Katalog

29 OCAK 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab» cumhuriyet.com.tr 11 Bush: Git derlerse gideriz • Dış Haberler Servisi - ABD Başkanı George Bush, Irak'ta yarın yapılacak seçimlerle belirlenecek yöneticilerin istemesi durumunda, Amerikan askerlerinin çekileceklerini söyledi. Bush, buna karşın Irak'ın seçilmiş yöneticilerinin, ABD askerlerinin işgalci olarak değil destek sağlamak için kalmalarını istemelerini beklediğini belirtti. "Ne yapacakları bilinmese de, seçimden sonra sorumluluklan olacak kişilerin görüşlerini duydum" diyen Bush, "Yöneticilerin çoğu, Iraklılar savaşacak düzeye gelene dek koalisyon güçlerinin gerekli olduğunu anlamışlar gibi görünüyor" dedi. 'Çekilme stratejisi tamam' • Dış Haberler Servisi - tngiliz Guardian gazetesi, ABD ve Fngiltere'nin Irak'tan çekilme stratejisi konusunda anlaştıklannı yazdı. Habere göre, ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld ile tngiltere Savunma Bakanı Geoff Hoon, geçen pazartesi, Irak polisinin sayısının iki katına çıkanlması ve paramiliter birlikler oluşturulması temelinde bir strateji üzerinde anlaştılar. The Guardian, eğitimleri tamamlaııdıktan sonra Irak polis gücünün aşamalı olarak koalisyon askerinin yerini alacağını belirtti. Gazete, direnişçileri cesaretlendirmemek için çekilme tarihinin açıklanmayacağını yazdı. Beslan'da • MOSKOVA(AA)- Kuzey Osetya'da geçen eylülde Beslan'daki bir okula düzenlenen kanlı baskından sonra kurulan parlamento araştırma komisyonu başkanı Aleksandır Torşin, çoğu çocuk 300'den fazla kişinin öldüğü olayda, Rus askerlerin rehin alanlara yardım ettiğini söyledi. Torşin, bazılan gözaltına alınan şüpheli Rus askerleri arasında üst düzey askerlerin de bulunduğunu söyledi ve "Bunlar hâlâ görev başında" dedi. Baskın, radikal Çeçen lideri Şamil Basayev tarafından üstlenilmişti. Israil ondusuna Filistinli kadavra • TELAVtV(AA)- îsrail ordusunda görevli bazı askeri hekimlerin, askerlere verdikleri anatomi derslerinde, çatışmalarda öldürülen Filistinlilerin cesetlerini kullandığı öne sürüldü. Ramallah'ta 2 yıl önce görev yapan askeri bir sağhk görevlisi, dersin silahlı bir Filistinli ile Israil askerleri arasındaki çatışmadan hemen sonra yapıldığını anlattı. Filistinlinin "kurşunlarla delik deşik" cesedinden bazı iç organlannın dışarı çıkmış halde olduğunu anlatan eski görevli, doktorun cesedi kestiğini söyledi. Aceh için taraflar masada • HELSİNKİ(AA)- Finlandiya'da yapılan Endonezya banş görüşmelerinde taraflar dün damşmalara başladı. Finlandiya'nın eski Devlet Başkanı Martti Ahtisaari'nin girişimiyle başlayan görüşmelerde, hükümet ve ayrılıkçı Aceh hareketinin temsilcileri olumlu bir hava içinde istişarelerde bulundu. Irak'ta yann halk sandık başmda. Direnişçilerin saldın tehditleri yüzünden katılımm az olacağı sanılıyor Işgal ahmdaseçimlerDış Haberler Servisi - Irak'ta yarın yapı- lacak seçimler öncesi gerginlik ve tartış- malar süriiyor. Seçim güvenliği nedenıy- le ülkede sıkıyönetiın uygulamaları gün- demde. Sünniler seçimi boykota hazırla- nırken ülke nüfiısunun yüzde 60'ını oluş- turan Şiiler seçim kampanyalarına katılı- yor. Saldın korkusuyla çok sayıda Iraklı- nın oy kullanmayacağı tahmin ediliyor. tş- gal altındaki bir ülkede yapılan, Sünnile- rin çoğunluğunun boykot ettiği seçimlerin ne denli meşru olacağı da tartışılıyor. Seçimde, binlerce aday ile onlarca par- ti ve siyasi ittifak yanşacak. Seçimle be- lirlenecek olan Ulusal Meclis'teki sandal- ye sayısı 275 iken seçilmek için yanşan lis- te sayısı 75 parli, 9 ittifak ve 27 bağımsız toplam 111. Başbakan, Ulusal Meclis ta- rafından belirlenecek. Irak'taki seçmen sa- yısının 14 milyon olduğu belirtiliyor. Irak'ta 5 bin 220 seçim merkezinde 5'er yüz seçmen oy kullanacak. Seçim mer- kezleri Irak polisi ve ulusal muhafız asker- lerinin yanı sıra Amerikan ve diğer çoku- luslu güce bağlı askerlerce korunacak. tlk • ABD işgali altındaki Irak'ta yarm genel seçimler yapılıyor. Sünnilerin boykotu, saldın tehditleri yüzünden katılımm düşük olması, adaylann çoğunun can güvenliği gerekçesiyle adlarını açıklamaması gibi etkenler seçimin yasalhğmı tartışmalı hale getiriyor. seçim sonuçlarmın oylama bittikten son- raki birkaç saat içinde alınması, kesin so- nuçlann ise bir hafta ya da 10 gün sonra açıklanması bekleniyor. Ülkede üç gün boyunca 19.00-06.00 sa- atleri arasında uygulanacak sokağa çıkma yasağı dün başladı. Yasağın başlamasmdan önce halk marketlere akın etti ve ihtiyaç- larını stoklamaya başladı. Irak'ta dükkân- ların çoğu cumartesi ve pazar günleri bo- yunca, seçimler için alınan önlemler ve şiddet olaylarının çıkması olasılığı nede- niyle kapalı olacak. El Zerkavi: Ölürseniz suç sizin Seçimler öncesinde, El Kaide bağlantı- lı Ebu Musab el Zerkavi'nin grubu, bir kez daha tehditte bulundu. Bir internet si- tesine gönderilen bildiride, "Iraklılar se- çim günü yapılacak saldınlarda öldürülür ya da yaralanııiarsa, bunun kendi suçları olacağı" behrtildi. Bildiride, "Kötülükve ateizm merkezlerine yaklaşmaktan sakı- nın" denilerek seçim merkezlerinin çev- resindeki evlerde oturanlann da saldırıla- ra karşı dikkatli olmalan istendi. Güvenlik nedeniyle seçmenlerin ne ka- darının sandık başına gitmeyi göze alaca- ğı konusunda da çok çeşıtli tahminler var. ABD Başkanı George Bush, seçmenlere mi- litanlara meydan okuyarak oy kullanma çağnsı yapıyor. Musul Valiliği seçim sırasında saldın- ları önlemek için dört gün süreyle sokağa çıkma yasağı ilan etti. Kenrte bu süre için- de yalnızca yaya seçmenler ile gazeteci- ler ve güvenlik güçlerinden izin alacak cankurtaranlar dışanda olabilecek. Necef'te emniyet müdürlüğü, esnaftan tarihi eski kent içindeki dükkânları kapat- masını istedi. Bu arada, Irak güvenlik güçleri seçim- lerde kullanılacak oy sandıklannın dağı- tımına başladı. Seçimler nedeniyle alınan güvenlik ön- lemleri kapsamında dün itibanyla Irak'ın sınırları da kapatılırken ülke dışında yaşa- yan Iraklılar da oy kullanmaya başladı. Türkiye'de 4 bin 178 seçmen var Türkiye'deki Iraklı seçmenler dün sa- bah saat 07.00'de Ankara ve İstanbul'da top- lam üç merkezde oy vermeye başladı. Tür- kiye'de oy vermek için kayıt yaptıran 4 bin 178 Iraklı, Ankara'da Anıttepe Lisesi, tstanbul'da da Oruç Gazi Lisesi ve Istan- bul llköğretim Okulu'nda oy kullanıyor. İstanbul'da yaşayan Iraklılar için Fatih Saraçhane'deki Oruç Gazi llköğretim Oku- lu'nda 6, Mecidiyeköy'deki îstanbul ll- EÇİME KATILAN ADAYLAR On bir isim öne çıkıyor Dış Haberler Servisi - Irak'ta yarın yapılacak seçimlerde öne çıkan di- ni ve siyasi liderler şöy- le sıralanıyor: • Büyük Ayetul- lah Ali el Sistani: Iran doğumlu 75 yaşın- daki El Sistani, Irak'taki Şii topluluğun ruhani li- deri. Seçimlerde aday ol- mayan, ancak oy kullan- manın dini bir görev ol- duğunu açıklayan El Sis- tani, gücünü yeni hükü- mette Şiilerin baskın ol- ması yönünde kullanı- yor. • Abdülaziz el Hakim: Irak İslam Dev- rimi Yüksek Konseyi (ÜDYK) lideri El Hakim, El Sistani ile birlikte se- çimi kazanması bekle- nen Birleşik Irak Ittifa- kı'na liderlik ediyor. • İyad Allavl: Ge- çici başbakan atanan Al- lavi, 30 yılı sürgünde ge- çen Şii bir doktor. Baas Partisi'nin üyelerinden olan Allavi, 1970'lerde Saddam Hüseyin'e kar- şı muhalefete geçerek sürgüne gitti. Allavi, 1990'da Amerikan Mer- kezi Haberalma Örgütü (CIA) ve Ingiliz istihba- ratının desteklediği Irak Ulusal Uzlaşması parti- sini kurdu. Irak listesi grubuyla seçime ortak giriyor. • İbrahim el Ca- ferl: Devlet başkan yar- dımcısı olan Caferi, 1970'lerde Saddam reji- mine karşı savaşan Şii Is- lami Dava Partisi'nin söz- cüsü. Dava, seçimlerde Birleşik Irak rttiıakı bün- yesinde yer alıyor. • Gazi el Yaver: Sünni kökenli Devlet baş- kanı Yaver, Iraklılar Par- tisi'ne liderlik ediyor. • Adnan Paçaci: Sünni bir laik olarak gö- rülen 81 yaşındaki Paça- cı, Bağımsız Demokrat- lar Topluluğu'nun lideri. • Nasır Kemal Şaderşl: Sünni avukat, işadamı ve Ulusal De- mokratik Parti'nin lide- ri olan Şaderşi, eski Irak Yönetim Konseyi'nde üyeydi. • Celal Talabani: Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin(KYB) lideri Talabani, IKDP ile ortak olarak Kürt Ittifakı Lis- tesi'yle seçimlere giri- yor. • Mesud Barza- ni: Barzani'nin başında bulunduğu Irak Kürdis- tan Demokratik Partisi'ni (IKDP), 1946'da Barza- ni'nin babası Molla Mus- tafa Barzani kurdu. Bar- zani, babasının ölümü- nün ardından 1979 yılın- da KDP'nin liderliğini aldı. • Ahmet çelebi: Şii kökenli laik bankacı. Eskiden ABD'nin göz- desi, Iraklı sürgünler ile Kürtleri ve Şiileri kap- sayan Irak Ulusal Kong- resi'nin lideriydi. Çelebi, Birleşik Irak Ittifakf yla birlikte hareket ediyor. • Hüseyinşehrls- tanl: Birleşik Irak ttti- fakı'nın aday listesini be- lirlemek üzere El Sista- ni tarafından seçilen 6 ki- şiden biri. • Hamid Mecld MUSa: Şii kökenli eko- nomist Musa, 1993'ten beri Irak Komünist Par- tisi'nin lideri. ' eçıme 2 gün kala Irak'ta saldırılar dün de hız kesmedi. Bağdat'ta seçim merkezi olarak kullanılacak bir okulun önünde bomba yüklü araç patladı. Başkentte iki Amerikan askeri öldürüldü. irenişçi durmuyorDış Haberler Servisi- Irak'ta ya- pılacak seçimlere 2 gün kala, işgal güçleriyle Irak güvenlik birimle- rini ve seçim merkezlerini hedef alan saldırılar yoğunlaştı. Bağdat'ın güneyinde bir polis karakoluna bomba yüklü bir araç- la düzenlenen saldırıda 4 Iraklı ya- şamını yitirirken, kentte gerçekle- şen başka saldınlarda 2 ABD as- keri öldü, 3'ü yaralandı. Amerikan ordusundan yapılan açıklamada, Bağdat'ın kuzeyin- de hafif silahla vurulan bir aske- rin öldüğü belirtildi. Ordu açık- lamasında, yine Bağdat'ta bir bombanın patlaması üzerine bir Amerikalı askerin daha öldüğü be- lirtildi. Kerkük'te seçim merkezi olarak kullanılan bir binayı hedef alan saldında 1 Iraklı polis öldü, 2 ki- şi yaralandı. Samarra'da devriye gezen bir Iraklı asker, uğranılan saldın sonucu ölürken bir diğeri ya- ralandı. El Dura ve Tikrit'te de seçim merkezlerini hedef alan saldınlar devam etti. Ramadi'de ise 6 Irak- lı askerin cesedi bulundu. Polis kaynaklan, güvenlik güç- leriyle direnişçiler arasında çatış- malann çıktığı Ramadi'de, üzerle- rinde kimlik kartı bulunan 6 Irak- lı askerin cesedinin bulunduğunu belirtirken görgü tanıklan, ceset- lerin kent merkezinde kimliği be- lirsiz kişilerce sokağa bırakıldığını aktardı. Yarm yapılacak genel ve yerel seçimlere çok sayıda parti ve oluşum katılıyor Şiilerin Birleşik Irak Ittifakı favori Dış Haberler Servisi - Irak'ta yann ya- pılacak genel ve yercl seçimler için dini ve siyasi liderlerin desteklediği partiler ile ittifaklar öne çıkıyor. Önemli parti, it- tifak ve siyasi oluşumlar şöyle: Büyük ittifaklar »/ Birleşik Irak İüilakı: Büyük Ayetul- lah Aliel Sistani'nin desteklediği ve Şii si- yasi oluşumu simgeleyen bu ittifak, seçim- de 228 aday gösterdi. Ittifakın seçimi ka- zanmasına kesin gözüyle bakılıyor. El Sis- tani'nin kendisinin yer almadığı adaylar arasında, Irak islam Devrimi Yüksek Kon- seyi lideri Abdülaziz el Hakim bulunu- yor. Bu listede yer alan diğer partiler şöy- le: lslami Dava Partisi (Şii), Islami Dava Partisi Irak Örgütü (Şii), Irak Ulusal Kong- resi (laik), lslami Erdem Partisi (Şii), Türk- men tslami Birliği (Türkmen), lslami Ha- • Yıllarca Sünni azmlığın egemenliği altında kalan çoğunluktaki Şiiler, bu kez iktidar şansmı güvenceye almak için büyük bir seçim ittifakı yaptı. reket Örgütü (Şii). Listede diğer 9 Şii ve Türkmen partisi de yer alıyor. Türkmen- ler de seçimlere, biri Irak Türkmen Cep- hesi, diğeri Türkmen Milliyetçileri Hare- keti'nin olmaküzere iki listeyle katılacak. Meclis için 63 aday gösteren Irak Türk- men Cephesi, 30 milletvekilliği çıkarma- yı hedefliyor. Yerel seçimlereyse Musul, Erbil, Kerkük, Diyale, Selahaddin ve Bağ- dat'ta girilecek. Türkmenlerin stratejile- ri, başta Irak ulusal meclisinde güçlü bir temsiliyet, il genel meclisini oluşturacak yerel seçimlerde de Musul, Erbil, Ker- kük, Diyale, Selahaddin ve Bağdat'ta Türk- men varhğını hissettirmek yönünde şe- killeniyor. • Irak Listesi: Başbakan tyad Alla- vi'nin liderliğindeki bu oluşumun 233 ada- yı var. Şii ve Sünniler arasında karma bir yapıya sahip olan oluşum, Birleşik Irak tt- tifakı'na göre daha laik. Bu listede Alla- vi'nin Irak Ulusal Uzlaşması ile başka 5 laik parti var. • Kürt İttifak Listesi: Çoğu Mesud Barzani'nin lideri olduğu Irak Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ile CelalTala- bani'nin liderliğindeki Irak Kürdistan Yurtsever Birliği'nden (IKYB) olmak üze- re 165 adayı bulunuyor. Kürt oylann ço- ğunluğunu alacağı tahmin ediliyor. Liste- de 9 parti daha var. • Ulusal Rafideyn Listesi: 28 adayı bulunan Asurilere ait bu oluşumun Hıris- tiyanlann oylarını alması bekleniyor. Bu ittifakta Asuri Demokratik Hareketi ile Keldani Ulusal Konseyi bulunuyor. ^ Halk Birliği: Laik Iraklılar ile solcu- lann oluşturduğu bu yapı, kadınlann da yer aldığı 275 adaya sahip. Birlikte Irak Komünist Partisi ile 1 bağımsız aday var. Partiler f' Iraklılar Partisi: Devlet Başkanı Ga- zi el Yaver'in liderliğindeki partinin, Sün- ni ve Şii 80 adayı var. • Bağımsız Demokratlar Topluluğu: Sünni Adnan Paçacı'nın da aralannda ol- duğu 78 adayı olan bu topluluğun, aydın- lardan ve kentlerdeki orta sınıftan destek alacağı sanılıyor. • Ulusal Demokratik Parti: 48 adaylı parti Sünni orta sınıfın desteğine sahip. köğretim Okulu'nda ise 3 seçim sandığı ku- ruldu. Ülke dışındaki Iraklılar pazar gününe kadar oy kullanabilecekler. Oy kullanılma- ya başlanan diğer ülkeler, Avustralya, Ka- nada, Danimarka, Fransa, Almanya, Iran, Ürdün, Hollanda, Isveç, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri, tngiltere ve ABD. Toplam 14 ülkede yaklaşık 280 bin Irak- lının oy vermesi bekleniyor. Bu rakam baş- ta hedeflenen 1 milyon sayısına göre dü- şük. Seçimler dolayısıyla Irak ülke sınır- lannın, dün saat 8'den, 1 Şubat Salı günü saat 7'ye kadar kapatılacağı açıklandı. Dı- şişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklama- ya göre geçici sınır kapatma karan uyann- ca, Habur Gümrük Kapısı'ndan zorunlu lıal- ler dışında Irak'a giriş yapıhnasına izin verilmeyeceği, Habur'un karşıtı olan Irak tbrahim Halil Gümrüğü'nden Türkiye'ye çıkışlann ise normal seyrinde sürdürüle- ceği belirtildi. Irak'ta cumartesi günü havaalanmın ka- palı olacağı, dünden itibaren iller arasında seyahat etmenin yasaklandığı kaydedildi. RAK KtMLİK KARTI Irak'ın 30 Ocak 2005'te düzenlenecek seçimler öncesinde profili şöyle: • Coğrafl durum: Türkiye, lran, Kuveyt, Suudi Arabistan, Ürdün ve Suriye'nin komşusu Irak'ın yüzölçümü 438 bin 317 km2. • NÜfUS: 25 milyonluk nürusun çoğunluğu Şii. • Başkent: Bağdat. Nüfusu 5 milyon. • Din: Devletin dini islam. ^ Tarlh: Osmanlı Devleti'nin yıkılmasından sonra Ingiliz mandasına giren Irak 1932'de bağımsızlığını kazandı. 1958'de düzenlenen askeri darbeyle monarşi yıkılarak cumhuriyet kuruldu. Baas Partisi'nin iktidara geldiği 1968'den bu yana ülkenin en güçlü adamı olan Saddam Hüseyin, Temmuz 1979'da yönetimi ele geçirdi. 1980-1989 Iran-Irak Savaşı'ndan sonra 1991'de Körfez Savaşı'na giren Irak'taki rejim, 2003'te Amerikan-İngiliz koalisyonunun müdahalesinin ardından devrildi. • Siyasi yapılanma: Bağdat'ın düştüğü Nisan 2003'ten itibaren ülke bir dönem ABD'li sivil yönetici Paul Bremer'in idaresinde bulundu. 25 üyeli bir geçici yönetim konseyi de görev yaptı. 8 Mart 2004'te Irak Geçici Konseyi, geçici anayasayı imzaladı. 28 Mayıs'ta da Irak Yönetim Konseyi, İyad Allavi'yi geçici başbakan olarak atadı. Daha sonra, 1 Haziran'da Yönetim Konseyi, geçici devlet başkanlığına Gazi El Yaver'i atayarak kendisini feshetti. 28 Haziran'da işgal yönetimi, iktidan geçici hükümete devretti. RAPLAR ÇOĞUNLUKTA Karmaşık etnik yapı Dış Haberler Servisi - Irak'ta, tahminlere göre 24.5 milyonluk bir nüfus var. Irak'taki etnik ve dini harita şöyle: Etnik yapı •• Araplar: Nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan Araplar, Sünni ve Şii olarak mezheplere aynlmış durumda. */ Kürtler: Daha çok Sünnilerden oluşan Kürtler, nüfusun ikinci büyük kesimini oluşturuyor. Kürtler, 1991 Körfez Savaşı'nın ardından fiili olarak oluşan kuzeydeki özerkliği genişletmeye çalışıyor. V* Türkmenler: Irak Türkmenleri, ülkede Araplar ve Kürtlerden sonra üçüncü asli (etnik) unsur. Ülkedeki nüfuslannın 3.5 milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Genelde Irak'ın kuzeyinde yaşayan Türkmenler, 1981 'de ülkenin güneyine zorla göçe tabi tutulmuştu. Aynca Araplaştırma siyasetı çerçevesinde Kerkük ve çevresindeki Türkmenlerin arazileri istimlak edilerek o bölgelere Araplar yerleştirilmişti. •Asuriler: Keldani-Asuri Kilisesi'ne bağlı azınlık Hıristiyanlar. Dlnl yapı • Şiiler: Nüfusun yüzde 60'ını oluşturan Şiiler, daha çok Arap, ancak Kürtler arasında da Şiiler var. ^ Sünniler: Nüfusun yüzde 30'unu oluşturan Sünniler, Kürtler arasında da çoğunlukta. Irak, bağımsızlık sonrasında Sünni azınlık tarafından yönetildi. ^ Hıristiyanlar: Nüfusun yaklaşık yüzde 3'ünü oluşturuyor. Çoğu Keldani- Asuri Kilisesi'ne bağlı.