Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23AĞUSTOS2005SAL 10 DIŞHABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr KAVŞAK OZGEN ACAR Yazanmız yıllık izninin bir bölümünü kullandı- ğından yazılanna bir süre ara vermiştir. Müzakere çerçeve belgesi Ankara değişiklik beklemiyorMAHMUTGÜRER ANKARA - Dışışlen Bakanı Abdullah Gül, 1 -2 Eylül günlerinde Galler'de gerçeİdeştirilecek olan AB Dışişleri Bakanlan Konseyi'nin ardından toplantıya katılan bakanlarla akşam yemeği yiyecek. Gül'ün Türkiye'nin müzakere çerçeve metninin onaylanmasuıın ardından temaslarda bulunacak olması dikkat çekerken, Ankara, metinde Türkiye aleyhine bir değişikJik yapjlmasını beklemiyor. Bu hafta içerisinde gerçekJeştirilmesi planJanan AB Daimi Temsilciler Toplantısı (COREPER) öncesinde Türkiye, birlik üyesi ülkelerin üst düzey yetidlilen ile yaptığı görüşmeleri sürdürüyor. Müsteşar, müsteşar yardımcısı ve genel müdür seviyesindeki ziyaretler ile özellikle Fransa ve Avusturya'nın etkisinde kalan ülkelerin tutumunun değiştirilmesi amaçlanıyor. Bu ziyaretler AB Dışişleri Bakanlan Konseyi toplantısının yapılacağı 1 -2 Eylül günlerine kadar sürecek. Dışişleri Bakanı Gül, konsey toplantısının ardından Galler'de düzenlenecek olan akşam yemeğine katılacak. Gül'ün yemekte toplantıdan çıkacak sonuca göre hareket etmesı bekleniyor. Diplomatik kaynaklar ise Gül'ün toplantıdan sonra gitmesinin çok da anlam ifade etmeyeceğini, çünkü çerçeve müzakere belgesinin onaylanmış olacağmı ifade ediyorlar. 'Türkiye AB için çok önemlf Ankara, Kıbrıs Rum Yönetimi ile Fransanın COREPER ve Dışişleri Bakanlan Konseyi 'nden bir sonuç eide edebileceğine inanmıyor. Dışişleri Bakanhğı yetkilileri, Türkiye'nin üyelik müzakerelerine başlamak ıçin gereİcen füm işlemleri tamamladığını ve bir an önce tarama sürecine geçileceğini öne sürüyorlar. Dışişleri Bakanhğı kaynaklan, "Fransa'nın, RumlaniL, hatta Avusturya'nın tavn da iç politikaya v öneuk. Türkiye AB için çok önenüi... Hiç kimseye iç poütikada başanh olacak diye Birtigjn üyeliğini tehlikeye attırmazJar" diye konuştular. Yetkililer, çerçeve müzakere belgesine yeni ifadeler eklemek için oybirliğini sağlamak gerektiğini de ifade ederken, başta Ingiltere olmak üzere birçok ülkeden bunun gerçekleştirilmeyeceği konusunda taahhüt aldıklannı dile getirdiler. Ortak strateji Atina topu AB'ye atacak LEFKOŞA (AA) - Rum ve Yunan hükümetlerinin, Türkiye'nin "Kıbns Cumhuriyeti''ni tanımaması konusunu, "Rum yönetimi ile Türkiye arasında bir mesele" halüıe getirmek istemediği, bunu "AB'nin bir sorunu" olarak gösterme taktiğini uygulamayı planladığı öne sürüldü. Fileleftheros gazetesi konuyla ilgili haberinde, "Rum ve Yunan hükiimetkrinin gelecek haftalardaki hareket stratejisuün, Türkiye'nin Gümrük Büüği £k Protokolü ile birtikte yayımladığı ve Kıbns Cumhuriyeti'ni tanımadıguu kaydettiği deklarasyonun 'ortaya çıkardığı meselenin' bir Türk-AB meselesi' olduğu yönünde masaya konacağnu" yazdı. AB Daimi Temsilciler Konseyi (COREPER) ve dışişleri bakanlan toplantısı öncesinde, bu hafta Brüksel'de çalışmalann başlayacağına dikkat çeken gazete. bu çahşmalarda "yoğun çanşma ve gürültüJü tarüşmalar''dan sonra 25'lerin tavnnın belirlenmesinin beklendiğini belirtti. Rum yönetimi Londra'dan 'jest' bekliyor "Bu çahşmalara zanıan tanımak amacryla 25 Ağustos olarak planlanan COREPER toplannsım ayın 31'ine kaydıran tngfltere'nin, Ek Protokol'ün imzalanması öncesi ve sonrasındaki tavırlanyla AB dönem başkanlannın, uzlaşma sağlanabümesi amacıyla tarafsız davranma geleaeğinj bozduğunu" ileri süren gazete, îngiltere'nin uygulamalanndan duyduğu hoşnutsuzluğu dile getiren Rum yönetiminın bu hafta Londra'dan bir "jest" beklediğini de yazdı. Gazete, "Türkiye'nin deklarasyonunun etkisiz hale geririlmemesi ve Ankara'nın ek protokolü hayata geçirmekten kaçınması durumunda Rum yöneriminin. Türkiye'nin müzakere çerçevesinin onaylanmasuıa nza göstermemesi gerekryor" ıddiasında bulundu. Veto yetkisinin yalnızca 5 ülkede bulunmasından rahatsızlık duyan devletler harekete geçti BM'de iktidarkavgasıYAVUZAKÇAKAY4/ SEVCANKARCI Temellen daha 2. Dünya Sa- vaşı sürerken atılan ve 50 üye devletJe yola çıkan Birleşmiş Milletler (BM) artık misyo- nunu yerine getümekte zorla- nıyor mu? Bugün üye sayısı 191 olan BM'de reforrn ge- rektiğini düşünen ülkelerin sa- yısı arttı. BM Güvenlik Kon- seyi'nin bugünkü yapısı- nın dünyanın gerçeklerine uy- madığını savunan ve veto hak- kının yalnızca 5 ülkenin elin- de bulunmasından rahat- sız olan ülkeler, Konsey'e iliş- kin önenler gündeme getin- yor, ancak "süper güç" ABD bu önerilere soğuk. Hukuki ve siyasi yönlerden 1. Dünya Savaşı sonrasında kurulan Milletler Cemiyeti'ne benzeyen BM, asluıda ulusla- rarası hukuk yaratma iddiasıy- layola çıkmıştı. Savaşlan en- gellemek. dünya düzenini ulus- lararası hukuk ve insan halda- n çerçev esine oturtmak. kadın • Gittikçe ABD'ye hizmet eden uydu kuruluş haline gelen BM'de reform gerektiğini düşünenlerin sayısı artıyor. Ancak Güvenlik Konseyi'nin yapısının değişmesi gerektiğini söyJeyen devletler de bölgesel çıkarlannı koruyacak öneriler getiriyor. Bazı ülkeler veto hakkının genişletilmesinin, eşitsizliği daha da arttıracağı görüşünde. - erkek eşitliğini sağlamak, si- lahlı kuvvetlere başvurmayı olabildiğince yasaklamak, eko- nomik ve sosyal kalkınmayı sağlamak gibi hedefleri bulu- nan BM, mevcut yapıianmasıy- la çalışmakta güçlük çekiyor. BM üyesi birçok ülkeye gö- re örgütün işleyiş yapısında re- formlar yapıhiıası şart. Eşitsizliğin kaynağı BM bünyesinde. 191 üyenin temsil edildıği Genel Kurul'un önemli kararlann alınmasın- daetküibirrolüyok. BM'de asıl önemli kararlann alındığı or- gan Güvenlik Konseyi (BMGK). Mevcut yapılanma çerçevesinde BMGK'nin 5 da- imi (ABD, Ingiltere, Fransa, Rusya, Çin) ve 10 geçici üye- si var. Daimi üyelerin sahip ol- duğu veto hakİa, BıM ıçindeki birçok eşitsizliğin kaynağını oluşturuyor; 5 ülkeden birinin veto hakkını kullanması, BM'yi hareketsiz bırakabili- yor. Geçici üyeler ise 2 sene için seçıliyor ve veto haklan yok. Sistem sadece veto hakkı olan 5 daimi üyenin, hatta da- ha ileri gidilirse sadece ABD'nin çıkarlanna hizmet ediyor. BM tarihinde mevcut sistemden dolayı birçok kriz çıktı. Işte bunlardan birkaçı... Kore Savaşı sırasında. Çin yüzünden boykot karan alan SSCB'nin toplantıya katılma- masını ve bu yüzden veto hak- kını kullanamayacak olmasuıı fu-sat bılen ABD Konsey'den savaş karan çıkarmışh. Son yıllarda yaşanan savaş- lar da BM'nin bir yozlaşma içinde olduğunu gösteriyor. Örneğin Irak Savaşlan... 1990 yılında 678 sayıh karan ile Körfez Savaşı'nın yolunu açan BMGK, 1991'de 687 sa- yıh diğer bir kararla, ateşkes şartlannı belirlemişti. Ancak 687 sayıh karar bazılanna gö- re, Irak'ın şartlan yerine getir- memesi halinde yeniden güç kullanılmasını sağlayacak bir yoruma da açıktı. 697 sayıh karar Aradan 10 yıl geçti. Saddam rejimini devirmek isteyen ABD'nin yasal bir dayanağa ih- tiyacı vardı. ABD Irak'ın kit- le imha silahlanna sahip oldu- ğunu öne sürdü ve 687 sayıh karara dayanarak Irak'a sal- dırdı. Bugüne kadar Irak'ta kit- le imha silahı bulunamadı. Kimilerine göre ABD 687 sayıh karan zaten yoruma açık tasarlamıştı. Kosova Savaşı sırasında da BMmüdahalesi gündeme gel- mişti. Ancak BMGK'de Rus ve Çin vetosu kaçınılmazdı. BM, sorunu NATO'ya havale etti. Böylece müdahale karan NATO'dan çıktı. Afganistan Savaşı 'nda BM yine ABD'ye hizmet eden uy- du kuruluş niteleğindeydi. 11 Eylül saldınlannın ardından BMGK 1378 sayıh karanyla savaşın yolunu açmıştı. Sorunları bertaraf etmek amacıyla BM'ye, özellikle de Güvenlik Konseyi'ne yönelik birtakım hayati reform öneri- leri getırilıyor. Ancak devlet- ler, bu önerileri çıkarlan doğ- rultusunda gündeme getiriyor. îlk bakışta Almanya. Japon- ya, Hindistan ve Brezılya'nuı oluşturduğu G-4 ülkelerinın önerisi dikkat çekiyor. Bu ül- Chavez, geçen 9 ayda 4 kez Küba'yı zivaret etti. Latin Amerika'nın bu üd liderinin dostluğu VVashington'ı rahatsız ediyor. (Fotoğraf: AP) Küba'dabulunan Chavez, tehdidin Castro 'yla kendisi değilABD olduğunu söyledi Süper güce karşı dayanışmaDış Haberler Servisi - Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez, dünya banşı ıçin asıl tehdidin, kendisi ve Küba lideri FideJ Castro değil, ABD Başkanı Bush olduğunu söyledi. I998'de "George" ve "Mttch" ka- sırgalannın Orta Amerika'yı yerle bir etmesi sonrası ciddi sağlık so- runlannın çözümü için Castro'nun kurduğu Latin Amerika Tıp Oku- lu'nun ilk mezunlannı verdiği töre- ne katılan Chavez, Castro'yla birlik- te yaptığı konuşmada Amerikalı yet- kililerin "ikiliderin dosduğunun bö\- gedeld demokrasiyi tehdit ertiği" suç- lamalanna yanıt verdi. Chavez "Dünyadaki en büyükyda- a güç ve enbüyüktehdit,Amerika'nm uyguladığı emperyalizmdir. Dünya, bu yolda ilerlemeye devam ederse, yı- kun kaçuulmaz olacak" dedı. ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld. geçen hafta, Castro ve Chavez'in işbirliğinin Latin Ameri- ka için tehdit oluşturduğu suçlama- sını yinelemişri. Karl Marx Tiyatrosu'ndaki töre- ne Chavez ve Karayibli liderlerin yanı su-a 2000'de Castro'ya suikas- ta kalkışanlan affettiği için bir yıl- dır kesik olan diplomatik ilişkilerin yeniden kurulduğu Panama'nın Dev- let Başkanı Martin Torrijos da ka- tıldı. 28 ülkeden Küba'ya gelıp pa- rasız tıp eğitimi alan 1600 gence diplomalan verildi. keler, Gü\enlik Konseyi"ne 6 daimi, 4 geçici üye ahnması- nı öneriyor. Öneriye göre da- imi üyelerin 4'ü G-4 ülkeleri, 2'si ise herhangi 2 Afrika ül- kesi olacak. Ancak 2 Afrika ülkesinin seçimi de zor. G-4 önerisi uyannca, yeni daimi üyelere veto hakkı tanınıyor fakat yeni üyeler bu haktan en az 15 yıl için feragat edecek. 53 üyesiyle BM'de en bü- yük grubu oluşturan Afrika Birliği, 6 daimi \e 5geçici ye- ni üyeyle Konsey'in üye sayı- sının 26'ya çıkanlmasını ve yeni daimi üyelere hemen ve- to yetkisı venlmesini istiyor. Ancak Afrika Birliği içinde de aday devletler konusunda an- laşma yok. ÂBD-Çm ittifakı Türkiye'nin de aralannda ol- duğu "UzJaşmaİçin Birlik'' gru- bunda yer alan Italya, Meksika, .•\rjantin. Kolombiya, Pakistan ve Kanada ise Güvenlik Kon- seyi "ne sadece 10 yeni geçici üye alınmasını istiyor. Bu grup, BMGK'ye yeni daimi üyeler alınmasının ve hatta bu devlet- lere veto hakkı verilmesinin me\ cut olan eşitsizliği daha da armracağıru ilen sürüyor. Aynca tüm çekişmelerin, böl- gesel rekabetı yansıttığına da dikkat edilmeli. Gerçekten de Italya Almanya'nın, Meksika Brezilya'nın, Pakistan Hindis- tan'ın, Çin Japonya ile Hindis- tan'ın daimi üyeliğine sert bir şekilde karşı çıkıyor. Büyük ağabey ABD'nin açıklamalan tüm bu çabalann yersiz olduğunu gösteriyor. ABD, BMGK'ye sadece 2 ye- ni daimi üye alınarak daimi üye sayısının 7'ye çıkanlması- nı, toplam üye sayısının ise 20'yi geçmemesini istiyor. Ay- nca ABD planı, yeni daimi üyelere veto hakkı verilmeme- sini öngörüyor. Dahası, Japon- ya'nın üyeliğinı destekleyen ABD, G-4 ülkelerinın geri ka- lan 3 üyesinı sıkı bir anlaşmaz- lığa sürükleyecek gibi görünü- yor. Çin de G-4 konusunda ABD'yle ıttıfak halinde. Güç kavgasına sahne olan BM bir yandan da "Gelişme için Binyılm Hedefleriyle'' kar- şı karşıya. BM bu çerçev ede 2015 yıluıa kadar dünya ça- puıda ^ Açhğı ve yoksulluğu ya- nya indirmeyi, ^ Her çocuğun iUcöğreti- mi bitirmesini sağlamayı, ^ Cinsiyet eşitliğini ve ka- dınlann özgürlüğünü sağla- mayı, ^ Çocuk ölümlerini engel- lemeyi, ^ Ana-çocuk sağhğuıı iyi- leştirmeyi, »/ AIDS ve sıtma ile mü- cadelede başan sağlamayı, ^ Herkese sağlıklı bir ya- şam alanı sağlamayı, • Gelişme için dünya ça- pında işbirliğini sağlamayı amaçhyor, Ancak BM'nin bu hedefle- ri 10 yılda gerçekleştirmesi hayal gibi görünüyor. Asya'da 600 milyon çocuk yiyecek, temiz su, sağlık hizmetinden yoksun %ksulluk 'soykınm' gibi • Asya genelinde 350 milyon çocuk "mutlak yoksulluk" koşullannda yaşıyor. Kuzey Amerika ve Avrupa ülkeleri yoksullukla mücadele için kendi ülkelerinde tanm teşviklerini kısmaya çağnlıyor. Dış Haberler Servisi - Asya'da yakla- şık 600 milyon çocuk yoksulluk içinde yaşıyor. Bu sayı kıtadaki genç nüfusun neredeyse yansına eşit. Uluslararası çocuklara yardım örgü- fü Plan'm "Asya'da büjümek" isimli raporu kıtada yaşayan 18 yaşın altında- ki 600 milyon çocuğun, yiyecek, temiz su, sağlık, eğitim ve barınma gibi temel ihtiyaçlardan mahrum bir şekilde yaşa- dığını ortaya koydu. Rapora göre, böl- gede son 20 yılda kaydedilen büyük ekonomik atılıma rağmen Asya'daki muhtaç çocuklann sayısı hâlâ Afrika'da- kilerin iki katı kadar. Asya genelinde 350 milyon çocuğun "mutlak yoksulluk" koşullannda yaşa- dığına dikkat çekilen raporda bu çocuk- lann eğitim alma konusunda hemen he- men hiç şansı olmadığı kaydedildi. Ra- porda dünyanın en kalabalık nüfusunu banndu^n Hindistan ve Çin'in de yer al- dığı kıtadaki birçok ülkede yaşanan eko- nomik büyümenin yoksulluğu azaltma- dığı belirtildi. 'Büyük bir trajedi yaşanabilir' Kuruluşun Asya direktörü Michael Di- amond çocuk yoksulluğunun önlenmesi için hemen adım atıhnazsa, bu durumun Asya'nın geleceğine ciddi olumsuz etkı- Ieri olacağını söyledi. Şu anki durumu korkunç olarak değer- lendiren Diamond, zengin- fakir tüm ül- kelerin çözüm için harekete geçmemele- ri durumunda birçok yaşamm yiteceği uyansında bulundu. "Yoksulluğa karşı acil önlenı ahnmazsa modern zamanlann en büyük trajedilerinden birini yaşayabi- Kriz" diyen Diamond şunlan söyledi: "Geleceknesüler tarafindan yargdana- cağız. İlerde yazılacak tarih kitaplann- da belki de bugün yaşananlar soykmm- la karşılaşünlacak." Örgütün Başkaru Tom Miller, zengin Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerini, yoksul ülkelerdaki çiftçilerin daha faz- la ihracat yapmalanna olanak sağlamak amacıyla, iç piyasadaki tanm teşvikle- rini kısmaya çağırdı. Raporda yoksulluğun sebepleri arasuı- da kötü yönetim, kast sisteminde aynm- cdık ve yolsuzluk yer ahyor. Asya'da yok- sullukla mücadele için, gelişmiş ülkele- rin mih/arlarca dolan bulan borçlan af- fetmesi gerektiği, aynca yoksul ülkeler- den alınan ürünlere fazla ödeme yapıla- rak yardım edilebileceği kaydedildi. Plan adlı örgüt yoksulluğu azaltmak için önümüzdeki 10 yılda 12 Asya ülke- sine toplam 1 milyar dolarlık yatmm ya- pılmasuunplanlandığuıı açıkladı. Rapor- da aynca Asya'daki düşük gelirli ailele- rin, çocuklannı kötü beslenme ve sıtma- ya karşı nasıl koruyacaklan yönünde eği- tilmeleri gerektiği vurgulandı. Asya'daki yoksulluk en çok çocuklan vuruyor. (Fotoğraf: AP)