Katalog

25MART2005CUMA CUMHURİYET SAYFA L l l o Fİ7\£>lliJtvLiJlil\ dishabC" cumhuriyet.com.tr 11 Kırgrzistan'da muhalefet başkanlık sarayını basarak denetimi ele geçirdi. Devlet Başkanı ülkeden kaçtı Akayev devrildi!• Akayev, ayaklanmanm bastırılamaması üzerine ailesiyle birlikte Kazakistan'a kaçtı. Tartışmalı seçim sonuçlannın iptal cdildiği açıklandı. tçenbay Kadirbekov vekâleten devlet başkanlığma atanırken başbakanlığa da Kurmanbek Bakiyev getirildi. Rusya iç savaşa yola açabilecek her türlü eylemden kaçınılması telkininde bulundu. DışHaberler Servisi- Kırgızistan'ın güney bölgelerinde Devlet Başkanı AskarAkayev'in istifası talebiyle ayak- lanan muhabfler dün başkent Bişkek'te- ki devlet başkanlığı sarayını basarak de- netimi ele geçirdi. Akayev'in ise aile- siyle birlikte Kazakistan'a kaçtığı bil- dirildi. Meclis, muhalıf milletvekili Içenbay Kadirbekov'u vekâleten dev- let başkanlığına atadı. Başbakanlığa da Kurmanbek Bakiyev getırüdı. Akayev'i geçen ay yapılan railletve- kili seçimlerine hile karıştırmakla suç- layan muhalifler, Özbek azınhğın ya- şadığı yoksul güneydeki Oş ve Cela- labad kentlerinde denetimi ele geçir- mişti. tsyancılar dün başkentte iktida- nn simgesi başkanlık sarayını da ele ge- çirdi. Rus înterfaks ajansı baskının ar- dındanAkayev'in ailesiyle birlikte Ka- zakıstan'ın Almatı kentine gittiğini du- yurdu. Muhalefet liderlerınden Kur- manbek Bakiyev, muhalıilerin elıne geçen devlet televızyonundan yaptığı açıklamada, Akayev'in ülkeden ayrıl- dığını doğrulayarak "Akayev arükKır- gız topraklarında değil" dedi. Baki- yev, Başbakan Nikolay Tanayev'in de istifa ettiğini söyledi. Olayların ardından dün akşam saat- tisi'nin lideri FeliksKulov da dün gös- tericiler tarafından serbest bırakıldı. Avrupa Guvenlik ve lşbırliği Teşki- latı (AGİT) Orta Asya Özel Temsilci- si Alojz Peterle, Kırgızıstan'da uzlaş- ma sağlanması konusunda görüşmeler- de bulunmak üzere Bışkek'e gittı. Pe- terle'nın dün Dışişleri Bakanı Askar Aytmatov ile görüşmesi, olaylar üze- rine yanda kesildi. AGİT "kesin bir hü- kümet" oluşturması yönünde muhale- fete yardım teklifınde bulundu. Muhalefet atamaları yapü Akayev yanlıları nıuhalefete karşı biraz direndikten sonra çareyi kaçnıakta buldu. (Fotoğraf. REUTERS) lerinde Yüksek Mahkeme, tartışmalı seçimlerin sonuçlannın iptal edildiği- ni ve mahkemenin eski meclisi meşru kabul ettiğini açıkladı. Eylemciler önce dün sabah Bişkek'te Nazar Aliyev Tıp Merkezi'nin önün- de toplandı. Eylemcılere eski başbakan- lardan muhalif lider Bakiyev de katıl- dı. Daha sonra sarayın önünde topla- nan 10 bin muhalif "Akayev istifa," "Kahrolsun Akayev" sloganlan attı. Bu sırada, muhaliflerle hükümet yan- daşlan ve guvenlik güçlerı arasında şiddetli çatışmalaryaşandı. Iki grubun taşlar ve sopalarla birbırine girmesı sonucu 70'e yakın kişı yaralandı. Da- ha sonra binlerce muhalif saraya gir- meye çalıştı. Binayı çeviren polisin müdahale etmesi üzerine kalabalık po- lise taş yağdırdı. Öğleden sonra, polis- lerin binanın önünden çekilmesi, ba- zılannın da muhalıflere katılması so- nucu binlerce gösterici saraya girdi. Saray yağmalandı Göstericiler sarayı yağmaladı, cam- ları, kapılan kırdı, mobilyalarla evrak- lan, Akayev'in resimlerini pencereler- den dışarı attı. Baskından bir süre son- ra saraydan dumanlar yükselmeye baş- ladı. Daha sonra Bakiyev, göstericile- rin alkışlan ve haykınşları arasında sa- raya gırdı. Bakiyev, halka yaptığı ko- nuşmada Kırgızistan'a parlak ve kal- kınmış bir gelecek kazandırmak için çalışacaklannı söyleyerek yenı seçım sözü verdi. Halktan kargaşaya yol aç- mamalarını ısteyen Bakiyev, "Düzeni sağlayacağız. Yağmaya izin vermeye- ceğiz. Yönetime gelebilmek için seçim yanacağız" dedi. Iktidann devrilmesiyle ortaya çıkan guvenlik boşluğunda yağma olaylan da başladı. Akşamüzen bir grup gösteri- ci, başkentteki en büyük alışveriş mer- kezi olan, bir Türk ışadamına ait Beta Storeshıpermarketıni yağmaladı. Gös- tericiler çok sayıda alışveriş merkezi- nı ve dükkânı da talan ettı. 2000'den bu yana hapıste olan, muhalefetın ön- de gelen ısimlerinden Ar-Namıs Par- ABD'nin Kırgızistan Büyükelçisı Stephen Young, Kırgızistan muhale- fetini desteklediğini açıkladı. Young, " muhalefetten birçoknıeslektaşıyla gö- rüştüğünü ve önümüzdeki günlerde onlarlaçalışmaktanmenınuniyetduya- cağını" belırtti. Kontrolün muhalıfle- rin eline geçmesinin ardından atama fur- yası başladı. Kırgızistan Meclis Baş- kanı Abdigani Erkebayev, meclisin, muhalif milletvekili Kadirbekov'u ve- kâleten devlet başkanı olarak atadığı- nı bildirdı. Göstericiler tarafından ce- zaevinden çıkarılan muhalefet lider- lerinden Feliks Kulov, vekâleten gu- venlik kuvvetlerinin başına getirildi. Es- ki Içişleri Bakanı Abdül Sourantciev îçişleri Bakanlığı'na, eski milletveki- li Alimbay Sultaııov da onun yardım- cılığına getinldi. Türkiye, Kırgızıstan'da yaşanan ge- lişmelen yakından takip ederken Dı- şişleri Bakanlığf nda Abdullah Gül başkanhğında değerlendirme toplan- tısı yapıldı. Toplantıda, bu ülkede bu- lunan Türk yurttaşlannın güvenlikJe- rinin sağlanmasına ilişkın tedbirler de görüşüldü. Dışişleri Bakanlığı Sözcü- sü NanukTan, Türk yurttaşlannın du- rumunu yakından izlediklenni belirt- tı. Türkiye, Kırgızistan'a Büyükelçi Metin Göker başkanhğında, ülkeyi yakından tanıyan dıplomatlardan oluşan bir heyeti bugün gönderme karar aldı. ARADENÎZ 'E GÖZ DİKTİ AB 'nin iştahı kabarıyor OSMAN ÇUTSAY FRANKFURT - Karade- niz'in yakın bir gelecekte Av- rupa'nın bir iç denizi halini alabileceği belirtilıyor Avru- pa Birliği'nin Rusya ve çev- resiyle ilişkilerini yeni bir düz- leme taşıması gerektiğine dik- kat çekilen bir raporda, ge- lişmelerin böyle devam etme- si durumunda Karadeniz'in yanı sıra Hazar Bölgesi'nde de yenı oluşumlann gündeme geleceği kaydedıldi. Bölge- deki değışımlerin ancak AB'nin yeni gırişimleriyle or- taya çıkacağı _ _ ^ _ ^ _ - ı vurgulandı. Alman Dış PolitikaKurumu (DGAP)bünye- sinde hazırlanan bir değerlendir- mede, AB'nin guvenlik politi- kalarının ve eko- nomisinin gere- ği olarak Avras- ya yönünde ge- nişleme göstere- ceği savunuldu. DGAP uzman- ları, zengın pet- rol kaynaklanna sahıp Hazar De- nizi ve çevrcsi- • ^ — — — nin de bir tür " Doğu Avrupa" halini alabileceğini ilen sür- düler. lmanya'da yapılan bir araştırmada, Rusya'mn Avrasya'daki nüfuzunda hızlı gerilemeler olacağma dikkat çekildi ve Karadeniz'in AB'nin iç denizi olabileceği belirtildi. Rusya da uyanldı Bu arada, Rusya'mn da ya- kın bir gelecekte, bu bölgede, kendisini AB'nin hımayesı altında bir oluşuma hazırlama- sı yolunda uyarılar yapıldı. Nitekim, Alman hükümetine Rusya konusunda danışman- lık yapan, Körber-Zentrum Program Müdiirü, ABD'li dü- şünce kuruluşu Rand danış- manı ve Moskova Uluslarara- sı Ilişkiler Devlet Ünıversi- tesı Onursal Profesörü Ale- xander Rahr, Gürcistan ve Ukrayna'daki demokratik dev- rimlerin dığer ülkelere de sıç- rayabileceğini belirtirken şu görüşleri dıle getirdi: "Batı, eski Çarlık Rusya- sı'nın çekirdeği sayılan bölge- lere kadar nüfuz cdebilecek. AB, Moldova ve Güney Kaf- kasya'daki etnik ve bölgesel çatLşmalann çözümünde da- ha güçlü bir angajman iislle- nebilir. Böylece Sovyetler soıı- ı asıbölge de, eskisiyasalve ta- rihsel anlanum kaybedecektiıf Alexander Rahr, AB'nın bu atılımlan sonucunda, Kara- deniz'in, birliğin bir iç deni- zi konumuna yükseleceğini tekrarladı ve Hazar Bölge- si' nin "ya bir tür Doğu Avru- _ - — _ ^ ^ _ pa halini alaca- ğıyadaOrtado- ğuileiçiçegeçe- rek kaynaşaca- ğı" öngörüsün- de bulundu. DGAP bün- yesindeki bazı analizlerde de Kafkaslar ve Or- ta Asya'dakı ül- kelerin artık Rusya'mn etki alanı dışına çe- kilmesi ve AB'ye bağlan- ması önerildi. DGAP'de şubat ayı sonunda bir ""-~"~^^~" konuşma yapan Gürcistan Meclis Başkanı Ni- no Burcanadze, Akdeniz'in bir parçası olarak Karade- niz'in, Kafkasya ile birlikte, Avrupa' nın jeostratejık öne- mı büyük iki bölgesi olduğu- nu hatırlatmıştı. Burcanadze, konuşmasında, Gürcistan'ın da uzun vadede AB üyeliği için çaba harcayacağını be- lirtince Moskova'dan "AB'nin Rusya'nın jeopolitik bir raki- bi olduğu, dolayısıyla bir or- tak olarak görülemeyeceği" uyarısı gelmışti. Bu arada Berlin'de hükü- met çevrelerinın, Mosko- va'nın Avrasya'daki gelenek- sel nüfuzunu smırlamaya yö- nelik önlemler çerçevesinde- ki düzenlemelere olumlu bak- tığı gözleniyor. Devlet Başkanhğı Sarayı önünde toplanan taşlı sopalı göstericiler, sarayı basmadan önce diğer muhalefet grubunun ulaşmasını beklerken sıksık Askar Akayev karşıü sloganlar attı. Gruplann birleşmesinden sonra kitle harekete geçerek saraya girdi. (Fotoğraf: AFP) Bişkek'te katledilen işadamlarının cesetlerini deyaktılar 5 Türk öldürüldüMAHMUTGURER ANKARA - Kırgızistan'da- ki muhalif hareket sırasında otorite boşluğundan yararlanan yağmacıların başkent Bişkek'te Beta Stores adlı alışveriş mer- kezinde bulunan işyerlerinı korumaya çahşan 5 Türk yurt- taşını öldürdüğü, daha sonra da cesetlerinin ateşe verildiği öne sürüldü. Türkler dönmek istiyor Olayın görgü tanığı Kırgız Devlet Milli Ünıversitesı öğ- rencisı Meriç Kadirhan, ya- şamsal tehlikelerinın bulun- duğunu belırterek "Dışan çı- kan tüm yabancıları öldürüyor- lar. Dışişleri Sözcüsü Namık Tan ise 'Geri dönmek isteyen yok' diyor. Biz dönmek istiyo- ruz" dedi. 5 Türk yurttaşının, evleri- nin karşısında bulunan Türk- lere ait Beta Stores adlı alış- veriş merkezinde öldürüldü- ğünü, cesetlennın ise yakıldı- ğını söyleyen Kadirhan, bu ki- Kırgızistan, Afganistan ve El Kaide'ye yakın Hassas bölgedeDış Haberler Servisi - Kırgızistan'daki ayaklanma uluslararası toplum tarafından yakından izleniyor. Orta Asya gibi hassas ve sorunlu bir bölgede bulunan Kırgızistan stratejik olarak büyük önem taşıyor. Afganistan'a yakın olan ülkenın geçmişı etnik sorunlarla dolu ve uyuşturucu ticaretınin en yoğun olduğu bir bölgede bulunuyor. Afganistan dışında da etkili olan El Kaide'nin Orta Asya'da eski Sovyet cumhuriyetlerindeki rejimleri zayıflatabileceğı düşünülüyor. Kırgızistan'ın Afganistan'la sınır komşusu olmamasına karşın bu ülkede yaşananlar, yakınlığı dolayısıyla Kırgızistan'ı etkileyebiliyor. Kııgızistan'ın Ozbekistan ve Tacikistan'la paylaştığı ve Orta Asya'nın en yoksul ve en yoğun nüfus oranına sahip bölgelerınden bıri olan Fergana Vadisi'nin köktendıncılenn merkezı olduğu belırtıliyor. Fergana Vadisi'nin Kırgız tarafında yaşayanlann çoğunluğunu oluşturan Özbeklerle Kırgızlar arasında kanlı çatışmalar yaşanmıştı. Yetkililer, eski etnik çatışmalann canlanmasından çekınse de bugün Özbekler muhalefet saflannda yer alıyor. şilerin ışyerlerini savunmaya çalıştıklannı ifade etti. Ülke- de çok sayıda Türk öğrencı bulunduğunun altını çizen Ka- dirhan, "Buradadarbe yapan yeni iktidann, Türkleri Kırgı- /istan'dan sDeceğisöyleniyor. Ne yapacağunı/ı bihniyoruz" dı- ye konuştu. 'ElçUiğin telefonunu kestiler' Sürekli büyükelçiliği ara- dıklarını ancak Kırgızca bir mesajla karşılaştıklannı anla- tan Kadirhan, durumu şöyle anlattı: "Üniversiteler2hafta- lıgına kapatıldı. Dışarıya çıka- nuyoruz. Çıkınca vabancıysan kim olduğun önenıli olnıaksı- zın öldürüyorlar. Rus ya da Türk fark etnıiyor. Yağma şu an ülkenin her yerinde var. Bu- radabir Türk bankası vardı. O da yağmalandı. Yani dışan çıktiğünız anda yaşamsal teh- likeniz var. Şu an evde yiyece- ğinıiz bileyok. Ekmekbileyok. Dışjşleri Sözcüsü NamıkTan ise 'Geri dönmek ısteyen yok. Türk öğrencilermemnun' di- yor. Bizdönmekistiyoruz. Açık- lamayı izlerken burada sinir krizleri geçirdik." BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI Türkiye'de Aydın Olmak Türkiye'de aydın olmak demek, emperyalizme kar- şı durabilmek demektir. - Irak'ın işgaline karşı olmak, sömürgeci ile müca- dele etmek demektir. - Batı'nın tekelci dev şirketlerinin ülke ekonomisi- ni işgallerine karşı koymak demektir. - Dün Çanakkale'de, bugün Irak'ta "Anzaklara ve onlan gönderen sömürgecilere" karşı durabilmek de- mektir. - Dünya insanlarının birbirlerini sömürmelerine kar- şı mücadele vermek demektir. - Ülkemizin bütünlüğünü bozmaya çalışan, sö- mürgecilerin içimizdeki uzantılarına karşı olmak de- mektir. - Siyasi, iktisadi, kültürel ve askeri ilişkilerde, "tek yanlılığa karşı" mücadele etmek demektir. Demokra- si ve toplumsal haklan, birlikte savunmak demektir. Bu ölçütlere daha birçoğunu ekleyebiliriz. Ancak bu kadarı bile yeter. Şimdı, okuduğumuz gazete ve dergilerde, izlediğimiz televizyonlarda bu görüşlere kimler uyuyor? Kimler boş veriyor? Kimler, halktan ve haktan yana görünüp sömürgecilerle işbirliği ya- pıyor? Bunları izleyelim ve isterseniz, bir not verelim! Kimlerdir bunlar... En keskininden ve belirgin olanından başlayarak ait alta sıralayalım; 1) Kimler Irak'ın ABD ve Avrupa tarafından işgali- ne tepki göstermeyerek destek veriyor. Bunlar, em- peryalizmin bölgedeki uzantılarıdır, hiç kuşkunuz ol- masın. 1 Mart 2003 tezkeresıni destekleyenlerde bun- lardı. Emperyalizmin bölgeyedalıp Arap ülkelerini, Iran'ı ve Türkiye'yi tamamen boyunduruğu altına alması- nı istiyorlar. Bölgenin haritasını tamamen değiştirmek amacındalar. Neden mi? Onlar sömürgecilerin içimizdeki uzan- tılarıydılar; işadamı ise Batı'nın tekelci şirketleriyle birlikte çalışıyor; sivil toplum örgütü ise "dışandaki- nin parası ve desteği ile ayakta duruyor"; siyasetçi ise "dışarıdakinden aldığı icazet ile iktidara geliyor". 2) Kimler Kıbrıs'ta Annan Planı'nı destekleyerekTür- kiye'nin (ve Türklerin) adadan tasfiyesini istemişler- dir? Bildiğiniz o Karen Fogg çocuklarından gayri mil- li sermaye çevrelerine kadar geniş bir alana yayılı- yorlar? Niçin böyle davranmışlardır? Çünkü Brüksel ve VVashington böyle istiyor. Onlar bu "taleplere" uyarak Batı ile işbirliğini sürdürebilirler, başka çare- leri yok ki! 3) Çokuluslu dev şirketlerin Türkiye'de yolunu açanlar da aynı çevrelerdir. ÇUŞ'nin iç pazarı işgali, onların umurunda bile değildir. Çünkü onlar, bu ÇUŞ ile birlikte çalışırlar: Bazen gazeteci, bazen profesör, bazen işadamı kimliğindedirler. Siyasetçi kimliği ise "en makbul" olanıdır. 4) Türkiye'de toplumsal haklan umursamazken sadece bireyci ve bireysel haklar ile ilgilenen bazı "ta- şeronlar" da bu gruba girerler. Memurun grev hak- kı, basının özgürce yayın hakkı bunları hiç ilgilendir- mez. Köylünün yabancı dev tekeller karşısında ezil- mesi de bunların ilgi alanı içinde değildir. En tehlikeli "taşeronlar" bunlardır. Kendilerini de- mokrat, özgürlükçü ve hatta Cumhuriyetçi bile gös- terirler. Onları Türk bayraklarının, Atatürk fotoğraf- larının önünde sıkça görürsünüz. Işin özünde dış odakların Türkiye'deki çıkarlarının bir parçası olmuşlardır. Bunlar bilgili, iki üç yabancı dili çok lyi bilen, kendi alanlarındaçok iyi yetişmiş in- sanlardır çokdefa. Ama bu niteliklerini kendi halkı ye- rine sömürgecilerin çıkarları için kullanırlar. Bunlar sö- mürge aydınlarıdır. Soğuk savaşın bitimi ile kimyasal olarak iyice ay- rışmışlardır. Batı, "Türkiye'yi ancak kendi himayesi altında kabul edebileceğini" ortaya koyunca, bun- lar derhal "Evet, biz varız" diyenlerdir. ABD ve AB'nin Güneydoğu Anadolu, Patrikhane, Kıbrıs, Ege, Irak politikalarına, Ermeni tasarılarına "tepki vermeden bakmak" zorundadırlar. Hatta alt- tan alta, Batı dayatmalarının altyapısını hazırlamak gibi bir misyon üstlenmişlerdir. Işte değerli okurlar, toplumumuzdaki sahte ve ger- çek aydınları elimizdeki turnusol kâğıdını kullanarak şap gibi ortaya çıkarmak zorundayız. O kadar da zor olmasa gerek... www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali AKAYEV'İN KARŞISINDA TEK LİDER YOK Muhalefet dörtparça Dış Haberler Servisi - Çin, Kazakistan, Ozbekistan ve Tacikistan'la çevrili Kırgızistan'ın 5 milyonluk nüfusunun büyük çoğunluğu Müslüman. Orta As- ya'da demokrasi adacığı olarak görülen Kırgızis- tan'ın bu imajı, 2001'de muhalefet liderlerinden Feliks Kulov'un hapsedilmesiyle gölgelenmişti. Muhalefetin önde gelen 4 lideri şunlar: • Kurmanbek Bakiyev (56): Eski başba- kan. Daha önce Çu bölgesinin valisiydi. Ekono- mıst ve deneyimlı bir bürokrat olan Bakiyev, doğ- duğu bölge güneyde, Rus işçiler ve kuzey bölge- sindeki aydınlar arasında popüler. 2001 'de başba- kan oldu, ama Akayev, 2002'de Oş'ta Özbekler ve Kırgızlar arasında çıkan kanlı çatışmalardan sonra 2002'de Bakiyev'i istifaya zorladı. • ROZa Otunbayeva (54): Eski dışişleri bakanı, lngiltere ve BM'de büyükelçi. Otunbaye- va geçen sonbaharda, yurtdışı hizmetinden dön- dükten kısa süre sonra muhalefete katıldı. Ku- zeydeki aydınlar ve sanatçılar arasında desteğe sahip. Yoksul güneydeki desteği de, açıkça devlet başkanını hedef alan kadm bir polıtıkacı olma- sından dolayı artıyor. • Azimbek Beknazarov (49): Savcıhk ofisinde müfettiş ve Bişkek'te yargıç olarak gö- rev yaptı. Eski bir milletvekili olan Beknazarov, Akayev'in görevden alınmasını isteyince ünlü oldu. Bu çağnsından sonra gözaltına alındı ve bir süre tutuklu kaldı. Sert bir muhalif lider ola- rak tanınıyor. • FellkS KUİOV (55): Eski emniyet genel mü- dürü ve eski KGB'nin yerine kurulan Ulusal Gu- venlik Kurumu'nun başkanı. Çu Valiliği ve devlet başkanı yardımcılığı da yaptı. Bir zamanlar hem kuzey hem de güney bölgesinde popüler olan Ku- lov'a, "halkın generali" lakabı taîaîmıştı.