Katalog

25 ARALIK 2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA J İ i J v U i l U1VJJ. ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 30. günde yüzde 99 indiPim • Ekonomi Servisi - Büyükçekmece"deki Aymerkez Alışveriş Merkezı, "Geri Sayım Başladı" kampanyasıyla 1 OO'den fazla markayı 30 gün sonunda yüzde 99'a varan ındirim ve 6 taksıtle satışa sunacak. Aymerkez'de bulunan Pierre Cardin, US Polo Assocatıon, Ipekyol, Koton gıbi pek çok markanın ürünleri 30 gün boyunca adım adım ucuzluyor ve 30. gün sonunda ındirim yüzde 99'aulaşıyor. Tekstil ithalatçısı destek istedi • Ekonomi Servisi - Tüm Tekstil ve Hammadde îthalatçılan Derneği Başkanı Mete Armağan, 2005 sonrasında tekstil sektörünün global ekonomi ıçinde ayakta kalabilmesi ıçin sektöre ucuz enerji, SSK ındirimi gibi destekJer venlmesi gerektığini söyledı. Armağan aynca, ıleri teknoloji ve katma değeri yüksek ürün üretımine geçilmesinin zorunlu olduğunu belırtti. Dış ticaret açığı yüzde 75.6 arttı • Ekonomi Servisi- Türkiye'nin, 2003'ün on ayında dış ticaret açığı, yüzde 75.6 oranında artarak 10 milyar 839 milyon dolar oldu. Merkez Bankası verilerine göre gelişmenin nedeni, "ihracat gelirlerinin 38 milyar 317 milyon dolar olmasına rağmen, bavul ticaretinin 3 milyar 224 milyon dolara, ıthalat harcamalannın 55 milyar dolara ulaşması" olarak gösterildi. hedel yüzde 6.5 • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşan Ahmet Tıktık, 2004 'te hedeflerin tutturulması ve reel faizlerin yüzde 10'un altına inmesi durumunda; 2005 yılı faız dışı fazla hedefinin yüzde 6.5'ın altına ineceğıni açıkJadı. Enflasyonsuz hayatnekolay • ANKARA (ANKA)- Ankara Ticaret Odası, enflasyonsuz Türkıye'nin nasıl olacağını araştırdı. Araştırmaya göre 40 yıldır yüksek enflasyon yaşayan tüketicı kendısini yenı bir hayatın içerisınde bulacak. îkinci iş yapma eğilimi azalacak. Sağhklı ve gerçekçi aile bütçesı yapılabilecek. Kuyumculann geçen yıl ödediği ortalama vergi, ücretlinin beşte biri kadar oldu En çok vergiyi işçi ödediANKARA(ANKA)-Türkiye'deki ge- lir uçurumunun vergi politikalanyla iyi- leştirileceğine, adaletsiz uygulamalarla uçurumun derinleştirildiği öne sürüldü. Birçok serbest meslek mensubu ve şir- ketın ücretlilerin yansı kadar bile vergi ödemediği belirrilirken, asgari ücretten vergi almak yerine, vergi ödemeyen ke- simin üzerine gidilmesi gerektiği savu- nuldu. Iktisatçı Mustafa Sönmez'in yaptığı araştırmaya göre, ücretlilerin geçen yıl- Id aylık briit ortalama kazancı 900 mil- yon lira oldu. Bu kazançtan ortalama yüzde 20 vergi kesildiği dikkate alındı- ğında, ücretlilerin yıllık ortalama vergi yükü 2 milyar 160 milyon lira olarak he- saplandı. Asgari vergi azattüsm Sönmez'in araştırmasuıa göre, turizm şirketleri geçen yıl ortalama 2 milyar 2 milyon lira vergi öderken, kuyumcula- • Ekonomist Mehmet Sönmez'in yaptığı araştırmaya göre, inşaat şirketleri, ücretlinin ödediği \erginin dörtte biri kadar vergi ödedi. Deri ve konfeksiyon ticareti yapanlann ödediği vergi, ücretlininkinin yansını bile bulmadı. nn ödediği ortalama vergi, ücretlilerin ödediği verginın dörtte birine denk gel- di. Büyük kısmı ıhracata dönük ış yapan konfeksiyon toptancılan ücretlilerin yüzde 40"ı kadar vergi ödeyecek bıçim- de kazanç beyan etti. Şirket olarak faali- Kuyumcu 355 milyon lira ödedi Çalışma alanı (milyon Ucretli Otel.motel (kurumlar vergisi) Demir ticareti şirketi Avukatlar Konfeksiyon toptancısı şirket Mimar-Mühendis (gelir vergisi) Doktor (gelir vergisi) İnşaat firması(kurumlar vergisi) Mobilya imalatçısı şirket Kuyumcu Turizm acentası Diş hekimi Lokantacı 2 TL) 160 2.022 1 1 395 115 901 828 608 537 439 426 355 170 168 yet gösteren doktorlar ayda bir muaye- ne ücretine denk gelen 50 milyon lira vergi öderken, gelir vergisi mükellefi doktorlar, avukatlar. kuyumcular, müte- ahhitler, diş hekimlerinin geçen yıl öde- dikleri ortalama vergi miktan 667 mil- yon lirada kaldı. Asgari ücrette vergi azaltma ya da tü- müyle kaldırma tartışmalannın ötesinde bu kesimin üzerine gidilmesi gerektiği görüşünü dile getıren Sönmez, Türki- ye'de gelir bölüşümündeki uçurumun, vergi ve sosyal harcama politikalanyla iyileştirileceğine, bu alanda adaletsizlik- lere göz yumularak uçurumun derinleş- mesine seyırci kalmdığını savundu. Ver- gi yükünü ücretlinin sırtına yıkma kolay- cılığına göz yummanın istihdamın art- masını önledığıni, kayıt dışı istihdama yol açıldığını öne süren Sönmez, "Yapü- ması gereken şey, asgari ücret kadar üc- reti vergi dışı bırakmak. böylece istihda- mın öniinü açmakür. Buradan uğranıla- cak vergi kaybını ise, ücretlinin yansı ka- dar vergi ödemeyen kesimlerin üstüne gi- derek sağlamakhr. Hem sosyal adalet hem desağhkh bir maliye politikasına sa- hip olmanın yoiu bu cesur adımı atmak- tan geçryor" görüşünü dile getirdi. ÜCfiETİMİZ ICIN ^ŞAĞUK PUTFORMU Hekimler ve sağhk emekçilerinin "nitelikJi hizmet, insanca yaşanT taleplerrvie iş bırakmasını >ıırttaşlar anlayışla karşıladı. Normal koşuDarda metrelerce kuyrukta bekleyenlerin azlığı dikkat çekri Öte yandan Türk Tabipleri Biriigi Merkez Konseyi Başkanı Füsun Sayek, eylemlere kaülımın üst düzeyde olduğunu betirtti. (Fotoğraflar: EYLEM ÜÇOK ve AA) Acil hizmetlerin dışında sağhk hizmeti verilmemesi eylemine sendikalar da destek verdi Saghk emekçfleri meydanlardaHaber Merkezi - Hekımler ve sağhk emekçilen "nitetikli hizmet, insanca yaşam" talep- leri için dün iş bırakma eylemi yaptı. Tüm yurtta, acil hizmet- ler dışında sağhk hizmeti veril- medi. Eyleme, KESK, DİSK, TMMOB, Tüm Emekli-Sen, CHP, bazı AKP'li milletvekil- leri ve yurttaşlar da destek ver- dı. Ankara'da dün sabah, Nu- mune Hastanesi bahçesinde toplanan hekimler ve sağhk emekçileri, AKP ve Sağhk Ba- kanı, Türk Tabipleri Birlıği Merkez Konseyi Başkanı Fü- sun Sayek, eylemlere katıhmın üst düzeyde olduğunu, iş bırak- ma eylemini bınlerce hekimin, sağhk çahşanının ve yurttaşın sahiplendiğini bildirdı. Eyle- me katılanlar, "AKP sağlığa za- rarhdır", "Müşteri değil hasta, ticarethane değil hastane", "8. 5 nıiryar kaç can eder", "Has- taneter hallandır satürmayız" pankartı taşındı. 'Sağlık hakür satılamaz' tstanbul'da SSK Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastane- si ile Taksim Eğitim ve Araş- tırma Hastanesi önünde açıkla- ma yapan 500 sağhk çahşanı, tstanbul Tıp Fakültesi'nde top- lanarak Vakıf Gureba Hastane- sine yürüdü. "Sistem çürüyor, sağlıkçılar yürüyor", "Sağük hakür sanlamaz" sloganı atan sağhk çahşanlan, "Tüccar de- ğil doktor, mfişteri değil hasta", "AKP'nin karanlığını önlükle- rimizin beyazüğı aydıniatacak" "İnsanca çalışma koşullan. in- sanca yaşanacak ücret" yazılı dövizler taşıdı. Istanbul Tabip Odası Başka- nı Prof. Dr. Gencay Gürsoy, sağhk çahşanlanyla birhkte Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde yaptığı açıkla- mada uyanlarının dikkate alın- maması durumunda eylemlere devam edeceklerini söyledi. Sağlık çahşanlan Izmir'de de ilk olarak SSK Tepecik Hasta- nesi'nde buluştu. Daha sonra Konak Kadın Hastahklan ve Doğum Hastanesi, Atatürk Devlet Hastanesi ve Dokuz Ey- lül Üniversitesi'nde açıklama yaptı. îzmir Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Mustafa Vatanse- ver, "Bugün bütün ülkeyi beya- zaçe\iriyoruz" diyerek, görev- lennin yaşanan sorunlan anlat- mak olduğunu söyledi. Hükümetin saglığı devletin sırtında bir yük olarak gördü- ğünü belirten Mustafa Vatan- sever şunlan söyledi: "Her gün doğum öncesi ve sonrası bakım hizmeti alamadığı için onlarca anne ve bebek kaybe- diliyor. Hastane kuyruklânn- da çile çeküiyor. Hekimler 32 saat nöbet tutmak zorunda bı- ralabyor. Hastalar müşteri ola- rak görülüyor." Vergi iadesi için son tarih 20 Ocak Tüp gaz özelgider kapsamında değil ^ Ulaştırma, konaklama, sinema, tiyatro, temizlik malzemeleri, tüp gaz, oyuncak, elektrik ve su faturalan, konutlann boya badana giderleri, vekâlet ücretleri vergi iadesi kapsamı dışında bulunuyor. • Maaşı 750 milyon lira olan çahşan, 670 milyon, 1.5 milyar lira olan çahşan 1 milyar 800 milyon lira vergi iadesi alacak. •Ücretlilerin kendisi, eşi ve çocuğu için yaptığı eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalan özel gider indirim kapsamına giriyor. •Harcamalann özel gider indirimine konu olabihnesi için, belgelerin gehr ve kurumlar vergisine tabi mükelleflerden ahnması gerekir. Ekonomi Servisi - Çalışanlann 2003 yılında yaptıklan harcamalardan vergi iadesi alabilmelen ıçin, gerekli belge- leri en geç 20 Ocak 2004 tarihıne kadar verilmesi gerektiği hatırlatıldı. Istanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (ISMMMO) Başkanı Yahya An- kan, özel gider indiriminden yararla- nacak olanlann vergi iadesi belgeleri- nin vaktinde ilgili kurumlara iletihnesi gerektiğinin altını çizdi. Hesaplamala- ra göre, bir asgari ücretlinin 2003'teki harcamalan için toplam 125 milyon li- ra vergi iadesi alacağını söyleyen An- kan, kayıt dışı ekonominin önlenme- sinde büyük önem taşıyan belge düze- ninin kaldınlmasının ya da kapsamının daraltılmasının yanlış olacağmı dile ge- tirdi. Öte yandan, Birleşmiş Markalar Der- neği Başkanı Yalçuı Aya>dın da, Mali- ye Bakanhğf nın 2004'te başlatmayı planladığı. KDV'de indirimli oranlar uygulamasmı eleştirdi. Uygulamanın ekonomik istikran bozacağı, kayıt dışı- hğı teşvik ederek vergi kayıplanna ne- den olacağını \-urgulayan Ayaydın, "Gerekçesi ne olursa olsun, üretim aşa- malarmda farkh oranlann kabul edil- mesi, diğer sektörleri harekete geçire- rek sistemin temelini yerinden oynata- cak bir değişikBk olacaktir" dedi. İyi bir yatırımcının ajandasından ipuçlari: 3 Teletel'den (444 0 444) ve Te(eweb'cten (www.teleweb.com tr) •p Teletel ve Televveb'den 24 saat boyunca devlet tahviii alıp satabilirim. YAPINgf KREDİ "hızmette sınır yoktur' LÜKSEMBURG'DA 1369, YUNANİSTAN'DA 605 EURO Türkiye asgari ücretfakiri Ekonomi Servisi - Avrupa Birliği İsta- tistik Birimi Eurostat tarafından yapılan bir araştırma Türkıye'nin Amerika Bir- leşik Devietleri, Avrupa Birliği üye ve aday ülkeler arasında en düşük asgari üc- ret ödenen ülkelerden biri olduğunu or- taya koydu. Lüksemburg'da brüt olarak bir işçiye ayda 1369 Euro ödenirken Tür- kiye'de bu miktar 171 Euro civannda ka- lıyor. Malta, Portekiz, tspanya, Slovenya xe Polonya gibi ülkelerin çok gerisınde ka- lan Türkiye, yalnız Romanya ve Bulga- ristan'ın üstünde yer aldı. Devlet Istatistik Enstitüsü asgari ücre- tin 396 milyon 994 bin lira olmasmı önerdi. Işçi ve işveren kesimleri kendi kurullannda bu görüşü değerlendirdik- ten sonra 30 Aralık Sah günü yeniden bir araya gelecek. Türkiye, Slovenya ve Polonya'dan bîle geri Ülke ABD Lüxemburg Hollanda Belçika Fransa Ingiltere Irlanda Yunanistan Malta Ispanya Slovenya Portekiz Macaristan Polonya Çek Cumh. Türkiye Asgari ücret ay/Euro 877 1.369 1.249 1.163 1.154 Kaynak: Eurostat 1 Euro: 1.77O.O0OTL Ücretler brüttür İŞÇİNİNEVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Özgürlük-Ayrımcılık Insan haklannda özgürlük ve aynmcılık sınırlannı çizmek hiç de kolay değil. Bireyin özgürlük alanı hak- lanna giren konular, toplumsal yaşamda ayrımcılığı besleyen, insan haklarını tehdit eden nitelik kazana- biliyor. Nereye kadar özgürlük, nereye kadar aynm- cılık konusunu besbelli ki daha çok tartışacağız. iki kavramı birbirine kanştırmanın bedellerini ödeyece- ğiz- Elbette sorun art niyetsiz kavram kargaşasından doğan sorunlar olarak gündeme gelse, belki çok can yakıcı olmaz, tartışa tartışa sağlıklı çözümlere de ula- şabiliriz. Sorun, çıkarlar adına çok bilinçli ve art niyet- le kavram kargaşasının kullanıîması ve insan hakları- nın gaspını kolaylaştırmak üzere yararlanılmasında. Insanlık tarihinde, belki de hiç bu kadar insan hakla- n, özgürtükler tartışılarak haklan kullanma adına in- san haklannın gaspının bu boyutlarda gündemde ol- duğu, bir vahşi düzeni yaşamamıştı. Işte en kutsanan insan hakkı, özgürleşme alanı gi- bi pazarlanan serbest piyasa düzeni. Dünyada piya- saiar serbestleşip özgürleştikçe, insan için ekonomi- nin yerini, dini imanı olmayan paranın çıkarlan için ekonomi düzeni alıyor. Milyarlar çıplak açlıkla yüz yü- ze, eğrtim, sağlık, çalışma haklannı yitirerek düzen dı- şına atılıyorlar. Zengin kuzeyin giderek daralan sayı- da tekel çıkan adına önce yoksul güneyi, sonra da kendi ülkelerindeki insanlann çoğunluğunu sömür- mesi, ağır insan haklan ihlalleri, nasıl bu kadar kolay- ca kitlelere, hem de insan haklan, demokrasi adına pazarlanabiliyor? Kendine yabancılaşmamış, insan haklan ve deger- lerini koruyabilen her bireyin, çukurla özdeşleştirilen Saddam'ın brtlerinin ayıklanması sahnesine öfke duy- ması gerekiyor. Bir diktatörün sonu gibi pazarlanan sahne aslında güçlü işgalcinin, acımasız güç göste- risi, işgal edilmiş Irak halkının değil, sadece ABD im- paratorluğunun buyruklanna karşı durabilecek dün- yanın, insanlığın onuru ile oynanması. ABD kaynaklı araştırmalar, gözlemler, yorumlarbir- birinden çarpıcı, tüyler ürpertici: Olay ABD'de çılgın- ca bir zafer olarak algılanıyor. Bush'un oylannda 7-8 puanlık yükselmeyi getiriyor. ABD vatandaşı, "Dün- ya birincisi, en güçlü, en zengin.." kavramlannda, hiç de insani değerlere uymayan, emperyal (saldırgan, işgalci, başkasının haklanna el koyan) kültürün üst kimliğinde buluşturulmuş milyonlar, yetirdikleri özgü- venlerini kazanıyoriar. Irak'ın işgali sonrası yaşanan di- renişle, paralı da olsa ABD vatandaşı askerlerin arka arkaya ölümleri ile yaşadıklan travmadan kurtuluyor- lar. Tekrar en güçlü, birinci çığlıklan atılıyor. ABD vatandaşını insan olma hali ile uzaktan yakın- dan ilişkisi olmayan "birincilik" üst kimliğinde oyna- tan büyük Amerika, başka ülkeler üzerindeki gücünü sürdürmek üzere, dünya ölçeğinde istediğı gibi alt kimliklerie oynayabilir. Bireyin özgürleşme alanına gi- ren, ancak toplumsal yaşamda öne çıkanldıklannda başkalannın insan haklanna zararverme, çatışmaan- lamına gelen her tür aynmcılık, alt kimlik, en başta ırk, din temelindeki çatışmalar için kullanılabiliyor. Dünya Felsefe Birliği insan haklan ile yolaçıkılıp, so- nunda çatışmalara vanlmasını yıllarca felsefe bilimi- nin süzgecinden geçirerek tartışmış, sonuçta sorunu insan haklan, özgürleşme, aynmcılık sınırtannın çizi- lememesinde bulmuş. Temel insan hak ve özgürlük- lerinin ancak eksiksiz savunulmasının bireyin insan haklan için tartışılamaz olduğunda buluşulmuş. ABD'nin insan haklan, aynmcılık, özgürleşme sınır- lan ile özgürleşme adına aynmcılık olarak oynaması ABD'nin çıkarlanna çok uyuyor. ABD bütün dünyada sonradan kendisi için de tehdit oluşturan ırk ve din üzerine aynmcılıklara oynuyor. Kendi eliyle yarattığı radikal Islam, terör kendine dönen bir silah haline gel- diğinde, Islamda modemiteye, ılımlısına oynuyor. ABD'de kadınla simgelendiğinde modemitenin bay- rağı türban olunca, ABD türbanı özgürleşme alanı içinde görüyor. ABD ve AB ülkelerinin herbirinde iç dınamikler fark- lı gelişiyor. Bu nedenle insan haklan, aynmcılığa kar- şı insan haklannın dindeki tek savunma aracı laiklik AB ülkelerinde farkh farklı çiziliyor. Zamana göre de değişebiliyor. Sadece kafalar, kavramlar kanştığı için değil elbet, çıkarlar ve tehditler, algılama boyutu ile de doğrudan ilişkili bir durum bu. ölçüsü ne? "Türban nerede kadının özgürlük ve bi- reysel insan hakkı, nerede aynmcılık simgesi, bay- rak oluyor" sorusuna gerçekten tarafsız yanıt verebi- liyor muyuz? Daha önce olmayan bir örtünme biçimi bütün dünyada birden yüzbinlere yayılıyor, örtünme amacı aşılıp bir inanç savaşımı aracı olarak kullanılı- yorsa hâlâ bayrak olduğundan şüphe edilebilır mi? Kosova'da Arnavutlarla Sırplar ırkçı bir ayrımcılık savaşına girmeselerdi, Tito'nun çok kültürlü toplum düzeninde yaşamayı seçselerdi, kırmızı, siyah renkli öğrenci beresi, Amavut bayrağı olarak algılanıp, sa- vaş, aynmcılık nedeni olarak kullanılabilir miydi?... soner@cumhuriyetcom.tr. Kredizedelere sicil affı 'Kara liste' aklanacakAISKARA (Cumhu- riyet Bürosu) - Banka- lardan aldıklan kredile- ri ve kredi kartı borçla- rını ödeyemeyenler için "sicüafifi" öngören yasa tasansı TBMM Sanayi Komisyonu'nda kabul edildi. Tasan yasalaşırsa Merkaz Bankası verile- rine göre, 1 milyon do- layında kredi borçlusu karal isteden çıkacak. TBMM Genel Kuru- lu gündemine bugün ge- tirilmesi beklenen tasa- nya göre, ödeme tarihi 23 Aralık 2003'ten önce olup da nakdi ve gayri nakdi kredi ödemelerini aksatan firmalarla tica- ri faaliyette bulunan ve- ya bulunmayan kişılerin karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve diğer kre- di borçlan nedeniyle isimleri Merkez Banka- sı'ndaki "karatisteden" silinecek. Böylece. bu kişilenn, bankalardan "kredi kullanmalan- nm" yolunun açılması hedefleniyor. Bunun için yasanın vürürlüğe girdiği tarihten önce ve- ya 3 ay içinde borçlann ödenmış veya bankaca yeniden yapılandınlmış olması koşulu öngörü- lüyor. Komisyondabilgi veren Sanayi Bakanlığı Müsteşan Adem Şahin. Merkez Bankası kayıt- lanna göre protesto edi- len senet sayısının 779 milyon 891 bın 643 adet, karşılıksız çıkan çek sayısının da 766 bin 357 bın adet olduğunu belirtti.