Katalog

Olimpiyat <3ençliğinde profesyonel beyzbol oynadığı için madalyaları elinden alınan Thorpe'un öyküsü Kuralların sildiği şampiyon 2 0 . Yüzyıl'ın ilk yansının en başanlı sporcusu seçilen Jim Thorpe'un geri alınan madalyalan ancak öldükten sonra çocuklanna verildi. S eul 1988... Fınlandiyalı birspor yazarı Türk meslektaşına sor- du: "Steffi Gratt.finalde Gab- riella Sabatini'yi yenerek şampiyon oldu ne dersin?" Türk güldü: "Graff bu yıl Avustralya açık, Fransaaçık, VVimbledon turnuvalannı kazanmadı mı, daha beş on gün önce Ameıika açık kupasını da alıp Grand Slam yapmadı mı? Burada da fa- vori değilmiydi?" Fınlandiyalı bastı kahkahayı: "Şim- diJim Thorpe'un mezannda kemikleri is- yan etmez mi? Profesyonellerin kraliçe- si altın madalyayı alıp giderken?" • • • Bu öykü işte Graff ve sonra gelecek nice profesyoneller yüzünden mezirdi is- yanı düşünülen James Thorpe'un yani o kızılderili çocuğun hüzünlü öyküsüdür. 28 Mayıs 1888'de Oklahoma eya- letinde Prague adlı bir küçük şehirde doğ- du. Babası yan Kızılderili yan Irlandalı, anası dayan Kızılderili yan Fransızdı. Ana- baba'nın ikisi de Kızılderili olmaktan mut- luydular ve bütün çocuklanna olduğu gi- bi buna da bir Kızılderili adı verdiler: Wa- Tho-Huck... "aydınlıkyol"anlamında. Ama baskılar yüzünden nüfusa kaydettırirken "James" adını yazdırdılar. James (Jim) 10 yaşında ıken ikiz kardeşi Charles'ı, 12 ya- şında iken annesini, 15 yaşında iken ba- basını kaybetti. Ama gene de kalabalık bir aile için de büyüdü. Çünkü babası beş kez evlenmiş bir çiftçiydi ve 19 çocuğu vardı. Jim kizilderili çocuklan Amerikan- laştırmak amacıyla açılmış devlet okulla- nnda okudu:"Haskeir ve "Cariiste" ko- lejleri... 1907'yeyani 19yaşınakadardik- kati çeken hiçbir sportif özellik göster- memişti. Bir bakıma ilgilenmemişti spor- la. O yaz tatil başlarken, okulun spor ala- nından geçerken çocuklann yüksek atla- maya çalıştıklannı gördü. Izledi bir süre. 19 yaşına kadar hiç spor yapmayan Thorpe, 24 yaşında ABD Olimpiyat kadrosuna altndı. Olimpiyat dönüşünden sonra ise artık o bir kahramandı. Ancak herşey iyi gitmeyecekti... THORPE 11.2 6 7 9 * 12.89 1.87 • 52.2 36.98 15.6* 3 25 45.70 4.40.1 * MATHİAS 100m. Uzun Gülle Yüksek 400 m. Dısk 11ûeng. Sırık atl. Cint 150Qra,, 11.2 6.61.5 13,04* 1.86 51.7 • 44.00* 15.7 3 5 0 * 50.32 * 5.11.0 Güldü, çocuklar çıtayı hep düşürüyorlar- dı. Sokuldu ve üzerindeki günlük giysile- ri ile atlayıverdı çıtanın üzennden. Yüksek- lik 1.76 idi ve Carfiste Koleji'nin rekorunu kırmıştı. Gene de Jim atletizmle yakından il- gilenmedi. Ülke çapındaki en büyük ba- şansını 1911 'de yani 23 yaşındayken Car- lıste - Harvard arasındaki futbol maçında elde etti. Maçı 18-15 kazanan Carliste'in 18 sayısı da onundu. 1911-1912 sezonu sonunda ABD karmasına seçildi (All American). Aynı yıl spora iyice ısındı ve kolejlerarası müsa- bakalarda 11 değişik dalda okulunu tem- sil etti. Arhk çok popüler bir sporcu olmuş- tu. Bu kadarla yetinmedi ve gene aynı yıl New Heaven'de yapılan baloda kolejlera- raa dans yanşmasında kız arkadaşı Clen- ce La Traille iie binncilık kazandı. 19 yaşına kadar hıç spor yapmamış kızılderili çocuk, 1912'de24 yaşında ABD Olimpiyat kadrosuna alında. Stockholm'e gitti. 7 Temmuz 1912: Pentatlon'da 26 atlet vardı. Thorpe, beş daldan yalnız cı- rit atmada Isveç'li atlete geçilerek ikinci oldu, uzun atlama, 200 metre, disk, 1500 metrede bütün rakiplerini geçti ve açık puan farkıyla altın madalyayı aldı. 8 Temmuz 1912: Yüksek atlama- da 26 atlet arasında 1.87 m. ile beşinci ol- du. 13 Temmuz 1912: Uzun atlamada 32 atlet arasında 6.89 m. iie yedinci oldu. 15 Temmuz 1912: Dekatlonda 29 atlet arasındaaltı dalda en iyi dereceyi ya- parak, 100 m.'de ikinci, 400 m., sınkla atlama ve ciritte üçüncü olarak altın madal- ya aldı. Thorpe o güne ka- dar hiçbir dekatlon yanş- masına girmemiş, üstelik hiç cirit, sınkla atlama ve gülle atma yanşmasına da katıl- mamıştı. Jim Thorpe, 1912'de dekatlon yanşma- sında yaptığı dereceleri 36 yıl sonra 1948'de Londra'da yapsa Bob Matthias'ın ar- dından ikinci olacaktı. Madalyalannı aldıktan sonra Rus Çan Nicholas, Jim'e dekatlondaki başan- sı için Şeref Nışanı, Isveç Kralı Gustav da pentatlon- daki başansı için bir altın heykelcik veriyordu. Isveç Kralı bu ödülü verirken şöyle demişti: "Sir! Siz dünyanın en büyük at- letisiniz..." Jim'in karşılığı kısaidı: "Thanks, King. "(Teşekkürler, kral.) Olimpiyattan dönüşte New York'ta Brodvvay'de yapılan gorkemli yüruyüş sı- rasındaThorpe "Ulusalkahraman" ilan edil- dı. Sonraları o günü anlatırken şoyle dı- yecekti: "Müthiş bir kalabalıktı ve o ka- dar insan haykırarak adımı söylüyor, be- nı selamlıyordu. Şaşırmış- tım. Bir ınsanın nasıl olur da bu kadar çok dostu olabilirdi?" * • • O küçuk kızılderili çocuk, 19 yaşına kadar sporla ilgilenmeyen, 24 yaşında krallartarafından "Sir! Sız dünyanın en bü- yük atletisiniz!" diye se- lamlanan, Brodway'de belki de 100 bin insanın Ulusal Kahraman ılan et- tığı delıkanlı, aradan altı ay geçtiğinde, 13 Ocak 1913'de elinde bir bomba- nın patfadığını görecekti: Bomba aslında bir sayfa- lık mektuptu. (....1909- 1910 yıl- lannda North Carolina'da Beyzbol İkinci Ligi'nde. haftada 25 dolar ucretle beyz- bol oynadığınız...kesın kurallaragöre pro- fesyonel olduğunuz... bu nedenle olimpı- K I S A . . . . K 1 S A . . . . • OLİMPİYATLARA BİLET DESTEĞI- 2004 Atina Olimpiyatları için 35 bin fazladan bilet basıldı. Açılış seremonisi, basketbol finali, erkekler 100 - 200 rnetre finalleri için basılan bu fazladan biletler, Olimpiyatlara ilginin ve gelirlerin daha da artacağı beklentisini ortaya koyuyor. • ATINA'NIN TERÖR ÖNLEMLERİ- Olimpiyatlarda herhangi bir terörist eylem yapılmaması için neredeyse seferberlik başladı. Polis kuvvetleri ve özel güvenlik görevlileri hem sporculann hem de dünyanın pekçok ülkesinden gelecek olan sporseverlerin can güvenliği için yoğun önlemler alıyor. Ağustos ayında yapılacak Olimpiyat Oyunlan'nda 11 Eylül benzeri bir terör saldınsı yaşanmaması için binden fazla özel tim elemanının da statlarda ve sporculann kalacağı köylerde yemeklerden, sulara kadar her şeyi kontrol edeceği bildirildi. • PARALİMPİK OLİMPİYATLARI- Atina her ne kadar olimpiyatlar için gerekli organizasyonu tamamlayamamış olsa da 13 - 28 Ağustos 2004 tarihleri arasında yapılacak oyunlardan sonra düzenlenecek Paralimpik Olimpiyatlan için gereken hemen her şeyi tamamladı. 300'den fazla engelli otobüsü, sporculann aileleri, antrenörleri ve organizasyonu izleyecek medya çalışanlan için özel bölümler inşa edildi. Sporcuların özel durumları gözönünde tutulduğunda doping testleri de her zamankinden biraz daha dikkat isteyen bir şekilde yapılacak. • ATİNA HERŞEYİ DÜŞÜNÜYOR- Atina Olimpiyat Oyunlan'nın hazırlıkları tüm hız/yla sürerken, sporculann cinsel sağlıklan da unırtulmadı. Organizasyona katılan sporculann konakladıkları köylerde odalann dışında prezervatif dolapları yer alacağı bildirildi. Bayanlar ve erkekler için özel üretilen bu prezervatiflerin kullanımı sporcuların antrenörlerinin kontrolünde olacak. Bazı çalıştırıcıların olimpiyatlann sonuna kadar sporculanna cinsel ilişki yasağı koyduğu biliniyor. • HAVUZ KAVGASI- Gün geçmiyor ki Atina Olimpiyatlan'nda yeni bir sorun ya da polemik konusu çıkmasın. Bu kez de Atina Olimpiyat Komitesi ile Uluslararası Yüzme Federasyonu, yapılan olimpik yüzme havuzunun çatısı nedeniyle anlaşamadı. Federasyonun iddiasına göre havuzun çatısı standartlardan daha alçak ve elverişsiz. Ancak Olimpiyat Komftesi böyle bir durumun söz konusu olmadığını vurguluyor. Şimdilik bu sorun havuz tamamlandıktan sonra doldurulması ve deneme yapılması düşüncesiyle rafa kaldırıldı. Ama eğer Uluslararası Yüzme Federasyonu haklıysa olimpiyatlara kısa bir süre kala bu sorunun nasıl çözüleceği merak ediliyor... Güvenlik güçleri, Atina'da yaptıkları tatbikatlarla deneyim kazanmaya çalışıyorlar. Olimpiyat için birçok ülkenin polis örgütü el ele Güvenlik telaşı 11 Eylül saldınları sonrasında ilk kez bu derece büyük bir uluslararası organizasyon olan olimpiyatlar endişeleri de beraberinde getiriyor. A tina Olimpiyat m A m ^ m A olarak dikkat ediliyor. 50 bin Oyunlan sırasın- I I » ^ ^ J ^ ^ V 1 9uver| li'< görevlisininyanında da herhangi bir V M % gM % " \ M 16 bin Yunan asker despor- terörist eylem yaşanmaması ^ ^ ^ S ^ ^ ^ f i ^ ^ ^ ^ ^ ^ cuları ve seyircilerı korumak için sadece Yunanıstan değil, % ^ ^ ^ için görev yapacak. birçok ülkenin güvenlik birimleri ^ ^ ^ ^ ^ ^ seferber oldu. 11 Eylül 2001'de " Ders alindl ABD'deki İkiz Kuleler'e yapılan terörist saldınlarsonrasında ulus- leri ve özel güvenlik görevlilerinin lararası organizasyonlarda dün- yanın bütün güvenlik birimleri ile birlikte olağanüstü önlemleralın- maya başlandı. Bu saldınlarson- rasında ilk kez bu derece büyük bir uluslararası organizasyon olan olimpiyatlar endişeleri de berabe- rinde getiriyor. Yunanistan'daki polis güç- yanısıra NATO'nun, ABD, Ingil- tere, Avustralya, ispanya, Israil, Fransa ve Almanya gibi ülkeler- den de Yunanistan'a askeri yar- dım yapabileceği açıklandı. Ağustos ayında yapılacak olan organizasyonlarda hâlâ ek- siklikler olsa da güvenlik konusun- da hiçbir sorun olmamasına özel Atlanta Olimpiyat Oyunla- n'nda güvenlikle ilgili problem ya- şanmasından ders alan Olimpi- yat Komitesi yetkililerinin spor- cuların ve antrenörlerinin konak- layacağı köylerde olağanüstü gü- venlik önlemleri alması bekleni- yor. Bunlann arasında gözcüler, keskin nişancılar ve üst rütbeli askerler de yer alacak. I A * * AT?T yat oyunlanna katıfma hakkınız olmadığı... madalyalarınızın gerı alınacağı...) Bu, bir mektup filan değıl bir bom- ba idi ve bombanın altında Amatör Atle- tizm Federasyonu Başkanı James E. Sull- livan'ın imzası vardı. Oturup başkana bir mektup yazdı: "Umarım kı, o tarihte be- nim basit birkızılderili okul çocuğu oldu- ğum dikkate alınır. O zaman yaptığımın kötü bir şey oiduğunu kesınlıkle bilrpi- yordum, kimse de benı uyarmamıştı. Üs- telik benimle beraber veya karşımda oy- nayan pek çok kolejli çocuk vardı. Onlar kendiadlannı kullanmıyohardı, bunun ne- deninihiç duşünmemiştım, sormamıştım da... Öteyandan. Olimpiyattan dondük- ten sonra bınlerce dolarlık teklifler aldırn ve hepsinı geri çevırdım, sporculuk ye- teneğiminden para kazanmayı düşun- mediğimi söyleyerek. . Beni anlamanı- zı... benı çok sert yargılamamanızı..." Kamuoyu onu asla sert yargılama- dı ve onun tarafını tuttu. Ama Amatör At- letizm Federasyonu oyle yapmadı: Kamu önünde suçlanacak, adı kayıtlardan sıli- necektı. ABD Olimpiyat Komitesi, Ulus- lararası Komite'ye bir ozür mektubu yaz- dı ve Thorpe'dan alınan madalyalar iade edildi. Bu hüzünlu, acıklı serüvenın spor ve sporculuk adına çok parlak bir "son per- de"s\ vardır. Uluslararası Olimpiyat Komi- tesı'nın Thorpe'tan alınan altın madalya- ları vermek üzere davet ettıği dekatlon ikincisi Isveçli Hugo Wieslander ve pen- tatlon ikincisi IMorveçlı Ferdinand Bie ma- dalyalan reddettı: "O madalyalarJim Thor- pe'un hakkıdır" diyerek... • • • Artık profesyoneldı. Ama atlet ola- rak ne kazanacaktı kı. Oysa gerçek pro- fesyoneller arasında da çok başarılı bir adamdı. Önce Beyzbol Bırınci Ligi'nden birçok teklıf aldı. New York Gıants, sonra Cincinnatı Reds takımlarmda 1919'a ka- dar beyzbol oynadı. Aynı zamanda 1915'den1928'e kadar profesyonel futbol oynadı. Sporu kesin olarak bıraktığı za- man 40 yaşına gelmiştı. Daha sonra ışten ışe dolaştı durdu. Ticaret filosunda çalıştı, bazı firmalarda koruma gorevı yaptı. Hollyvvood'da kızıl- derıiı şefı gıbı ıkıncı derecede roller aldı. Bu arada sporu bıraktıktan bırkaç yıl sonra 1932'de Olimpiyat Oyunlan onun yaşadığı Los Angeles şehnne gelınce Thor- pe'u onur konuğu olarak davet ettiler. Ken- dısi gibi kızılderili kökenlı Başkan Yardım- cısı Charles Curtis ile birlikte oyunları iz- ledi. 1950'de Assocıated Presstarafından organıze edılen ve spor yazariarının katıl- dığı bir ankette. 20. Yüzyıl'ın ilk yarısının en büyuk sporcusu seçıldı. Ertesı yıl Burt Lancaster'ın başrol oynadığı "Jim Thorpe - All American" fil- mı ile yaşam oyküsü filme çekildı. Kanser teşhisı ile hastahaneye yat- tı, fakat parası olmadığı için yardımsever kurumları tarafından bakıldı. 1953'de Ca- lifornıa'da 65 yaşında oldu. Pennsylva- nia'da Mauch Chunk adlı bır kasabada defnedildi. Bunu kasaba halkı ıstemişti. Cenazetörenınden sonra halk, kasabanın adını "James Thorpe" olarak değıştırdı. • • • Thorpe'un derecelennın yenıden tes- cili ve madalyalarının gerı verılmesı için açılan kampanya 1943'de başlamıştı. Fa- kat ölümünden önce sonuçlandıralamadı. Başansızlık karşısında kendısını teselli et- mek ısteyenlere şöyle dıyordu: "Kurallarbu- harlı bir silindir gibidir. Onune çıkan ada- mı ezilmekten hiçkimse kurtaramaz." ABD Olimpiyat Komitesi Başkanı olan ve 1952'de Uluslararası Komıte başkanlı- ğınaseçilip1972'ye kadar başkan kalacak olan Avery Brundage, "Thorpe 'un Madal- yaları" kampanyasına hiç ılgı gostermedi ve konunun her açılışında "Yasaları bilme- mek özür değildir" dedi. Brundage milyoner bır ış adamıydı ve bütün yaşamı boyunca olımpık hareket için çalışmıştı. Üstelik 1912'de Jim Thor- pe'la birlikte ABD takımında ıdi ve onunla dekatlon ve pentatlon yarışlanna katılmış- tı. Ne var kı, pentatlonda altıncı olmuş, de- katlonda dereceye hiç girememiştı. Brundage'ın gidışınden 10 yıl sonra 13 Ekım 1982'de IOC (Uluslararası Olim- piyat Komitesi) Jim Thorpe'un üzerindeki kara örtüyu kaldırdı ve madalyalan 18 Ocak 1983'de çocuklanna verildi. Jim Thorpe'un b/yografisı üzenndeça- lışmışolansosyolog Dr Florence Ridlon, 1912'de Stockholm'de uygulanan Olimpi- yat Kurallan'nın 13'üncü maddesıni yazık ki daha oncelerı ortaya çık- i '-amamıştı. O maddeşoyleydı: "Sporcular hakkr ja profesyonel- likle ilgili tüm suçlamp ar en geç 30 gün içinde yapılmalıdır." O 30 gün, 30 Ey J1912 günü tamam- lanmıştı. Ve 1S8C de Seul'de Finlandiyalı ga- zeteci Türk arkadaşına soruyordu: "Profesyoneller kraliçesı altın ma- dalyayı alıp giderken, Jim Thorpe!?" SÜRECEK SAU 17