Katalog

10 MART 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA SOYLEŞI Değişim açıklamalanyla hedef olan Mehmet Metiner, tarafgir Islamcılığın miadını doldurduğunu söyledi 'Kuran'dadevletdüzeniyok' Veni tarz islamcılık Mehmet Farac 7 azar Mehmet Metiner îslamın terörle yaratılan bir dayatmayı kabul etmediğini söyledi. Kuran'ın hiçbir yerinde siyasal düzen anlammda bir devlet kavramına rastlanmadığını belirten Metiner, "Benim öngördüğüm şey tarafgir islamcılık anlayışının miadını doldurduğu. İslamın bir devlet öncelikli olarak yorumlanmaması gerektiği... Islamın politik bir ideolojiye bürünmemesi gerektiği... Kuran'ın anayasa kitabı gibi okunmaması yolundadır" dedi. ıyasal lslamcılardakı değışım Başbakan Tayyip Erdoğanın açıklamalanyla gundeme geldı Islamcı yazar Mehmet Metiner"ın, "Taliban gibi düşünüvorduk" sozlen ıse dıncı basında buyuk tartışma varattı Islamcı yazarlar, Metıner'le ılgılı. "Bu rüh haii firdönme midir", "10. Yıl Marşı'nı da söylevecek misin". - Papazlann gunah çıkarması gibi" v e Necip Fazıl Kısakürek' ın "Fıkrin ne fahışesı oldum ne zamparası/ Büemenı bir vıcdamn kaçür hava parasT dızelennden yola çıkarak "Flkrin fahişesi mi oldun" dıye yayınlar yapülar Metiner, Islamcı duşuncede yaşadıklannı, değışımını, laıklık \e Atatürk'e bakışını anlattı MEHMET E\RAÇ - Sizi hem İslamcı hem Kürtçu bir çizgide ne buluşturdu? MEHMET METİNER - Turkıye'de demokratık bir mucadelenın çok gereklı olduğuna ınanıyordum Demokratık bir de\letın varhğına ınandım Demokrasıye her çevreden katkı sunan msanlarla ılışkıler gelıştırdım, bırlıkte oldum Çunku hepımızı ozgurleştırecek, demokratıkJeştırecek bir demokratık devlete ıhtıyacımız \ardı tdeolojımı gun gelır dığerıne zorbalıkla hukmetmenın çozum olmadığına ınanan bir tslamcı anlayışta karar kılmıştım Yenı tarz bir demokrasıyı onceleyen bir tslamcılıkta karar kılmıştım Bunda demokrası vurgusu çok belırgındı Dola>ısıyla demokrası mucadelesı veren herkesle, dını \e ıdeolojısı ne olursa olsun bırlıktelık oluşturmaya ınandım Bu yuzden 2 bınlı yıllarda aydınlarla bırlıkte demokrası hareketım başlarhğımızda demokrası adına ortak bir platform oluşturmayı amaçladık HADEP"ten o donemde bir teklıf geldı Yapmak ıstedığımızı kabul edeceklennı soyledıler Bız daha genış bırlıktelık sağlamayınca da HADEP'e katüma karan aldık Orada ne Islamcı kımlığımle çatışan bir soylemnn olmuştur ne de etnık ve siyasal boluculuğu savunan bir kelunem olmuştur DEHAP mevzileri kaybedecek' - Siz HADEP'e girdiğiniz donemde partililer Hizbuilah terorünün baskısı altında\ cu. HADEP o donemde stderi radikal dinci kesimin etkisini kırnıak ıçin mi bumesine çağırdı? Başbakan Erdoğan'ın danışmanhğınıyaptı Mehmet Metiner 1960Adtyaman Kâhta doğumlu. lSyaşmdan buyana îshmi harekeân içinde. 1978-1980dönemindeMSPvepartiningençlik örgütüAJancUarDerneği'defeıaEyetgösterdi. 1980sonrusı kühürd hayatta çahşmaiaryapa. 1985-1990 arastnda aybk Girişim dergismi çdiank İmn-iâam devriminidestekktH, îsUunidevletanlaytşını savunan bir çkgideyeraldL 1990 sonrasında Recep TayyipErdoğan'ın RP îstanbulİl Başkanhğı döneminde daruşmanhğınıytşAL MUU Gençtik Vakfiy nda aktifçahşmaiarda buhtndu. FP'nin tamduşunda ReaıiKutan 'ın damşmanı otdu. HADEP'i Türfdyepartisi haüne dönüştürmeprojesinde, tektifüzerine buparHyegeçd, l.Sydgendbaşkanyanhmcdtğıyapa. Kendideyişiyle u poliakdokuuyı^madığın nedeniyiepartidenayrddL Yakmdaçıkacak "YemyeşüŞeriat,Bembeyaz Demokrusi'adh kitabmda tslama baktş M^ *k I *^f * , açsmdald " ^ anlaüyor. S METİNER -Yanı boyle gızlı bir nıyetlermın olupolmadığınıbılmrvorum Abdullah Ocalan yakalandıktan sonra gelıştırdığı etnık ayrımcılığa karşı çıkan, Turkıye'yle butunleşmeyı ongoren demokratık cumhunyet projesıne bir demokrat olduğum ıçın ılgı duydum Katkı sunmak ıstedım ama ıcıne gırdığımde gordum kı statukocular değışıme dırenıyorlardı Sosyalıst ıdeolojılennı dayatan bir yapılan vardı Açılıma dırenıp ıçlenne kapandılar 3 Kasım seçımlennde parlamento dışı kaldılar Goreceksınız yerel seçımlerde ellennde kalan me\ zılen de kaybedecekler Clddl eleştiriler yönelttlm' - O donemde hem HADEP'in hem Hizbullah'ın Kurt de\ leü duşu vardı. Bir Kurt \e tslamcı olarak, Hizbuilah sizi nrve hedeftahtasına kovdu? MEITNER-Hizbuilah, Islamcı Kurt devletı tanımlamasını PKK'nın etkısını kırmak ıçın kullandı Ben îran'a gıttığımde Turkıye'den gorulen tran'la, Iran'dakı Iran'ın farkh olduğunu gordum Bunu dergımde vayımladım Turkıye'de tslamcı, Irancı çevrenın Iran sunumunun sorunlu olduğunu soyledım Turkıye'de tran"dan çok Iranlıcılık yapan radikal Islamcı çevrelere çok cıddı eleştınler yonelttım Bu eleştınler bir kınlma noktası yarattı O zamana kadar bızım Değışım dergısım Guneydoğu'da dağıtan Hizbullah'ın Ilım Kıtabevı çevresı (Beykoz'da oldurulen Hüseyin Vetaoğlu onderhğındekı grup) tepkı gosterdı, ozur dılememı, aksı halde dergıyı satmama karan alacaklannı soyledıler Sonra Ilım Kıtabevı çevresı PKK'yle sıcak çatışmaya gırdı Ben o zaman Mıllı Gazete'de başyazılar yazıyordum Bu çatışmanın hıçbır tarafa yaran olmadığım yazdım Çatışmanın galıbı yoktur dedım Bu hem PKK hem Ilım Kıtabe\ ı çevresının akıllanru başlanna almalan gerektiği yolunda bir yazıy dı thmcıler bu yazıdan buyuk rahatsızlık duvdular Herhalde donek olduğuma hukmettıler kı yazının yayımlanmasından bırkaç gun sonra Kartal'da evımın onunde tehdıt edıp dovduler Canlan sağ olsun' Slyasal devlet düzenl - Hizbullah'ın. sonra da El Kaide'nin tavnnı nasıl değeriendimorsunuz? İslam terörle >-araülan bir dayatmayı kabul ediyor mu? METİNER-Bence Islam bunu kabul etmıvor Adalet \e ahlak Kuran "ın ozunde >atan ıkı unsur Kuran hıçbır zaman doğrudan bir devlet sıstemıne atıfta bulunmaz Kuran'ın hıçbır Nuh GÖNÜLTAŞ 2tt î?ubat ın faydası, Mehmet Metinerin /.aran! AL BAYRAMOĞLU Değışımm de bir adabı olur! 1 fc.4j.^. -™=*a\ı Mehmet Metiner savımduğu görüşler yüzünden dinci basından büyük eleştirilere uğradı. yerinde siyasal duzen anlamında bir de^ let kavTamına rastlanmaz Amade\let sosyolojık bir gereklılıktır islamcılık modern zamanlarda bir yenılgı ıdeolojısı olarak şekıllenmıştır Dolayısıyla de^ let oncelıklı antıemperyalıst bır modern siyasal islamcılık olgusu var Bu soğuk sa\aş donemımn koşullannda şekıllendınhnış bır İslamcılık Şımdı burada Kuran doğrudan bır de\ let duzenı ongormuyor Muslumanlann de\letı olabılır ama islamın devleö ohnaz Çunku herkesın Islamı farklı, çunku islamın ıçınde bırçok mezhep var Tarafgir İslamcılık mladım doldurdu - Örgütlerin referanslan ne peki? - METİNER- Tabıı kı Kuran'da referans bulabılıyorlar Mesela "ABah'm indtrdikkrine hükmetmevenler kafîrierin ta kendileridir" ayetıne da\ anarak Ya da Pe> gamber' e atfedılen, Sahihi Buhari'de >er alan, 'Dinden döneni oldürünüz* hadısı gıbı Benım de bır şeblde ınandığımı belırterek devam edeyım Islam bır dev let duzenı oknalı kı AJlah'ın ındırdıklen> le hukmedelım Yanı burada Allah'ın ındırdıklenyle hukmetmemn gereklılığıyle vola çıkıyorlar Peygamber, Mekke'den Medıne'ye hıcret ettığınde orada bır devlet kurma dıye bır duşuncesı yoktu - Ama Hizbuilah. Pejgamber'in Mekke'den Medine'\e hicretini referans alarak Güne> doğu'dan baüy^a göç ettL. METİNER- Pe\ gamber'ın Medıne'de kendı çevTesındekılere gonderdığı mektuplar var Peygamber bugün anladığımız gıbı kendım bır hukumdar olarak gormerruştır Peygamber'ın orada oluşturduğu duzen, şenat kurallannı herkese dayattığı bır duzen değıldır Herkes kendı ınançlannı ozgıırce >aşamıştır Ama modern Islamcılıktakı devlet anlayışı, toplumu Muslumanlaşnrmayı ongoren laıkçı jakoben tasanmın Islamlaştınhnış halıdır Bennn ya da bızım ongorduğumuz şey tarafgir îslamcıhk anlayışının miadını doldurduğu Islamın bır devlet oncelıklı olarak yorumlanmaması gerektiği islamın polıtık bır ideolojiye burunmemesı gerektiği Kuran'ın bır anayasa kitabı gıbı okunmaması yolundadır Demokratık bır devlet, her kesımın kendı ınançlannı ozgurce yaşayacağı bır de\ let Ama bu demokratık de\letın de laık karakterde olması Çunku laık karakterde olmaması durumunda da devlete bır ıdeolojı yuklenebıhr De\lete ıdeolojısım yukleyen tum egemen gruplar da kaçınılmaz bır bıçımde otekılenne karşı zorba olurlar Altını çızmeye çalıştığım yenı tarz tslamcılığın ozunde. bu demokratık \e Islamı referanslarla da uyumlu olduğundan emın olduğum islamcılık anlayışı yaüyor 'Selefl damar vardı' - İstanbuldaki patlamalar, Tiırkiye'deki radikal unsurlann dayandığı tran HizbuDahı'nı da bir tarafa itti... Orta\a Selefi bir ideoloji çıkü. Radikal İslamı bu çizgive ne getirdi? METİNER-Şımdı 12Eyluloncesı, mılyonlarca ınsan mıtıng meydanlannda hangı sloganı attı ^ 'Dinsiz de\ let yıküacak elbet, Isiami de\1et kurulacak elbeLJ Turki) e'dekı Islamı hareket 1980 öncesınde zaten Selefi bır çızgıye oturmuştu Tankat \e cemaatlenn ıçmdekılen kastetmıyorum Ama Islamı devletleştırmek ısteyen radikal Islamı gruplar da zaten bır Selefi damar her zaman ıçınsozkonusu\du - \ma Selefi çizgi El Kaide'nin üitihar eylemlerinde dışa vıırdu-. METİNER - Paradoks şudur, Turkıye'de tran'ı destekleyenler, tran üzennden islamcılık yapan arkadaşlarımız, 'Humeyni'ye biat etmeven Mûslüman değildir' dıye soylem tutturanlar, tankatlara. tasavvufa, kabır zıyaretıne karşı çıkarlardı Boyle Selefi bır anlayışlan vardı Ajna Iran'da deMim vapan Muslumanlar kabır zı\aretını mezhebı onemseyen ınsanlardı Yarın: El Kaide AKP'yi ABDnin taşeronu goruyor El Kaide'ninreferansı: Selefîlik Selefiükte, Kuran ve sünnet dışındaki kaynaklara sert eleştiriler vönehilhor. f elefılık en kısa anlatımıyla tslam dunyasının tanhtekı koktendıncı ana akımlanndan bın olarak nıtelenıvor Ilk kurucusu \hmet bin Hanbel olan, Ibn TeyTnhye'nın yenı fıkırler ekledığı \e 14 yuzyılda guçlenen Selefüığı, dunya Muslumanlanrun yuzde 12'sı benımsıyor Isım koken olarak 'seterten gelıyor Ideolojısı ıse Muslumanlann ılk neslı olan Sahabelere donuşu ıçenyor Ideolojının temelındekı tez Kuran'a, dahası ılk kaynaklara dayanmayı ongoruyor Bu duşuncede. Kuran ve sunnet dışmdakı kaynaklara sert eleştınler yoneltılıyor Dım hteraturdekı Selefılık, islamın çıkış noktasındakı bılgıler, ayet ve hadıslerdekı ıfadelenn net anlahmım kabul eden ehlı sunnet topluluğu olarak da geçıyor Muhalıfler, Selefılığı mezhepsızlık akımı olarak tanımlıyor Gunumuzde Islam dunyasındakı çatışma bıraz da buradan kaynaklanıyor Selefıler sadece kendılenrun ızledığı çızgımn Kuran yolu olduğuna ınanıyor Bu duşuncenın mımarlan ve destekçılen akıl ve bılımle ılgılı >orumlara kesınlıkle karşı çıkıyor Gunumuzde kımı radikal dmcı orgutlenn dayanak aldığı bu ıdeolojı, son _ı derece bağnaz bır duşunce yapısım banndınyor Ideolojının destekçılen vuzyıİlar boyunca her turlu modemleşmeyı dmden sapma olarak \orumlavarak karşı çıkıyor Bu duşunce vapısından beslenen gruplar, ıdeolojıyı tum dunyaya > aymak ıçın şıddetı kullanmaktan kaçmmıyor Terorun kureselleşmesı bıraz da El Kaıde'ye yon veren Selefılığm, vatan. mıllet, toprak gıbı kavramlan \ok sa\Tnasından kaynaklanıyor Selefıler dort hak mezhebı kabul etmedıklen ıçın dnu yanlış yorumlamakla suçlaruyor Selefıler ıse mezheplen kabul edenlen gunah ışlemekle suçluyor Vahhabl mezhebl Selefılık akımı Suudı Arabıstan'da etkın olan ve resmı mezhep olarak kabul edılen \r ahhabılığın de dınsel kokenını oluşturuyor Bu ulkede yaşayan topluluk "Vahhabi" ya da "Vehhabrve" olarak nıtelenıyor Mezhep. adını kurucusu Muhammed bin Abdüh-ahhab'dan alıyor (1703 -1792) Vahhabı mezhebınde Kuran ve sunnet dışında dmsel ve hukuksal kaynak kabul edıhnıyor dığer mezheplerce bemmsenen akılcı yontemler geçersız sayılıyor Osmanlı donemınde hılafet nedenıyle Vahhabı hareketıyle sert çatışmalar yaşandığı tanhte geçıyor Islamcı orgutlenn Mısırlı teonsyenlennden Sej'jid Kutup'un, Ibn Teymıye ve onun guçlendırdığı Selefılıkten onemlı olçude etkılendığı bılınıyor Selefı-Vahhabı duşuncesı, Afganıstan'dakı bağnaz uygulamalanyla teror estıren Taliban ve ABD'dekı 11 Eylul saldınlanmn mıman Suudı kokenlı Lsame buı Ladin'ın orgutü El Kaide'nin hareket noktasım da oluşturuvor Turkıye'de egemen olan geleneksel Islam anlayışının dokusuna uymayan bu duşunce sıstemmm, Anadolu'ya 196O'lı yıllarda tercume eserler ve Suudı Arabıstan ıle Mısır gıbı ulkelerde ılahıyat eğıtımı almış kışıler aracılığıyla gırdığı tahmın edılıyor Selefıler Turkıye Çumhunyetı rejımını "taguf (despot) olarak goruyor Ulkeyı, "darülharp" (Islam kanunlanna gore yonetılmeyen) dıye mtelıyor Orgut uyelen, devletten maaş alan ımamın ardında namaz kılınamayacağını savunuyor, Dıyanet'ın Muslumanlan temsıl etmediğini duşunuyor