Katalog

7 ŞUBAT 2005 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA KULTUR kulturCgcumhuriyet.com.tr 15 ÇACRIŞIMLAR AYŞE EMEL MESCİ Tiyatrodakuşaklar arası ilişkiGerek antik Yunan gerekse Mezopotam- ya mitolojilerinde kuşaklar arası ilişkiler çok önemli bır rol üstlenir. Hem Zeus (Yu- nan) hem de Marduk (Babil) genç kuşak- tan tannlar olarak eski kuşakla acımasız bir savaşa girer ve iktidan onların elinden alırlar. Mitolojinin -deyını yerindeyse- "ta- rihöncesi"nden"tarih"inehepböylekan- lı bir kavgayla geçilir. Ama bu mitolojık kurguda çok dikkat çekici bir diğer özellik dc, genç ve savaşçı tanrıların yanında on- lara öğütler veren veya neler olabilecegi konusunda onları uyaran, "tannlar tari- hi"nden çıkarılmış derslerle onları dona- tan daha yaşlı lanrıların da bulunmasıdır. Yani kuşaklar arası ilişkinin mitolojik ilk örneğinde sadece çatışmadeğil, bilgi akta- nmı, tecrübe nakli de söz konusudur. Usta-çırak illgkisi Insanlık kültürünün genel toplamının muazzam bir sözlü gelenek buzdağı oluş- turduğu ve yazılı geleneğin bu buzdağının su üzerınde kalan, hemen ulaşılabilir, ama çok küçük bir bölümünden ıbaret kaldığı düşünüldüğünde, bilgi aktırımıııda kuşak- lar arası sözlü nakil ilişkisinin önemi vc nesnel temelı de daha iyi anlaşılır. Bu nes- nel temel, diğer birçok etkenle de birleşe- rek (modern çağa gelinceye dek) çeşitli toplumsal örgütlenmelerde usta-çırak iliş- kisinin eksen alınmasının /.eminini yarat- mıştır. Yine modern çağa gelinceye dek, oyun alanıyla kulsal alanın kesıştiği ara bölgede şekillenmiş ritüeller, mitoslar ve hem bunları içeren hem de bunlardan güç alaıı insiyatik modellcr de toplumsal ör- gütlenmelerin biçimlenmesinde rol oyna- mrştır. Bu modeller de hep usta-çırak iliş- kisini eksen alır. Sonuçta ustadan çırağa aktanlan, bir yanıyla da "gizli bilgF'dır, o kurumlaşmanın, meslek örgütlenmesinin veya başka tür bir kardeşliğin dışında ka- lanlann bılemeyeceği, bilmemesi gereken türde, kimlik oluşturucu bir sırdır. Kimlik oluşturur, çünkü ancak o sırra ererek, yani erginlenerek, inisyasyon sürecinden geçe- rek o örgütlenmenin üyesi olabilir ve an- cak bu üyelik yoluyla bir toplumsal kimlik ISTANBUL Cumhuriyet döncmi Türk tiyatrusunun kurucusu ustamız Mulısîıı Ertuğrul öğrencileriylc birliktc. C/zelliklc meslek sırrı, sözlü gelenek ve sözlü nakil unsurlarının yapılan işin doğasından ötürü önemini koruduğu, kökenleri, tarihi ve varlık nedeni sayesinde piyasaya tam teslim olmayan alanlarda, usta- çırak ilişkisi modern çağda da varlığını sürdürmüştür. edinebilirsiniz. Üstelik bu sır sizi, ona sa- hip olmayanlardan farkhlaştırır. Meslek sırrı Bu gizli bilgiler çoğunlukla dinsel/mito- lojik renkler taşır, bazen de bir meslek sır- rı niteliğindedir. Modern çağda bilginin üretiminin ve aktanlmasının koşullan, dün- yaya ve evrene yönelik algılamalarla birlik- te kökten değişmiş, Aydınlanma sonrasın- da akıl ve birey eski bağlanndan kurtulup göreli de olsa "özgürleşmiş", "gizli bil- gi" kavramı kültür manzarasındaki belır- leyici işlevini yıtirmiş, eski örgüllenme modellerı zorunlu olarak terk edilmiş, us- ta-çırak ilişkisi de bir eğitim modeli olarak giderek tarihe karışmaya başlamıştır. Ama bu süreç, her alanı aynı güç ve aynı hızla etkilemez. Özellikle meslek sırrı, sözlü gelenek ve sözlü nakil unsurlarının yapılan işin doğa- sından ölürü önemini koruduğu, kökenle- ri, tarihi ve varlık nedeni sayesinde piyasa- ya tam teslim olmayan alanlarda, usta-çı- rak ilişkisi modern çağda da varlığını sür- dürmüştür. Bu alanların başında, ritüel ve mitos köklerini en bireysel yaratıcılık dü- zeyinde bile hâlâ koruyan, daha doğrusu korudukça ilerleyen bir sanat dalı, tiyatro yer alır. Altın dal ve sahne tozu Bununbelli başlı nedcnleri şöyle sıralana- bilir: 1) Tiyatro, efsanelerıni yıtıren bir çağ- da kendi efsanelerıni (mitoslanm) yeniden iiretmeden yenilenemeyen bir sanat dalıdır; 2) Tiyatro en modern (hatta post-modern) biçemlerindc bile, seyircisiyle kendınden çı- kıp başkalaşma, efsaneleşme düzleminde ılışkı kurdukça çoğalan bir sanat dalıdır; 3) Tiyatro sahnesel varoluş üretiminde günde- lik kalıpları kırıp farklı düzlemlere sıçramak zorunda olan, varlık nedenini bu oyun ala- nının yaratılmasından alan bir sanat dalıdır. Vergilius'un epik şiiri "Aineis"Te, kcnti yakılıp yıkıldıktan sonra ttalya'ya kaçan Troyalı kahraman Aeneias, bır altın dal sa- yesinde, yeraltına ınme ve ölüler diyannın gizlerinı öğrenme olanağı bulur. Tiyatrodaki "sahne tozu yutmak" deyi- mi nedense bana bu mitosu hatırlatır. Yutul- duğu vc o andan itıbaren ınsanı öldürüp oyııncu ınsanı yeniden doğurduğu varsayı- lano"sihirlitoz",oyuncunun içindeaçılan farklı "evren katlan"nın, o katlararasında kurulan iletişimin ve bunun bir enerji hâle- si olarak seyirciyi de sarıp sarmalamasının "altın dal"ıdır, anahtarıdır bir anlamda. Oyun alanında, sahnede gerçekten var ol- mak, bir anlamda ritüel varoluştan beri biri- ke bırıke gelen bilgilere açılan bir kapıdır çünkü. Kilabî ve akademik bilgiler o biriki- min sadece bir bölümünü oluşturur, geri ka- lanı tamamlamak ise hem bir gönül eğilimi- ni hem de rehberliği gerektirir (tıpkı Şaman- lar gıbı). lşte bu nedenle tiyatro sanatı, ge- rek eğitiminde gerek kuramında ve düşün- cesinde gerekse teknolojisinde kaydedilmiş tüm çağdaş ilerlemelere karşın (ve onlarla birlikte), "gizli bir bilgi"nin nakli, kuşak- tan kuşağa iletilmesi anlamında usta-çırak ilişkisine ihtiyaç duymaya, kuşaklar arası ilişki tiyatro sanatının omurgasını oluştur- maya devam ediyor. Adana Devlet Tiyatrosu'nda, 'Carmela ile Paolino' ve 'Tatlı Kaçık' sahnede Şubatta tiyatro keyfiSAVAŞ KÜRKLÜ ADANA - Adanalı tiyatroseverler, şubat ayında da tıyatroya doyacak. Gerıde bıraktığımız hafta, konuk Ankara Devlet Tiyatrosu'nun "Demir" adlı oyunia sahne aimasının ardmdan Adana Devlet Tiyatrosu sanatçılan, öncc "Carmela ile Paolino", sonra çocuk oyunu "Uçan Şcmsiye" ve son olarak da "Tatlı Kaçık'Ma tiyatroseverlerle buluşacak. ADT Müdürü tskender Altın, şubat sonuna kadar pazar ve pazartesı dışında her gün oyun olduğunu ammsatarak şunlaıı söyledi: "Ankaralıları uğurladıktan sonra 8-18 Şubat arası, Angelo Savellı'nin uyarladığı, Bülent Arın'ın yönettiği, Carmela ile Paolino adlı oyunla yeniden sahnede olacağız. Oyun, Carmela ve Paolino adlı iki gezginci varyete oyuncusunun cepheler arasında gezerken İtalya ile işbirliği içerisinde olan Almanların eline • Adana Devlet Tiyatrosu 'Carmela ile Paolino', 'Tatlı Kaçık' ve 'Uçan Şemsiye' adlı oyunlarla şubat ayında tiyatro severle buluşacak. düşmesiyle başlar. Nazi teğmenin kendilerinden özel bir gösteri istemesi üzerine, zor koşullar altında, yıkık bir tiyatroda gösteri yapmak zorunda kahrlar. Fakat kendilerinden istenilen gösteri, teğmenin yazdığı son bölüm üzcrinde bir tartışmaya dönüşür ve beklenen trajik sonla noktalamr." 'Çocuklar tiyatroya' ADT'nin hızının 22 Şubat'tan itibaren John Patrick'in yazdığı, Kemal Kocatürk'ün yönettiği, "Tatlı Kaçık" ile süreceğını, bu oyunda herkesin, her kesimin kendisinden bir şeyler bulacağmı vıırgulayan Altın, bu oyunla da değerli sanatçı Defne Yalnız'ı misafir etmenin keyfini yaşayacaklannı belirtti. Altın, 27 Şubat'tan itibaren, "Bütün çocuklar tiyatroya" diyeceklerini belirterek yönetmen Şekip Taşpınar'ın, çağdaş Karagöz - Hacivat oyunu olarak ele aldığı "Uçan Şemsiye" ile çocukları tiyatroya çekeceklerini söyledi. Oyunun her gün 11.00'de yineleneceğini açıklayan Altın, sözlerini çocuksu esprilerle süsleyerek şöyle tamamladı: "Tiyatromuza ait, yaşları 18 ile 60 arasında değişen birtakım çocuk, 'Uçan Şemsiye' adlı bir oyun hazırladı. Ncler var oyunda neler... Şarkılar, göz boyamalar, ortalığı kirletmeler, çevreyi tcmizlemeler... Baştan sona miizik (çalgı), kukla, oyun oynama. l'den 77'ye, 8'den 98'e, nenesini dedesini oyuna getiren her çocuğa bizden üç gofret. Biri neneye, biri dedeye, biri de oyunculara." GENlŞAÇI'NIN YENİSAY1S1Ç1KT1 KÜLTÜR • SANAT (03131 393 89 78 serGnerı -i Alfred Hrdlicka / Allen Jones / Andy VVarhol / Anton Rooskens Tapies / Bernard Buffet / Carl-Henning Pedersen / Corneille Enrico Baj / Fernandez Arman / Ivan Loubennikov / Christo Jim Dine / John Chamberlain / Joan Miro / Karel Appel Larry Rivers / Malcolm Morley / Marino Marini / Max Papart Nam June Paik / Pierre Atechinsky / Raoul Dufy / Richard Serra Roberto Matta / Salvador Dali / Sol Levvitt / Victor Vasarely tiyatrooyunevi l Nazan Tura'nın 'Doğu'da Kadın Olmak' başlıkh sergisinden bir yapıt. Fotoğraflı günler Kültür Servisi - İki ayda bır yayımlanan Geniş Açı Fotoğraf Sanatı dergisınin yenı sayısı çıktı. Ekonomik nedenler yüzünden sayfa sayısını azaltmak zorunda ka- lan dergi, sıkıştınlmış bır fonnatta da olsa yine geniş kapsamh bır içerikle okurun karşısına çıktı. Sekizinci yaşını dolduran derginin bu sayısının ağırlığı kasım ayında düzenlenen 20. İstanbul Fotoğraf Günleri'yle ilgili söyleşiler, geçen ayların öne çıkan sergileri ve önümüzdeki günlerde açılacak sergilerle ilgili söyleşi- ler ve eleştiriler oluşturuyor. Geniş Açı'nın Saygun Dura'nın fstanbul Fotoğraf Merkezi'nde açılan sergi- sinden bir fotoğrafı kapağına taşıyan dergide ayrıca 'Türk Fotoğraunda Genç Soluklaı' projesinin üçün- cü ayağının duyurusu yapılıyor. ülkem ve İnsanlarr JOİL JOUANNEAU - ENZO CORMANN - EUGENE DURIF - ERIC-EMMANUEL S C H M i n YOHETEN MAHIR GUNŞİBAV OYUNCUUR MAHİR GÜNŞİRAY, AYÇA DAM6ACI. HAKAN MİLLİ, UUUfcN JNCE, BANU FOTOCAN 10 Şubat Perşembe 20.30 11 Subat Cuma 20.30 12 Subat Cumartesi 18.30 İSM 2. KAT Tarlabaşı Buivarı No: 120-122. Beyoğlu Rezervasyon: 0212 256 96 96 www.tlyatroayunevi.com E F E S PUsen'in kültür ve sanata katkıları artarak sürecek. P mem îie zm a> m KOCAMUSTATAPAŞA ÇEVRE TİVAinosı ı > r Yann: Cıımn Boyntıkara pi ijfk Ymtttn;BülınlEmin Yam, l;.tlKasapoflıı âmt'}" f 29 Ûcnk Cumarlesi 15:00 T | . ' • 15 Şubat Salı 20:30 Er f 19 Şubat Cumarlesi 15:00 ' JŞP)'-',. , f : ilonimnci Gece J B i J y & Yaım: W. Stakespeaıe ? ^ ^ B WBk Yönelen: Işıl Kasa/ıaçlıı ,1 i B k J T j î , -' Subol Pazartesi 20 30 ™ t j l O f k , ' ? f> u ' ra ' Cumartesi 15 00 l t trattı"iil Sttll, ('ınımıiai. Pazar Rihıleri liiiyiik tıvıınlımlan bir Miıtl dllâ ,\h M'tlnl hareket eıletı strvisitnlz (fl'l liitfvıl nZBFVgsyon Ktljltırıııı:.. Dergide 20. İstanbul Fotoğraf Günleri'ne katılan Magnum üyesı Hintli fotoğrafçı Raghu Rai ile yapı- lan kapsamh söyleşi öne çıkıyor. Rai, 'Mistik İJIke llimlistaıra tçeriden Tanıklık Etmck' başlıkh söy- leşide hem 'Ülkcm ve İ nsanları' sergisiyle hem de ge- nel anlamda fotoğrafla ilgi açıklamalarda bulunuyor. Aynı etkinligin öne çıkan bir diğer ismı de Vedat Ozan. Fotoğrafları kadar kendisi de renklı bir kışiliğe sahip olan Ozan'ın 'Pat!' başlıkh sergisiyle ilgili yapılan söyleşi dergide yerinı aldı. Ayrıca Türkiye'de yaşayan Japon fotoğrafçı Kenji Kawamoto'nun 'Yemek Ye- mek' başlıkh sergisiyle ilgili bir yazı da bulunuyor. Çanakkale'de Japonca öğretmenliği yapan Kawamo- to'nun biri Japon biri Türk kahraman üzerine gelişen sergisini temel alan, Japonya ve yemek kültürü üzeri- ne ilginç detaylarla dolu yazıyı Japonya 1 da yaşayan ya- zarOzge Baykan kaleme aldı. 'Bakışın Mekânların- da' başlıkh sergisiyle kasım ayı boyunca İstanbul Fran- sız Kültür Merkezi'ne konuk olan Fransız fotoğrafçı Gerard Rondeau, son aylarda yaptığı dijital heykel- lerle gündeme gelen Ansen Atilla, 'Burası Bilinme- yen: istanbul ve Geri Dönüş' sergisindeki /.amansız İstanbul fotoğraflarıyla beğeni toplayan gezgin fotoğ- rafçı Djan Seylan, 'Pasaport' başlıkh çalışmasıyla mülteci sorununa farklı bir bakış açısı getiren Deniz- han Özer, yirmi iki yillik bir çahşmanın ürünü olan 'Bisiklet Ateşi' sergisiyle beğeni toplayan llker Ma- ga'yla yapılan söyleşi ve yazılar dergide yer ahyor. Daniel - Day Levvis'e ödiil • LONDRA (BBC) - Ünlü oyuncu Daniel Day - Levvıs Berlin Film Festivali'nde başanh sanat yaşamı nedeniyle bir ödülle onurlandınlacak. 47 yaşındaki, 'Sol Ayağım' adlı filmiyle Oscarh yıldizlar arasındaki yerıni alan oyuncuya, 'Berlinale Camera Award' verilecek. Bu ödül, 1986 yihndan bu yana dağıtılıyor. Festival, 10 Şubat'ta 'Man to Man'le açılacak. Tarihsel epik fılmın başrolünde Kristin Scott Thomas var. Şarkıcı üeorge Michael'ın yaşamöyküsünü anlatan 'A Different Story' de festivalde gösteri lecek olan yapımlar arasında. lill Schult operamızda • ANKARA (AA) - Berlin, Hannover, Koblenz gıbı ünlü sanat merkezlerinde görev alan, bir süredir Eskişehir Anadolu Universitesi Sahne Sanatları Bölümü'nde öğretim görevlısı olan başarıh Alman Rejisör Tıll Schult, Devlet Opera ve Balesi başrejisörlüğüne getirildi. 44 yaşındaki sanatçı, Berlin Devlet Tiyatro Akademisi'nden nıezun olduktan sonra Hannover, NVilhelmshaven, Celle, Koblenz, Lahnstein, Mayen ve Konrad kültür merkezlerinde görev yaptı. Schult, 'Üç Kuruşluk Opera', 'Faust', 'Angel in Amerika', 'Don Juan' gibi eserlerde rol aldı. Rejisör olarak da sayısız önemli esere imza atan sanatçı, Kuzey Almanya Tiyatrolar Ödülü ile Ren Bölgesi Seyirci Ödülü'nü kazandı. Beyaz Perde ödülleri • LOS ANGELES (AA) - Beyaz Perde Aktörlen Derneği Ödülleri, ABD'nin Los Angeles kentinde sahiplerini buldu. Dernek, en iyi erkek oyuncu ödülüne 'Ray' filmiyle Jamie Foxx, en iyi kadın oyuncu ödülüne de 'Million Dollar Baby'deki rolüyle Hilary Swank'ı layık gördü. En iyi film ödülü de komedi dahndaki 'Sideways'in oldu. Cate Blanchett, 'The Aviator' ile en iyi yardımcı kadın oyuncu, Morgan Freeman da 'Million Dollar Baby' ile en iyi yardımcı erkek oyuncu ödülünü kazandı. Bilkenfte yardım konseri • Kültür Servisi - Bilkent Konser Salonu 10 Şubat'ta 'Türk Shakespeare' başlıkh etkinliğe ev sahipliğı yapacak. Yıldız Kenter ve Talat Halman'ın sunacakları etkinlikte, Bilkent Senfoni Orkestrası sanatçılan, trina Nikotina (keman), Adil Aziz (keman), Artur Rahmatulla (viyolonsel) ve Sadagat Velibekova (klavsen) programda Shakespeare çağı müziğinden örnekler sunacak. 'Türk Shakespeare'in tüm geliri UNICEF Türkıye Milli Komitesi'nin Güncydogu Asya çocukları için yürüttüğü yardım kampanyasına verilecek. Talat Halman'ın yazdığı program bir dramatik okuma ve oyun biçiminde olup Shakespeare'in bellı başlı trajedi ve komedi lerinden seçilen parçalar, sevilen soneler, tngiltere, Amerika ve Türkiye'de gerçekleştirilen Shakespeare temsillerindeki komik olaylar yer almakta. (0 312 290 22 80) İstanbul Sohbetleri • Kültür Servisi - Bir zamanlar bakırköy Bızans'ın Hebdomon'u, nam-ı diğer Makri Khora'sı veya Makro Kiıori'si... Günümüzde, Türkıye'nin de ötesinde Avrupa'nın en büyük ılçesi haline dönüşen Bakırköy... Osmanlı Bankası Müzesi, Voyvoda Caddesi Toplantıları kapsamında düzenlenen tstanbul Sohbetleri'nde, araştırmacı yazar Turgay Tuna'yı ağırlayacak. Yıllardır yaşadığımız ama belki de hiç bilmediğimız İstanbul'a farklı pencerelerden bakmayi hedefleyen konferansta 'bir zamanlar Bakırköy' konu edilecek. Katıhmın ücretsiz olacağı İconferans, Osmanlı Bankası Müzesi'nde 9 Şubat Çarşamba günü 18.30-20.30 saatleri arasında gerçekleştirilecek. (0212 334 22 70) Antik Ankara saydamlarda • ANKARA (ANKA) - Fotoğraf sanatçısı Haluk Sargın, Ankara'nın kent yönetimleri tarafından bugüne değin görmezden gelinmiş antik tarihi zenginliğiyle ilgili bir saydam gösterisi hazırladı. AFSAD'm eğitim seminerleriyle fotoğrafa başlayan Sargın, dörl arkadaşıyla birlikte Ankara Fotoğraf Grubu'nu (AFOG) kurdu. Çeşitli uluslararasi yanşmalarda dereceleri bulunan Sargın'ın 'Antik Ankara' konulu söyleşi ve saydam gösterisi 8 Şubat'ta Maden Mühendisleri Odası'nın 50. Yıl Eğitim Merkezi'nde yapılacak. Kusturica dava açtı • PODGORtTSA (AA) - Ünlü film yönetmeni Emir Kusturica, kendisini, savaş suçuyla yargılanan eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç'i desteklemekle suçlayan gazete hakkında dava açtı. Sırbistan- Karadağ'ın önde gelen haftalık gazetelerinden Monitor hakkında iftıra davası açan Kusturica, 130 bin dolar tazminat istedi. Ünlü yönetmen, kendisini "Miloşeviç'in savaş makinesinin medyâ yıldızı" olmakla suçlayan yazınm, kendisinde ruhsal rahatsızlığa yol açtığını belirtti. Saraybosna doğumlu olan Kusturica, 1992-95 savaşı öncesinde ülkesinden aynlarak Sırbistan'da yaşamaya başlamıştı. Kusturica, eski Yugoslavya'daki savaşı ele aldığı 'Underground' adlı filmiyle Cannes Film Festivali'nde ödül almıştı.