- ğilim. Sanki Irak bataklığından esen rüzgârlann da etkisi ile petrol fiyatlannın önlenemez yükselişi, ar- tan işsizlik, üretimde pazar sıkışıklığı.. bozulan ekonomik göstergelerle kitlelere gelen mutsuzluk rüzgârlan daha belirleyici rol oynuyor... soner@cumhuriyet.com.tr KUPU incirde rekolte sevinci • İZ\dR (Cumhuri>« Ege Bürosu) - 2005-2006 sezonu Ege Bölgesi kuru incir rekoltesinin, 56 bin 327 ton olarak gerçekleşmesinin tahmin edildiği bildirildi. IZTB'de düzenlenen toplantıda konuşan TARlŞ Genel Müdürü Sabahattin Gazanfer, Türkiye'deki kuru incir ihracatının yüzde 90 duzeyinde olduğunu belirterek "Bu süreçte 5.4 bin ton civannda incir ezmesi ihraç edilmiş ve 4.4 milyon dolar döviz sağlanmıştır. Aynca kesilmiş incir ihracatı 1.87 ton olarak gerçekleşmiş ve 2.3 milyon dolar döviz elde edilmiştir. Toplam 55 bın ton ihracat fiilen gerçekleşmiş ve 93.7 milyon dolar gelir sağlanmışnr" diye konuştu EN KONUŞKAN ŞEHİR İSTANBUL Uzun mesafe telefon hizmeti sunan Milleni. com Türkiye 'nin açıkladığı arama kartı kullanım verilerine göre Türkiye 'nin en konuşkan şehri tstanbul oldu. Arama kartı kullanılarak Türkiye den en çok aranan ülkeler arasında ise Almanya birinci sırada yer aldı. 2005 yılının ilk 6 aylık dönemine ait arama kartı kullanımı verilerini değerlendiren Milleni.com Türkiye Genel Müdürü Tuğrul Cora, "Avrupa da oldukça yoğun olarak kullanılan arama kartlan, ülkemizde de her geçen gün daha fazla kişi tarafindan tercih ediliyor " dedi.