Katalog

4 -EMMUZ2005PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASEV Başbakan Ariel Şaron'un Gazze'den çekilme karan alması ülkedeki fraksiyonlan karşı karşıya getirdi îsraiTderenkler savaşıyorJOVATHAN FREEDLAND O na "renlderin savaşı" diyorlar. Bir tarafta, Gazze'den çekılmeleri is- tenen Yahudi yerleşimciler îsra- 11'in turuncu devrimini yapmayı umu- yor.ar. Israil halkını turuncu giyerek ya cia ellerinde turuncu bir şey bulundurup sallayarak onlann yerleşim birimlerini terk etmeye zorlanmalartnı protesto etme- lerini istiyorlar. Dığer tarafta ıse yerleşim- cilerin karşıtlan var. Onlar ise solcular için klasik bir durum olan kararsızlık ve an- laşmazlık içindeler. Gazze'den çekilme plamm desteklediklerini vurgulamak ıçin kullanacaklan renkler konusunda anlaşa- madılar. Mavi, mavi-beyaz ve yeşil ara- sında kararsızlar. Otomobillere asılacak kurdele ve ti- şörtlerin renklerinüı çatışması, Başba- kan Arid Şaron'un Gazze'den çekilme ka- ranyla körüklenen ve işüı içinde olanla- nn bunu bir "kültür savaşT olarak nite- lediği savaşın en bariz göstergesi. Şa- ron'un çekilme karan dincilerle laikleri, milliyetçilerle banş yanhlannı karşı kar- şıya getirdi. Bu fraksiyonlar tanınmış fraksiyonJar. On yıllardır îsrail'i bölü- yorlar. Ancak şimdı yeni ve daha tehli- keli, kaygan bir savaş zeminleri, cephe- leri var. Israilliler önümüzdeki haftalarda ulu- sal kültürlerine ilişkin en derin duygula- nyla oynanan sahnelere tanık olacaklar. Dün Gazze'nin Guş Katif bölgesindeki yerleşim biriminde evlerin yıkımında gö- rev yapmayı ve Yahudi protestoculan bölgeden uzaklaştıraıayı reddeden on- başı Avi Bieber 56 gün hapis cezasına çarptınldı. Bieber'in hapıs cezası alma- sına neden olan olaylar Israil'in iki önem- li konusunu bir araya getirdi. tlki, kadın- erkektüm 18yaşındakilerikapsayanyurt- taş ordusunda bir emre karşı gelmek çok önemli bir tabuyu yıkmaktır. îkincisi ise kendini yerleşim binmı kurmanın öncü- sü olarak nitelendıren bir toplumda bir Ya- hudi yerleşim birimınin yıkılması ülke- nin geleneklerini ciddı anlamda ihlal et- mektir. Pazar günü ikisi de oldu. Siz bir de çekilmenin hız kazanmış olacağı 15 Agustos'taki manzarayı görün. O gün • Şaron 'un tek taraflı bir îutumla Gazze 'deki Yahudi yerleşim birimlerini boşaltmayı kararlaştırmasına ilişkin iki görüş var. Birine göre Israil halkı çekilmenin gelecekte îekrarlanmayacak kadar acı veren bir deneyim olduğuna inanacak ve çekilme, dolayısıyla barışa giden yol başlarken bitmiş olacak. 30 Haziran 'da Guş Katif teki binaların yıkılmasına engel olmak amacıyla Palm Beach Oteli 'ne yerleşen ve çıkmamak için direnen Yahudi yerleşimcilerin ve sınır polisinin görüntüleri bu görüşü destekler nitelikte. • Diğer bir görüşe göre ise işgal edilen alanların ne kadarından çekilinirse kârdır. Gazze 'de atılan adım başka bölgelerden çekilmenin önünü açar. 15-20 yıl sonra şimdi bir araya gelemeyen taraflar buluşup o günkü görüş ayrıhklarını gidermeye çalışabilirler. Başka deyişle atılan adım kötünün iyisi olarak nitelendirilebilir. Ancak Guş Katif te Şaron 'un kararını protesto etmek amacıyla düzenlenen dini törene katılımın yüksek olması yerleşimcilerin evlerini terk etmemek için direnişi artıracağının işareti olarak nitelendiriliyor. yüzlerce Bieber televizyon kameralannın önünde, yurttaşlannın evlerinin yılalma- sma karşı çıkacaklar. Ve, emin olun gö- rüntüler bir kültür savaşını değil bir sivil savaşı andıracak. Kümesten blle çekilse kutlanır Şaron'un tek taraflı olarak Gazze'den çekilmeye karar vermesi Israilli ilerici- leri çelişkiye soktu. Çünkü eğer Şaron çe- kilme yanlısıysa doğalan gereği onlann karşı görüşü savunması gerekiyordu. Da- ha da önemlisi çekilmenin oynanan bir oyunun ilk hamlesi olmasından şüphelen- diler.. Bu oyun, ABD'den ve diğer dünya ülkelerinden Gazze'den feragat ederek Bau Şeria'nın en iyi bölgelerini elde tut- ma izni almaya yönelik. Bu görüş geçer- liliğini koruyor. Ve, 15 Agustos yaklaş- tıkça bir şey yapmadan durmak zorlaşı- yor. Aslında, Gazze'den çekılmek gerek- li ve iyi bir şey. Banş yanlısı YossiSarid'in dediği gibi Israil'in bir kümesten çekıl- mesi bile kutlamaya değer bir şey. Ve, Gaz- ze kümesten daha büyük bir alan! Uzun vadede gelişme sağlamanın da önünü açabilir çekilmek. lyimserler Gaz- ze'den çekilmeyi önemli bir başlangıç olarak görüyorlar. Ve başlayan bu süre- cin önünün kesilemeyeceğini... Onlara göre Şaron'un çekilme karannı birlikte parlamentodan geçirdiği koalisyon bü- yük olasılıkla bozulacak. Önümüzdeki ilkbaharda yeniden seçim düzenlenecek. Şaron, seçimi tekrar kazanmayı başanr- sa Ürdün Vadisi ve Batı Şeria'nın kuze- yindeki birkaç başka yerleşim biriminden de çekilebılır. Yerine geçen hder daha da ileri giderek çeilmeyi hızlandırabilir. Tabii iyımserler bu senaryoyu yazarken Filistinlilerin de işbirlikçi bir tutum ser- gileyerek şıddet ve terör olaylanyla sü- reci baltalamayacaklannı düşünüyorlar. Böyle iyimserkonuşmakkolay. Israil sa- ğının yaşadığı travma aksi yönde bir baş- langıca da neden olabilir. Gelecekte de- vam edilecek çekihnenin tekrarlanması- nın çok acı veren bir şey olduğuna îsra- il halkını inandırarak... Bu görüş Israilli sivülere yönelik saldınlann artmasıyla körüklenir. Gazze'den çekilmenin Ortadoğu banş sürecinin yeniden doğuşunun başlangıcı olduğu fantazisiyle yatıp kalkanlar büyük bir hata yapıyor olabilirler. Bu görüşü savunanlar burada "gerçekte" neler oldu- ğunu ve Şaron'un nasıl bir insan olduğu- nu atlıyorlar. O, uzmanlann "paradigma kaymaa'' olarak nitelendirdiği bir tutum değişikliği yaptı. iki tarafin görüşüp ba- zı şeylerden karşılıklı olarak ödün verdi- ği eski banş modelinden vazgeçerek tek başına yola çıktı. Düşmanla birlikte ya da düşmansız! Bakana göre bu plan kötünün lylsl Şimdiye kadar banş yanlısı birçok ki- şi -ki buna solcular da dahıl- bu adımdan pişmanlık duydular. Çünkü böyle tek ta- raflı bir atılım yapmak Israil yanlısı bir çözümü dayatmak ve Filistinlileri kendi kaderlerinin pasif gözlemcileri haline ge- tinnek olduğunu düşünüyorlar. Bu eleştirilerin hakh yanı var, ancak an- lan tek taraflı adımı destekleyen görüş- ler de var. Şaron'un Çalışma Bakanı Ha- im Ramon iki devletli çözümün nasıl şe- killeneceğini herkesin bildiğini, ancak iki tarafi bu noktaya getirmenin mümkün olmadığını söylüyor. Ve, devam ediyor: "lsrail Ban Şeria'nın büyük bölümünü, Gazze ve Kudüs'ün doğusunu vermeyi kabul etse bile Ebu Mazen yönetiminde- kiFîBsuntilenrûisuıüimühecileringeridö- nüş hakkından asla vazgeçmeyeceklerdir. Başka deyişle iki taraf bir noktaya gel- mek için kendüerini zoriasalar biİe hâlâ birbirterinden çok uzaktan konuya bakı- yor olacaklar. Bunun sonucu şu demele Eğer kalıcı bir banş anlaşması bektiyor- sanız sonsuza kadarbeklersiniz. Bu da iki tarafin da aşın gruplanna uyar, ancak Uerleme kat etmek isteyen çözüm yanula- nna uymaz." Ramon'a göre statükoculuğu sürdürmek yerine işgal edilen alanlann ne kadann- dan çekilinirse kardır. 15 yıl içinde Isra- il Batı Şeria'nınyüzde 70'indençekilmiş olabilir. Bu noktada iki taraf bir araya gelip geri kalan görüş aynlıklannı -mül- teciler, Kudüs ve kalıcı sınırlar konusun- da- gidermeye çalışabilirler. Bakan, ağır ilerlese ve yakın gelecek- te sonuç elde edilemeyecek olsa da bu çö- züm yönteminin sonuçta hiçbir noktaya vanlamayan "birdenbire çözüme ulaş- ma" aldatmacasından çok daha iyi oldu- ğunu savunuyor. "Kısa yoldan sonuca ulaşmak isteyenler hep faciaya neden ol- dular" diyen Ramon şöyle devam ediyor: "Tabii geçici bir çözüm üretmek, ild ta- rafin hakça bir anlaşmayla el sıkışmasıy- la sonuçlanan kalıcı bir çözüme oranİa çokhoş geuneyebüir göze, ama bugün an- lan adımlar38yıldır işgalin sürdüğünü dü- şünürsek kötünün iyisi olarak yorumla- nabilir." Ramon, işgale son vermenin sorunun çözümü ıçin en yararlı şey olacağını yi- neliyor. Ve, şimdiki durumu kastederek "tek taraflı" ve "kBmi" bir çekilmenin de hiçbir şey yapmamaktan daha iyi ol- duğunu ekliyor. (The Guardian, İngittere, 29Haziran) Avrupa Birliği nereye koşuyor? OVADIA SOFFER* A vrupa Birlıği'nin (AB) 50 yılı aşkm sürelik tarihinde, yaşandığı zaman "ciddi" olarak nitelendirilen 20'yi aşkm kriz yaşandı. Avrupahlar bütün bu krizlerin üstesinden gelmeyi ve yol- lanna devam etmeyi başardılar. An- cak günümüzde yaşanan kriz geç- miştekilerden farklı olarak yorum- lanıyor. Çünkü bu knzi şimdiye ka- dar birliği yöneten Fransa- Aİman- ya ekseninin iki liderinin zafiyet- leri şekillendiriyor. Fransa Devlet Başkam Jacques Chirac, yakın geçmişte AB Anaya- sasf nın kabulüne ilişkin yapılan referandumda "b.ayır" sonucunun çıkmasıyla büyük bir darbe aldı. Almanya Başbakanı Gerhard Schröder ise seçünde koltuğunu kaybedecek gibi görünüyor. Onun koltuğuna Hıristiyan Demokrat mu- halefet lideri ABD yanlısı Angela Merkel'in oturması -ki gelecekte ona Ghirac'ın yerine geçeceği tah- min edilen Nicolas Sarkozy de ek- senin ikinci yeni yüzü olarak ekle- nebüir- Avrupa'nın yol alacağı yön- de büyük değişiklikler olabilir. Birliğin yöneleceği rotada belir- gin değişiklikler yapmayı hedefle- diğini saklamayan Ingiltere'nin AB Dönem Başkam ohnası, biri Avru- pa'nın geleceğini behrleyecek olan iki eğilim arasmdaki fark ve zıt- lıklan daha da fazlalaşrıracak. Bir tarafta ulus devlet kavramının adım adım önemim kaybettiren, siyasi anlamda entegre olmuş, ama Avru- pa'nın kontinental emek piyasası- nı karakterize eden başan ve sos- yal değerleri korumayı öngören bir birliğe doğru yol alma eğilimi var. Diğer tarafta ise entegrasyon süre- cini yavaşlatmak isteyen, serbest pazann gerekliliği olan liberal kav- ramlann egemen olduğu, genişle- miş Avrupa pazan normlanyla yo- la devam etmeyi öngören tngiliz yaklaşımı var. Bu, piyasa yasasın- da köktenci değer değişüdiklerini gerektiyor. Blair, AB bütçesinin öncelikle- rini değiştirmek istiyor. Öngördü- ğü değişikliklerden biri tanma ve- rilen desteği -ki bu bütçenin yüz- de 45'lik harcamasuu oluşturuyor ve çahşan kesimin yüzde 5'i tara- fından kullanılıyor- azaltmak. Bu- nun yerine araştırma ve kalkınma- ya aynlan parayı arttırmak istiyor. Ingiltere'nin görüşüne göre bu Av- rupa ülkelerinin ekonomik anlam- da gelişmesi ve birliğin geleceği için daha yararlı olacak. Merkel Almanya'daki seçimden zaferle çıkarsa tngiltere 'nin savun- duğu görüşe destek verecektir. Çün- kü bu, ABD'yle ilişkileri güçlen- dimıenin kısa yoludur ve AB'ye yeni üye olan Doğu Avrupa ülke- lerinin de desteklediği görüştür. Chlrac'ın rüvası blttl Birlik bu yola doğru üerlerse bir sonraki seçimde koltuğu tehlikede olacağı tahmin edilen Fransa Dev- let Başkam Ghirac şimdi kaybetri- ğinden daha da fazla prestij kaybe- decek. Bu durum da Fransa'nm bir- lik içinde ve dünyadaki dışlanmış- hğını arttıracak. Tabii, o zaman Ghirac Avrupa 'yı ortak bir güven- lik ve dış politikası olan sağlamlaş- tınlmış bir blok haline getirme pla- nım da unutmak zorunda kalacak. Bu plan, ABD'nin tek süper güç ola- rak etkinliğini dengelemek ve Doğu'nun yeni liderleri Çin ve Hin- distan'm oluşturacağı rekabet or- tamı ve zorluklara göğüs gerebil- mek için düşünüknüştü. Yeni engeller güç dengelerini Av- rupa açısından olumsuz şekilde değiştirdi. Güç dengelerindeki değişim, Ortadoğu'da da sar- sılamayacak bir liderliğin sefasını sürmeye devam edecek olan ABD'nin ise yaranna oldu. AB, Israil ve Filistin arasındaki banş sürecüıde ABD'yle eşdeğer- de rol ahnayı istiyorsa -ki bu iki tarafa, özellikle de tsrail'e baskı yapmayı da içeriyor-statüsünün ve Avrupalılann kolektif gücünün öl- çülemeyecek kadar çok zayıfladığı gerçeğini kabul etmeli. (JerusalemPost,lsnıü,27Ha3ran) *Israü 'in eski Fmnsa Büyükelçisi Almanya, sınavı başanylageçti... S onuçta Brezilyah "top us- talan" Arjantin'i yenerek Konfederasyon Kupası'nın sahibi oldu. Ama kupanın asıl ka- zananı iki hafta süren organizas- yonu beş farklı kentte düzenleyen ev sahibi Ahnanya. 2006 Dünya Kupası'na bir yıl kala bu büyük organizasyona da ev sahipliği ya- pacak olan Almanya sına- vı geçmiş oldu. Ancak Franz Becken- bauer yönetimindeki or- ganizasyon komitesi ve federasyon sorunsuz bir turnuva düzenlemeyi ba- şardı. Yeni stadyumlar bir- kaç eksiklik dışında FI- FA'dan onay aldı. iyi işleyen baş- ka bir şey de taraftarlan uzun sü- re beklemek zorunda bırakmayan, stadyumlarm yakınlanndaki yeni trafık düzenlemeleriydi. Güvenlik sorunu yaşanmadı sayılır. Öd haf- tada sadece 56 kişi tutuklandı. Önümüzdeki yıl Ingiltere, Hollan- da gibi taraftarlan ateşli ülkeler de Dünya Kupası'na katılacak. Şimdiye kadarki performansı em- niyetteşkilatınuı2006'da işin üs- tesinden gelebileceğini gösteriyor. Takım umut verlvor Almanya başanh bir organizas- yona hazır. Ancak ulusal takımın biraz daha gelişmeye ge- reksinimi olduğu İcesin. Teknik direktör Jürgen Künsmann'uı deneyim- siz takımından eksiksiz bir 11 oluşturmak için bir yıl vakti var. Bastian Schweinsteiger ve Lu- kas Podolski gibi yeni umutlann yer aldığı takımda bü- yük potansiyel olduğu kesin. Ta- kımın Konfederasyon Kupası'nda oynadığı ofansif futbol önümüz- deki yıl Dünya Kupası'na da he- yecan ve hareket getireceğini ga- ranti etti. Sıra başanda... (Die Wdt, Almanya, 1 Temmuz) tran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad gerçek yüzünü ağustosta resmen göreve başladığmda gösterecek Yorum yapmak için henüz erken M ahmud Ahmedinecad, seçimin ikinci turundan önce Iran'm ye- ni cumhurbaşkanı olmak ıçin ku- duruyordu. Din bilginleri onun ve en bü- yük rakibi EkberHaşimiRafsancani nın ara- sında çok çekişmeli bir yanş olacağım tah- min ediyorlardı. Ama Ahmedinecad raki- bine fark attı. Rafsancani'nin yüzde 36'lık oyuna karşılık yüzde 62 oy alarak seçimin galibi ve ülkenin cumhurbaşkanı oldu. Raf- sancani üzerine kötü oyunlar oynandığını ancak resmi bir şikâyette bulunmayacağı- m söyleyerek onun cumhurbaşkanlığı kol- tuğuna oturmasına engel olmadı. Iran'ın Ahmedinecad yönetiminde han- gi yöne meyledeceği konusunda tahmin yürütmek için çok erken. Batılı medya onun katı bir muhafazakâr olduğunu, ülkede ya- pılan sosyal reformlarda geri adım atılaca- ğını ve muhafazakârlann görüşünün dış politikaya da yansıyacağım yazdı. Ancak Tahran'ın eski belediye başkanının Raf- sancani gibi ülke dışında iyi tanınan bir si- yasetçi olmadığı da kesin. Dış dünya için belirsizliklerle dolu bir figür. Ve yansıtıl- dığı gibi aşın uçta bir muhafazakâr olup ol- madığı da soru işareti uyandınyor. Zafer ka- zandıktan sonra temel hedefinin Iran'ı ge- lişmiş, güçlü bir Islam Gumhuriyeti haline getirmek olduğunu söyledi. Ancak bunun teokratik bir devlet yaratmak anlamına ge- lip gelmediğini söylemedi. Seçim sonucu ABD'nin hoşuna gitme- dı. ABD'nin başından itibaren seçim süre- cine hile kanştığını iddia etmesi ve yöne- tim değişikliğinin zaten tran halkının bü- yük desteğini alan nükleer program konu- • Batı'da yeteri kadar iyi tanınmayan Iran'ın yeni cumhurbaşkanı Ahmedinecad hakkında yapılan yorumların çoğu spekülasyon ve tahminden ibaret. Onun yazılıp çizildiği gibi ülkeyi geri götürecek bir Islamcı olup olmadığı ağustosta resmen koltuğuna oturup icraatına başladığmda anlaşılacak. sunda gerilmiş olan Tahran-Washington ilişkilerini daha da fazla gerginleştireceği kesin. Ahmedinecad da îran halkının ken- di nükleer teknolojisini geliştirme hakkı- na sahip olduğunu söylemişti. Jüri ağustosu beklesln ABD'ye uyan Ingiltere de seçim sürecin- de hatalar yapıldığını açıkladı. Avrupa Bir- liği'nden ise nükleer enerji, insan haklan ve birçok başka konuda ilerleme kaydetmek isteyen îran yönetimiyle işbirliği yapmaya hazır olduğu açıklaması geldi. Tabii seçim sonucunu memnuniyetle karşılayan Pakis- tan iküi ilişkileri güçlendireceğini umuyor. Uzun lafın kısası söylenecekler söylendi. Şimdijüri, Ahmedinecad' ın ağustosta res- men göreve başlamasını, politika ve prog- ramını açıklamasım beklemeli karar için. Tahminen Ahmedinecad'ın öncelikleri onu göreve getiren seçmen kitlesi olan yoksul kesim olacaktır. Bu kesim için üst sımfla- nn ve yabancı hükümetlerin kaygılanndan çok ekmek bulma sorunlanna çözüm gel- mesi önemli. Son 24 yılda din adamı ol- mayan ilk cumhurbaşkanı olan Ah- medinecad'a seçimle başa gelmeyen kurum- lann istediklerini yapma konusunda ne kadar özgürlük vereceği ise merak konusu. Şimdiye kadar söylenenler sadece bazı çevrelerin spekülasyonlan ve tahminlerin- den ibaret. Gerçek Ahmedinecad, cumhur- başkanlığı koltuğuna oturduğu ve icraatına başladığı zaman kendini gösterecek. (Frontier Post, PaMstan, 28Haziran)